جمعیت شناسی

نمایش ۴۲۱ تا ۴۴۰ مورد از کل ۱٬۰۳۱ مورد.

۴۲۱.

پیش بینی مصرف انرژی با تأکید بر ویژگی های جمعیتی: مقایسه چشم انداز مصرف انرژی ایران با سایر کشورهای عضو اکو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امیر عزیزی مهدی نوری

منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۳) 181 - 202

کلیدواژه‌ها: مصرف انرژی جمعیت شاخص های اقتصادی شبکه عصبی مصنوعی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۳۹۹

پیش بینی میزان مصرف انرژی موضوع مهمی در مدیریت مصرف و پاسخگویی به نیازهای انرژی است. هدف این مقاله پیش بینی روندهای آتی مصرف انرژی در ایران طی سال های 2013 تا 2030 میلادی و مقایسه آنها با کشورهای عضو اکو است. برای این منظور از داده های شبکه آماری اکو و بخش جمعیت سازمان ملل و روش شبکه عصبی مصنوعی استفاده شده، که در مدل سازی آن از شاخص های جمعیتی (جمعیت کل و نسبت جمعیت شهرنشین) و اقتصادی (تولید ناخالص داخلی سرانه) بهره گرفته است. برای بررسی تأثیر جمعیت بر روند مصرف انرژی، پیش بینی ها بر مبنای سه سناریوی جمعیتی جایگزین صورت گرفته است. پیش بینی های حاصل نشان می دهد که تا سال 2030، سطح مصرف انرژی در ایران به شکل قابل توجه ای افزایش خواهد یافت. البته در هر یک از سناریوها، الگوی رشد مصرف انرژی متفاوتی تجربه خواهد شد. اگرچه مصرف انرژی در سایر کشورهای اکو، به ویژه پاکستان و ترکیه، نیز افزایش خواهد یافت، ولی رشد مصرف آنها به مراتب کمتر از ایران خواهد بود.

۴۲۲.

مهاجرت های روستایی در ایران و پیامدهای آن بر جامعه روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ولی الله رستمعلی زاده قربان حسینی

منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال پنجم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: مهاجرت مهاجرت روستا - شهری الگوی مهاجرت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۸۳ تعداد دانلود : ۹۳۸

افتاده، پیامد این مهاجرت ها بر جامعه روستایی چیست و چشم اندازهای آینده در الگوی مهاجرت داخلی ایران کدامند. روش مطالعه، اسنادی و بر پایه تحلیل ثانویه داده های حاصل از سرشماری های عمومی نفوس و مسکن، آمارگیری های نمونه ای و سایر یافته های مرتبط با موضوع است. بر اساس یافته ها، تحولات در الگوی مهاجرت داخلی ایران نشان می دهد الگوی مهاجرت داخلی در ایران در حال تغییر بوده و از میزان مهاجرپذیری و مهاجرفرستی روستاها کاسته شده و به سمت شهرها جهت پیدا کرده است. الگوی مهاجرت داخلی در ایران به سمت سلسله مراتب شهری و برون کوچی در حال تغییر است. بنابراین چشم اندازهای آینده مطالعات مهاجرتی در ایران، شامل توجه به مهاجرت های شهر به شهر و نقاط مثبت و چالشی آن است.

۴۲۳.

راهبردهای فرهنگ پذیری و بهداشت روانی مهاجرین افغانستانی در شهرک قائم قم (مطالعه ای انسان شناختی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین میرزایی

منبع: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی بهار ۱۳۹۵ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: بهداشت روانی سرمایه اجتماعی مهاجرت فرهنگ پذیری مهاجرین افغانستانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۹۴ تعداد دانلود : ۵۷۶

بهداشت روانی افراد، به خصوص جماعت های مهاجر در علوم اجتماعی متأخر از مباحث مجادله برانگیزی است و نقش آن در سبک زندگی افراد و حیات اجتماعی آن ها مورد توجه قرار گرفته است. شناخت توانایی ها، توان مقابله با فشارهای طبیعی زندگی، سودمندی برای اجتماع، مشارکت جمعی، ازجمله عناصر مهم این بهداشت تلقی می شوند. امر مهاجرت، به خودی خود موضوع بهداشت روانی را مطرح می سازد، زیرا چالش هایی چون یادگیری زبان جدید، تفاوت های فرهنگی، ابهام در وضعیت اقتصادی، دوری از سرزمین آباء و اجدادی و ... برای هر مهاجر فرایند فرهنگ پذیری را اضطراب آور می سازد. هرچند به نظر می رسد که همه مهاجرین جهت بهبود وضعیت خود در فرهنگ جدید، تلاش هایی جهت سازگاری بیشتر و بهتر با آن دارند. در عمل، هر مهاجر نسبت به شرایط محیطی و شخصیتی خود راهبرد ویژه ای را برای فرهنگ پذیری (انطباق، همانندی، جدایی و حاشیه گزینی) انتخاب می کند که پیامدهای هرکدام متفاوت از دیگری است. بسته به انتخاب یا تحمیل هرکدام از این راهبردها، میزان آسایش روحی- روانی او در محیط جدید متفاوت خواهد بود. بدین ترتیب، در دو راهبرد اول، مهاجر از آسایش بیشتر و اضطراب کمتر نسبت به دو راهبرد آخر برخوردار خواهد بود. البته توجه به سایر ویژگی های خود، مانند شخصی، اقتصادی، اجتماعی و به خصوص وضعیت سرمایه اجتماعی، در این آسایش روانی نقش مهمی ایفا خواهند کرد. در این مقاله با استفاده از روش های انسان شناختی (مصاحبه های ژرفانگر و مشاهده های حین مشارکت) و با بهره گیری از چارچوب مفهومی راهبردهای فرهنگ پذیری و سرمایه اجتماعی به جنبه های اساسی مسأله بهداشت و آسایش روانی مهاجرین افغانستانی ساکن در شهرک قائم قم پرداخته شده است.

