پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی

هدف و پیشینه: بررسی مطالبات برابری خواهانه جنسیتی بانوان مشتمل بر فرآیندی اجتماعی است که با هدف تحقق توانمندسازی بانوان و در بستر سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی نضج گرفته و به فعالیت های اجتماعی منتهی شده است. در این فرآیند، نیازهای فردی مبدل به دغدغه های جمعی گردیده و به شکل مطالبات اجتماعی بروز داده شده که زمینه شکل گیری برخی از اقدامات اجتماعی را فراهم ساخته است. بر این اساس، در این پژوهش با هدف تلاش برای تبیین مطالبات آموزشی زنان در پی پاسخ به این پرسش خواهیم بود که مهم ترین مطالبات آموزشی زنان در دوران مشروطه چه بوده و این مطالبات در چه بستر سیاسی و اجتماعی شکل گرفته و در نهایت با چه اقداماتی به مرحله اجرا درآمده است؟ روش: برای پاسخ به این سؤال از روش تحلیل اسنادی استفاده شده است. پژوهش: بر اساس چارچوب نظری رویکرد جنسیت و توسعه مورد احصا قرار گرفته، بیانگر آن است که هرچند نمی توان نهضت مشروطه را کوششی جنسیتی در راستای مطالبات بانوان دانست، لیکن متأثر از فضای بین المللی و شرایط داخلی، برخی از نیازهای بانوان از جمله ضرورت تحصیل و آموزش، تغییر برخی از انگاره های ذهنی جامعه در خصوص ناتوانی و فرودستی بانوان و همگانی نمودن آموزش با هدف حضور اجتماعی بانوان در جامعه به عنوان نیرویی فعال و سازنده به شکل مطالبات اجتماعی درآمدند. نتیجه گیری: این مطالبات با اقداماتی همچون تأسیس مدارس، شکل گیری انجمن های اجتماعی، چاپ نشریات و برخی از فعالیت های عام المنفعه نمود عینی یافتند که نقش بی بدیلی در تقویت و ایجاد جایگاه سیاسی و اجتماعی بانوان داشته است.

هدف و پیشینه: این مقاله با هدف فهم و شناسایی تعارض میان تاریخ به مثابه امری عبرت آموز و واقع گرا یا تاریخ به مثابه پدیده ای نگارش شده توسط حاکمان و آغشته به تحریف با تاکید بر تاریخ ایران باستان انجام گرفت. پژوهشگر برای دستیابی به این هدف، از روش: کتابخانه ای – اسنادی استفاده کرد. بر این اساس ضرورت دید که واحد مراجعه خود را آثار ،کتب ،مقالات و اسناد تاریخی نگارش شده با موضوع ایران باستان را انتخاب کند. با توجه به گستردگی منابع و آثار، تصمیم گرفته شد تا بر مبنای حساسیت نظری، آثاری از چهار دوره عیلامیان، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان به عنوان نمونه نهایی گردآوری اطلاعات تعیین شود. برای ساماندهی یافته ها و تسریع و طبقه بندی دقیقتر و سریعتر اطلاعات از ابزار فیش برداری و یادداشت برداری استفاده شده است. یافته های: مطالعه نشان داد که با اینکه هر دو  بعد بازشناسی تاریخ (عبرت آموز بودن و واقعی/ تحریف شده و آغشته به واقعیت ) وجود داشت. نتیجه گیری: مهم آنکه تاریخ مقدس فرض نشود و آنچه از تاریخ می آید هم تماما رخ نداده و هم تمام ساخته و پرداخته شده نیست، بلکه تاریخ و حوادث آن در ایران باستان واقعیتی است که به تبعیت از منافع حاکمان و اقتدارگرایان به تحریف ها و سوگیری هایی آغشته شده است که بخشی از آن عبرت آموز بوده است، اما جهت تمیز این بخش آن نیازمند مثلث سازی و رجوع منابع همسو و ناهمسو با عنوان تقابل منابع است. یادآوری و تذکر این موضوع  یکی از ضرورت های قابل توجه در آموزش تاریخ است.  

