درخت حوزه‌های تخصصی

جمعیت شناسی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
آینده پژوهی ارتباطات انسان شناسی جامعه شناسی جمعیت شناسی سیاست اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...) نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۶۱ تا ۸۸۰ مورد از کل ۱٬۰۳۱ مورد.
۸۶۱.

زمینه های طرح مهاجرت خانوادگی از سوی زنانِ مهاجر ساکنِ استان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 9-32

کلیدواژه‌ها: زنان قدرت در خانواده مهاجرت خانوادگی مطرح کننده مهاجرت استان تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۵۴۴
در جریان مهاجرت های داخلی در ایران، زنان حضور قابل توجهی دارند. اما با وجود این، در مطالعات تجربی کمتر بشمار آمده اند. مطالعه حاضر به دنبال بررسی سهم زنان در طرح مهاجرت در خانواده است. برای این منظور تعداد 500 نفر زن مهاجر دارای همسر در مناطق 4 و 5 شهر تهران و نیز شهر ملارد با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که زنان از قدرت نسبتاً بالایی در خانواده برخوردارند و در بسیاری از موارد اولین فرد مطرح کننده مهاجرت خانوادگی به استان تهران هستند. برخلاف ادعای مرسوم یعنی تبعی بودن مهاجرت زنان، نتایج این مطالعه گویای آن است که زنان خود از زمینه سازان مهاجرت بوده و با توجه به روند رو به بهبود موقعیت زنان در جامعه، حتی انتظار می رود سهم آنها در زمینه سازی مهاجرت خانواده افزایش یابد. مهاجرت به استان تهران و سکونت در تهران بی تردید پیامدهایی برای زنان و حتی کلیت خانواده آنها به دنبال خواهد داشت و ساختار کنونی خانواده ها پس از مهاجرت به چالش کشیده خواهد شد.
۸۶۲.

بررسی تحولات امید زندگی مجردی در ایران با استفاده از جداول خالص زناشویی: دوره 1385 تا 1390(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۸ 96-119

کلیدواژه‌ها: امید زندگی مجردی جداول خالص زناشویی وضعیت سواد تأخیر در ازدواج ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۳۵۵
جداول خالص زناشویی با ریزش جمعیت یک نسل فرضی بر اثر ازدواج و همزمان با در نظر گرفتن احتمالات مرگ ومیر، امید زندگی مجردی یا تعداد سال های انتظار برای ازدواج و یا مرگ را برای سنین مختلف زناشویی محاسبه می کند. در این مطالعه با استفاده از داده های سرشماری سال های 1385 و 1390، جداول خالص زناشویی در دو زیرگروه اجتماعی افراد "باسواد" و "بی سواد"، برای تمامی سنین (49-10 سال) ساخته شد. یافته ها نشان می دهند تعداد سال های انتظار برای ازدواج مردان و زنان باسواد در بدو تولد در سال 1390 به ترتیب 33/26 و 18/24 می باشد که نسبت به سال 1385 تقریباً 7/0 سال افزایش یافته است. در میان افراد بی سواد نیز هر چند سال های انتظار کمتری را نسبت به افراد با سواد تجربه می کنند، این شاخص افزایش یافته است. در سال 1390، تعداد سال های انتظار برای ازدواج و یا مرگ برای کلیه سنین زیر 30 سال بالاتر از 1385 است. این تغییرات، افزایش درصد ازدواج های با تأخیر را طی این دوره نشان می دهد. همچنین طی دوره 1390-1385، حدود 93 درصد از افراد تا سن 49 سالگی ازدواج می کنند. حدود 5 درصد تا این سن بدون اینکه ازدواج کرده باشند، با واقعه مرگ روبرو می شوند و حدود 2 درصد نیز هرگز ازدواج نمی کنند.
۸۶۳.