۴۲۴.

بررسی نقش جمعیت خانواده بر ابعاد روانی فرزندان: امید به زندگی، تاب آوری و تمایزیافتگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود صادقی سمیه روشن نیا

منبع: فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده (فرهنگی - دفاعی زنان و خانواده سابق) سال یازدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۶

کلیدواژه‌ها: تاب آوری امید به زندگی تمایزیافتگی تک فرزندی چند فرزندی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۵۳۷

هدف این پژوهش، مقایسه امید به زندگی، تاب آوری و تمایزیافتگی در نوجوانان خانواده های چند فرزند و تک فرزند شهر خرم آباد بود. طرح پژوهش رابطه ای از نوع علی مقایسه ای است. جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان نوجوان دختر و پسر دوره متوسطه اول و دوم شهر خرم آباد در سال تحصیلی 95 1394 بود. حجم نمونه شامل 150 نفر دانش آموز از خانواده های تک فرزند بودند که به صورت نمونه گیری در دسترس و 150 نفر دانش آموز از خانواده های چند فرزند که متناسب با افراد تک فرزند به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه امید به زندگی اشنایدر (1991)، مقیاس تاب آوری کانر و دیویسون (2003) و پرسشنامه تمایزیافتگی اسکورون (2000) بوده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل واریانس چند متغیری و تک متغیره استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین میزان امید به زندگی، تاب آوری و تمایزیافتگی نوجوانان خانواده-های تک فرزند و چند فرزند تفاوت معناداری وجود دارد (001/0P=)؛ بدین معنی که میزان امید به زندگی، تاب-آوری و تمایزیافتگی در نوجوانان خانواده های چند فرزند از نوجوانان خانواده های تک فرزند بیشتر بود. با توجه به نتایج این مطالعه، که نوجوانان خانواده های تک فرزند، از بین متغیرهای مورد مطالعه، میانگین کمتری را نسبت به نوجوانان خانواده های چند فرزند نشان دادند، لازم است زمینه کسب آگاهی بیشتر در مورد ویژگیهای نوجوانان خانواده های تک فرزند و چند فرزند و همین طور شیوه های فرزندپروری مناسب برای والدین این کودکان در جامعه فراهم شود

۴۲۵.

مهاجرت و تکدی در شهر تهران: چالش ها و الزامات سیاستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سراج الدین محمودیانی

منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۹۵ و ۹۶ 25-49

کلیدواژه‌ها: مسائل اجتماعی تکدی مهاجرت تهران

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۷۶۷

در مطالعه حاضر به بررسی وضعیت تکدی در شهر تهران و ارائه راهکارهایی برای مقابله با آن پرداخته شده است. این مقاله ابتدا به تحلیل اطلاعات موجود در این زمینه پرداخته و در ادامه با استفاده از انجام مصاحبه هایی با افراد متخصص تلاش شده است تا راهکارهایی برای مقابله با این پدیده در شهر تهران ارائه گردد. یافته ها نشان می دهد که متکدیان عموماً بصورت سازمان یافته عمل می کنند. بیشتر متکدیان غیر بومی/مهاجر بوده اند و حتی در شهر و محل سکونت خود ناتوان به شمار نمی آیند. حجم بالای جمعیت، سیال بودن جمعیت و ناهمگونی جمعیت شهر تهران از مهمترین عوامل مهاجرت به این شهر و شکل گیری انبوه متکدیان در این شهر است. یافته های منتج از مصاحبه ها نشان می دهد که زشتی فضای شهری، ایجاد مشکلات روانی برای عموم مردم در سطح جامعه و گسترش سایر آسیب های اجتماعی از مهمترین پیامدهای منفی پدیده تکدی است. در مجموع متخصصان بر آن باورند که بعد از جمع آوری متکدیان از سطح شهر می بایست در راستای توانمند سازی آنها اقدام شود و متناسب با وضعیت آنها عمل شود. فرهنگ سازی در سطح جامعه نیز می تواند در مواجهه با مسأله تکدی راه گشا باشد. بسیاری از متکدیان مهاجر را می توان به شهر یا روستا مبدأ مهاجرت خود برگرداند، تا در آنجا مورد حمایت نهادهای رسمی و غیر رسمی قرار گیرند.

