سخنان مشترک (منتسب به دیگران)

پژوهشگران معاصر تلاش های زیادی برای یافتن منابع و استنادات نهج البلاغه انجام داده اند. عبدالزهراء حسینی خطیب یکی از این پژوهشگران است که با کتاب مصادر نهج البلاغه وأسانیده، اثری مهم برای منابع سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه فراهم آورده است. صبری ابراهیم السید پژوهشگر دیگری است که گرچه نگاهی منتقدانه به نهج البلاغه دارد، اما برای یافتن منابع بیشتر برای آن کوشیده است. هدف این مقاله، بررسی این مسئله است که برخورد این دو پژوهشگر با منابع نهج البلاغه چگونه است، که با توجه به گستردگی مطالب برای یک مقاله، آن دسته از متون نهج البلاغه بررسی می شوند که در منابع پیش از سید رضی به دیگران منتسب شده است. براساس نتایج تحقیق، از میان 18 خطبه ای که صبری ابراهیم آنها را منتسب به افرادی جز امام علی(ع) می داند، هشت مورد آن درست است و ده مورد خطا. بخشی از تشخیص های نادرست می تواند ناشی از استقرای ناقص باشد، اما بخشی دیگر به باورهای آشکار و نهان نویسندگان بازمی گردد. همچنین، بررسی روش استناد به منابع در کتاب مصادر نهج البلاغه وأسانیده نشان می دهد که مؤلف در بسیاری از موارد به شرط هایی که برای منابع گذاشته، پایبند است اما در مواردی چنین نیست یا با فرض هایی به اشکالات پاسخ می دهد که از نظر تاریخی اثبات شدنی نیست.