ابن شرفشاه حسینی

ضلع زمان مندی آموزه عصمتْ محل تنازع دیدگاه های مطلق گرا و مخالفان بوده است که گروه اول، گستره زمانی آن را مطلق دانسته اند و در مقابل، گروه دوم، آن را به پس از بعثت محدود کرده اند. این پژوهش با بررسی تطبیقی دیدگاه فخر رازی، که عصمت را زمان مند دانسته، و ابن شرفشاه حسینی، که گستره عصمت را تشکیک ناپذیر به شمار آورده، تلاش کرده تا بن مایه دیدگاه آنان درباره زمان مندی عصمت را در پیوند با واژگان قرآنی مرتبط یعنی «ذنب» در آیه ۲ فتح، «وزر» در آیه ۲ شرح، و «ضلال» در آیه ۷ ضحی بررسی کند. یافته ها نشان داد که هر دو مفسر این واژگان را در تنافی با عصمت نمی دانند و در نتیجه، نمی توان از آنها زمان مندی عصمت را نتیجه گرفت. با این حال، فخر رازی بر انگاره زمان مندی عصمت، که مبتنی بر سوگیری های اشعری گرایانه و اخبار خدشه پذیر است، تأکید و تلاش کرده تا با تأویلات مختلف از اندیشه کلامی خود در این باره عدول ننماید. ازاین رو، مواضع روشی و معناشناختی اش در این باره با دیدگاه کلامی وی در انسجام و هماهنگی نیست.