امیررضا اصنافی

هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت برون دادهای پژوهشی ده دانشگاه سطح اول ایران در حوزه موضوعی روان شناسی طی سال های 2010-2021 بود. روش این پژوهش از نوع کاربردی بود و با استفاده از شاخص های علم سنجی و آلتمتریکس انجام شد. جامعه پژوهش برون دادهای پژوهشی ده دانشگاه سطح اول ایران در حوزه موضوعی روان شناسی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس انتخاب شد. استخراج داده ها از پایگاه اسکوپوس، آلتمتریک اکسپلورر و سای ول انجام گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای مایکروسافت اکسل (آمار توصیفی) و اس.پی.اس.اس. نسخه 22 (آزمون همبستگی) استفاده گردید. یافته ها نشان داد که دانشگاه تهران ازنظر کمیت و تعداد استنادات دریافتی وضعیت بهتری داشت ولی دانشگاه تربیت مدرس ازنظر کیفیت برون دادهای پژوهشی عملکرد بهتری داشت. یافته ها نشان داد، برون دادهای پژوهشی با همکاری های بین المللی بالا دارای استنادهای مطلوبی بودند. در ادامه ارتباط آماری معنی داری بین نمره آلتمتریک با تعداد استنادات دریافتی برون دادها در اسکوپوس به دست آمد. نتایج نشان داد که برون دادهای پژوهشی حوزه موضوعی روان شناسی حضور مطلوبی در رسانه های اجتماعی نداشتند، بنابراین لازم است سیاستی در دانشگاه ها اتخاذ شود که پژوهشگران با حضور فعال و اشتراک گذاری آثار خود در رسانه های اجتماعی، به رؤیت پذیری بیشتر و افزایش استناد برون دادهای خود کمک کنند.

هدف: کتاب درمانی یکی از روش های حل مشکلات روحی و روانی است که در شش مرحله شناسایی، انتخاب نوشتار، تهیه مطالب خواندنی، شبیه سازی، پالایش و کسب بینش به درمانگر کمک می کند. ازجمله مزیت های کتاب درمانی نسبت به سایر روش ها می توان به فراگیر بودن، فنی در اختیار سایر تکنیک ها، اقتصادی بودن، ارائه اطلاعات در زمان محدود، استفاده از حواس چندگانه و... اشاره کرد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر ترسیم و تحلیل موضوعی مقالات حوزه کتاب درمانی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس است. روش: این پژوهش از نوع توصیفی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل مقالات نمایه شده در پایگاه اسکوپوس بین سال های 1990-2021 می باشد. داده ها از این پایگاه استخراج و در نرم افزار وی. او. اس. ویور و اکس تجزیه و تحلیل شدند. در حین جستجو، از روش جستجوی پیشرفته پایگاه اسکوپوس استفاده شد و کلیدواژه های "bibliotherapy" و "book therapy" و "reading therapy" و "literature therapy" و "reading as therapy" از عنوان، چکیده و کلمات کلیدی متون و مقالات تخصصی در زمینه کتاب درمانی استخراج شدند. تعداد اسناد بازیابی شده 1376 مورد بود. با محدودیت های زمانی و نوع سند، 985 مقاله انتخاب و درنهایت 109کلیدواژه باقی ماند که بعد از بررسی در نرم افزار وی.او.اس.ویور، وارد نرم افزار اکسل شده و داده ها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. یافته ها: در این پژوهش شبکه هم واژگانی مقالات حوزه کتاب درمانی ترسیم شده و موثرترین موضوعات این حوزه و موضوعات جدید و مهم آن مشخص شدند. رایج ترین کلمه در این شبکه هم واژگانی، کتاب درمانی است که با توجه به حوزه موضوعی انتخابی، تکرار و اهمیت این واژه در شبکه دور از ذهن نیست. به موثرترین موضوعات این حوزه از تعداد استنادات مقالات در این زمینه می توان به آن پی برد که «افسردگی» و «اختلال اضطراب کودکان» دو مورد از موثرترین موضوعات این حوزه هستند. رشد مقالات نیز در این حوزه رو به افزایش بوده، اما این روند به کندی و نامنظم صورت گرفته است. همچنین موضوعاتی که اخیراً بر روی آن در حوزه کتاب درمانی کار شده شامل تاب آوری و کتاب درمانی خلاق است. برای نشان دادن مهم ترین موضوعات موجود در این زمینه، می توان از دو روش میزان ارتباط موضوع با سایر موضوعات و تعیین پرکاربردترین کلمات استفاده کرد که نتایج یکسانی در هر دو روش به دست آمد و شامل کتاب درمانی و خودیاری بود. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که بین کتاب درمانی و خودیاری و افسردگی ارتباط قوی وجود دارد. همچنین با توجه به نتاج بدست آمده از این پژوهش می توان گفت که کتاب درمانی با حوزه روانشناسی ارتباط و نزدیکی زیادی دارد و نتایج مثبت کتاب درمانی در حوزه روانشناسی قابل مشاهده است. در نتیجه پژوهشگران و متخصصین حوزه روانشناسی می توانند از کتاب درمانی به عنوان یک روش درمانی و یا به صورت مکمّل استفاده کنند تا شاهد پژوهش های بهتر و قوی تری در پیوند بین این دو حوزه باشیم.  