۴۲۶.

رضایت مندی از مهاجرت در بین معاودین از عراق ساکن شهر ایلام و عوامل مرتبط با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود الماسی

منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۲ 138-155

کلیدواژه‌ها: رضایت مندی مهاجرت معاودین سوقی کرد فیلی شهر ایلام

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۷۲۷ تعداد دانلود : ۴۰۱

در حال حاضر جمعیتی نزدیک به 5 هزار نفر معاود از عراق در استان ایلام زندگی می کنند که لزوم توجه به وضعیت زندگی آنها ضروری می نماید. با توجه به عدم انجام پژوهش کافی در این رابطه، مقاله حاضر به بررسی میزان رضایت مندی از مهاجرت در بین این گروه جمعیتی و عوامل مرتبط با آن، به روش پیمایش می پردازد. جامعه آماری، تمامی معاودین ساکن شهر ایلام و حجم نمونه مورد نظر 357 نفر می باشد. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از توزیع پرسشنامه به شیوه نمونه گیری خوشه ای در بین نمونه مورد نظر گردآوری شده است. ارزیابی فرضیه ها نشان می دهد میانگین نمرات متغیر وابسته بر حسب متغیرهای جنس، محل تولد، قومیت و شغل پاسخگویان از تفاوت معنی داری برخوردار است. همچنین همبستگی بین متغیرهای حمایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، راهبردهای انطباق با فشارهای روانی و امکانات شهر ایلام، با رضایتمندی معاودین از مهاجرت، مستقیم و معنی دار است. از سوی دیگر رابطه متغیرهای احساس محرومیت نسبی و انزوای اجتماعی با متغیر وابسته معنی دار، اما معکوس بوده است. تفسیر نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره نشان می دهد امکانات شهر ایلام، احساس محرومیت نسبی و حمایت اجتماعی تقریبا 40 درصد از تغییرات رضایتمندی از مهاجرت را در بین نمونه مورد بررسی تبیین نمودند.

۴۲۷.

بررسی تعارض کار-خانواده و رابطه آن با رفتار باروری ( مطالعه ای در بین زنان شاغل در اداره آموزش و پرورش شهر یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حجیه بی بی رازقی نصر آباد ملیحه علی مندگاری علی محمدی ورندوشن

منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۹ 165-193

کلیدواژه‌ها: تعارض کار - خانواده باروری زنان شاغل آموزش و پرورش شهر یزد

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۳۲۶

زنان شاغل ممکن است در تطبیق کار بیرون و نقش های درون خانه، با مشکلات متعددی مواجه شوند. در این مطالعه ضمن بررسی تعارض کار و خانواده، رابطه آن با باروری زنان شاغل بررسی می گردد. داده های مقاله، حاصل پیمایشی است که در سال 1393 در بین زنان ازدواج کرده شاغل در آموزش و پرورش شهر یزد جمع آوری شده است. نتایج نشان می دهد که میانگین نمره تعارض کار و خانواده پاسخگویان 07/46 می باشد که در سطح متوسط می باشد. نکته قابل توجه تعارض نسبتا بالا در محیط خانواده نسبت به محیط کار است. تحلیل دو متغیره ها نشان داد که متغیر تعداد فرزندان با تعارض کار- خانواده رابطه منفی دارد، بالاترین میانگین نمره تعارض متعلق به زنان تک فرزند و برابر با 12/54 می باشد. اکثریت این گروه از زنان کمتر از 9 سال از ازدواج آن ها می گذرد و دارای فرزند خردسال می باشند. در تحلیل چند متغیره متغیرهای طول مدت زناشویی، پست سازمانی و مشارکت مرد در امور خانه شدت تاثیر متغیر تعارض بر باروری را کاهش دادند. با توجه به نقش زنان در تحکیم روابط عاطفی بین اعضای خانواده، افزایش حمایت اجتماعی در خصوص نقش های خانوادگی، ساعت های کاری منعطف و کارهای پاره وقت پیشنهاد می شود.

۴۲۸.

بررسی رابطه دینداری و قصد باروری در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه مدیری حجیه بی بی رازقی نصرآباد

منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰ 128-163

کلیدواژه‌ها: قصد باروری دینداری رگرسیون پواسن تهران

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۳۷۸

با کاهش باروری در دهه های اخیر و همزمانی آن با برخی تغییرات در دینداری، این مقاله به بررسی رابطه دینداری و تعداد فرزندان قصد شده می پردازد. داده ها برگرفته از پیمایش سبک زندگی متاهلین در شهر تهران است که در سال 1394 انجام شده است. در این مقاله نمونه شامل 1272 مرد و زن متاهل که سن زن در خانواده ایشان 15 تا 49 سال بوده، می باشد. یافته ها نشان می دهد قصد فرزندآوری در شهر تهران عمومیت بالایی دارد. حدود 4 درصد قصد بی فرزندی دارند که تنها 5/16 درصد از افراد بدون فرزند را شامل می شود. همچنین 3/67 درصد از افراد قصد داشتن بیش از دو فرزند دارند، در حالی که تعداد افرادی که 2 فرزند یا بیشتر دارند، 6/47 درصد است. گرایش افراد به دین نسبتا بالاست و حدود 65 درصد افراد دینداری متوسط و بالاتر دارند. تحلیل های چند متغیره نشان می دهد قصد باروری متأثر از دینداری بوده و این تأثیر در حضور متغیرهای اقتصادی اجتماعی همچنان پابرجاست. همچنین اگرچه زنان دیندارتر از مردان هستند، قصد باروری در زنان و مردان تقریبا با شدت یکسان متأثر از دینداری است.

۴۲۹.

رابطه سرمایه اجتماعی و رضایت مندی از مهاجرت درشهرستان بهارستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین محمودیان سعید مقدس

منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره چهارم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: مهاجرت رضایتمندی سرمایة اجتماعی شبکة اجتماعی بهارستان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۳۴ تعداد دانلود : ۷۶۶

مهاجرت یکی از عوامل مهم در توسعة منطقه ای و مورد توجه سیاستگذاران است. این پدیده کارکردهای مختلفی دارد. میزان رضایت یا نارضایتی از فرایند مهاجرت ممکن است نشانه ای از کارکرد مثبت یا منفی آن برای مهاجران باشد. هدف این پژوهش، بررسی رابطة سرمایة اجتماعی و رضایتمندی از مهاجرت در میان مهاجران ۱۸ سال به بالا در شهرستان بهارستان است. این پژوهش با استفاده از نظریه تحلیل شبکه انجام شده است. پژوهش، پیمایشی است و با ابزار پرسشنامه صورت گرفته است. جامعة آماری مورد مطالعه، شامل مهاجران ۱۸ سال به بالا در شهرستان بهارستان، از توابع استان تهران است. براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سازمان آمار در سال ۱۳۹0، تعداد 72,039 مهاجر وارد شهرستان بهارستان شده اند. از این تعداد، 325 نفر به شیوة تصادفی سیستماتیک برای مطالعه انتخاب شدند. نتایج ضریب همبستگی نشان می دهد رضایتمندی از مهاجرت، با متغیرهای اعتماد، اعتماد نهادی، مشارکت رسمی، مشارکت غیررسمی همیارانه، مشارکت غیررسمی خیریه ای و مشارکت غیررسمی مذهبی، رابطة معنادار دارد. همچنین براساس نتایج، رابطة بین دو سازة سرمایة اجتماعی و رضایتمندی از مهاجرت در سطح بالایی معنادار است و هر اندازه افراد در ساختار اجتماعی جدید دارای سرمایة اجتماعی بالاتری باشند، رضایتمندی از مهاجرت افزایش می یابد.

۴۳۰.

بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به کشور آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: الهه جانتن محمدعلی فلاحی احمد سیفی

منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: کشورهای در حال توسعه داده های تابلویی مهاجرت کشورهای توسعه یافته

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۷۱ تعداد دانلود : ۸۷۴

هدف این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت از ١5 کشور توسعه یافته عضو سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی و ١4 کشور در حال توسعه به ایالات متحده آمریکا طی سال های ١۹۹١-٢٠٠٨ است. برای این منظور، در چارچوب نظریه جاذبه- دافعه مهاجرت و با استفاده از الگوی داده های تابلویی، تأثیر عوامل مختلف بر مهاجرت از این دو گروه کشورها به ایالات متحده آمریکا بررسی می شود. نتایج نشان می-دهد که فاصله میان کشور مبدأ و کشور مقصد، برای هر دو گروه از کشورها منفی و معنی دار است؛ لذا با افزایش مسافت میان کشورهای مبدأ با کشور آمریکا حجم مهاجرت به این کشور کاهش می یابد. میزان عرضه نیروی کار در کشور مبدأ، برای کشورهای در حال توسعه معنی دار و مثبت است؛ اما برای کشورهای توسعه-یافته معنی دار نیست. متغیر شکاف تکنولوژی برای کشورهای توسعه یافته، منفی و معنی دار و برای کشورهای در حال توسعه، مثبت و معنی دار است. در هر دو گروه از کشورها، افزایش نرخ سرمایه گذاری در کشور مبدأ مهاجرت را کاهش می دهد؛ اما کشورهای در حال توسعه حساسیت بیشتری نسبت به این متغیر دارند. متغیرهای تفاوت سرانه تولید ناخالص داخلی، نرخ زاد و ولد، شاخص سرمایه انسانی، مهاجرت دو سال گذشته، جمعیت و سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشور مبدأ برای هر دو گروه از کشورها مثبت و معنی-دار هستند. همچنین، متغیرهای جمعیت و سرمایه گذاری مستقیم خارجی تأثیر اندکی در شکل گیری جریان مهاجرت دارند.

