اندیشه سیاسی

هم زمان با ظهور دولت های مدرن، مفهوم کنترل اجتماعی دستخوش تحول بنیادین شد و نظارت اجتماعی که تا پیش از آن بیشتر مفهومی با ابعاد محلی و محدود بود به مفهومی حکومتی تغییر شکل پیدا کرد. نوشتار حاضر با بهره گیری از آموزه های نظری در تبیین مفهوم کنترل اجتماعی به خوانش مجدد تاریخ دولت مدرن در ایران پرداخته و از این منظر بزرگ ترین و مهم ترین عامل ناتوانی دولت مدرن را در ایران، وجود اجتماعات قدرتمند توصیف کرده است که به واسطه انحصارطلبی، مانع از تحقق کارویژه مهم کنترل اجتماعی از سوی حکومت می شوند. از این منظر «اجتماعات سنتی» در ایران در غیاب تکوین مفهوم «جامعه ایرانی» در برابر تغییرات و اصلاحاتی که از قدرتش می کاست، به صورت جدی ایستادگی می کرد و رهبران نیرومند اجتماعی که در واقع رقبای حکومت مرکزی قلمداد می شدند، در یک نزاع دو سویه و دو وجهی از یک طرف با دیگر شبکه های اجتماعی و از طرف دیگر با قدرت حاکمه بر سر منافع و منابع در جنگ و ستیز بودند. اما با روی کار آمدن دولت پهلوی اول که در پی ایجاد «جامعه» مدرن بود، منازعه ی میان دولت و اجتماع عمیق تر و سمت وسوی قابل توجهی گرفت؛ زیرا این دولت برای رسیدن به اهداف مدرن خود به هیچ وجه شبکه های اجتماعی قدرت را بر نمی تابید و بر همین اساس نیز تلاش می کرد با افزایش قدرت کنترل و نظارت دولتی، رقبای دیگر را از صحنه خارج کند و در عین حال مانع از انجام نظارت های اجتماعی شود؛ اگر چه که در نهایت در این رویارویی با ناکامی مواجه شد.

۲۳۶۹.

نگاه ویژه: گفتاری در باب سکولاریسم (عصر ما، ش 248، 250 - 253)

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۰ شماره ۲۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب

تعداد بازدید : ۱۳۳۱

آنچه در زیر مى‏خوانید، خلاصه‏اى از سلسله مقالات عصر ما درباره سکولاریسم است که ظاهراً با تعطیلى نشریه، ناتمام مانده است. مطالب یادشده بیشتر به توصیف و تبیین دیدگاه‏ها و رویکردهاى موجود در جهان غرب و دنیاى عرب و بررسى نقاط ضعف و ابهام یا ابعاد ناپیداى مسأله مى‏پردازد و مواضع نهایى نویسنده و نشریه را به طور مشخص بازنمى‏نماید. در این مقالات نشان داده شده است که سکولاریسم در مفهوم حداقلى، که از آن به «جدایى دین از سیاست» تعبیر مى‏شود، به مراحل نخستین پیدایش سکولاریسم در غرب اختصاص داشته و پس از استقرار دولت مدرن، سکولاریسم و سکولاریزاسیون همه ابعاد حیات انسانى را در بر گرفته است.

۲۳۷۰.

گفتمان سردبیر

منبع: گفتمان پاییز ۱۳۷۷ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۰۰

۲۳۷۱.

جایگاه شیعه در دولت ملی عراق

نویسنده: محمدرضا انصاری

منبع: کیان سال اول اسفند ۱۳۷۰ شماره ۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۲۹ تعداد دانلود : ۷۴۰

۲۳۷۲.

دین و اخلاق عمومی در دولت لیبرال

نویسنده: ویلیام آ گالستون

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۰ شماره ۲۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب

تعداد بازدید : ۱۳۲۹

نویسنده به دو دیدگاه لیبرال، یکى از نسل گذشته و دیگرى از نسل جدید، اشاره مى‏کند و نوع نگاه آنها را به آزادى‏هاى مدنى و حق دخالت دولت در مسائل دینى و اخلاق برمى‏شمرد.

۲۳۷۳.