برابری جنسیّتی و همگرایی باروری در کشورهای با اکثریّت مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۴ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۸) 7 - 34

کلیدواژه‌ها: برابری جنسیتی همگرایی باروری گذار باروری باروری زیر سطح جایگزینی کشورهای با اکثریّت مسلمان سیاست گذاری جمعیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۴۷۵
باروری در کشورهای با اکثریّت مسلمان در چند دهه گذشته کاهش قابل ملاحظه ای یافته است. امروزه، شمار قابل توجّهی از این کشورها باروری زیر سطح جایگزینی را تجربه می کنند. هدفِ این بررسی، تبیین همگرایی 47 کشور با اکثریّت مسلمان با سطوح و روندهای باروری در کشورهای توسعه یافته است. داده ها از پایگاه داده های بخش جمعیّت سازمان ملل، پایگاه داده های بانک جهانی و گزارش توسعه انسانی سازمان ملل اقتباس شد. نتایج نشان داد گذار باروری در کشورهای مسلمان که به سال های دهه 1350 بر می گردد، از نیمه دهه 1370 سرعت بیش تری یافته است. تا نیمه هزاره سوّم، بیش از 76 درصد از این کشورها در وضعیّت باروری کنترل شده خواهند بود. اگرچه تجربه همگرایی باروری، شدّت و زمان بندی آن در کشورهای مختلف متفاوت است، امّا تحلیل های مقطعی نشان داد که همگرایی با افزایش برابری جنسیّتی و گسترش استفاده از روش های پیشگیری از حاملگی در کشورهای مسلمان همراه بوده است. در نتیجه، هرگونه سیاست گذاری برای افزایش باروری و جلوگیری از تداوم باروری زیر سطح جایگزینی در این گروه از کشورها، باید با توجّه به جایگاه و موقعیّت زنان در جامعه و خانواده صورت بگیرد. اتّخاذ سیاست های همسو و موافق با خواسته ها و تمایلات زنان، احتمال موفّقیت دولت های کشورهای مسلمان برای افزایش باروری را بیش تر می کند.
۸۶۴.

چالش های جمعیتی ایران: راهبردها و راهکارها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۸ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 287 - 316

کلیدواژه‌ها: جمعیت سیاست گذاری چالش ها و فرصت ها راهبردها و راهکارها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۱۵۰
طی دو دهه اخیر، دو سیاست متفاوت جمعیتی در ایران در پیش گرفته شده و طی آن، سیاست کنترل رشد جمعیت در اواخر دهه 1360 به سیاست تشویقی افزایش جمعیت در دهه 1390 تغییر یافت. اما چالش های کنونی جمعیتی در ایران نشان از ضرورت بازنگری همه جانبه این سیاست ها دارد. این مقاله با بهره گیری از روش پژوهش کیفی (استفاده از داده های آرشیوی، تکنیک بحث گروهی و جلسات کارشناسی) تلاش دارد ضمن شناخت مهمترین چالش های جمعیتی ایران، به ارائه راهبردها و راهکارهایی در این زمینه بپردازد. طبق اجماع نظر نخبگانی، اهم چالش های کنونی و پیش روی جمعیت ایران شامل: «تأخیر در ازدواج و افزایش نسبت تجرد و طلاق»، «میزان باروری پایین»، «سالخوردگی جمعیت در سال های آتی»، «توزیع نامتوازن جمعیت و عدم تعادل های منطقه ای»، «مرگ ومیر بالا و معلولیت های ناشی از حوادث غیرعمدی»، «آلودگی و تخریب منابع و محیط زیست»، «مسئله تأمین مسکن و اسکان غیررسمی»، و نیز «مهاجرت بین المللی به داخل و خارج از کشور» می باشد. افزون بر اینها، چالش های سیاست گذاری و مدیریتی جمعیت شامل «فقدان پنجره واحد مدیریتی و نظارتی برای راهبری جمعیت در کشور»، «تراکم، تعارض و تناقض قوانین و مقررات مرتبط با جمعیت»، «بازیگران متعدد و عدم مدیریت تضاد و تعارض منافع»، «سیاست گذاری های تک بعدی و کوتاه مدت با رویکرد مُسَکّنی»، «عدم پایش فرایندها و ارزیابی اجرای سیاست ها»، و «مسئله کمبود، پایین بودن کیفیت و یا عدم دسترسی به آمارهای جمعیتی» نیز مورد تأیید و تأکید نخبگان قرار دارد. «پنجره جمعیتی»، «بالا بودن سهم زنان در سن باروری»، و نیز «باروری ایده آل بالاتر از سطح جانشینی» سه فرصت جمعیتی کشور محسوب می شوند. در این مطالعه، متناظر با هر یک از چالش های برشمرده، راهبردها و راهکارهایی نیز پیشنهاد شده است.
۸۶۵.

