فرزانه آقایی

بیان مسئله : بخش عمده نگارگری ایرآن که اوج آن را در دوران صفوی شاهد هستیم، به تصویر کردن داستان های شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی اختصاص یافته اند. با نگاهی کلی به نگاره های این دوران درمی یابیم که نگارگران در پرداختن به موضوعات عاشقانه موجود شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی رویکردهای متفاوتی را نسبت به تصویرگری از سایر موضوعات از خود نشان داده اند. لذا چگونگی ارتباط نگاره های دارای مضمون عاشقانه با روایت متنی شاهنامه و خمسه مساله اصلی این مقاله تلقی می گردد. هدف پژوهش : تحقیق پیش رو با هدف بررسی و شناخت رابطه متن و تصویر در نگاره های مرتبط با مضامین عاشقانه در نگارگری دوران صفوی به انجام رسیده است. سوال پژوهش : در نگارگری دوران صفوی که به مضامین عاشقانه اختصاص یافته اند، چه رابطه ای میان متن روایی و تصاویر برقرار است؟ روش پژوهش: در این مقاله با رویکرد به روشی توصیفی تحلیلی سعی شده ابعاد گوناگون موضوع به بحث گذاشته شود و هفت نگاره از دوران صفوی که به تصویر کردن روایت های عاشقانه در خمسه نظامی (نظیر داستان «لیلی و مجنون» و «خسرو و شیرین») و شاهنامه فردوسی (نظیر داستان «رستم و تهمینه» و «زال و رودابه») اختصاص یافته اند به عنوان مطالعات موردی تحقیق انتخاب شده و به تحلیل ارتباط متن و تصویر در هر یک از آن ها پرداخته شده است. نتیجه گیری : نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که نگارگران دوران صفوی در پرداختن به مضامین عاشقانه تا حد زیادی به متن شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی وفادار بوده اند. در نگاره های موردمطالعه، اغلب همان ویژگی هایی را شاهد هستیم که شاعر در توصیف صحنه ها بکار برده است و همچنآن که روایت های عاشقانه در شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی مملو از استعارات و ظرافت های بیانی و زبانی هستند، نگاره های مرتبط با آن ها نیز این استعارات و ظرافت ها را به بیانی تصویری ارائه نموده اند.