تقی الدین کاشانی

تذکره خلاصه الاشعار و زبده الافکار میر تقی الدین کاشانی (زنده در 1016 هـ . ق) در ارائه تصویر اوضاع فرهنگی ، اجتماعی و ادبی کاشان در سده دهم هجری از اهمیت برخوردار است . نگارنده در این گفتار از لابلای شرح حال شعرای مذکور در این کتاب ، آگاهی هایی درباره فضای فرهنگی و اجتماعی کاشان به دست داده و این مطالب را بررسی کرده است : 1. انجمنهای ادبی 2. پیشه وران 3. هنر 4. حرفه های مربوط به کتاب و کتابت 5. مراکز آموزشی 6. جنبش های فکری و اجتماعی ...

خلاصه الاشعار و زبده الافکار (مورخ حدود 1007 ق) تقی الدین کاشانی پس از جنگ موزه قونیه (مورخ 848 ق) دومین منبعی است که در آن 33 دوبیتی کهن و اصیل باباطاهر آمده است. نگارنده پس از بررسی این دوبیتیها آنها را از نظر مشکلات زبانی و معنایی به 3 دسته ساده (5 دوبیتی)، متوسط (16 دوبیتی) و مشکل (12 دوبیتی) تقسیم کرده و در این مقاله به خوانش و گزارش 9 دوبیتی مشکل پرداخته است. در این خوانش و گزارش نخست تصحیح علمی انتقادی، آوانگاری و ترجمه فارسی هریک از دوبیتیها انجام شده و سپس وزن هجایی و عروضی، قافیه و ردیف و شرح واژگان و اصطلاحات، آموزه های اساطیری، مباحث مربوط به فرهنگ مردم و نکته های تطبیقی و ... شاهدها و مثالهای متنوعی از متون مختلف و گفتار مردم آمده است. پیرو بررسیهای انجام شده در این مقاله نتایج زیر به دست آمده است: 1) زیرساخت زبانی دوبیتیهای باباطاهر گورانی است که تحت تأثیر کردی، لکی، لری و فارسی قرار گرفته و در سایه اشراف بر زبانهای ایران باختری ابهامی در خوانش و فهم آنها باقی نمی ماند. 2) پیرو سنت شعری گورانی وزن دوبیتیها نیز هجایی است که در اثر دستکاریهای کاتبان و راویان به وزن عروضی نزدیک شده است.