وحیده موسوی

این پژوهش به منظور فهم و بررسی انگیزه های کاربران شبکه های اجتماعی مجازی، با رویکرد جامعه شناختی انجام گرفته است. مسئله اصلی پژوهش این بود که چه انگیزه ها و کشش هایی در کاربران این شبکه ها - به طور مشخص اینستاگرام و تلگرام - به عنوان حوزه های جدیدتر تعامل اجتماعی وجود دارد که آنها را به سوی استفاده هرچه بیشتر و روزافزون تر از این شبکه ها، با وجود زیان های احتمالی آنها سوق می دهد. در این تحقیق، منظور از کاربران شبکه های اجتماعی مجازی، نمونه ای از افراد نوجوان، جوان و میانسال شهر ایلام است که با استفاده از رایانه یا موبایل در محیط شبکه های اجتماعی اینستاگرام و تلگرام به تعامل و فعالیت می پردازند. روش تحقیق مبتنی بر روش کیفی و از نوع گرانددتئوری است. نمونه گیری در این پژوهش براساس روش نمونه گیری کیفی (نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری نظرات) صورت گرفته است اشباع نظری برای کفایت نمونه گیری در نظر گرفته شد. بدین منظور، با اتکا به تحلیل مصاحبه های عمیق با 25 نفر از افراد نمونه، پدیده مورد مطالعه کشف شد؛ سپس یافته ها به صورت مجموعه ای از مفاهیم و مقوله ها تدوین گردیدند و در قالب مدل پارادایمی ترسیم و تحلیل شدند. با استفاده از پارادایم پژوهش، که متضمن شرایط علی، پدیده، عوامل زمینه ای، عوامل مداخله گر، راهبردهای کنش/ کنش متقابل و پیامدهاست، مقوله هسته یا مفهوم مرکزی (روی آوردن به دنیای مجازی) به دست آمد که به مثابه نظریه مبنایی همه مقولات محوری را دربرمی گیرد.

پژوهش حاضر، با هدف تدوین مدل ساختاری نقش اعتیاد به گوشی هوشمند بر افکار خودکشی با میانجی گری نگرش های فرهنگی در جوانان انجام گرفت. روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی به شیوه معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه آزاد تبریز در سال 1403 است که طبق آمار 20785 نفر بودند. حجم نمونه 200 نفر، براساس قواعد معادلات ساختاری که تعداد 10 الی 20 نفر برای هر مؤلفه است، به صورت نمونه گیری دردسترس با روش پرسشنامه برخط انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه اعتیاد به گوشی هوشمند کوه هی (2009)، مقیاس سنجش افکار خودکشی بک (1961) و پرسشنامه نگرش های فرهنگی هافستد (1984) است. داده های گردآوری شده با استفاده از روش معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که اثر مستقیم اعتیاد به گوشی هوشمند بر افکار خودکشی، (271/0)b، اثر غیر مستقیم اعتیاد به گوشی هوشمند با میانجی گری نگرش های فرهنگی، (078/0)b و اثر کل، (349/0)b است و این رابطه به صورت مثبت و مستقیم معنی دار است. همچنین، متغیرهای اعتیاد به گوشی هوشمند و نگرش های فرهنگی به طور هم زمان قادر به تبیین 7/23 درصد از واریانس افکار خودکشی هستند. بنابراین، مدل نظری نقش میانجی گری نگرش های فرهنگی در رابطه بین اعتیاد به گوشی هوشمند با افکار خودکشی در دانشجویان در سطح 05/0 و با احتمال 95% تأیید می گردد و شیوع افکار خودکشی قوی مورد بررسی بالینی در دانشگاه آزاد تبریز 5/19 درصد محاسبه شد.