جامعه شناسی فرهنگ

"تلاش اصلی این مقاله، تبیین نحوه قرائت یا رمزگشایی، مجموعه های تلویزیونی توسط مخاطبان (زنان) است. این پرسش که مجموعه های تلویزیونی، به مثابه گفتمان هایی ترکیبی، چه معناها، ایده ها و ارزش هایی را ( از طریق به کارگیری یک سری تمهیدات، سازوکارها و شگردهای فنی و نیز به واسطه برخی رمزگان اجتماعی و ایدئولوژیک ) مرجح می سازند و مخاطبان چگونه این معناها، ایده ها و ارزشها را رمزگشایی و تفسیر می کنند ، موضوع اصلی پژوهش حاضر است. از این منظر، یک مجموعه نوعی «ترکیب بندی» عناصر مختلف و گاه متضاد است که حول «نقطه محوری» خاصی حدت یافته است. سوبژکتیویته مخاطبان نیز ترکیبی از عناصر مختلف است. در مواجهه این دو ترکیب بندی است که معنا برساخته می شود. در پژوهش حاضر، ابتدا کوشیده ایم با استفاده از روش تحلیلی نشانه شناختی – ساختگرایانه «خوانش مرجح» مجموعه «پرواز در حباب» را تشریح کنیم و سپس با استفاده از روش کیفی بحث گروهی متمرکز، به مطالعه قرائت های مخاطبان (زنان) از این مجموعه پرداخته ایم. از جمله نتایج این پژوهش در بخش نخست، آن است که خوانش مرجح این مجموعه می کوشد نهیلیسم اجتماعی نهفته در پس گرایش افراد به مواد مخدر را پنهان کند و علت اصلی شکل گیری این پدیده را به وجود منابع شر نسبت دهد. در بخش تحلیل قرائت های مخاطبان مشخص خواهد شد که مخاطبان، قرائت معارضی از این مسئله دارند. "

۱۶۶۵.

آسیب شناسی مخاطب پنداری، در حوزه رسانه ها، جهانی شدن و عصر پس از دهکده جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی محسنیان راد

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۷ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: بازار پیام رسانه ها ارتباط گیر توهم کنترل مخاطب پنداری مصرف کننده پیام

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۷۲۷ تعداد دانلود : ۱۹۹۱

"مقاله ابتدا به سیر تحول «نقش پنداری» از انسان های مقابل رسانه ها پرداخته و تفاوت هر یک از آنها را نشان داده است تفاوتی که در منابع علوم ارتباطات، به ترتیب تاریخی، با اصطلاحاتی همچون مخاطب، گیرنده ، مصرف کننده و اخیراً، ارتباط گیر معرفی می شده است. و بر این نکته تاکید شده که تغییر تصور «انسان مقابل رسانه ها» از موجودی منفعل به موجودی فعال، حاصل تحولاتی است که جهانی شدن مهم ترین آنهاست. بارزترین خصلت ارتباط گیر، استقلال او در «انتخابِ مبتنی بر نیازهای ارتباطی» است و به موازات تحولات دهه های آینده در حوزه ICT، توان گزینشگری او به شدت افزایش خواهد یافت و او به «ارتباط گیر گزینشگر» تبدیل خواهد شد. به دلیل تاخیر کشورهای در حال توسعه در دستیابی به رسانه های جدید و در واقع، تاخیر در ورود به عصر کهکشان گوتنبرگ و کهکشان مارکنی نگاه فرستندگان پیام در کشورهای در حال توسعه به آن سوی رسانه ها، همچنان نگاه مخاطب محور است و در نتیجه، سیر تحول «نقش پنداری» از انسان های مقابل رسانه ها از «مخاطب» به «ارتباط گیر» طی نشده است. پدیده «مخاطب پنداری» در برخی کشورهای در حال توسعه، در آینده، به تامین نیازهای بومی رسانه ای ارتباط گیران آنان آسیب های جدی وارد خواهد کرد و باعث خواهد شد که زمینه برای رویکرد به تولیدات رسانه های بیگانه فراهم شود و در نتیجه، ویژگی های فرهنگی به گونه ای ناخواسته تغییر کند. "

۱۶۶۶.