پیشینه و اهداف: خود راهبری الگویی از آموزش تسهیلگرانه است که در آن فرد باتکیه بر توانایی اکتشافی فردی و گروهی، با تسهیلگری نظام آموزش در فرایند یادگیری قرار می گیرد. این پژوهش باهدف ارزیابی تطبیقی دو روش یادگیری خود راهبر (فردی و گروهی) در دروس مکان محور پرداخته است. روش: روش پژوهش از نوع مقایسه ای پس رویدادی است. جامعه آماری پژوهش مبتنی بر تعداد 22 دانش آموز چهارم ابتدایی یکی از مدراس شهر زنجان در غالب دو گروه همسان بوده است. شیوه خود راهبری فردی و گروهی برای دو درس مکان محور مطالعات اجتماعی پیاده سازی و نتایج به صورت تفسیری و آزمون تراکمی ارزیابی شد. یافتهها: یافته ها نشان می دهد شیوه خود راهبر فردی برای درس های با ماهیت مکانی کوچک مقیاس (محله) و شیوه خودراهبرگروهی برای درس های با ماهیت مکانی گسترده (مانند کشور) مؤثر عمل نموده است. طوری که علرغم مؤثر بودن هر دو روش در یادگیری دانش آموز شیوه خود راهبر فردی نیازمند حضور در میدان جغرافیایی و شیوه خود راهبردی گروهی نیازمند بررسی کتابخانه ای (کتب، مقالات، وبگاه ها، اطلس ها وغیره) بیشتر کاربردی بوده است. آزمون تراکمی نشان می دهد میانگین نمرات دانش آموزان در روش خود راهبری فردی 75/19(از بیست) و در روش خود راهبری گروهی 89/18(از بیست) می باشد. این نسبت برای درس های مکان محور غیر میدانی با پهنه سرزمینی گسترده در روش خود راهبری فردی 80/17 و در روش خود راهبری گروهی 80/19(از بیست) می باشد.          نتیجه گیری: در نتیجه ماهیت محتوایی درس های مکان محور تعیین کننده در بکارگیری نوع و الگوی روش های آموزش و یادگیری مانند خود راهبری می باشد. 

پیشینه و اهداف: امروزه فضای مجازی عضو جدایی ناپذیر جامعه بشری شده و از محبوبیت بالایی در نزد کاربران برخوردار بوده به گونه ای که شبکه های اجتماعی نقش حیاتی و تعیین کننده ای در نحوه مناسبات اجتماعی و عاطفی افراد بازی می کنند.:پژوهش حاضر با هدف مطالعه و بررسی استفاده از شبکه های اجتماعی و تأثیر آن بر مناسبات عاطفی و اجتماعی دانشجومعلمان صورت گرفته است. براین اساس ضمن بهره گیری از دیدگاه صاحبن ظرانی همچون کاستلز، ولمن، ایلهوکاتز و.. مروری هم بر پژوهش های این حوزه به عمل آمده و فرضیات مطرح گردید. روش ها: جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجومعلمان شاغل به تحصیل استان تهران در سال تحصیلی 1403-1402می باشد. روش تحقیق از نوع پیمایش و پس رویدادی و ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. پرسشنامه در گوگل فروم طراحی، داده ها جمع آوری و در نرم افزار spss نسخه23تحلیل شده اند. یافته ها :نتایج بیانگر اینست که بیشترین میزان استفاده از پیامرسان ها به ترتیب مربوط به اینستاگرام، واتساپ و تلگرام بوده و کمترین میزان استفاده مربوط به بله، تویتر و فیس بوک می باشد. نوع و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی بر الگوی مناسبات اجتماعی و عاطفی واقعی دانشجومعلمان اثر گذاشته و تاحدی آنرا به نفع الگوی مناسبات اجتماعی و عاطفی مجازی سوق داده است. نتیجه گیری : بهره مندی دانشجومعلمان از فضای مجازی زمینه روابط و تعاملات جدیدی از نوع مجازی را ایجاد کرده و بر نگرش و عملکردآنها در حال و آینده تاثیر خواهد گذاشت.

