احسان صنعتکار

تحولات دین داری همواره از موضوعات مهم در حوزه جامعه شناسی دین بوده است. تغییرات بین نسلی و نسبت آن با دین داری یکی از موضوعاتی است که در کشوری مانند ایران، جای بررسی و تحلیل فراوان دارد. هدف این پژوهش، بررسی گفتمان های دینی در تجربه زیسته سه نسل از شهروندان شهر کاشان است. پژوهش حاضر، از نوع مطالعات کیفی بوده که با به کارگیری روش نظریه زمینه ای انجام شده است. این پژوهش، از چارچوب مفهومی اینگلهارت، بروس و سروش بهره برده است. حجم نمونه این پژوهش 28 نفر از متولدان دهه 1330 (دوران رژیم پهلوی)، متولدان دهه 1350 (دوران انقلاب و ارزش های انقلابی) و متولدان دهه 1370 (دوران تثبیت و توسعه جمهوری اسلامی) بوده اند. براساس یافته های پژوهش، متولدان دهه 1330، دارای دین داری مرجع گرا بوده و رویکردی قطعی به مسائل دینی دارند. این نسل، دارای کدهای محوری ای همچون دین تعبدی، دین فقه گرا، دین حداکثری و سیاسی، دین سنتی و غیرسیاسی، الگوپذیری، درونی سازی و عمل گرایی، بیگانه ستیزی به مثابه مدرنیته ستیزی هستند. دین داری متولدان دهه 1350 از نوع دین داری نهاد گرا بوده و خواهان حضور دین در همه عرصه های جامعه ، و دارای کدهای محوری ای همچون دین تعبدی تقلیدی، دین مناسکی آیینی، الگوپذیری، دین حداکثری و سیاسی، عمل گرایی دینی، همبستگی نسلی، تمایزگذاری دوگانه دین و دین دار، و دین اجتماعی بوده اند. مقوله هسته ای دین داری متولدان دهه 1370، دین فردگرا با کدهای محوری دین انسانی و این جهانی، دین حداقلی، خودمرجعی دینی، عدم گرایش به دین مصلحت اندیش و اجتماعی نشده، عرفی گرایی دینی، عدم گرایش به دینِ سیاسی، تنوع طلبی و تکثرگرایی دینی، بی الگویی، و کاهش دین داری با قرائت رسمی بوده است. همچنین، برپایه یافته های پژوهش، مشخص شد که میان متولدان دهه 1330 و 1350، شکاف نسلی چندانی وجود ندارد، اما میان این دو نسل با متولدان دهه 1370، شکاف نسلی وجود دارد و مفهوم دین داری در نسل جدید، تغییر کرده و دارای رویکردی ایمانی و بی واسطه شده است.

در سال های اخیر آموزش مجازی به واسطه شیوع ویروس کرونا و غیرحضوری شدن آموزش ها، پژوهش های متعددی پیرامون وضعیت شناسی آموزش مجازی مدارس منتشر شده است. ازاین رو هدف پژوهش پیش رو، شناسایی مسائل آموزش مجازی با روش فراترکیب است. بر این اساس، پس از بررسی مقالات متعدد 17 اثر انتخاب گردید. بر پایه نتایج این پژوهش، درمجموع 47 کد به عنوان فرصت و 79 کد آن به عنوان چالش تعیین گردید. بر این اساس، فرصت ها و چالش های آموزش مجازی در شش مؤلفه و در سه سطح تقسیم شدند. یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که از میان مؤلفه های موجود، صرفاً دو مؤلفه بهره وری و سازمانی، فرصت هایش بیشتر از چالش هایش بوده و در میان سایر مؤلفه ها، چالش ها از 5/1 تا بیش از 3 برابر بیشتر از فرصت های موجود در آن مؤلفه در میان منابع مختلف بوده است. همچنین بیشترین نسبت چالش برای مؤلفه اجتماعی- زیستی و بیشترین نسبت فرصت برای مؤلفه بهره وری بوده است.