پژوهش حاضر درصدد است تا با استفاده از شاخص های کیفی علم سنجی در یک بازه زمانی ده ساله، به مطالعه بروندادهای پژوهشی حوزه های موضوعی علوم اجتماعی و رفتاری در دانشگاه های بزرگ ایران بپردازد. این پژوهش از نوع کاربردی است و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. برای گردآوری داده ها از پایگاه های اسکوپوس و ابزار علم سنجی آن از سای ول استفاده شده است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار اکسل انجام شده است. ازنظر تعداد استنادات و شاخص اچ حوزه موضوعی تجارت، مدیریت و حسابداری با 18711 استناد و اچ 58 در دانشگاه تهران، ازنظر شاخص اثرگذاری استنادی وزن دهی شده در سطح رشته، درصد مقالات پراستناد و درصد مقاله های منتشرشده در مجله های برتر، حوزه موضوعی تجارت، مدیریت و حسابداری به ترتیب با مقدار 62/1، 1/33 و 5/52 درصد در دانشگاه تبریز، بیشترین مقادیر را در حوزه های موضوعی علوم اجتماعی و رفتاری در دانشگاه های بزرگ ایران به خود اختصاص دادند. تأکید هر چه بیشتر دانشگاه ها به کیفیت بروندادهای پژوهشی در کنار کمیت این بروندادها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. همچنین در نظر گرفتن امتیاز و اعتبار پژوهشی ویژه برای نویسندگان مقالات در مجله های برتر می تواند راهکار مناسبی برای افزایش کیفیت بروندادهای پژوهشی باشد.

هدف: شناسایی اثرات اینترنت اشیا بر روی اشیاءِ موزه ای استانداردسازی شده با مرجع مفهومی سی داک-سی آرام.با مطالعه متون مرتبط با اینترنت اشیا و بررسی کاربردهای آن در حوزه میراث فرهنگی و موزه ها نقاط قوت و ضعف این فناوری شناخته شد و با مطالعه و مشاهده اشیاءِ استانداردسازی شده با مرجع مفهومی سیداک، کاربردهای اینترنت اشیا بر روی اشیاءِ موزه ای استانداردسازی شده با مرجع مفهومی سیداک، بررسی شد.روش: در این پژوهش از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی، موزه داران، متخصصان علوم رایانه و آرشیویست ها بوده اند. در این پژوهش با متخصصان مصاحبه شده است و روش نمونه گیری پژوهش گلوله برفی بوده است. داده ها با کمک نرم افزار مکس کیودی ای (MAXQDA) تحلیل شده است. هم چنین برای تحلیل داده ها از شاخص آماری درصد فراوانی استفاده شده است.یافته ها: یافته های پژوهش حاضر گویای این مسئله است که فناوری اینترنت اشیا ازنظر اقتصادی، خدماتی و امنیتی-حفاظتی به پیشرفت موزه ها کمک شایانی می کند و باعث پیشرفت موزه ها در شاخص های ذکرشده می شود. دیدگاه متخصصان درباره تأثیر استانداردسازی اشیا با مرجع مفهومی سیداک برای پیاده سازی اینترنت اشیا، بر مؤلفه هایی مثل دقیق ترشدن و آسان ترشدن فرایند هوشمندسازی، تسهیل کنترل بر روی اشیا در فضای اینترنت، زمینه ساز ایجاد ارتباط میان اشیاء یک موزه با هم و با اشیاءِ دیگر موزه ها است.نتیجه گیری: پژوهش حاضر نمایان ساخت که گام اول هوشمندسازی همگن کردن اطلاعات است. هم چنین زمانی که اطلاعات استانداردسازی شده باشد، فرایند هوشمندسازی دقیق تر و آسان تر است.

هدف:پژوهش حاضر بر آن است که چارچوب های روش شناختی به کار رفته مقالات حوزه سواد اطلاعاتی را مورد مطالعه قرار دهد و بر اساس همین چارچوب ها، الگوی جدیدی را برای مطالعات سواد اطلاعاتی به منظور توسعه روش شناختی پیشنهاد نماید.روش: در پژوهش حاضر از چارچوب آمیخته برای دستیابی به نتایج استفاده شده است. جامعه پژوهش، همه مقالات فارسی و انگلیسی حوزه سواد اطلاعاتی طی سال های 1992 تا 2023 شامل 682 مقاله بود که با روش نمونه گیری نظری، مقالاتی که دارای اصالت روش شناختی بودند انتخاب و باقی مقالات کنار گذاشته شد و در آخر 193 مقاله به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. ابتدا به روش مقوله بندی، پژوهش های حوزه سواد اطلاعاتی در سه رویکرد کمی، کیفی و آمیخته تقسیم بندی شد. در ادامه به روش تحلیل مضامین، چارجوب روش شناختی مقالات منتخب مشخص گردید و مضامین و ایده های روش شناختی متمایز آن ها استخراج شد و با بهره گیری از اندیشه های روی باسکار و روش طبقه بندی مفاهیم، الگویی برای توسعه روش شناختی مطالعات این حوزه ارائه گردید.یافته ها: چارچوب های روش شناختی در سه دسته شناخت تجربی، شناخت رویه ای و شناخت استفهامی جای گرفتند. شناخت تجربی، سطح ارائه روش شناسی های نازل، و عموماً شامل روش هایی است که با آنها می توان به درکی کلی از مسئله رسید و روش های پیمایشی، تجربی، دلفی و امثال آن در این سطح اند. شناخت رویه ای، سطح میانی پژوهش های سواد اطلاعاتی است و بیشتر به دنبال بررسی رویه هاست. این سطح بالاتر از شناخت تجربی است و درکی از مراحل دستیابی به سواد به دست می دهد. شناخت استفهامی، سطح عالی پژوهش های سواد اطلاعاتی است که در آن تضادها، درگیری ها، زدوخوردها، و دیالکتیک کنشگران برای کسب اطلاعات، و ساختارهای محدودکننده بررسی می شود.نتیجه گیری: پژوهش در حوزه سواد اطلاعاتی، با توجه به روش های به کاررفته تاکنون، و با توجه به الگوی باسکار، بهتر است با مطالعه تجربی آغاز شود، با مطالعات رویه ای دنبال گردد و به مطالعه استفهامی خاتمه یابد. تک بعدی بودن پژوهش های این حوزه و طی نشدن این روال، موجب گسستگی نتایج و غنا نیافتن داده ها در طول فرایند می شود و اثربخشی نتایج را کاهش می دهد. 

