حوزه ی علمیه

موضوع پژوهش حاضر تعامل نهاد دین و نهاد دولت از ابتدای قرن حاضر تا پیروزی انقلاب اسلامی است که در آن به بررسی سیاست های حکومت پهلوی در قبال نهاد دین و حوزه های علمیه و هم چنین برخوردهای متقابل حوزویان در برابر این سیاست ها و نگاه و برخوردشان در مقابل حکومت پهلوی و سیاست های دینی اش پرداخته شده است. سیاست هایی که گاه بنابر مصالح در جهت خواسته های مذهبیون بود و گاه چنان ضدمذهب بود که تمامی مراجع را به مقابله با حکومت می کشاند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و گردآوری داده ها مبتنی بر منابع کتابخانه ای است.نتیجه ی به دست آمده نشان می دهد که حکومت پهلوی اگرچه در مقاطعی سیاست هایش مطابق خواسته های مذهبیون و موافق با تمایلات نهاد دین بود اما این نزدیکی نه از روی دغدغه های دینی که براساس مصلحت سنجی و به منظور تحکیم پایه های قدرت خویش بود.

سابقه و هدف: معنویت یکی از مهم ترین عامل های افزایش شادکامی و سلامت عمومی گزارش شده است. با توجه به اینکه محیط، یکی از عامل های ایجاد بهزیستی معنوی است؛ این پژوهش با هدف بررسی مقایسه یی رابطه ی بهزیستی معنوی با شادکامی و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه شهید باهنر و حوزه های علمیه ی شهر کرمان انجام شده است. روش کار: این پژوهش از نوع علّی - مقایسه یی و جامعه ی آماری آن شامل همه ی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر و حوزه های علمیه ی شهر کرمان است. بدین صورت که 376 نفر از دانشجویان دانشگاه شهید باهنر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه یی چندمرحله یی و 274 نفر از دانشجویان حوزه های علمیه، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای اندازه گیری شامل پرسش نامه های بهزیستی معنوی (SWB)، شادکامی آکسفورد (AHQ) و سلامت عمومی (GHQ-28) است. داده ها با استفاده از روش های رگرسیون چندگانه، آزمون های تی مستقل و یومن ویتنی تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه براین، نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داده که بین بهزیستی معنوی، بهزیستی وجودی و بهزیستی مذهبی با شادکامی، رابطه ی مثبت وجود دارد (001/0>P)، درحالی که هر سه با سلامت عمومی رابطه ی منفی دارند (001/0>P)؛ همچنین بهزیستی معنوی و شادکامی تفاوت معناداری در دانشجویان دانشگاه شهید باهنر و حوزه دارند (01/0>P)، اما تفاوت دو گروه در سلامت عمومی معنادار نیست (05/0<P). نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، سطح بالاتر بهزیستی معنوی و شادکامی در حوزه های علمیه، نشان دهنده ی اثر معنویت موجود در این مدارس، در متغیّرهای مورد بررسی است و لزوم توجه به جنبه های معنوی و تلاش برای رشد و توسعه ی آن را گوشزد می سازد.

مخالفت آیت الله گلپایگانی به همراه سایر مراجع تقلید با اصلاحات ارضی، لایحه انجمن های ایالتی- ولایتی و همه پرسی انقلاب سفید سبب شد حکومت پهلوی با هدف قرار دادن استقلال حوزه ی علمیه، درپی تضعیف حوزه و روحانیت برآید. هجوم خشونت بار به مدرسه فیضیه در نوروز 1342 شروع اقدامات و برنامه هایی بود که حکومت در ماه ها و سال های بعد دنبال کرد تا با از میان بردن استقلال حوزه، قدرت نهاد روحانیت را در مخالفت با طرح ها و برنامه هایش تضعیف نماید. دخالت های حکومت پهلوی در امور حوزه ی علمیه از آیت الله گلپایگانی که روزهای سخت حوزه را در دوران رضاشاه فراموش نکرده بود، کنش گری ساخت تا با درپیش گرفتن رویکردی انتقادی و درعین حال محتاطانه از حوزه علمیه مراقبت نماید تا استقلال آن دست خوش آسیب نگردد. مقاله حاضر براساس نظریه ساختار- کارگزار درپی پاسخ به این پرسش است که باور استقلال حوزه چگونه بر کنش گری آیت الله گلپایگانی در مقابل دخالت های حکومت پهلوی در امور حوزه تأثیرگذار بود؟ دستاورد مهم مقاله را می توان در این دانست که اندیشه استقلال حوزه عامل مهم کنش گری آیت الله گلپایگانی در مقابل اقدامات مداخله گرایانه حکومت پهلوی در حوزه ی علمیه بود. هدف از این کنش گری آن بود تا استقلال حوزه پابرجا بماند و بتواند هم چنان مبلغینی بیرون از دایره نفوذ و قدرت حکومت تربیت کند تا مانع از میان رفتن میراثی شود که اسلافش برای آن زحمات زیادی کشیده بودند.