برهمکنش درونی شدن ازدواج زودهنگام و مقاومت های پیشِ روی آن در میان نسل دوم زنان مهاجر افغانستانی مقیم شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹) 177 - 216

کلیدواژه‌ها: جامعه پذیری ازدواج زودهنگام زنان مهاجر افغانستانی نظریه زمینه ای یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۶۹۸
مقاله پیش رو قصد دارد بسترهای جامعه پذیری و درونی سازی ازدواج زودهنگام در میان زنان مهاجر افغانستانی مقیم شهر یزد را مطالعه کند. پژوهش با رویکرد کیفی و روش نظریه زمینه ای، انجام گرفته است. داده های تحقیق در زمستان 1397 از طریق مصاحبه عمیق با 20 نفر مشارکت کننده گردآوری شده است. برمبنای یافته ها، ازدواج زودهنگام در بستری رخ می دهد که سنت ازدواج زودهنگام از طریق یادگیری اجتماعی، از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد و این پدیده از مقولاتی چون همسانی نسل ها در امر ازدواج و نقش پررنگ مادران در تربیت فرزندان و انتقال ارزش ها، برساخت شده است. به گونه ای که زمان و شکل ازدواج ها، به دلیل تسلط تفکرات اجتماعی سنتی، تفاوت های بین نسلی محسوسی را نشان نمی دهد و جامعه پذیری نیز به عنوان عاملی مهم، به تثبیت این امر کمک کرده است. اما این زنان به سبب تجربه زیسته ازدواج زودهنگام و نارضایتی نسبی از آن، خواسته ها و تمایلات دست نیافتنی خود برای فرزندان شان را در آینده ای آرمان شهری مطالبه می کنند. گرچه ازدواج زودهنگام ممکن است در گذر زمان و با جابجایی در افق های ذهنی و نگرشی، به تدریج با مقاومت ها و در نتیجه تغییراتی مواجه شوند، اما ارزش های اجتماعی و سنت های ریشه دار گذشته، به صورت بین نسلی در بازتولید ازدواج زودهنگام، همچنان فعالانه ایفای نقش می کنند.
۸۶۶.

زمان وقوع تولد اولین فرزند و تعیین کننده های آن در استان سمنان با استفاده از مدل پارامتری بقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۹ 63-87

