وسوسه مواد

اعتیاد به عنوان یک بیماری عود کننده، مخرب، آسیب زننده به خود، خانواده و جامعه با هزینه های بسیار، فرصت سوزی و سرکوب استعدادها همراه است. راه حل های درمانی متعددی برای اعتیاد طراحی شده است ولی یکی از اثربخش ترین و مهم ترین این روش ها، جلسات دوازده قدم یا پروتکل درمانی به کار گرفته شده در جلسات معتادان گمنام است که در سراسر دنیا استفاده می شود. با این وجود، این روش به تنهایی معمولا با کاستی هایی همراه بوده است. مشخص شده است که رویکرد دوازده قدم زمانی که به صورت همزمان با رویکردهای درمانی برای درمان اختلالات همزمان با سو ءمصرف مانند مشکلات افسردگی و اضطراب همراه شود، اثربخشی بیشتری خواهد داشت. روان درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت یکی از روش های درمانی تجربه ای و هیجان مدار است که اثربخشی و ماندگاری بالایی در کاهش افسردگی و اضطراب نشان داده است. این پژوهش به تحلیل مکانیسم اثربخشی مداخلات رواندرمانی پویشی فشرده کوتاه مدت در کنار رویکرد دوازده قدم بر کاهش علائم اعتیاد، کاهش وسوسه مصرف و کاهش دفاع های روانی منجر به اعتیاد می پردازد.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی درمان آرام سازی مبتنی بر واقعیت مجازی بر استرس ادراک شده، تاب آوری و وسوسه مواد در افراد با اختلال مصرف مواد مراجعه کننده به مراکز اقامتی شهر اندیمشک پرداخت. روش: پژوهش حاضر نیمه-آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد بود که در سال 1403 به مراکز اقامتی شهر اندیمشک مراجعه کردند و 30 نفر از آنها با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و بصورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایش (15 نفر) و یک گروه کنترل (15) قرار گرفتند. شرکت کنندگان در هر دو گروه پرسش نامه استرس ادراک شده، پرسش نامه تاب آوری، مقیاس وسوسه مواد را در مرحله ی پیش آزمون و پس آزمون تکمیل کردند. درمان آرام سازی مبتنی بر واقعیت مجازی در 8 جلسه ی 60 دقیقه ای اجرا شد و داده ها با روش کوواریانس چندمتغیره و تک متغیره تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بین گروه آزمایش و کنترل از نظر استرس ادراک شده، تاب آوری و وسوسه مواد تفاوت معناداری وجود داشت. به طور خاص، درمان آرام سازی مبتنی بر واقعیت مجازی باعث کاهش استرس ادارک شده و وسوسه مواد و افزایش تاب آوری در گروه آزمایش شد. نتیجه گیری: درمان آرام سازی مبتنی بر واقعیت مجازی با بهره گیری از فنونی همانند تمرینات تنفسی با فرمان های صوتی، نورپردازی و طیف رنگ ها، تمرین آرام سازی عضلانی، موسیقی آرام به همراه غوطه ور شدن در جنگل و ساحل به انتخاب کاربر، آرام سازی معنوی و تجربیات ترمیم کننده (لذت زندگی و بهبودی) در بستر واقعیت مجازی می تواند به عنوان یک درمان کارآمد برای کاهش استرس ادراک شده، افزایش تاب آوری و همچنین کاهش وسوسه مواد در مردان با اختلال مصرف مواد مورد استفاده قرار گیرد.