هدف: هدف اصلی از انجام پژوهش، تحلیل وضعیت نرم افزارهای کتابخانه ای از نظر پیشنهاد، بررسی جوانب اضافه کردن نظام های پیشنهادگر به آن ها و ارائه الگوی طراحی متناسب در نرم افزارهای کتابخانه ای ایران است.روش/رویکرد پژوهش: پژوهش از نظر هدف کاربردی است. ارزیابی وضعیت پیشنهادگری در نرم افزارهای کتابخانه ای از روش پیمایشی توصیفی استفاده شد. برای پیشنهاد الگوی پیشنهادگر در نرم افزارهای کتابخانه ای از روش طراحی سیستم بهره گرفته شد. داده های این پژوهش از طریق مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته با مدیران و متخصصان نرم افزارهای کتابخانه ای گردآوری شد. داده ها، به وسیله نرم افزار تحلیل داده های کیفی مکس کیو دی. ای. کدگذاری و استخراج شد.یافته ها: تحلیل کیفی نتایج حاصل از مصاحبه، به شناسایی 5 مقوله اصلی و 16 مقوله فرعی و مفاهیم آن ها انجامید. یافته ها نشان داد، در مقوله راهبردهای فعلی نرم افزارهای کتابخانه ای برای توصیه، بهره گیری از روش سنتی توصیه، تعریف ارتباط میان رکوردها، ارتباط میان موضوعات، ارتباط میان واژگان و تعریف ماژول پالایش جستجو مورد استفاده بوده است. همچنین، در مقوله تعیین میزان آشنایی با نظام پیشنهادگر، 3 مقوله آشنایی کامل (17%)، آشنایی مختصر (50%) و بدون آشنایی (33%) شناسایی شد. از لحاظ امکانات مورد نیاز نظام های پیشنهادگر، زیرمقوله های امکانات فنی، سیستمی و تخصصی (شخصی سازی) شناسایی و مفاهیم آن تبیین شد. چالش های اضافه کردن نظام پیشنهادگر، در 2 مقوله چالش های فنی و چالش های غیرفنی تبیین و مفاهیم آن ها مشخص شد. علاوه بر این، مقوله مزایای اضافه کردن نظام پیشنهادگر، در 3 مقوله مزایا برای اعضا کتابخانه، برای کتابداران و برای شرکت های نرم افزاری تبیین شد. ویژگی های الگوی مناسب طراحی نظام پیشنهادگر در نرم افزارهای کتابخانه ای ایران شناسایی و پیشنهاد شد.بحث و نتیجه گیری: شرکت ها در مسیر حرکت به سوی بهره گیری از فناوری های روز هستند. آن ها برخی از ملزومات اجرای نظام پیشنهادگر را در نرم افزار خود عملیاتی کرده اند. در حال حاضر، ایجاد و تکمیل مشابهت میان منابع را به کتابداران واگذار کرده اند یا بر اساس فنون پالایش جستجو (مانند جستجوی چهریزه ای و خوشه بندی) طراحی کرده اند که این بخش در نرم افزارها قابلیت تبدیل شدن به نظام پیشنهادگر را دارد. نتایج نشان داد که میزان آشنایی مدیران و متخصصان شرکت ها با نظام های پیشنهادگر در حد متوسط است. الگوی سیستم های توصیه گر در نرم افزارهای کتابخانه ای ایران طراحی و پیشنهاد شده است.