کلیدواژه‌ها: باروری زمان وقوع اولین تولد تحلیل بقای پارامتری تأخیر در فرزندآوری سمنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۴۶۹
یکی از ویژگی های باروری زیر سطح جایگزینی افزایش زمان وقوع اولین تولد می باشد که در سال های اخیر در ایران رخ داده است. با توجه به اهمیت بکارگیری روش آماری مناسب برای تحلیل فاصله ازدواج تا فرزندآوری، در این مقاله مدل های تحلیل بقای پارامتری معرفی و از آن ها به منظور مدل سازی و مقایسه با روش های بقای ناپارامتری برای داده های پیمایش رفتارهای باروری و ازدواج در استان سمنان استفاده شد. داده ها شامل 390 زن 49-15 ساله حداقل یکبار ازدواج کرده بود که با روش نمونه گیری طبقه بندی شده در سال 1391 جمع آوری شد. در آنالیز بقای تک متغیره از روش های ناپارامتری کاپلان- میر و آزمون رتبه- لگاریتمی و به منظور بررسی تأثیر همزمان متغیرهای پیش بین از آنالیز بقای پارامتری، مدل لگ-لجستیک، استفاده شد. برطبق نتایج میانگین فاصله ازدواج تا تولد اول 76/2 سال است و تا چهار سال پس از ازدواج بیش از 90 درصد زنان اولین فرزند خود را به دنیا آورده اند. بر اساس مدل سازی پارامتری بقا فاصله ازدواج تا فرزندآوری زنان روستایی، شاغلین و زنان با تحصیلات پایین تر به ترتیب نسبت به زنان شهری، غیر شاغلین و زنان با تحصیلات بالاتر، کوتاه تر است.
۸۶۷.

تفاوت های قومی در تقاضا برای روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی در شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۲ 72-101

کلیدواژه‌ها: بهداشت بارداری پیشگیری از حاملگی روش های موقّت روش های دائمی و طولانی اثر قومیت زنان ارومیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۴۲۸
با کاهش ایده آل ها و تمایل به فرزندآوری، تقاضا برای روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی افزایش می یابد. هدف از این مقاله بررسی شیوع و برآورد تقاضا برای روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی و تبیین تفاوت های قومی در تقاضا برای این روش ها در میان زنان کُرد و تُرک همسردار 49-15 ساله ی شهر ارومیه است. داده ها از پیمایش باروری ارومیه که در خرداد و تیر 1393 بر روی نمونه ای بالغ بر 770 خانوار انجام شد اقتباس شده است. نتایج از عمومیّت بیش تر روش های پیشگیری از حاملگی در میان تُرک ها در مقایسه با کُردها (5/91 درصد در مقابل 1/82 درصد) حکایت دارد. تُرک ها در مقایسه با کُردها، هم بیش تر از روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی استفاده می کنند (7/45 درصد در مقابل 8/20 درصد)، و هم تقاضای بیش تری (82 درصد در مقابل 57 درصد) برای استفاده از این روش ها دارند. تحلیل های چندمتغیّره نشان داد که قومیّت در کنار مشخّصه های جمعیّتی نقش مهمّی در پیش بینی احتمال تقاضا برای روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی دارد. شکاف میان استفاده و تقاضا در هر دو گروه قومی قابل توجّه و تفاوت ها از نظر آماری معنادار است. برآورده نشدن این تقاضا می تواند به افزایش حاملگی های ناخواسته و سقط جنین عمدی در میان زنان کُرد و تُرک منجر شود.
۸۶۸.

بررسی امکان بهبود امید زندگی ایران با حذف علل عمده مرگ طی دوره 1394-1385(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹) 7 - 29

کلیدواژه‌ها: علل مرگ امید زندگی جدول عمر چندکاهشی بیماری های قلبی-عروقی سرطان حوادث غیرعمدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۵۵۹
هدف این مطالعه، بررسی روند و الگوی سنی– جنسی بهبود بالقوه امید زندگی کشور، با فرض حذف سه علت اصلی مرگ (بیماری های قلبی- عروقی، سرطان ها و حوادث غیرعمدی) در دهه اخیر است. چارچوب نظری تحقیق، گذارهای مرگ ومیر، اپیدمیولوژیک و سلامتی است. داده های پژوهش برای سال های 1385 و 1394 در سطح کل کشور است که از سامانه ثبت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شد. داده ها، پس از اصلاح کم ثبتی، با استفاده از جداول عمر چندکاهشی، روش تجزیه و شاخص امکان بهبود امید زندگی با حذف علت خاص مرگ، تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد که در سال 1394 در مقایسه با سال 1385، امکان بهبود امید زندگی با حذف بیماری های قلبی- عروقی، کاهش یافته است ولی نقش این علت در امکان بهبود امید زندگی همچنان پررنگ است. همچنین کاهش امکان بهبود این شاخص ناشی از حوادث غیرعمدی برای هر دو جنس، مشهود است؛ برعکس، در صورت حذف سرطان ها، امکان بهبود امید زندگی برای هر دو جنس افزایش یافته است. همچنین با حذف بیماری های انهدامی، امید زندگی در سنین بالاتر و به ویژه در دوره سالمندی امکان بهبود بیشتری داشته است. نتایج این تحقیق حاوی شواهدی از ورود کشور به مرحله چهارم گذار اپیدمیولوژیک و مرحله دوم گذار سلامتی (انقلاب قلبی عروقی) است.
۸۶۹.