پیشینه و هدف: در عصر نوین استعمال دخانیات بعنوان یک رفتار پرخطر رشد فزاینده ای در نوجوانان داشته است. لازمه مداخلات اثر بخش با هدف کاهش و کنترل تاثیرپذیری نوجوانان از این آسیب ، انجام مطالعات و پژوهش در همه حوزه های مرتبط با این آسیب می باشد. این پژوهش یک مطالعه توصیفی است که با هدف بررسی فراوانی مصرف دخانیات در بین دانش آموزان پایه هفتم در شهرستان رباط کریم انجام شده است. روش: این مطالعه با روش پیمایش انجام شده است. با بهره گیری از روش نمونه گیری خوشه ای از 79 مرکز آموزشی، 20 مرکز بعد از تفکیک و دسته بندی بصورت تصادفی و هدفمند انتخاب شد. در مرحله بعد تعیین حجم نمونه پژوهش در بین 700 نفر دانش آموز پایه هفتم که از میان مراکز منتخب به صورت داوطلبانه بعنوان جامعه آماری طرح پاد انتخاب شده بودند؛ با استفاده از فرمول کوکران صورت گرفت. جهت جمع آوری اطلاعات ابزار پرسش نامه بکار گرفته شد. در این بررسی برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها این مطالعه نشان داد که مصرف مواد دخانی همراه با کاهش سن مصرف در نوجوانان بطور فزاینده ای افزایش یافته است. مصرف قلیان در نوجوانان به تبعیت از اطرافیان نزدیک و عادی انگاری مصرف قلیان، بیش از سایر موارد است. نتیجه گیری: مصرف علنی قلیان و سایر دخانیات توسط اعضای خانواده به ویژه پدر، داشتن بستگان و دوستان صمیمی مصرف کننده، کنجکاوی و شرایط سنی، همراهی با همالان مصرف کننده، امکان مصرف دخانیات در منزل بیش از مکان های دیگر، پایین بودن تحصیلات والدین و تأثیر منفی آن بر سطح سواد خود مراقبتی نوجوانان، تسهیل کننده ارتکاب استعمال دخانیات در نوجوانان بود.

پیشینه و اهداف:  پژوهش حاضر به بررسی کتاب استان شناسی خراسان رضوی و شناسایی نقشه های طبیعی غایب موجود در آن می پردازد. با توجه به اهمیت نقشه های طبیعی در آموزش جغرافیا و استان شناسی، هدف اصلی، بررسی کمبودهای موجود در محتوای آموزشی این کتاب و ارائه راهکارهایی برای تولید و استفاده از نقشه های طبیعی به روز و کارآمد است. روش ها : با استفاده از نرم افزار آرک مپ، مراحل دقیق تهیه نقشه های طبیعی مورد نیاز برای تدریس و یادگیری در کلاس های درس توضیح داده شده است. نقشه های طبیعی به عنوان ابزارهای مهمی در فهم بهتر ویژگی های جغرافیایی و اکولوژیکی مناطق مختلف شناخته می شوند. این نقشه ها نه تنها به دانش آموزان کمک می کنند تا اطلاعات دقیق تری درباره محیط زیست خود کسب کنند، بلکه باعث تقویت مهارت های تحلیلی و فضایی آن ها نیز می شوند. علاوه بر این، اهمیت آموزش نقشه های طبیعی در کتاب های درسی و تأثیر آن بر یادگیری دانش آموزان نیز مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: وجود نقشه های طبیعی در کتاب های آموزشی می تواند به افزایش آگاهی جغرافیایی دانش آموزان کمک کند و آن ها را به تفکر انتقادی و تحلیل داده ها تشویق نماید. همچنین، آشنایی با این نقشه ها می تواند به دانش آموزان کمک کند تا ارتباط بهتری با محیط زیست خود برقرار کنند و درک عمیق تری از چالش های زیست محیطی منطقه خراسان رضوی پیدا کنند. نتیجه گیری:  آموزش نقشه های طبیعی نه تنها در ارتقای دانش جغرافیایی دانش آموزان مؤثر است، بلکه به آن ها این امکان را می دهد که با استفاده از فناوری های نوین مانند آرک مپ، مهارت های لازم برای تحلیل داده ها و تولید اطلاعات جغرافیایی را فرا بگیرند. این مهارت ها در دنیای امروز که اطلاعات جغرافیایی نقش مهمی در تصمیم گیری ها دارند، بسیار ارزشمند هستند. لذا پیشنهاد می شود که کتاب های استان شناسی به روز شده و شامل نقشه های طبیعی مناسب باشند تا کیفیت آموزش جغرافیا و استان شناسی در مدارس افزایش یابد.