هدف: بررسی عوامل موثر بر نقش اجتماعی نظام آموزش عالی می تواند به بهبود آن کمک نماید. در نتیجه، هدف این پژوهش شناسایی و سطح بندی عوامل موثر بر نقش اجتماعی نظام دانشگاه بر اساس معادلات ساختاری تفسیری بود.روش شناسی: این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا مقطعی بود. جامعه پژوهش بخش کیفی اسناد و متون درباره مرتبط با پژوهش و خبرگان این حوزه بودند. تعداد 50 اسناد و متون با روش نمونه گیری هدفمند و تعداد 10 نفر از خبرگان با روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با یادداشت برداری از اسناد و متون و نظرسنجی از خبرگان درباره پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و با روش معادلات ساختاری تفسیری در نرم افزار PLS تحلیل شدند.یافته ها: یافته ها نشان داد که عوامل موثر بر نقش اجتماعی نظام آموزش عالی شامل 11 عامل چالش انگیزکردن برنامه درسی دانشگاهی، ترویج اشکال مشارکت اجتماعی، آماده سازی دانشجویان برای مشاغل عمومی، برنامه درسی شهروندی فعال، آموزش و یادگیری مسئولیت اجتماعی، پژوهش محوری، پروژه های اجتماعی، پرورش افراد شایسته، توسعه شهروند واجد شرایط، توجه به دیدگاه ذینفعان اجتماعی در نظام دانشگاهی و آموزش حساسیت اجتماعی بودند. نتایج معادلات ساختاری تفسیری نشان داد که عامل ترویج اشکال مشارکت اجتماعی در سطح اول، عوامل پژوهش محوری و پرورش افراد شایسته در سطح دوم، عامل آموزش و یادگیری مسئولیت اجتماعی در سطح سوم، عوامل چالش انگیزکردن برنامه درسی دانشگاهی و آماده سازی دانشجویان برای مشاغل عمومی در سطح چهارم، عوامل برنامه درسی شهروندی فعال، توجه به دیدگاه ذینفعان اجتماعی در نظام دانشگاهی و آموزش حساسیت اجتماعی در سطح پنجم، عامل توسعه شهروند واجد شرایط در سطح ششم و عامل پروژه های اجتماعی در سطح هفتم قرار داشتند و بر اساس آن مدل ساختاری تفسیری عوامل موثر بر نقش اجتماعی نظام دانشگاه طراحی شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، برنامه ریزان و متخصصان آموزش عالی می توانند از نتایج این پژوهش بهره برداری کرده و برای بهبود وضعیت دانشگاه و کسب مزیت رقابتی از عوامل موثر شناسایی شده بر نقش اجتماعی نظام دانشگاه استفاده نمایند.

هدف: پژوهش حاضر در نظر دارد تا با تبیین معیارهای سنجش کتابهای تخصصی، معیارهایی برای رتبه بندی کتاب ارائه دهد که متخصصان بتوانند با بهره گیری از معیارهای ارائه شده، به ارزیابی و رتبه بندی کتاب بپردازند. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش، در چهارچوب پژوهش های توصیفی-پیمایشی دسته بندی می شود. جامعه آماری پژوهش حاضر، 2449 نفر از صاحب نظران حوزه های علوم انسانی و رفتاری دانشگاه های جامع بزرگ کشور می باشد. اطلاعات گردآوری شده از طریق پرسشنامه با نرم افزار اس.پی.اس اس تجزیه وتحلیل شدند. برای تحلیل داده ها از شاخص های توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی و میانگین) و آزمون های استنباطی (فریدمن) بهره گرفته شد. یافته ها: پژوهش حاضر نشان داد که از دیدگاه صاحب نظران حوزه علوم انسانی دانشگاه های بزرگ کشور، معیارهای نشر و ناشر، پدیدآور، مترجم، محتوای تألیفی، محتوای ترجمه ای، ساختار و ظاهر در ارزیابی و رتبه بندی کتابهای تخصصی حوزه علوم انسانی نقش اساسی می تواند داشته باشد. بحث و نتیجه گیری: حاصل مطالعه پژوهش حاضر ارائه معیارهای ارزیابی است که هم برای متخصصان و نیز برای کتابداران جهت مجموعه سازی منابع می تواند بسیار حائز اهمیت باشد، معیارهای رتبه بندی منابع می تواند برای ناشران نیز جهت تولید منابع باکیفیت، مفید واقع شود. با استفاده از دیدگاه صاحب نظران در پژوهش حاضر، رتبه بندی کیفی آثار با اولویت بندی معیارها توسط صاحب نظران در هر حوزه ی دانشی، ممکن می شود. این رتبه ها می تواند به خوانندگان و پژوهشگران جهت یافتن منابع باکیفیت تر و به کتابداران نیز البته درصورتی که سازمانی بزرگ به انجام رتبه بندی پرداخته باشد، در گزینش و خرید منابع باکیفیت تر کمک کند.

هدف از پژوهش حاضر شناسایی رفتار تصویریابی در رشته معماری دانشگاه شهید بهشتی بوده است. ازاین رو با بررسی متون مرتبط با بازیابی، رفتار اطلاع یابی، بازیابی تصویر و معماری، به اهمیت تصویر در این رشته و ویژگی های بازیابی های تصویری و راهکارهای بازیابی مبتنی بر تصویر پرداخته شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پیمایشی توصیفی بود. جامعه آماری پژوهش را دو گروه دانشجویان در همه مقاطع و استادان رشته معماری دانشگاه شهید بهشتی تشکیل داد. به دلیل اینکه تعداد استادان و دانشجویان، رشته معماری  ۱۲۶۲ نفر بود و بررسی تمامی افراد گروه امکان پذیر نبود، ازاین رو از جامعه نمونه گیری شد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده و حجم نمونه در این فرمول ۲۹۶ نفر تعیین شد، اما کمی بیش از حجم نمونه یعنی ۳۰۰ پرسشنامه توزیع گردید. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. پس از آن با جمع آوری پرسشنامه ها و بررسی پاسخ ها به صورت داده های آماری در نرم افزار SPSS، خصوصیات رفتار تصویر یابی متخصصان رشته معماری شناسایی شد. یافته ها نشان داد که متخصصان معماری عمدتاً با هدف آشنایی با ایده های خلاق و بهره گیری از جزئیات سازه های معماری از تصاویر بهره گرفته اند و جهت شناسایی جزئیات نیاز تصویری و تصاویر موردنیاز خود نیز معمولاً از شبکه های اجتماعی و موتورها و پایگاه های جستجو تخصصی تصویر و مشورت باهم حرفه ای های خود استفاده کرده اند. نوع محتوای تصویری مورداستفاده آن ها نیز عکس، نقشه و نمودار بود که یافتن آن ها در موتورها و پایگاه های تصویر با محدودسازی اندازه تصویر و دنبال کردن پیونده های مرتبط، محقق می شد. با توجه به سهم کتابخانه در بازیابی تصاویر مبتنی بر داده های پژوهش، در جهت افزایش ارتقای نقش کتابخانه پیشنهاد می شود که کتابخانه و کتابداران در زمینه آگاهی رسانی به گروه های پژوهشی دانشگاه اقداماتی نظیر تهیه بروشور، برگزاری همایش، دوره های بازدید از کتابخانه و کارگاه های آموزشی انجام دهد.