۴۳۱.

تأثیر مشخصه های جمعیّتی و اقتصادی-اجتماعی خانوار بر میزان باروری زنان در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یونس گلی سراج الدین محمودیانی سهراب دل انگیزان

منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰ 188-211

کلیدواژه‌ها: باروری زنان مشخصه های خانوار مدل لاجیت ترتیبی تعمیم یافته ایران

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۳۶۶

کاهش میزان باروری در دهه های اخیر به یکی از دغدغه های جمعیّتی در کشور تبدیل شده و این مسأله توجه سیاست گذاران را به خود جلب نموده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر مشخصه های مختلف خانوار بر میزان باروری زنان در ایران است. برای این منظور، در مطالعه حاضر با روش تحلیل ثانویه داده های هزینه و درآمد خانوار برای بازه زمانی 1384 تا 1393 و به برآورد مدل لاجیت ترتیبی تعمیم یافته پرداخته شده است. یافته های مطالعه نشان می دهد، افزایش سن در اولین زایمان، پسر بودن اولین فرزند، افزایش سال های تحصیل والدین، شهرنشینی و وضعیت بهداشتی خانوار تاثیر منفی بر احتمال باروری دارند. همچنین یافته ها از آن حکایت دارند که افزایش درآمد خانوار، شاغل بودن سرپرست خانوار و بودن خانوار تحت پوشش بیمه باعث افزایش احتمال باروری زنان می شود. نتیجه مطالعه گویای آن است که خانوارها تمایل دارند تنها 2 و کمتر از 2 فرزند داشته باشند که این مطلب با توجه به چارچوب نظری بحث می تواند به معنای جایگزینی کیفیت به جای کمیت در رفتار باروری خانوارهای ایرانی تفسیر گردد.

۴۳۲.

اثر زمان بندی موالید و سطح تعدیل شده باروری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا برومندزاده علی یار احمدی

منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۹ 143-163

کلیدواژه‌ها: باروری کوهورت دوره تمپو کوانتوم باروری تعدیل شده

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۴۹۸

میزان باروری کل که از مجموع میزان های ویژه سنی باروری در یک سال معین محاسبه می شود، یک شاخص عمومی برای باروری به حساب می آید. مشکلی که در رابطه با محاسبه این شاخص وجود دارد، این است که شاخصی دوره ای است که بر موالید و زنان یک سال خاص اشاره دارد. شاخص دوره ای باروری با تغییر در زمان بندی فرزندآوری امکان تحریف دارد. وقتی زنان فرزندآوری خود را به تأخیر می اندازند، میزان های باروری به احتمال زیاد کمتر از حد واقعی نشان داده می شوند. سؤال این است که چگونه می توان سطوح واقعی باروری نسل هایی که هنوز به پایان دوره باروری خود نرسیده اند را از شاخص های دوره ای محاسبه کرد؟ روش های مختلفی برای تعدیل شاخص های باروری دوره برای تغییرات زمان بندی باروری (تمپو)، عرضه شده است. در این پژوهش به بررسی سیر تکاملی این روش ها با تأکید بر روش ارائه شده توسط بونگارت و فیینی (1998) پرداخته شده است. سپس این روش برای برآورد باروری ایران در دوره 1385 تا 1390 بر اساس سرشماری های 1385 و 1395 و داده های بررسی جمعیت و سلامت 1379 به کار گرفته شده است. نتایج تحلیل میزان های باروری کشور نشان می دهد که با توجه به تغییرات میانگین های سن فرزندآوری در کشور شاهد تأثیرات انحرافی زمانبندی باروری در میزان های باروری کشور هستیم.

۴۳۳.

ارزیابی سهم عوامل توسعه ی کالبدی- فضایی و جمعیتی در بودجه ی مناطق شهری اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهرداد نوابخش نادر نادری سید محمدصادق مهدوی

منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال پنجم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: اصفهان جمعیت تخصیص بودجه توزیع فضایی - کالبدی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۲۷ تعداد دانلود : ۸۲۹