فراغت جوانان در فضاهای خرید شهری (مطالعه موردی مرکز خرید بوستان)

نویسنده: مهدی حسین آبادی

منبع: مطالعات جوانان تابستان ۱۳۸۷ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۶۰ تعداد دانلود : ۱۰۳۴

۱۶۶۷.

تاتوی ایرانی

منبع: گزارش دی ۱۳۸۷ شماره ۲۰۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی

تعداد بازدید : ۹۸۱

۱۶۶۸.

رویکرد جامعه شناسانه نظریه انتخاب عقلانی

نویسنده: محمدرضا جوادی یگانه

منبع: راهبرد فرهنگ پاییز ۱۳۸۷ شماره ۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۷۱۴۰ تعداد دانلود : ۳۸۹۹

۱۶۶۹.

سبک زندگی و پوشش زنان در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نفیسه حمیدی مهدی فرجی

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی حجاب پوشش سرمایه اقتصادی سرمایه فرهنگی بازاندیشی تمایز اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۵۸۸۴ تعداد دانلود : ۲۳۷۷

"مقاله حاضر به دنبال یافتن سبک های زندگی متفاوتی است که در پوشش زنان در تهران به چشم می خورد. برای این منظور، به توصیف نوع پوشش زنان در محیط های اجتماعی گوناگون و برخی مؤلفه های زندگی آنان، نظیر میزان و درآمد و سرمایه های اقتصادی و فرهنگی، پرداخته شده است. پرسش اصلی ما در این مقاله این است که در جامعه ما چه نوع پوشش هایی وجود دارد و منطق پوشش زنان چیست آیا منطقِ تمایز، نقش اصلی را در پوشش آنان بازی می کند، یا زنان با نوع پوشش خود بیشتر هدف نمایش هویت خود را دارند و یا لباس از نظر آنان دارای کارکردهای اولیه و مشخصی همچون محافظت، پوشش، عفت و... است؟ برای رسیدن به این هدف با چهل تن از زنان ساکن تهران مصاحبه به عمل آمده و نوع پوشش و وضعیت اجتماعی آنان ترسیم شده است که براین اساس 9 تیپ را از هم متمایز کرده ایم. "

۱۶۷۰.

نسبت هویت ملی با هویت قومی در میان اقوام ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابراهیم حاجیانی

منبع: جامعه شناسی ایران ۱۳۸۷ شماره ۳ و ۴

کلیدواژه‌ها: هویت ملی قومیت هویت قومی هویت جمعی هویت فرهنگی هویت ترکیبی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۳۹۰۵

با توجه به دغدغه ها و نگرانی های موجود در خصوص تنوع فرهنگی و قومی در جامعه ایران و پیامدهای ناشی از آن، این مقاله که براساس یک طرح پژوهشی ملی تنظیم شده است به بررسی رابطه و نسبت گرایش به هویت قومی و گرایش به هویت ملی در میان اقوام ایرانی پرداخته است. براساس چارچوب تحلیلی انتخاب شده که نظریه کنش متقابل نمادین و مشخصات آرای مید و بلومر می باشد، فرض اصلی این نوشتار آن است که هویت ایرانیان چندبعدی با ترکیبی است و میان ابعاد یا منابع هویت بخش جامعه ایرانی تناقض، تعارض و ناسازگاری وجود ندارد، بلکه هویت جمعی فرهنگی جامعه ایرانی همزمان از چند منبع مختلف سرچشمه گرفته و به دلیل خصلت تدریجی، تاریخی و استمراری بودن فرآیند تکوین هویت های مختلف، آن ها در شرایط سازگاری و انطباق با همدیگر قرار دارند. برای آزمون این فرض محقق از روش تحقیق پیمایشی و ابزار پرسشنامه استفاده کرده است. واحد مشاهده فرد و واحد تحلیل 6 گروه عمده قومی (ایرانی) شامل کردها، بلوچ ها، آذری ها، عرب ها، ترکمن ها و لرها بوده است. جمعیت آماری شامل افراد 18 سال به بالا ساکن 9 شهر بزرگ قوم نشین کشور بوده و با روش نمونه گیری چند مرحله ای، موارد نمونه انتخاب شده اند. نتایج حاکی از آن است که هویت قومی و هویت ملی هر دو در میان اقوام ایرانی، به طور توامان، قوت و برجستگی دارند و میان آن ها رابطه تعارض آمیز و قطبی وجود ندارد. همچنین می توان گفت میان ابعاد فرهنگی و اجتماعی هویت قومی و ابعاد فرهنگی (و تا حدودی اجتماعی) هویت ملی رابطه مثبت و قوی برقرار است اما ابعاد سیاسی این دو نوع هویت رابطه منفی با یکدیگر دارند.