هدف : ارزیابی، گردآوری، سازماندهی و دسترس پذیری در زمره فعالیت های اصلی علم اطلاعات و دانش شناسی است. یکی از انواع منابعی که به عنوان منبع اطلاعاتی مهم و غیر رسمی به شمار می آید، نامه ها هستند. در نامه ها اطلاعاتی وجود دارد که شاید در هیچ منبع رسمی دیگری نشود آن ها را پیدا کرد. شناسایی موضوعات بیان شده در کتاب های نامه ای (نامه های خصوصی ادیبان به همسرانشان) و معرفی این محمل  به عنوان یک منبع دست اول اطلاعاتی به استفاده کنندگان بوده است. روش پژوهش :پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است و برای اجرای آن از روش پژوهش تحلیل محتوای کمی استفاده شده است. جامعه پژوهش 103 عنوان کتاب نامه ای بوده، در این پژوهش 6 عنوان کتاب انتخاب شد که توسط جلال آل احمد، سیمین دانشور، احمد شاملو، علی شریعتی و فروخ فرخ زاد نوشته شده که در بر دارنده 859 نامه بوده است.برای تحلیل محتوای نامه ها از 23 مقوله برگرفته از اصطلاحنامه فرهنگی اصفا استفاده شد. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد که 859 نامه خصوصی ادیبان شامل موضوعات مختلفی بود که با توجه به شرایط سیاسی حاکم بر آن دوره بیشترین موضوع مطرح شده در نامه ها مربوط به مقوله سیاست با فراوانی(400) و مقوله های آثار ادبی با (390) و مجلات با(256) فراوانی در رتبه های بعدی قرار گرفتند.یافته های به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد ادیبان فارغ از اوضاع مختلف جامعه نبوده اند. این افراد در نامه های خصوصی خود به انواع  مختلفی از موضوعات در زمینه های گوناگون پرداخته اند که جنبه های مختلفی از اطلاعات( سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، ادبی و غیره) را در برمی گیرد که می تواند برای پژوهشگران و کسانی که علاقه مند به این حوزه هستند بسیار مثمر ثمر باشد. نتیجه گیری: این نامه ها با توجه به اینکه خصوصی بوده اند اما دربردارنده اطلاعات فراوانی برای رفع نیاز اطلاعاتی استفاده کنندگان می باشد و همچنین معرفی این منابع به کتابداران مرجع، چرا که با شناخت انواع منابع موجود در کتاب خانه  کتابداران مرجع می تواند در جهت رفع نیاز اطلاعاتی مراجع بهتر عمل کند.

هدف: بررسی امکان استفاده از ظرفیت های فنی بازی وارسازی در آموزش فهرست نویسی و شناسایی تأثیر آن در یادگیری دانشجویان. روش: پژوهش حاضر با رویکرد کمّی انجام شد. جامعه پژوهش دانشجویان مقطع کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی 17 دانشگاه سطح یک بود که از فهرست وزارت علوم و دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری سال های 1398-1399 استخراج شد. این فهرست شامل دانشگاه های اصفهان، الزهرا، بیرجند، تبریز، علامه، خوارزمی، شهید باهنر کرمان، شاهد، فردوسی مشهد، شهیدچمران اهواز، یزد، قم، سمنان، رازی کرمانشاه، شیراز، شهید مدنی آذربایجان و زابل است. تعداد کل جامعه دانشجویان 436 نفر استخراج شد که با روش نمونه گیری تصادفی و استفاده از جدول کرجسی- مورگان، حجم نمونه 204 نفر تعیین شد. با توجه به الگوی ورباخ و هانتر به منزله چارچوب اصلی پژوهش، تعداد 7 مؤلفه بنیادی بازی وارسازی(داینامیک ها، مرحله، پروفایل، رقابت و پاداش، امتیاز، نشان، تابلوی پیشرفت) به دست آمد. در بخش نظریه یادگیری خودراهبر تعداد سه مؤلفه اساسی (خودکنترلی، خودمدیریتی، انگیزش و رغبت به یادگیری) جمع آوری شد. در بخش آماری پژوهش در رابطه با مؤلفه ها، ضریب آلفای کرونباخ همه مؤلفه ها و متغیرها بزرگ تر از 7/0 به دست آمد. در این پژوهش برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای اس.پی.اس.اس و پی.ال.اس استفاده شد. نتیجه گیری : بازی وارسازی و یادگیری خودراهبر هر دو با هدف مشترک یادگیری مادام العمر می توانند سبب افزایش ظرفیت درگیرشدن در محیط آموزشی و افزایش سطح آمادگی و استقلال افراد در یادگیری و عملکرد خودراهبر دانشجویان تحصیلات تکمیلی شوند. هنگامی که افراد کاری را از روی علاقه انجام می دهند، آن کار برایشان جذاب و مهم می شود که نتیجه آن، خودکارآمدی و بهره وری خواهد بود. پژوهش هایی نظیر پژوهش حاضر می توانند برای برنامه ریزی بلندمدتِ تغییر در الگوی آموزش الکترونیکی در قلمرو علم اطلاعات و دانش شناسی را ارائه دهند و به نحو مطلوبی زمینه ساز به کارگیری فناوری های نوآورانه در محیط های با قابلیت ابتکار عمل باشند؛ بنابراین برای ایجاد طرح جدید در آموزش کتابداران و تأثیرگذاری مثبت در آینده شغلی آنان استفاده از زمینه های فناوری برتر، امری مهم و ضروری است.

