پورتال های کتابخانه ای

هدف: شناسایی موانع پیاده سازی رایانش ابری از دیدگاه مسئولان پورتال کتابخانه های دیجیتالی ایران. روش شناسی: با روش توصیفی- پیمایشی و به وسیله پرسشنامه پژوهشگرساخته، نظرات 30 نفر از مسئولان پورتال کتابخانه های دیجیتالی ایران جمع آوری شد. یافته ها با آمار توصیفی و استنباطی و آزمون های تی تک نمونه ای، رتبه بندی فریدمن، و واریانس یک طرفه تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: در پیاده سازی رایانش ابری در پورتال ها، به ترتیب موانع قانونی (70/3)، اقتصادی (70/2)، مدیریتی (82/1)، و امنیتی (78/1) بیشترین تأثیرگذاری را داشتند. از میان مؤلفه های مربوط به هر بُعد، ناهم خوانی بین رویه های مقاوم سازی توسط ابر و مشتریان، به کارنگرفتن متخصصان سازمان فناوری اطلاعات برای بررسی خطرات و تبیین راهکارهای لازم به طور مستمر، مقرون به صرفه نبودن خدمات رایانش ابری در سازمان هایی که هزینه عملیاتی کمتری دارند، و نبود ضوابط قانونی سخت گیرانه خدمت دهندگان ابر در ایجاد سازوکارهای لازم برای کاهش خطرات مربوط به حریم خصوصی و محافظت از داده ها بیشترین رتبه را کسب کردند. همچنین، بین موانع شناسایی شده در انواع مختلف کتابخانه ها تفاوت معناداری وجود نداشت. نتیجه گیری: باتوجه به مشکلات مربوط به مسائل حقوقی و قانونی در بستر کتابخانه های دیجیتالی، به تدوین قوانین ملی در زمینه رایانش ابری نیازمندیم.

هدف: هدف این پژوهش تعیین وضعیت پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) در ایران بود. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی - ارزیابانه (تلفیقی از پیمایشی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و ارزیابانه با استفاده از سیاهه وارسی محقق ساخته) به ارزیابی پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) ایران اختصاص یافت. جامعه پژوهش پورتال کتابخانه ای 57 دانشگاه برتر وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود که دارای پورتال کتابخانه ای مستقل بودند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، 40 پورتال کتابخانه ای انتخاب و دیدگاه مدیران آنها درباره به کارگیری مؤلفه های حوزه های تحت بررسی در این پژوهش بررسی شد. یافته ها: پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) ایران از نظر مؤلفه های مورد بررسی در وضعیت «خوبی» قرار داشتند. حوزه «امکانات مدیریتی» با میانگین نمره 61/3 کمترین و حوزه «کیفیت نوشتار» با میانگین نمره 58/4 بیشترین نمره را کسب کردند. همچنین پورتال کتابخانه 13 دانشگاه در سطح مطلوب، 24 دانشگاه در سطح خوب و 3 دانشگاه نیز در سطح متوسط بودند. ابعاد مورد بررسی در حوزه «کیفیت نوشتاری» و «دسترس پذیری» در وضعیت مطلوب و در حوزه «بازیابی اطلاعات»، «خدمات عمومی و اطلاع رسانی»، «شخصی سازی»، «مدیریت محتوا»، «سازماندهی»، «حفاظت و امنیت» و «امکانات مدیریتی پورتال در بخش امانت و مرجع» در وضعیت خوبی قرار داشت. به نظر می رسد با توجه به زیرساخت های موجود در پورتال، بستر مناسبی برای عرضه خدمات و امکانات هر چه بیشتر به کاربران از طریق آن وجود دارد.  

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان بهره گیری از فناوری های وب2 در بازیابی اطلاعات در پورتال کتابخانه های دیجیتالی ایران انجام شد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش 20 پورتال کتابخانه های دیجیتالی ایران است که منطبق با معیارهای پژوهش انتخاب شدند و اطلاعات از متخصصان آنها گردآوری شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. این پرسشنامه شامل ۹ مؤلفه فناوری وب۲ بود که روایی آن با اعمال نظر متخصصان رشته علم اطلاعات تایید و در اختیار جامعه مورد مطالعه قرار گرفت و مورد پایایی پژوهش نیز چون ماهیت محیط وب و شبکه که کتابخانه های دیجیتالی نیز در آن جا دارند متغیر است، پایایی محاسبه نشد. با بررسی میزان آشنایی از فناوری وب۲ مشخص شد که این مساله در رابطه با ایمیل (۱۰۰%) دارای بیش ترین درصد فراوانی و سایت های برچسب گذاری و نشانه گذاری اجتماعی (۳۰%) دارای کمترین درصد فراوانی است. در مورد تأثیر هریک از فناوری های وب۲ در بازیابی اطلاعات در پورتال کتابخانه های دیجیتالی نیز، ملاحظه شد که شبکه های اجتماعی با (۹۰٪) بیش ترین و وبلاگ با (۴۰٪) کمترین تأثیر را در بازیابی اطلاعات در پورتال کتابخانه های دیجیتالی دارند. طبق بررسی های انجام شده می توان نتیجه گرفت که عدم وجود زیرساخت های فنی و اینترنت پرسرعت مهم ترین مانع استفاده از فناوری های وب۲ در پورتال کتابخانه های دیجیتالی است.