۱۶۷۱.

گفتمان هویت و انقلاب اسلامی ایران

نویسنده: سعید آقایی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۷ شماره ۱۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۳۹ تعداد دانلود : ۸۳۶

۱۶۷۲.

سیاست گذاری فراغت جوانان: چالش ها و فرصت ها

نویسنده: علی اصغر سعیدی

منبع: مطالعات جوانان تابستان ۱۳۸۷ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۵۷ تعداد دانلود : ۱۱۰۹

۱۶۷۳.

فرهنگ و شخصیت ایرانیان در سفرنامه های خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین میرزایی جبار رحمانی

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۷ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: استبداد روایت شرق شناسی ایران شناسی دیگری سفرنامه فرهنگ و شخصیت ایرانی فناناپذیری نبوغ بقا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۵۳۴ تعداد دانلود : ۲۲۲۵

"به سفرنامه‏ها به عنوان یکی از منابع مهم شناخت ویژگی‏های فرهنگی و اجتماعی جوامع توجه شده، ولی این توجه همواره با محدودیت‏هایی در فهم، شناخت و تفسیر نیز قرین بوده است. سفرنامه‏ها در واقع، نوعی روایت است، روایتی که قالبِ زمان، مکان، موقعیت و رخدادها، تنگناهایی را برای آن به وجود می‏آورد. روایت سفرنامه‏نویسان غیرایرانی درباره ایرانیان و ویژگی های فرهنگی ـ اجتماعی آنان موضوعی است که در مقاله حاضر به آن پرداخته شده است. در تاریخ غرب، یکی از رسانه‏های مهم در شناخت ایران و در کل، برای سایر دیگری‏ها، سفرنامه‏ها بوده ‏است که بنیان‏های اولیه تصاویر دیگران را در سنت غربی فراهم می‏کرده‏ است .این روایت وجهی آسیب‏شناختی دارد، وجهی که در سفرنامه‏های خارجی شکلی غالب به خود گرفته است و قطعاً، برداشتی یک سویه‏ و مبتنی بر پیش فرض های غربی از سابقه تاریخی ماست، اما درس آموز، تامل برانگیز و رفع شدنی است. "

۱۶۷۴.

فرهنگ قومی، سرمایه فرهنگی و صنعت گردشگری(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده: مهدی کروبی

منبع: رفاه اجتماعی بهار ۱۳۸۷ شماره ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی

تعداد بازدید : ۱۵۷۷ تعداد دانلود : ۸۵۱

۱۶۷۵.

بنیان های آرمان خواهی در فرهنگ سیاسی ایرانیان

نویسنده: مسعود غفاری شهروز شریعتی

منبع: راهبرد فرهنگ پاییز ۱۳۸۷ شماره ۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۰۳

۱۶۷۶.

بدویان مدرن

نویسنده: استیو میزراک مترجم: رضا قلعه

منبع: گلستانه مهر ۱۳۸۷ شماره ۹۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۲۴ تعداد دانلود : ۹۰۲

۱۶۷۷.

معناشناسی جدید ارتباطات: زمینه سازی برای شناخت عمیق تر رابطه فرهنگ و رسانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن بشیر

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۷ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: قدرت فرهنگ شناخت معناشناسی رسانه ارتباطات همانندسازی پیام

