تفکر تاملی

پساانسان گرایی پارادایمی انتقادی و متنوع است که بینشی نو از معنای انسان در دوره مدرن به دست می دهد. پساانسان گرایی با پساانسان محوری در تلاقی است چرا که در اولی انسان به عنوان دال برتر و در دومی انسان به عنوان گونه ی برتر در میان دیگر گونه ها مورد پرسش قرارمی گیرد. مبتنی بر همین تلاقی و با استفاده از آرای انتقادی مارتین هایدگر درباره ی انسان گرایی و تکنولوژی، در کنار اندیشه های او در باب تفکر، یادگیری و هنر، در مقاله پیش رو تلاش کرده ام نشان دهم برخی نمونه های کتاب های داستانی تصویری و تصویری بی کلام که ویژگی هایی پساانسان گرایانه دارند، کودکان را دعوت می کنند تا در باره ی نسبت خود با دیگر موجودات، طبیعت و هستی به شیوه ای تاملی، پساانسان گرایانه و پساانسان محورانه بیندیشند. این کتاب ها در جایگاه اثر هنری، زمینه ی بنیان فکنی از تقابل های دوتایی (همچون خود/دیگری، انسان/حیوان، تمدن/طبیعت و مانند آن) را فراهم کرده و راهی می گشایند برای مواجهه با دیگر موجودات و طبیعت، آنگونه که هستند و نه آن گونه که انسان بازنمایی می کند. مواجهه ی پیوسته با این گونه آثار ادبیات کودک می تواند به پیدایش و شکل گیری سوژه هایی پساانسانی کمک کند که برای آنان تفکر زمینه ساز حیرت و مجذوب شدن است و نه صرفا ابزاری برای تقویت مجموعه ای از مهارت ها یا قابلیت ها در خدمت خود.

زمینه و هدف: این پژوهش با هدف، ارائه مدل ساختاری پیوند با مدرسه بر اساس جوّ روانی-اجتماعی با میانجی گری تفکر تاملی در دانش آموزان مقطع متوسطه انجام شد. مواد و روش: روش پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش گرداوری داده ها توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 تشکیل دادند که تعداد 341 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. در این پژوهش از ابزارهای پیوند با مدرسه (براون و ایوانز، 2002)، جوّ روانی-اجتماعی کلاس (فریزر و همکاران، 1995) و تفکر تاملی (کمبر و همکاران، 2000) استفاده شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها پاسخگویی به فرضیه های پژوهش از مدل یابی معادلات ساختاری با نرم افزار SPSS-V23 و Lisrel-V8.8 استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مدل از برازش مناسبی برخوردار است. نتایج نشان داد  جوّ روانی-اجتماعی بر پیوند با مدرسه با میانجی گری تفکر تاملی در دانش آموزان مقطع متوسطه تاثیر دارد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که بهبود جوّ روانی-اجتماعی و تفکر تاملی می تواند در بهبود پیوند با مدرسه در دانش آموزان موثر باشد.

به تازگی مفهوم جدیدی به نام ذهن آگاهی در مطالعات آموزشی راه یافته است. این مفهوم به عنوان آگاهی خود-رهبرانه و بدون قضاوت فرد از تجربیات حسی و شناختی فعلی خود توصیف می شود. مطالعه حاضر به بررسی رابطه بین نگرش مثبت، ذهن آگاهی و تفکر تاملی در میان زبان آموزان ایرانی میپردازد. نمونه مورد مطالعه شامل ۲۵۴ زبان اموز زبان انگلیسی بودند و به عنوان ابزار پژوهشی، از سه پرسش نامه استفاده شد: 1) مقیاس ذهن آگاهی لنگر 2) پرسش نامه تفکرتاملی 3) مقیاس نگرش مثبت . چهارده گویه مربوط به مقیاس ذهن آگاهی سه عامل شامل تلاش برای کشف جدید ، تولید نوآوری و مشارکت را ارزیابی می کند. ، پرسش نامه تفکر تاملی مشتمل بر شانزده گویه است که چهار نوع مختلف از تفکر تاملی - فعالیت معمول ، فهم ، تامل و تفکر انتقادی - را ارزیابی می کنند. مقیاس هشت موردی از مثبت نگری برای اندازه گیری نگرش مثبت استفاده شد . برای بررسی رابطه ذهن اگاهی، نگرش مثبت و تفکر تاملی زبان اموزان ، از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها نشان دادند که نگرش مثبت به طور قابل توجه و مثبتی، ذهن آگاهی را افزایش می دهد و با یکی از سه زیرشاخه های ذهن آگاهی، یعنی خلق نوآوری، بالاترین همبستگی را نشان داد. فهم، تأمل و تأمل انتقادی از میان چهار ویژگی تفکر تاملی ، همگی به طور معناداری با بالاترین تأثیر بر تأمل توسط ذهن اگاهی پیش بینی شدند. علاوه بر این، سازه دوم ذهن اگاهی، جستجوی نوآوری، با درون نگری مرتبط شناخته شد.