بازنمون دانش

هدف: هدف از انجام این پژوهش تحلیل مبانی نظری، مفهوم، اهمیت، پیشینه و نحوه مستندسازی دانش بر پایه چرخه حیات دانش سازمانی و معرفی راهبردهای عملیاتی خودکار و نیمه خودکار استخراج دانش ضمنی و کدگذاری و بازنمون دانش عینی است. روش: این مقاله از نوع مروری تحلیلی است که با استفاده از روش کتابخانه ای و بررسی منابع نظری تهیه شده است. یافته ها: در این پژوهش بر پایه این پذیره که بدون استخراج و مستندسازی دانش، مدیریت دانش در هیچ سازمانی تجلی نخواهد یافت، مبانی نظری و پیشینه مستندسازی دانش سازمانی تحلیل شده است. با بررسی منابع حوزه مشخص شد که سازمان های ایرانی از نظر مستندسازی دانش در وضعیت مناسبی قرار ندارند. یکی از مهم ترین دلایل آن آشنا نبودن با نحوه مستندسازی و ناآگاهی نسبت به راهبردهای عملی آن می باشد. در راستای پاسخگویی به این مسأله در این پژوهش تلاش شد ابتدا بر پایه این واقعیت که فرایند کسب و مستندسازی از الگوهای چرخه حیات دانش سازمانی تبعیت می کند، ضمن معرفی مهم ترین الگوهای چرخه دانش، نحوه و فرایند مستندسازی براساس چرخه یکپارچه حیات دانش سازمانی دالکر تشریح گردد و در گام بعدی با توجه به ضرورت آشنایی سازمان ها با راهبردهای عملیاتی استخراج دانش ضمنی و کدگذاری و بازنمون دانش عینی، ضمن اشاره به ملاک های انتخاب راهبرد، مهم ترین راهبردهای عملی خودکار و نیمه خودکار در دو سطح فردی و گروهی تحت عنوان راهبردهای تولید و تحلیل پروتکل معرفی شد. در پایان بر پایه یافته های پژوهش، پیشنهادهایی ارائه شده است.

هدف این مقاله بررسی ضرورت کارآمدی هستی شناسی ها در برابر تغییرات در مفاهیم، در سازگاری با تغییرات مفاهیم دانش است. به طور کلی، هستی شناسی ها نوعی از ابزارهای معنایی هستند که به دلیل کاستی های اصطلاحنامه ها در بازنمون دانش، قلمروهای موضوعی را از طریق نمایش مفهو م ها و رابطه های میان آنها  به کار گرفته اند. با توجه به تحولات مفاهیم و معنا، ضروری است در ساختار هستی شناسی ها بازنگری شود و تغییراتی برای سازماندهی و بازنمون دانش در هستی شناسی ها تدوین و طراحی گردند. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شده است و اطلاعات آن از طریق مرور در کتاب ها ، مقالات مجلات علمی، مقالات همایش های علمی،  متون علمی نمایه شده در پایگاه های اطلاعات و اینترنت جمع آوری گردیده است. سپس، مفاهیم و اصول تغییر در هستی شناسی ها مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته است.  این مقاله با روش کتابخانه ای، نحوه بازنگری و سازگاری هستی شناسی ها را با تغییرات مفاهیم و معناها مورد توجه قرار داده است. بر اساس یافته های پژوهش، می توان تغییرات در هستی شناسی ها را با توجه به  شش مرحله موجود در فرآیند تکامل هستی شناسی ها ارائه داد.که عبارتند از: دریافت تغییرات، ارائه و بازنمون تغییرات، معناشناسی تغییرات،گسترش و اشاعه تغییرات، اجرای تغییرات و تغییر در ارزش ها. همچنین، بر اساس یافته های دیگر این پژوهش و در راستای یک معماری منطقی برای حمایت از تکامل هستی شناسی ها می توان تغییرات در هستی شناسی ها به طور کارآمدتر اعمال کرد. همچنین هستی شناسی برای موثر بودن،  نیاز به تغییرات،  با سرعتی متناسب با تغییر در بخش هایی از جهان می باشند. بر اساس یافته های پژوهش، ضروری است که در زمان تغییر یک هستی شناسی به: ایجاد سلسله مراتب مفاهیم وابسته؛ نیازهای کاربران؛ تعیین علایق کاربران؛ انتخاب مناسب ترین ابزار ویرایشگر در زمان طراحی هستی شناسی ها و تجزیه و تحلیل رفتار اطلاع یابی کاربران توجه شود. همچنین تلاش کاربران انسانی نظام های اطلاعاتی مانند کتابخانه های دیجیتالی و  پشتیبانی خودکار برای مدیریت تغییرات هستی شناسی بسیار مهم است. که باید در طراحی هستی شناسی ها توسط متخصصان مورد توجه قرار بگیرند

هدف: استخراج و ترسیم شبکه مفهومی اسناد شرعی موجود در آرشیو ملی ایران روش/ رویکرد پژوهش:. داده ها با با استفاده از سیاهه وارسی گردآوری شد. برای ماتریس سازی مفهوم-واژه از نرم افزار راوَرماتریس ، و برای استخراج، تحلیل و ترسیم مفاهیم از نرم افزار پروتژه 5 استفاده شد. یافته ها و نتیجه گیری: استفاده از تحلیل محتوای کیفی روش مناسب برای تعیین سلسله مراتبِ «فرارده-زیررده» در ساخت هستی شناسی اسناد شرعی است. برای مفهوم شناسی شبکه ای، روابط معنایی افقیِ واژگانی بین نمایه واژه ها و توصیفگرهای اسناد شرعی با استفاده از نرم افزار پروتژه 5 در قالب زبان های استاندارد اُ.دبلیو.اِل و آر.دی.اف پیاده سازی و ترسیم و شبکه مفهومی طراحی شد تا به عنوان ابزاری استاندارد برای ذخیره و بازیابی اطلاعات به کار گرفته شود.