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۸۸ تعداد دانلود : ۲۲۱۴

"با توجه به اینکه عصر کنونی «عصر ارتباطات» شناخته شده است و بهرغم اینکه تعاریف متعددی تا کنون برای مفهوم ارتباطات ارائه شده، اما هنوز این مفهوم نیازمند تعریفی مناسبتر و جامعتر است.یکی از مشکلات جدی در تعریف ارتباطات، بدیهی بودن معنای آن و تحقق آن در همه ابعاد زندگی است. بدیهی بودن معنای ارتباط به معنای دستیابی به تعریف روشن آن نیست، بلکه عملاً، این بدیهی بودن، خود یکی از معضلات جدی دستیابی به تعریفی جامع و مانع در این زمینه است.تعریف دقیق ارتباطات نه فقط به درک عمیقتری از این مفهوم کمک می کند، از جهتی دیگر، میتواند رابطه میان فرهنگ و رسانه را نیز تبیین نماید. در این مقاله تلاش شده است که تعاریف و معانی مختلف مفهوم «ارتباطات» با استفاده از روش تحلیل معناشناسی بررسی و تعریف جدیدی در این زمینه ارائه شود. این تعریف، نه تنها نگاه جدیدی را درباره معنای مفهومی ارتباطات ارائه میدهد، زمینه مناسبی نیز برای درک هر چه بهتر و عمیقتر رابطه فرهنگ با رسانهها، بهعنوان مهمترین وسایل ارتباطات جمعی، در سطوح مختلف فردی، اجتماعی و میانفرهنگی به وجود میآورد. "

۱۶۷۸.

هرمنوتیک و مساله تاریخمندی فهم انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامرضا جمشیدیها وحید شالچی

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۷ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: تفسیر نسبی گرایی هرمنوتیک تاریخمندی هرمنوتیک رومانتیک هرمنوتیک نو

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۲۱۲ تعداد دانلود : ۲۱۱۰

"آیا اساساً دستیابی به عینیت در فهم تاریخ ممکن است؟ به عبارت دیگر، آیا می توانیم از یک رخداد تاریخی، گزارشی کاملاً عینی و بدون تاثیر از ارزش ها، نگرش ها و منافع خودمان ارائه دهیم؟ آیا رسیدن به یک «تاریخ کامل» و تفسیر کامل از یک جریان تاریخی ممکن است؟ و آیا اگر چنین چیزی ممکن نیست، می باید در نقطه مقابل، هر روایتی از تاریخ را بپذیریم و گریزی از نسبی گرایی نداریم؟ آیا می توانیم معیارهایی بیابیم که به کمک آن ها میزان حقیقت روایت های گوناگون تاریخی را نسبت به یکدیگر بسنجیم؟ این مقاله در پی کنکاش در پرسش های فوق از منظری هرمنوتیکی است، اما پاسخ های هرمنوتیکی این پرسش های در درون نحله های مختلف هرمنوتیک یکسان نیست. این مقاله ضمن پذیرش و تحلیل چگونگی تاریخمندی فهم و تاریخمندی مفسر، در عین حال می کوشد از نسبی گرایی اجتناب ورزد. "

۱۶۷۹.

سازه سرمایه ی فرهنگی و منابع مولد آن

نویسنده: غلامرضا غفاری

منبع: رشد آموزش علوم اجتماعی ۱۳۸۷ شماره ۴۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۲۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۱۰۳

۱۶۸۰.

هویت ایرانی خوزستان در گستره تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اصغر جعفری ولدانی

منبع: مطالعات ملی ۱۳۸۷ پاییز شماره ۳۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ

تعداد بازدید : ۱۵۷۷

برخی از نویسندگان کشورهای عربی با انتشار نقشه، مقاله و کتاب، نام خوزستان و شهرهای این استان ایران را به عربی تغییر داده، مدعی هستند که خوزستان سرزمینی عربی است. برخی از رهبران کشورهای عربی نیز از این ادعا حمایت کرده اند. در این مقاله با مراجعه به متون کهن تاریخی نشان داده شده که از سپیده دم تاریخ تا کنون، نام این قسمت از سرزمین ایران خوزستان، همواره بخشی از ایران زمین بوده است. سپس از مشعشعیان و بنی کعب سخن گفته شده که پس از ورود به ایران به مذهب شیعه گرویده، تابعیت ایران را پذیرفتند. آنان تحت تاثیر فرهنگ و تمدن ایرانی قرار گرفته، دست از راهزنی، غارت و کشتار برداشتند. شیوخ آن ها نیز به دولت ایران وفادار بوده و از طرف دولت ایران به حکومت مناطقی که در آن ساکن بوده اند – بخش کوچکی از خوزستان – منصوب می شدند.

درخت حوزه‌های تخصصی