نقش مدیریت محله به عنوان نهادی تازه تأسیس برای ساماندهی مشارکت های اجتماعی در محلات شهر و به تبع آن برنامه ریزی محله محور مورد توجه ذی نفعان حوزه ی مدیریت شهری تهران است. این مطالعه به دنبال بررسی مکانیزیم های به کار برده شده برای طرح مدیریت محله است تا میزان موفقیت آن را در جلب مشارکت شهروندان برای برنامه های محلی بسنجد. این تحقیق که از نوع کاربردی و توسعه ای است، از روش تحقیق کمّی و کیفی استفاده کرده بطوری که در روش کمی از دو جامعه ی آماری 384 نفری (شهروندان) و (مراجعه کنندگان به سراهای محلات) استفاده شده است. الگوی ارزیابی با استفاده از مدل ترکیبی سنجش عملکرد پاتنام و مدل ارزیابی امور فرهنگی سطح خرد رضایی و با بهره گیری از مفاهیم نظریه های مرتبط با ابعاد اعتماد اجتماعی، مشارکت و تعاملات اجتماعی به دست آمده است. همچنین در بررسی تحقیق کیفی از مصاحبه عمیق با ۲۲ نفر از مدیران محلات و تحلیل کارشناسان استفاده شده است. در نتیجه این طرح در مؤلفه ی اعتماد توانسته نظر بخشی از جامعه به عنوان مراجعه کنندگان به سراها را جلب نماید و نگرش شهروندان و اعتمادشان به طرح مدیریت محله ی مثبت ارزیابی می شود اما برای مؤلفه های آگاهی بخشی، تعامل و افزایش سطح مشارکت و برنامه ریزی مشارکتی موفق عمل نکرده و اغلب برنامه ریزی ها به صورت متمرکز صورت می گیرد. بنابراین نتایج نشان می دهد که طرح مدیریت محله با اجرای روش های موجود برای تحقق اهداف خود دچار ضعف هایی است که باید نسبت به رفع آن ها اقدامات دیگری را در دستور کار قرار دهد.

۴۳۴.

برابری و عدالت جنسیتی و رفتارهای باروری در شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهری شمس قهفرخی

منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰ 96-127

کلیدواژه‌ها: باروری برابری جنسیتی عدالت جنسیتی اشتغال زنان تحلیل بقا زمان گسسته

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۴۲۲

با توجه به افزایش مدل خانواده هایی که هم مرد و هم زن، هر دوشاغل هستند، ماهیت جنسیتی رابطه بین اشتغال و پرورش فرزند، یکی از مسائل مهم برای رفتار فرزندآوری شده است. هدف از این مقاله، بررسی تفاوتهای باروری، بر حسب برابری جنسیتی و عدالت جنسیتی می باشد. و همچنین، پاسخ به این پرسش، که آیا برابری جنسیتی و عدالت جنسیتی، برای باروری یک مسئله است؟ داده ها از یک پیمایش گذشته نگر از تاریخچه اشتغال و باروری که شامل 552 نمونه از زنان 40-20 ساله شهر اصفهان می شود، اخذ شده است. این مقاله برای برآورد اثر برابری جنسیتی و عدالت جنسیتی روی احتمال و الگوی باروری، مدل تحلیل بقا زمان گسسته را به کار برده است. نتایج نشان داد، که برابری جنسیتی در کارهای خانه داری، احتمال رسیدن به فرزند اول را در فاصله طولانی تری و احتمال رسیدن به فرزند دوم را در فاصله کوتاهتری بالا می برد، اما عدالت جنسیتی در کارهای خانه داری، احتمال رسیدن به فرزند اول و دوم را در فاصله طولانی تری بالا می برد. میزان باروری جزئی نشان داد که شاغلان با برابری جنسیتی متعادل، نسبت به زنان شاغل با برابری جنسیتی نامتعادل و زنان شاغل راضی از تقسیم کارهای خانه داری، نسبت به زنان شاغل ناراضی از تقسیم کارهای خانه داری، فرزند بیشتری به دنیا می آورند.

۴۳۵.

بررسی گرایش به باروری و عوامل اجتماعی مرتبط با آن (مطالعه موردی زنان متأهل 50-15 ساله ساکن شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فیروز راد حمیده ثوابی

منبع: مطالعات زن و خانواده دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی شهرنشینی باورهای مذهبی پایگاه اجتماعی گرایش به باروری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۶۵ تعداد دانلود : ۸۰۵

ایران به عنوان کشوری در حال انتقال از لحاظ ساخت سنی و سطح توسعه ای، طی دهه های اخیر کاهش باروری سریعی را تجربه کرده است. باروری و فرزندآوری در جمعیت های انسانی با دو جنبه زیستی و اجتماعی در ارتباط است. هدف از انجام این مطالعه شناسایی عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش به باروری است. با روش تحقیق پیمایش، اطلاعات مورد نیاز از 460 زن متاهل 50-15 ساله شهر تبریز به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به دست آمده است. نتایج بدست آمده از تحلیل های دو متغیره و چند متغیره نشان دادند، باورهای مذهبی مهمترین عامل در گرایش به باروری زنان است. بطوریکه با توجه به یافته های حاصل از رگرسیون چند متغیره، باورهای مذهبی با 21 درصد بیشترین سهم را در میزان گرایش به باروری زنان دارد و در مجموع 30 درصد گرایش به باروری توسط متغیرهای باورهای مذهبی، فرزند ایده آل، سرمایه اجتماعی، مدت اقامت در شهر تبریز و پایگاه اجتماعی تبیین می شود. در تحلیل مسیر، متغیر سن زن بیش ترین اثر و متغیر پایگاه اجتماعی کم ترین اثر را بر میزان گرایش به باروری زنان دارد. در نهایت می توان نظریه های بونگارت، نوتشتاین، رانگ و بکر، و نیز نظریه های پایگاه اجتماعی، باورهای مذهبی و سرمایه اجتماعی را جهت تبیین رابطه عوامل اجتماعی با میزان گرایش به باروری مناسب دانست.

