کاشف الغطاء

تطوّر فقه و پویایى آن، رابطه تنگاتنگی با منهج ارائه و بیان مباحث فقهى دارد؛ ازاین رو شناخت منهج و شیوه فقهى هر فقیه، تأثیر مهم و روشنی درشناخت ویژگى ها و محصولات فکرى وی دارد، فقیه بزرگوار علامه شیخ محمد الحسین کاشف الغطاء از فقیهان صاحب نام و دارای سبک فقهى است که اندیشه های فقهی او از زوایاى گوناگون قابل بررسى است. این مقاله در صدد تبیین مناهجی است که ایشان در پژوهش ها و استنباط فروعات فقهی خود از آن ها بهره برده اند، در این راستا مباحثی همچون: توسعه دایره مباحث فقهی با نگاه تطبیقی و تقریبی، قاعده محوری در فروعات فقهی، نوگرایی مبنا محور در استنباط احکام فقهی، توجه به نقش زمان و مکان در پویایی فقه، اهتمام به حل مسائل جدید فقهى با واقعیت های زندگى، توجه به بعد اخلاقی و اجتماعی فقه و توجه به بعد عقلانی و فلسفی احکام، مورد بحث قرار گرفته است، اگرچه در بررسى مناهج فقهى، بیشتر به تحلیل و تبیین جنبه هاى صورى فقه پرداخته می شود تا به مبانی و موضوعات آن، اما باید توجه داشت که همین امر به آن محتوا قالب داده و عظمت پویایی فقه و فقاهت را به مرحله بروز و ظهور می رساند.

روش شناسی کاشف الغطاءبر شرح نهج البلاغه «محمدعبده» مدلی روش مند در راستای معرفی علمی این اثر است و از آن جهت که نوع نگاه کاشف الغطاء را در تعلیق ها نشان می دهد حائز اهمیت است. گونه های تفسیری و تعلیقی کاشف الغطاء متعدد است، در بخشی از آن به شرح و تبیین کلام علی† و یا کلام شارحان پرداخته است، و در شرح خود به سیاق کلام، قواعد ادبی و بلاغی توجه ویژه ای داشته است، نقد گفتار شارحان برمبنای عصبیت شارحان و نیز خروج بی دلیل از دلالت ظاهری کلام جزو اشکال های اساسی است که کاشف الغطاء مطرح کرده است، البته هم سویی با شارحان نیز در مواردی از تعلیق ها قابل ملاحظه است، انتخاب شرح محمد عبده ورویکرد کاشف الغطاء در مواجهه با این اثرگویای نگاه تقریبی وی بوده و می تواند در راستای وحدت فکری مسلمانان اثرگذار باشد.