التأویلات النجمیه النجمیه

کتاب «التأویلات النجمیه» از تفاسیر مهم عرفانی در قرن ششم هجری است که نویسنده صاحب سبکی به نام نجم الدین رازی (دایه) تألیف کرده است؛ اما بااین وجود، این تفسیر ازنظر علمی کمتر بررسی شده است. حال، پرسش اصلی پژوهش این است که روش ها، گرایش ها و مبانی تفسیری نجم الدین رازی در کتاب تفسیریِ «التأویلات النجمیه» چیست؟ برای پاسخ به این پرسش، با واکاوی این کتاب تفسیری و به تناسب، مراجعه به سایر آثار نجم الدین رازی، به روش توصیفی-تحلیلی و بااستفاده از منابع کتابخانه ای، نتایج زیر به دست آمد. روش تفسیری نجم رازی، تاحدی روش اجتهادی بابهره گیری از حد اکثر منابع در این زمینه است که البته استفاده از روش قرآن به قرآن و روش روایی در این میان بسیار پررنگ تر است. وی در تفسیر روایی خویش از آیات الهی، از روایات نبوی، روایات اهل بیت (ع)، صحابه و تابعین و آرای سایر مفسران و اهل تصوف بهره شایانی برده است. گرایش تفسیری او نیز، گرایش عرفانی است که براساس اصل توحید، اما بدون مباحث پیچیده و پرحجم عرفان نظری بیان شده است. البته باتوجه به تعلق او به سنتِ عرفان خراسان، مباحث سلوک عملی در تأویلات او از آیات غالب است و وی تفاوت مردم در فهم آیات الهی را مربوط به تفاوت آنان در درجات عرفانی و سلوکی می داند. مبانی تفسیری او نیز، باور به ظهر و بطن داشتن قرآن، تفاوت فهم آیات الهی برای عوام و خواص، فرق میان تفسیر و تأویل و حجیت ظواهر آیات قرآن و جمع بین شریعت و طریقت است.