هدف : هدف از انجام این پژوهش روشن ساختن نقش کتابخانه ها در جامعه و اجرای فرایند توسعه پایدار، روشن ساختن نقش کتابخانه های دانشگاهی و ارزیابی آن ها بر اساس مولفه ها، شاخص های کتابخانه سبز و استاندارد لید و ارایه راهبرد هایی برای ایجاد کتابخانه های سبز بر اساس مرور متون است. روش پژوهش : پژوهش حاضر با بهره گیری از روش کتابخانه ای و به صورت مرور متون انجام شد. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد برای داشتن کتابخانه دانشگاهی سبز باید ابتدا این مسئله توسط جامعه و دولتمردان مورد توجه قرار گیرد و برای پیاده سازی آن از ترویج تفکر و فرهنگ سبز در جامعه شروع کرد. زیرا بسیاری از مشکلات در این زمینه ریشه در فرهنگ و استفاده نادرست از منابع طبیعی و تجدید ناپذیر دارد. کتابخانه های دانشگاهی با توجه به رسالت خود در زمینه آموزش فرهنگ و ایجاد تمدن جهانی، در این زمینه نقش آفرینی زیادی دارند . نتیجه گیری : برای داشتن کتابخانه سبز دانشگاهی لزوماً نباید با ساختمان سبز شروع کرد.  بلکه این کتابخانه ها مأموریت های سبز دارند. بسیاری از کتابخانه با پیاده سازی چند مولفه سبز در کتابخانه خود از جمله ترویج فرهنگ زیست محیطی در کتابخانه و آموزش به جامعه، پیاده سازی الگوهای مصرف بهینه آب و انرژی های تجدید ناپذیر، استفاده از روش های بازیافت و مدیریت پسماند به عنوان کتابخانه سبز شناخته شده اند.

هدف: این پژوهش با هدف ترسیم نقشه دانش مقالات مستخرج از پایان نامه های کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های آزاد اسلامی انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی گذشته نگر است و از طریق فنون کتابسنجی (تحلیل هم واژگانی) به بررسی مقالات استخراج شده از 1374 تا نیمسال اول 1398 پرداخته است. در این پژوهش، اطلاعات 506 پایان نامه با استفاده از «فهرست پایان نامه های کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های ایران»، «پایگاه اطلاعات پایان نامه های ایران» و «پایگاه پایان نامه های علم اطلاعات و دانش شناسی» جمع آوری و تعداد 122 مقاله مستخرج از این پایان نامه ها از پایگاه های اطلاعاتی فارسی بازیابی شد. از مجموع 391 کلیدواژه، 33 کلیدواژه با حداقل فراوانی 8، با استفاده از قانون برادفورد و آستانه شمول برای ساخت ماتریس هم رخدادی انتخاب شد و با استفاده از نرم افزار یوسی نت نقشه ها و مقدار شاخص های مرکزیت درجه، نزدیکی و بینابینی ترسیم و محاسبه شد. یافته ها: یافته های نشان داد که با توجه به شاخص های مرکزیت درجه کلیدواژه های برتر به ترتیب، «سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با مرکزیت درجه 12»،  «کتابخانه های دانشگاهی با مرکزیت درجه 9»، «فناوری اطلاعات با مرکزیت درجه 9»، «کتابداران با مرکزیت درجه 7» و «کتابخانه دیجیتال با مرکزیت درجه 7» در رتبه های اول تا پنجم و  مقادیر مرکزیت نزدیکی مربوط به کلیدواژه های برتر به ترتیب، کتابخانه های دانشگاهی، کتابداران، علم سنجی و کتابخانه های عمومی در جایگاه اول تا چهارم بیشترین تأثیر در شبکه قرار دارند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد تمرکز بیشتر مقالات مستخرج از پایان نامه بر موضوعات کتابخانه های دانشگاهی، کتابداران، علم سنجی و کتابخانه های عمومی می باشد که می تواند حاکی از اهمیت این مباحث در پژوهش های مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه های آزاد اسلامی باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی وضعیت آرشیوهای دیداری-شنیداری سازمان صداوسیمای ایران ازلحاظ زیرساخت ها و نیز مقایسه میزان یکپارچگی عملیات رقمی سازی آن ها با آرشیوهای مطرح دنیاست. روش/ رویکرد پژوهش: نظرات 52 کارشناس به نمایندگی از 52 آرشیو از زیرمجموعه سازمان صداوسیمای ایران است. ابزار اندازه گیری پژوهش پرسش نامه محقق ساخته است. داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه ای و آزمون کولموگروف-اسمیرنوف تحلیل شده اند. یافته ها و نتیجه گیری: تحلیل یافته ها نشان داد که درمجموع، آرشیوهای دیداری-شنیداری سازمان صداوسیمای ایران در روند رقمی سازی و در مؤلفه های تبدیل و دریافت و ذخیره سازی منابع در آرشیوهای دیداری-شنیداری دارای وضعیت مناسب و مطلوبی هستند. در بخش زیرساخت ها، مؤلفه های نرم افزار، سخت افزار، امنیت، و حفاظت در وضعیت مناسبی اند؛ ولی شبکه های ارتباطی در وضعیت مناسبی نیستند. مدیریت منابع رقمی وضعیتی مطلوب و مناسب دارد و وضعیت درزمینه یکپارچگی مناسب است. نتایج نشان داد که گرچه آرشیوهای دیداری-شنیداری سازمان صداوسیما با 95 درصد اطمینان با میانگین 25/1، از یکپارچگی نسبی برخوردارند، ولی ضروری است تا مدیران سازمان، به منظور هم سوشدن با آرشیوهای مطرح دنیا، ضمن بررسی وضع موجود و شناسایی نقاط قوت و ضعف در فرایند یکپارچگی آرشیو سازمان، تصمیماتی کاربردی و عملیاتی اتخاذ کنند.