۴۳۶.

مطالعه ی تاریخی تحول ازدواج در ایران(1345-1390)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا ناجی اصفهانی علیرضا نیلی احمد آبادی

منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۳ و ۹۴ 110-123

کلیدواژه‌ها: افراد هرگز ازدواج نکرده وضعیت تجرد درصد تغییرات تجرد جمعیت خانواده

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۷۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۶۰

ازدواج، مجرای شکل گیری خانواده است. تغییرات جمعیت شناختی در ارتباط دیالکتیکی با تحولات اجتماعی، خانواده را نیز تحت تأثیر قرار می دهد و به همین نسبت ازدواج نیز در دوره های مختلف تاریخی متأثر از عوامل جمعیت شناختی است. این مطالعه به توصیف تحولات ازدواج در دوره های جوانی و میان سالی، در مناطق شهری و روستایی و در چهار دوره ی پیش از انقلاب، پس از انقلاب، دوره سازندگی و دوره اخیر پرداخته است. یافته ها حاکی از آن است که در رابطه با تحولات ازدواج می توان دو بعد را از هم تفکیک کرد: وضعیت تجرد و درصد تغییرات تجرد. از بعد وضعیت تجرد، نسبت افراد هرگز ازدواج نکرده در بین زنان جوان و میان سال شهری و روستایی به طور کلی رو به افزایش است. این نسبت در مردان پس از انقلاب کاهش یافته و پس از آن رو به افزایش نسبی گذاشته است. در رابطه با درصد تغییرات تجرد، نیز باید گفت، نسبت تغییرات زنان هرگز ازدواج نکرده، روند افزایشی قابل توجهی داشته است. این در حالی ا ست که این امر در بین مردان با شیب بسیار کمی رو به افزایش داشته است.

۴۳۷.

راهبردها و سیاست های تشویقی قرآن کریم پیرامون فرزندآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجتبی نوروزی غلامرضا صادقیان کاخکی

منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۹۱ و ۹۲ 79-93

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم خانواده ازدواج جمعیت فرزندآوری راهبردها و سیاست ها

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۱۵۱۴ تعداد دانلود : ۱۳۳۵

خانواده نخستین و مهم ترین واحد اجتماع است که با ازدواج شکل می گیرد و با حضور فرزندان، به ثمر می نشیند. قرآن کریم به عنوان برنامه ی هدایت بخش بشریت، به اهمیت و نقش حیاتی خانواده اشاراتی داشته و همواره اصولی راهبردی برای بهبود زندگی انسان ها و پیشرفت های مادی و معنوی آنان ارائه نموده است. متأسفانه با اجرای بیش از اندازه سیاست تنظیم خانواده شاهد کاهش نیروی فعال و با نشاط و سالخوردگی جمعیت در کشور خواهیم بود.در این مقاله برآنیم که برخی از راهبردها و سیاست های تشویقی قرآن کریم پیرامون فرزندآوری را بیان داریم. قرآن کریم به جایگاه ازدواج به عنوان مقدمه فرزندآوری توجه زیادی داشته و بر آن تأکید فراوانی نموده است و به نقش و تأثیر ازدواج در حفظ پاکدامنی، آرامش، کسب معنویات و برکت در زندگی اشاره کرده است. هم چنین قرآن وجود فرزند را نعمت و منت الهی، بشارتی الهی و فرزندآوری را عاملی برای اقتصاد و تولید ملی، یار و مددکار انسان، زینت دنیا و موجب امید و نشاط در خانواده می شمارد. باشد که شناخت و به کارگیری دستورات حیات بخش قرآن، نوید بخش فردایی روشن تر و عزت و سربلندی بیش از پیش کشور عزیزمان گردد.

۴۳۸.

اقتصاد و باروری (نظریه ها و نقدها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدجواد محمودی مهدی احراری علی نیکونسبتی

منبع: مطالعات راهبردی زنان سال هجدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۶۹

کلیدواژه‌ها: اقتصاد رویکرد فرهنگی کاهش باروری انتخاب عقلایی نهادگرایان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۰۷

در این مقاله تلاش می شود، با بررسی نظریه های مهم اقتصادی در موضوع باروری از زمان آدام اسمیت تا دوران معاصر، تقسیم بندی مناسبی از این نظریه ها ارائه شود. بر اساس یافته های این پژوهش، تقسیم بندی این نظریه ها به خرد و کلان بهترین تقسیم بندی برای این موضوع است و نظریه های خرد استحکام نظری بیشتری دارند. با این حال، نظریه های خرد نیز کلیت یکپارچه ای نیستند و تفاوت های فراوانی بین آنها وجود دارد. از سوی دیگر، عموماً به نظریه های اقتصادی و از جمله نظریه های اقتصادی در موضوع باروری انتقادی مهم مبنی بر نادیده گرفتن نقش نهادها وارد است. در واقع، مطالعات گوناگون نهادگرایان و اندیشمندان علوم شناختی نشان می دهد که فرض عقلانیت کامل که سنگ بنای رویکرد اقتصادی است، فرض درستی نیست؛ لذا در تحلیل رفتار افراد باید به عواملی مانند فرهنگ، ایدئولوژی، عرف و غیره که نهادگرایان آنها را ذیل عنوان نهاد تعریف می کنند، توجه کرد. امری که در تحلیل باروری نیز باید به آن توجه شود. بررسی های گوناگونی نشان داده اند که نهادها نقش مهمی بر باروری دارند و این در حالی است که در تحلیل های اقتصادی از این مسئله غفلت می شود.

