چند زنی

با اینکه ازدواج در ایران مبتنی بر زودرسی و فراگیری در محدوده سنی بوده لیکن طی شش سرشماری و آمارگیری به طور کلّی شاهد افت این دو خصیصه هستیم. به طوری که در سرشماری 1375 نزدیک به 50 درصد مردان در سنین قانونی هنوز ازدواج نکرده و 40 درصد زنان نیز زندگی زناشویی را آغاز نکرده بوده اند. سن متوسط ازدواج نیز همزمان با این تنزل ازدواج مردان و زنان رو به افزایش است، به طوری که بر متوسط سن ازدواج مردان و زنان پس از انقلاب اسلامی به ترتیب 2 سال و 2.6 سال افزوده شده و در سرشماری 1375 این سن متوسط برای مردان 25.6 سال و برای زنان 22.4 سال محاسبه گردیده است. این ترقی سن متوسط ازدواج برای زنان می‌تواند تعداد موالید را کاهش دهد و از این طریق به سیاست جمعیتی دولت مبنی بر کنترل باروری مدد رساند. طی سرشماریها مساله چند زنی بارز گردید امّا در آخرین سرشماری تنزل سریع آن مشاهده شد. بر اساس داده های سرشماری چنین استنباط می‌شود که ترقی میزان سواد و تحصیلات بر بالا رفتن سن ازدواج مردان و زنان موثر است.

زمینه: یکی از اشکال ازدواج، ازدواج یک مرد با چند زن می باشد که پدیده چندهمسری نام دارد. چندهمسری در استان سیستان و بلوچستان نسبت به سایر استان ها مرسوم تر است لذا تدوین الگوی شکل گیری خانواده های چندهمسر در سیستان و بلوچستان می توان در طراحی برنامه های فرهنگی اثرگذار باشد. هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین الگوی شکل گیری خانواده های چندهمسر در استان سیستان و بلوچستان بود. روش: پژوهش حاضر با روش پژوهش کیفی بنیادبخشی نظریه انجام شده است. مشارکت کنندگان پژوهش شامل شوهران، همسران و فرزندان خانواده های چندهمسری بودند که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته از 12 نفر همسر، 10 نفر فرزند (6 دختر و 4 پسر) و 7 نفر شوهر جمع آوری شد و نمونه گیری تا اشباع نظری ادامه داشت. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. برای تأمین روایی و پایایی از معیارهای لینکن و گوبا استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان دهنده هجده مفهوم محوری و شش مقوله گزینشی بود که در قالب مدل پارادیمی شامل شرایط علی (گرایش به زیبایی، نقص جسمی و جنسی، بی توجهی، تعارضات فکری)، شرایط راهبردی (دخالت خانواده و اطرافیان، تأثیرات زن اول)، علل زمینه ای (باور و اندیشه، تنوع طلبی، تبعیض جنسیتی)، تسهیل کننده ها (تمکن مالی، ارزش های دینی و اجتماعی)، محدودکننده ها (مشکلات اقتصادی، تحصیلات، اخلاقیات و احساسات)، پیامدها (اثرات چندهمسری بر فرزندان، تزلزل شأن اجتماعی زنان، پیدایش مشکلات مالی، آسیب های زن اول و بنیان خانواده) سازمان یافت. نتیجه گیری: به طورکلی می توان نتیجه گرفت دلایل متعددی از جمله تعارضات فکری بین زوجین، باورها و اندیشه، فشار خانواده و اطرافیان و غیره باعث گرایش مردان به سمت شکل گیری خانواده های چندهمسر شده است و شکل گیری خانواده های چندهمسر آسیب های جدی به تمامی اعضای خانواده به خصوص زنان و فرزندان وارد می کند