هدف: در پژوهش حاضر ویژگی های درونی (َمنِشی) و بیرونی (کُنشی) کتابدار کودک بررسی و سپس اولویت بندی شدند. این ویژگی ها شامل شایستگی در باورها، احساسات و عواطف و هیجانات، و امیال و اراده ها، و بایستگی در گفتار و رفتار بوده و الگوی آن از فیلسوفی به نام تتنس که معاصر کانت بوده، أخذ شده است. روش شناسی: پژوهش در دو مرحله و با دو روش انجام شد. مرحله اول (کیفی) شامل تحلیل متون داخلی و خارجی و مصاحبه با خبرگان جهت استخراج ویژگی ها ذیل مقولات پنج گانه بود و در آن، از روش تحلیل مضامین استفاده شد. مرحله دوم (کمّی)، شامل رتبه بندی مؤلفه های استخراجی با نظر خبرگان بود که در آن از روش تحلیل سلسله مراتبی، ابزار پرسشنامه ای اچ پی و نرم افزار اکسپرت چویس استفاده شد. یافته ها: نشان داد که مؤلفه ها در سه سطح حداقلی، پایه و ایدئال قابل تقسیم اند و سطح حداقلی شامل مهم ترین معیارها است. در سطح حداقلی و در مقوله باورها، دانش درباره روانشناسی رشد و متون و ادبیات کودک (رتبه 1، 346/0)، اولویت دهی به جمع گرایی (رتبه 2، 265/0)، درک حساسیت کودک (رتبه 3، 218/0)، و باور به حقوق کودک (رتبه 4، 171/0) جزو مهم ترین ها بودند. در مقوله عواطف، آرامش روان (رتبه 1، 385/0)، بشاشیت (رتبه 2، 213/0)، شوق به کار با کودک (رتبه 3، 152/0) و روحیه خدمت گزاری (رتبه 4، 150/0) قرار گرفتند. در مقوله امیال، اراده به در دسترس بودن (رتبه 1، 429/0)، خودانگیختگی (رتبه 2، 314/0)، میل به کار با خانواده ها (رتبه 3، 168/0)، و رغبت به تغییر در محیط (رتبه 4، 09/0) دسته بندی شدند. در مقوله گفتار، خوش آهنگی کلامی (رتبه 1، 421/0)، مهارت های ارتباط گفتاری و شنیداری (رتبه 2، 228/0)، قدرت اقناع و استدلال (رتبه 3، 225/0)، و توانایی شبکه سازی بین افراد (رتبه 4، 127/0) قرار گرفتند. نهایتاً در مقوله رفتار، توانایی در فضاسازی (رتبه 1، 324/0)، مهارت های کتابشناختی (رتبه 2، 266/0)، تسلط در آموزش نفر به نفر (رتبه 3، 262/0)، و توانمندی در آراستگی و نظم (رتبه 4، 148/0) قرار گرفتند. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد شایستگی های منشی و بایستگی های کنشی مورد قبول برای کتابدار کودک گرایش به ویژگی های جمع گرا دارد تا فردگرا و این بر خلاف آموزش های دانشگاهی، سبک زندگی شهری، و قوانین و مقررات اجتماعی است که غیرمستقیم فردگرایی را تبلیغ می کنند. لذا، برای تربیت کتابدارانی با این ویژگی ها، نیاز به آموزش روش های خودآموزی، روش های آموزش، دانش روانشناسی و کتابشناسی، و نیز تلاش در تغییر مرام اخلاقی آنان به سمت اجتماع گرایی، منافع جمعی و دگرخواهی است که مورد آخر، کار بسیار دشواری است.  

