دادوستد دانش

مقدمه: مدیریت دانش مسأله یا مفهوم جدیدی نیست. صدها سال است که صاحبان مشاغل خانوادگی، دانشِ خود را به فرزندانشان انتقال می دهند؛ استادکارانِ حرفه ای، با شور و اشتیاق، حرفه خود را به شاگردانشان می آموزند و کارگران در محل کار، ایده ها و دانش خود را ردّوبدل می کنند. درواقع می توان گفت که مدت هاست که گزاره «دانش، قدرت است»، به گزاره «اشتراک دانش ، قدرت است»، تغییر یافته است. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی دادوستد دانش در میان معلمان شرکت کننده در دوره های درس پژوهی و تأثیر آن بر تدریس نوآورانه در شهرستان خرم آباد است. روش : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی- همبستگی و از نوع معادلات ساختاری است. جامعه پژوهش شامل 180 شرکت کننده دوره های درس پژوهی آموزش وپرورش شهرستان خرم آباد در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ است که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 118 نفر از آن ها به صورت تصادفی به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. به منظور پیمایش نظر پاسخگویان درباره دادوستد دانش، از پرسشنامه های مورد استفاده در پژوهش اواکوک و همکاران (2021)، و برای سنجش متغیر تدریس نوآورانه، از پرسشنامه علیزاده (1386) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و SmartPLS انجام شد. یافته ها: تحلیل شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش نشان داد که میانگین متغیرهای پذیرندگی گیرنده برای دریافت دانش، پذیرندگی گیرنده برای اشتراک دانش، رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده، استفاده از دانش گیرنده و تدریس نوآورانه به ترتیب برابر با 878/3، 725/3، 228/4، 975/3 و 384/4 است. نتایج معادلات ساختاری پژوهش نشان داد که میزان تأثیر پذیرندگی گیرنده برای دریافت دانش، بر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده 292/0 به دست آمده است. مقدار آماره t نیز 428/2 است. بنابراین، با اطمینان 95% می توان گفت میزان پذیرندگی گیرنده برای دریافت دانش بر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده تأثیر مثبت و معناداری دارد. میزان تأثیر پذیرندگی گیرنده برای اشتراک دانش بر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده 407/0 به دست آمده است. مقدار آماره t نیز 808/3 است. بنابراین، با اطمینان 95% می توان گفت میزان پذیرندگی گیرنده برای اشتراک دانش، بر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده تأثیر مثبت و معناداری دارد. میزان تأثیر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده بر استفاده از دانش گیرنده 504/0 به دست آمد. مقدار آماره t نیز 572/7 است. بنابراین، با اطمینان 95% می توان گفت رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده بر استفاده از دانش گیرنده تأثیر مثبت و معناداری دارد. میزان تأثیر رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده بر تدریس نوآورانه 397/0 به دست آمده است. مقدار آماره t نیز 011/4 است. بنابراین، با اطمینان 95% می توان گفت رفتار اشتراک دانش ارائه دهنده بر تدریس نوآورانه، تأثیر مثبت و معناداری دارد. میزان تأثیر استفاده از دانش بر تدریس نوآورانه 251/0 به دست آمده است. مقدار آماره t نیز 489/2 است. بنابراین، با اطمینان 95% می توان گفت استفاده از دانش، بر تدریس نوآورانه تأثیر مثبت و معناداری دارد. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه اهمیت دادوستد دانش و تدریس نوآورانه را تأیید کرد. سیاست گذاران نظام آموزش وپرورش کشور بایستی بدانند با توجه تغییر پارادایم از «نوآوری مبتنی بر کشف» به «نوآوری مبتنی بر یادگیری»؛ یکی از راه هایی مؤثر برای دستیابی به اهداف سند تحول بنیادین و ایجاد کیفیت و نوآوری در نظام آموزشی، ایجاد محیط های تعاملی برای خلق، اشتراک و استفاده از دانش کارکنان است. یکی از این محیط های تعاملی، دوره های درس پژوهی است که می تواند رفتار نوآورانه کارکنان را بهبود بخشد. در واقع کارکنان به عنوان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان دانش، تسهیل گر فرایند مدیریت دانش هستند و نقش مهمی در فرآیندهای اصلی دانش، یعنی ایجاد، اشتراک گذاری و استفاده دارند. کارکنان، سرمایه انسانی سازمان بوده و خالق سرمایه فکری آن هستند. از این رو، مدیران نه تنها باید کارکنان را به جمع آوری دانش موردنیاز برای نوآوری تشویق کنند؛ بلکه باید آن ها را تشویق نمایند تا دانش را به دیگران نیز منتقل کنند.