آیه ۲۵ انفال

گفتمان کاوی یکی از روش های جدید است که به کشف معنای متن و لایه های زیرین آن می پردازد. آیه ۲۵ سوره انفال از آیات موردبحث میان عالمان مسلمان است که نظرات تفسیری گوناگونی پیرامون واژه «فتنه» و مفهوم آن ذیل آیه مطرح شده است. توجه به گفتمان مطرح در آیه راهی برای دریافت های روشمند معنای مورد نظر در آن است. نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این مسئله است که محور اصلی گفتمان آیه ۲۵ سوره انفال چیست. ازاین رو، تلاش شد تا با در نظر داشتن ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و ارزشی ای که متن در بستر آن به وجود آمده است به دریافت تازه ای از گفتمان آیه مورد نظر دست یافت. در پژوهش حاضر، که به روش تحلیل گفتمان انجام شد، با توجه به مفهوم شناسی واژه فتنه و ساختار زبانی و دستوری آیه و با عنایت به روابط همنشینی و جانشینی، این نتیجه حاصل آمد که دالّ مرکزی گفتمان مورد نظر مفهوم «ولایت» است. با توجه به سیاق آیات و قرائن داخلی و بیرونی، روشن می گردد که رسالت پیامبر گرامی اسلام (ص) و دین اسلام جریانی ولایت محور است و راه مقابله با فتنه ها تمسک به کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) و همچنین ولایت است. گفتمان آیه ۲۵ سوره انفال گفتمانی تحذیری و آگاهانه است که روابط اجتماعی را میان گروه های مختلف تنظیم می کند. ازاین رو، فتنه در نظام مفهومی قرآن جایگاه ویژه ای می یابد و ساختارهای ارزشی و ضدارزشی حول دالّ مرکزی این گفتمان، که ولایت مداری است، شکل می گیرد.