هدف از پژوهش حاضر ایجاد شبکهٔ معنایی مفاهیم در حوزهٔ آموزش وپرورش به کمک رده بندی مردمی است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش پژوهش تحلیل هم واژگانی است. این تحلیل به معنی ایجاد واژه مفهوم در طراحی اصطلاح نامه و تبدیل آن به هستان شناسی است. بدین معنی که ابتدا متن ها، پیوندهای پیشنهادی و نیز اصطلاحات و کلمات درج شدهٔ کاربران در مرحلهٔ نخست به واژه مفهوم تبدیل شدند. سپس، هم زمان با این فرایند، با ده نفر خبرهٔ این حوزه بر اساس نمونه گیری هدفمند مصاحبه شد. شش کتاب فارسی دورهٔ ابتدایی بخش اصلی موردمطالعه و مطالبهٔ این پژوهش از جامعهٔ آماری شرکت کننده در رده بندی مردمی اند. کاربران موردنظر تکمیل کنندگان برچسب های رده بندی مردمیْ 2۴۰ نفر از کارشناسان سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش وپرورش اند که از میان آن ها 1۴۸ نفر مبتنی بر جدول مورگان انتخاب شدند. نتایج این طرح در نرم افزار «پارسر فارسی» و راورماتریس برای تحلیل واژگان و سپس در نسخهٔ ۵/۵ از پروتژ اجرا شد و با افزونه هایOntoGraf ،  OWLVizبازنمایی شد. رابطهٔ موردنظر به هفت دستهٔ کلی و همچنین 2۴ زیرمجموعه و 122 (نمونه) طبقه بندی شد.  سلسله مراتب و روابط میان آن ها با استخراج مفاهیم تعیین شد و دانش معنایی و کلمات پرتکرار استفاده شده کاربران و نیز صاحب نظران به رده بندی مردمی مشخص شد. استفاده از این روش در نظام مندکردن کتاب های درسی دورهٔ ابتدایی برای دسترسی دانش آموزان و معلمان به منابع در محیط وب کارایی دارد و همچنین ذخیره و بازیابی اطلاعات را تسهیل می کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارزیابی کارآمدی هستان شناسی پزشکی هسته ای با عنوان NucMedOnt بر اساس روش آنتومتریک با معیارهای نمایش محتوا، محتوا (مفاهیم، روابط، و نمونه ها)، درک کاربر از محتوا و جستجو و بازیابی مفاهیم بود. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی می باشد. ارزیابی هستان شناسی پزشکی هسته ای با عنوان NucMedOnt، با رویکرد کیفی در قالب یک مطالعه کاربردپذیری و با استفاده از آزمون استفاده پذیری انجام شد. جامعه پژوهش شامل 10 نفر از اعضای هیأت علمی و متخصصان موضوعی در حوزه پزشکی هسته ای بود که از میان 26 متخصص در حوزه های فیزیک، مهندسی پرتو پزشکی، داروسازی هسته ای و فیزیک پزشکی شاغل در مرکز تخصصی که تجربه استفاده از اصطلاح نامه اینیس را داشتند، با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ارزیابی کارآمدی هستان شناسی فتحیان دستگردی (1398) مبتنی بر طیف لیکرت بود که به روش آنتومتریک طراحی شده بود. برای ارزیابی، 10 مفهوم در حوزه پزشکی هسته ای که به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت. یافته ها: 94 درصد از کاربران از کاریی معیار نمایش محتوا، 100 درصد از کاریی معیار مفاهیم، 98 درصد از کارایی معیار روابط، 93 درصد از کارایی معیار نمونه ها، 98 درصد از کارایی معیار درک کاربر از محتوا و 89 درصد از کاربران از کارایی معیار جستجو و بازیابی محتوا در هستان شناسی پزشکی هسته ای با عنوان NucMedOnt اعلام رضایت کرده و اثربخشی آن ها را مطلوب و مناسب ارزیابی نمودند. همچنین میان نظرات متخصصان در معیارهای درک کاربر از محتوا، محتوا، نمایش محتوا و نیز جستجو و بازیابی محتوا در هستان شناسی پزشکی هسته ای، تفاوت معناداری وجود نداشت. نتیجه گیری: هستان شناسی پزشکی هسته ای با عنوان NucMedOnt ابزاری کارآمد در بازنمون دانش حوزه پزشکی هسته ای و ارتقاء پایگاه های اطلاعاتی حوزه مذکور می باشد. نتایج پژوهش، نمایانگر رضایت بالای شرکت کنندگان از کارآمدی بازنمون دانش و نیز جسجو و بازیابی مفاهیم در هستان شناسی طراحی شده بود. مجموعه غنی مفاهیم و نیز استناد به پشتوانه انتشاراتی مفاهیم به منظور مستندسازی معادل فارسی مفاهیم مذکور، از دلایل رضایت بالای متخصصان حوزه پزشکی هسته ای و اختصاص نمره بالا در ارزیابی انجام شده توسط آن ها بود.