هدف: مطالعه میزان همگونی برچسب های اجتماعی با سرعنوان های موضوعی می تواند به غنی تر شدن ابرداد ه ها و دسترسی موضوعی به منابع کمک کند. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی- نظری و روش پژوهش تحلیل محتوا است. در این پژوهش با استفاده از روش سیاهه برداری و تحلیل محتوا، میزان مطابقت دقیق، تقریبی، نسبی و عدم مطابقت برچسبهای اجتماعی کتابهای موجود در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی در سایت کتابراه با سرعنوان های موضوعی فارسی بررسی شد. یافته ها: میزان مطابقت دقیق سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی به طور متوسط 22 مورد، میزان مطابقت تقریبی سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی به طور متوسط 36 مورد، میزان مطابقت نسبی سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی به طور متوسط36 مورد و میانگین عدم تطابق سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی به طور متوسط 116مورد است. طبق یافته ها، میزان مطابقت دقیق سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی پایین ترین حد را دارد و عدم تطابق بیشترین میزان را داراست. این پژوهش نشان داد که میانگین عدم تطابق سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی حتی بیشتر از مجموع سه نوع تطابق دقیق، نسبی و تقریبی است. در نتیجه میزان همگونی سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی پایین است. بحث و نتیجه گیری: پژوهش حاض ر نشان داد که میزان همگونی سرعنوان های موضوعی با برچسب های اجتماعی پایین است بنابراین این دو روش می توانند مکمل هم باشند و فهرستنویسی ترکیبی را که شامل سرعنوان های موضوعی و برچسب های اجتماعی است بوجود آورند.

هدف : شناسائی مولفه های ضروری برای  ایجاد آرشیو مشارکتی در مراکز آرشیوی کلانشهر تهران با استفاده از فناوری وب 2. روش/رویکرد پژوهش :. نخست با تحلیل داده های برگرفته از  مصاحبه با متخصصان در موضوع آرشیو های مشارکتی شماری مقوله به دست آوردیم. سپس با استفاده از مقوله های به دست آمده پرسش نامه ای طراحی و در میان تمام 95 نفر آرشیویست ها و کارشناسان اسناد شاغل در مراکز آرشیوی شهر تهران  به گردش درآوردیم. داده های 77 پرسش نامه تکمیل و بازگشت داده شده را با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی  و آزمون فرید تحلیل شد یافته ها و نتیجه گیری : میزان موافقت آرشیویست ها با الگوی پیشنهادی در هشت مؤلفه با میانگین 1924/4 و انحراف معیار 67304/0 مطلوب بود. هشت  مؤلفه عبارتند از مدیریت آرشیو مشارکتی؛ حفاظت و نگهداری؛ مسائل حقوقی؛ مشارکت کاربران؛ فرهنگ آرشیوی؛ فناوری؛ دسترسی و آرشیویست ها.

در پژوهش حاضر، سعی شده با رویکرد متن پژوهانه به بحث دربارۀ  بهره گیری از دگرسنجه ها در ارزیابی میزان استفاده از منابع اطلاعاتی در کتابخانه ها پرداخته شود. پژوهش حاضر از نوع مروری است و با استفاده از مطالعه، بررسی و تحلیل متون انجام شده است. استفاده از دگرسنجه در کتابخانه به تنظیم معیار مناسب به نسبت استفاده از محتوای دیجیتال و رسیدن به منابع هسته و خاص منجر می شود. این امر کتابخانه را برای دریافت کمک های مالی و بورس تحصیلی از سازمان های بین المللی برای پروژه های خاص محققان خود یاری می کند. گسترش دگرسنجه زمینۀ آگاهی محققان از تأثیر منابع علمی خود در داخل و خارج از سازمان را فراهم می کند و باعث می شود افراد از تأثیر منابع علمی در اطراف خود آگاه شوند. در این وضعیت، افزون بر اینکه کتابداران از فعالیت های علمی گروه های متعدد دانشگاه باخبر می شوند و می توانند دانشجویان را با خود همراه کنند، مدیریت کتابخانه گزارشی کامل از فعالیت های علمی برجستۀ محققان خود در فضای مجازی را به سازمان یا دانشگاه تابعه ارائه می کند.

هدف : پژوهش حاضر در نظر دارد به اهمیت مبحث کتابدار داده ها و نقش آن در حوزه علم سنجی و سایر زمینه های مرتبط بپردازد. روش پژوهش:   این مقاله از نوع گردآوری است و با روش پژوهش اسنادی به شیوه بررسی متون انجام شده است. یافته ها: کتابدار داده دارای مهارت های منحصربه فردی همچون مدیریت دسترسی، سواد داده، مجموعه سازی، نظارت دیجیتال، پشتیبانی انتشار و توسعه سیاست است. از طرفی نگهداری و بایگانی داده ها، فناوری های رایانه ای، ارزیابی علم و فناوری، ارتباطات علمی و مدیریت داده پژوهش، به صورت مشترک از جمله مهارت های کتابدار یا مشاور داده، کتابدار سیستم، علم سنج و یا مدیران محسوب می شوند. نتیجه گیری: با ظهور کتابدار داده، فرصت های شغلی جدیدی برای کتابداران  ایجاد شده است. در آسیا مبحث کتابدار داده هنوز ناشناخته است و لازمه بهره برداری مناسب از آن، ارائه تعریف و تدوین درس در دانشگاه ها، گسترش دامنه کاریابی فارغ التحصیلان و در ادامه ایجاد ردیف های شغلی در مراکز گوناگون است.