پژوهش حاضر به بررسی بررسی عوامل مؤثر بر ناسازگاری زوجین در زندگی مشترک درخانواده های شهر کاشان پرداخته است. در این پژوهش از نظریات همسان همسری، مبادله، شبکه، منزلت اجتماعی و کنش متقابل استفاده شده است. در این پژوهش از روش پیمایش اجتماعی استفاده شده است. جامعه ی آماری این پژوهش کلیه ی زوجین ناسازگار شهر کاشان بوده است. حجم نمونه ی پژوهش، با استفاده از فرمول کوکران، برابر با 300 نفر تعیین شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بین متغیرهای پایگاه اقتصادی-اجتماعی، مسائل اقتصادی، میزان اختلاف و تفاوت ها، عوامل مؤثر بر نارضایتی از زندگی و میزان دخالت اطرافیان (به عنوان متغیرهای مستقل پژوهش) با رضایت از زندگی زناشویی (به عنوان متغیر وابسته ی پژوهش) رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. اما بین متغیر مقایسه دوران تأهل و تجرد با رضایت از زندگی زناشویی رابطه معنادار و معکوس است. همچنین، تحلیل رگرسیونی نشان داد که، ازمیان متغیرهای وارد شده در معادله ی رگرسیونی، متغیرهای میزان اختلاف و تفاوت ها، متغیر میزان دخالت اطرافیان، متغیر عوامل موثر در نارضایتی و متغیر مقایسه دوران تأهل و تجرد تأثیرگذارترین متغیرها بر متغیر وابسته بوده است.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی فرصت ها و چالش های آموزش مجازی مدارس در دوران شیوع ویروس کرونا با استفاده از ترکیب یافته ها و نتایج پژوهش های منتشر شده با روش تحلیل کیفی فراترکیب است. بر این اساس، پس از بررسی مقالات متعدد از پایگاه های علمی مختلف داخلی و بر اساس معیارهای ده گانه، از میان188پژوهش در این حوزه، 17 مقاله به عنوان منابع نهایی جهت بررسی،تحلیل،تفسیر و طبقه بندی انتخاب گردید. بر پایه نتایج پژوهش حاضر که حاصل بررسی تمامی مقالات منتخب است، در مجموع 126 کد استخراج گردید که در ۶ مولفه و ۳ سطح تعیین و 47 کد به عنوان فرصت و 79 کد آن به عنوان چالش معین شد. یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که از میان مولفه های موجود به جز مولفه بهره وری که میزان فرصت های آن نزدیک به دو برابر چالش هایش بوده و مولفه سازمانی که فرصت ها و چالش هایش با یکدیگر کاملا برابر است در میان سایر مولفه ها، چالش ها از 1.5 تا بیش از 3 برابر بیشتر از فرصت های موجود در آن مولفه در میان منابع مختلف بوده است.

باتوجه به چرخش فرهنگی که در سال های اخیر در جامعه شکل گرفته است برخی روابط و مناسبات دارای اهمیت ویژه ای نسبت به گذشته شده که از جمله آن می توان به رابطه میان سرمایه فرهنگی و اوقات فراغت اشاره نمود. تاکنون پژوهش های متعددی پیرامون روابط سرمایه فرهنگی و اوقات فراغت به خصوص در چارچوب نظری بوردیو انجام شده است. از این رو هدف پژوهش حاضر انجام فراتحلیل مطالعات رابطه میان سرمایه فرهنگی و اوقات فراغت است. برای این منظور تمامی پژوهش هایی که در دهه 90 شمسی در فصلنامه های معتبر منتشر شده بود، استخراج و در 5 سطح با روش مطالعه مرور نظام مند مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت بر اساس معیارهای مشخص شده، 11 اثر انتخاب و در فرایند فراتحلیل استفاده شد. در مرحله آغازین، مفروضات همگنی و سوگیری انتشار بررسی و پس از انجام آزمون ها ناهمگنی و عدم سوگیری انتشار تایید و سپس داده ها توسط نرم افزار CMA ارزیابی شدند. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد اندازه اثر سرمایه فرهنگی و اوقات فراغت 0.470 است که بر اساس نظام تفسیر اندازه اثر کوهن در حد متوسط قرار دارد. همچنین متغیرهای جنسیت،مخاطب و تحصیلات به عنوان متغیرهای تعدیل گر در نظر گرفته شد و معین گردید ضریب اندازه اثر مردان(0.473) بیش از زنان(0.460)، در میانسالان(0.524) بیش از جوانان(0.416) و در افراد غیر محصل(0.535) بیش از افراد در حال تحصیل(0.270) است. 

