معماری فضا

خلوت به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان اهمیت به سزایی در سیستم مراقبت های بهد اشتی د ارد و برآورد ه نشدن آن استرس بسیاری به بیمار وارد می کند که در روند بهبود ی اش تأثیر نامطلوبی خواهد گذاشت. بسیاری از صاحب نظران اخلاق پزشکی برآوردن خلوت را ستون اصلی ارائه مراقبت های درمانی می د انند. تحقیقات در ایران و سراسر دنیا نشان د اد ه است که علی رغم آنکه پرستاران و د یگر کارکنان بر این باورند که خلوت بیماران رعایت می شود ولی بیماران از میزان خلوت خود راضی نیستند. این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که خلوت بیماران چگونه می تواند در ارتقای نظام درمان و بهبود ی اش مؤثر واقع شود و جایگاه معماری در تحقق خلوت لازم برای بیمار چیست؟ این مطالعه با رویکرد کیفی از تکنیک مطالعه کتابخانه ای و سپس مشاهد ه در دو بیمارستان انتخابی گودرز و مرتاض در شهر یزد برای یافتن نکاتی در رابطه با خلوت بیماران بهره می گیرد. در نهایت دو گروه از بیماران بستری انتخاب شدند و مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام گرفت. نتایج نشان می د هد که خلوت در فضاهای درمانی تابع شرایط فرهنگی، نوع و شدت بیماری، روحیات فرد ی، طول زمان بستری، روش ارائه خدمات، فعالیت های کادر پزشکی و موارد ی از این قبیل است که طراح فضاهای درمانی باید آنها را در نظر بگیرد و راهکارهای معمارانه ای در برآوردن خلوت لازم برای بیمار بستری خلق کند.    

آن گونه که می دانیم، معماری و مد هر دو به عنوان زبان های بصری، نقش مؤثری در بازنمایی هویت فردی و فرهنگی ایفا می کنند و در بستر فضا، زمان و تجربه ی ادراکی معنا می یابند. این دو حوزه با وجود تفاوت های ظاهری، در فرآیند طراحی دارای اشتراکاتی چون معناپردازی، زیبایی شناسی و توجه به تجربه انسانی هستند. با توجه به خلأ موجود در مطالعات میان رشته ای در ایران در زمینه ی پیوند فضاهای فرهنگی با نیازهای روان شناختی کاربران، این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل مؤلفه های ادراک فضایی و روان شناسی محیطی در طراحی خانه ی مد و لباس انجام شده است. طراحی چنین فضایی نیازمند درک عمیق از نیازهای ذهنی، رفتاری و فرهنگی کاربران است. این پژوهش از نوع توسعه ای–کاربردی و با روش توصیفی–تحلیلی و رویکرد ترکیبی (کمی–کیفی) انجام شده است. داده ها از طریق منابع کتابخانه ای، مشاهدات میدانی، مصاحبه با متخصصان و پرسش نامه گردآوری شده و تحلیل آماری با آزمون فریدمن صورت گرفته است. یافته ها نشان می دهند که عواملی مانند استفاده از متریال و بافت هماهنگ با هندسه بومی، بهره گیری از فرم های معماری سنتی ایرانی و کاربرد فناوری های ارتباطی و فضای مجازی در جذب کاربران، نقش مؤثری در شکل گیری حس تعلق، دعوت کنندگی، تعاملات اجتماعی و ارتقاء تجربه ی ذهنی کاربران ایفا می کنند. این پژوهش می تواند به عنوان الگویی برای طراحی فضاهای فرهنگی نوین متناسب با بستر اجتماعی و فرهنگی جامعه ی معاصر ایران مورد استفاده قرار گیرد.