۴۳۹.

اشتغال زنان و روند باروری و رشد جمعیت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: وحید مهربانی

منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰ 72-94

کلیدواژه‌ها: زنان اشتغال درآمد آموزش باروری جمعیت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی

تعداد بازدید : ۱۰۰۹ تعداد دانلود : ۴۳۵

سیاست گذاری مناسب در زمینه رفتار باروری و رشد جمعیت ایجاب می کند که نقش زنان به خصوص اشتغال آنها به خوبی شناسایی شود. بدین منظور، در این مقاله از نظریه تقاضا به عنوان مبنای اصلی تحلیل نظری مسأله استفاده می شود که مبهم و دو پهلو بودن اثر اشتغال زنان را نمایان می سازد. از این رو، این فرضیه که اشتغال زنان در ایران تأثیر منفی بر باروری و رشد جمعیت دارد، به بوته آزمون گذارده می شود. آزمون فرضیه به روش تحلیل رگرسیونی و مبتنی بر داده های استنادی به دست آمده از بانک جهانی برای سالهای 1393-1339 انجام می شود. نتایج حکایت از این دارد که مشارکت زنان (در فاصله سنی 15 تا 24 ساله و 15 تا 65 ساله) در نیروی کار اثر منفی بر باروری دارد اما عامل کاهنده رشد جمعیت نیست. این یافته دلالت بر این دارد که هر چند اشتغال زنان از باروری آنها کم می کند اما از سوی دیگر احتمالاً با کاهش نرخ مرگ و میر مانع از اُفت رشد جمعیت می شود. این در حالی است که سهم زنان در مشاغل دستمزدی غیر کشاورزی بر هر دوی باروری و رشد جمعیت اثر مثبت را نشان می دهد. از این رو، فعالیت زنان در مشاغل غیر کشاورزی که با کسب مزد همراه است، مانعی برای بزرگتر شدن بعد خانوار و تأمین نیازهای جمعیتی کشور نخواهد بود.

۴۴۰.

سنجش و تبیین طرد اجتماعی مهاجران خارجی در کلانشهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدجواد زاهدی ابراهیم انصاری امیر ملکی اکرم حمیدیان

منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال پنجم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: طرد اجتماعی مهاجر دسترسی به منابع تبعیض اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۴۳ تعداد دانلود : ۱۱۲۰

فرآیند طرد/ ادغام اجتماعی مهاجران خارجی همواره عامل مهمی در نظم اجتماعی کشور میزبان است و در صورت عدم ادغام مناسب در جامعه، این گروه ها به طور بالقوه تهدیدی برای نظم و امنیت خواهند بود. از اینرو، بررسی وضعیت طرد/ ادغام اجتماعی آنها و عوامل مؤثر بر آن می تواند در تدوین بهتر سیاست های مرتبط با مهاجران اثرگذار باشد. به این منظور، طرد/ ادغام مهاجران افغانی و عراقی مقیم کلانشهر اصفهان در پیوند با دسترسی به فرصت های اجتماعی اقتصادی و در مقایسه با ساکنان بومی این شهر سنجش و تبیین گردید. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای مهاجر و غیر مهاجر ساکن مناطق چهارده گانه شهر اصفهان است. روش تحقیق کمی- کیفی و شیوه نمونه گیری ترکیبی از نمونه گیری های نظری، خوشه ای چند مرحله ای و هدفمند است. حجم نمونه منتخب شامل232 خانوار( مهاجر خارجی و بومی) می باشد و در تحلیل آماری داده ها، آزمونهای تفاوت، همبستگی و معادلات ساختاری در نرم افزارهای spss و لیزرل به کار گرفته شد. یافته های تحقیق نشان داد مهاجران دسترسی کمتری به منابع دارند و در مقایسه با بومی ها تبعیض و طرد اجتماعی شدیدتری دارند و نه تنها به رغم گذر زمان، تبعیض های اجتماعی قومی از بین نرفته بلکه مهاجران با سکونت در محله های محروم، طرد اجتماعی را با طرد فیزیکی تجربه کنند. با این اوصاف، لازم است دولت با حمایت های اقتصادی و آموزشی مهاجران، کاهش فاصله اقتصادی اجتماعی مهاجران- غیرمهاجران و فرهنگ سازی در راستای پذیرش اجتماعی آنها از ایجاد بی نظمی های اجتماعی و سیاسی ممانعت به عمل آورد.

درخت حوزه‌های تخصصی