سرمایه فرهنگی یکی از مفاهیم مهمی است که در سال های اخیر به خصوص در ایران مورد توجه صاحب نظران علوم اجتماعی قرارگرفته است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و شناخت برخی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر میزان سرمایه فرهنگی در بین شهروندان کاشان است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایشی و ابزار تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته بوده است. جامعه آماری تحقیق شامل شهروندان شهرستان کاشان است که بین 373 نفراز آنان، پرسشنامه توزیع شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد میزان سرمایه فرهنگی شهروندان شهر کاشان درحد متوسط قرار دارد. بر اساس تحلیل تمیز (تشخیصی)، بعد اجتماعی - فرهنگی اوقات فراغت با 66/0 ، سپس بعد خانوادگی با 46/0 ، طبقه اجتماعی با 21/0 و در نهایت هویت فرهنگی با 15/0 توان تفکیک افراد برحسب سرمایه فرهنگی را دارند. همچنین بر اساس روش رگرسیون لجستیک اوقات فراغت اجتماعی فرهنگی، اوقات فراغت خانوادگی و سپس طبقه اجتماعی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر سرمایه فرهنگی شهروندان دارند.

سرمایه فرهنگی یکی از مفاهیم مهمی است که در سال های اخیر به خصوص در ایران موردتوجه صاحب نظران علوم اجتماعی قرارگرفته است. از طرفی نیز دانشگاه به عنوان یکی از نهادهای اثرگذار در جامعه و دانشجو به سان هسته اصلی و قلب آن است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر سرمایه فرهنگی دانشجویان از طریق فراترکیب است. از این منظر این پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده و محقق پس از بازبینی مقالات مرتبط آن ها را با یکدیگر ترکیب کرده است. در این راستا پس از بررسی های اولیه و نظر اساتید این حوزه، 12 مقاله از میان ده ها مقاله رصد شده در پایگاه های اطلاعاتی به عنوان جامعه آماری انتخاب و مورد بررسی و ارزیابی دقیق صورت گرفته است. یافته ها این پژوهش نشان می دهد تاکنون در 11 بعد و 58 مؤلفه پیرامون عوامل مؤثر بر سرمایه فرهنگی دانشجویان تحقیق صورت پذیرفته که پس از طی مراحل متعدد مدل مفهومی مرتبط با این موضوع ارائه شده است. فهم نتایج این مطالعه که ماحصل تحقیقات پیشین است می تواند به عنوان راهنمایی جامع برای محققان در این حوزه عمل کند.

هویت فرهنگی یکی از مفاهیم چندبعدی در علوم اجتماعی است. هویت و فرهنگ روابط دیالکتیکی دارند و سبب توسعه و افزایش یکدیگر می شوند. افراد و جوامع بر اساس هویت فرهنگی خود تمایز پیدا کرده و خود را می توانند بر اساس دستاوردهای گذشته، منسجم و نوسازی کنند. افزایش و کاهش این نوع هویت منجر به انسجام و شکاف نسلی در جامعه می شود. این پژوهش برای شناسایی معیارها و بیان روابط بین آن ها، پس از مطالعه پژوهش های مرتبط، ابتدا مولفه های اثرگذار مشخص شده و پس از مصاحبه با متخصصان این حوزه با استفاده از متدولوژی تحلیلی نوین مدل ساختاری سازی تفسیری(ISM) روابط بین مولفه ها مشخص و در نهایت با استفاده از تحلیل MICMAC نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری آن ها معین می گردد. نتایج این تحقیق نشان می دهد مولفه های اثرگذار بر هویت فرهنگی شامل پنج سطح است که سرمایه فرهنگی و تحصیلات در سطح پنجم به عنوان تاثیرگذارترین مولفه ها بر هویت فرهنگی است. همچنین بر اساس جدول MICMAC مولفه های در چهار گروه پیوندی، کلیدی، وابسته و مستقل قرار گرفتند که بیشترین مولفه در بخش پیوندی بوده است.