الگوسازی و پیش بینی رشد اقتصادی مبتنی بر سناریوی های رشد جمعیت با استفاده از شبکه های عصبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 43 - 65

کلیدواژه‌ها: رشد تولید ناخالص داخلی رشد جمعیت باروری شبکه عصبیGMDH

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۴۲۲
در آن سوی دیدگاه های بدبینانه به اثر رشد جمعیت بر رشد اقتصادی، نگرش های جدید معطوف به دیدگاه های نهادی و در نقطه مقابل اندیشه های حاکم بر الگوهای رشد نئوکلاسیکی، نتایج متفاوت و بعضاً مثبتی را ارائه کرده اند. در این مقاله با بهره گیری از تلفیق شبکه عصبی GMDH و الگوریتم ژنتیک، رشد تولید ناخالص داخلی بر اساس دو متغیر رشد جمعیت و باروری، الگوسازی و پیش بینی شده است. نتایج نشان داد که اولاً متغیر رشد جمعیت دارای تأثیر مضاعف بر رشد اقتصادی است. ثانیاً رشد اقتصادی علت کوتاه مدت (علیت غیر خطی) رشد جمعیت می باشد. همچنین پیش بینی هایی مبتنی بر سه سناریوی حد پائین، متوسط و بالای پیش بینی رشد جمعیت توسط سازمان ملل و سناریوی افزایش آهسته باروری کل، شامل 4 متغیر، وقفه های اول و دوم رشد جمعیت و باروری، برای رشد اقتصادی صورت گرفته است. نتایج نشان داد که بهترین عملکرد پیش بینی مربوط به الگوی سناریوی حد پائین جمعیت و سناریوی افزایش آهسته باروری کل می باشد.
۸۷۰.

برآورد ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی سالمندان در ایران و سهم آن از تولید ناخالص داخلی (GDP)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶ 79-96

کلیدواژه‌ها: کار بدون مزد خانگی سالمندان تولید ناخالص داخلی پیمایش گذران وقت ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۴۱۵
دغدغه اصلی این مقاله نشان دادن ارزش اقتصادی جنبه هایی از کار سالمندان است که برای آن مزدی پرداخت نمی گردد و در سیستم حساب های ملی نیز به حساب نمی آید که نتیجه این امر می تواند سبب شکل گیری رویکردی منفی و ناروا به موضوع سالمندی جمعیت گردد. در این مقاله برای برآورد ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی سالمندان از داده های پیمایش گذران وقت ایران که در مناطق شهری در سال 1387 و 1388توسط مرکز آمار ایران گردآوری شده، استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که در مجموع ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی که سالمندان در خانواده انجام می دهند در حدود 5.5 تریلیون تومان در سال است که این رقم 1.65 درصد از تولید ناخالص داخلی(GDP) را تشکیل می دهد. بخش عمده ای از ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی سالمندان به کار خانه داری باز می گردد که بالغ بر 5.1 تریلیون در سال است که 3.8 تریلیون از آن توسط سالمندان زن و 1.3 تریلیون توسط سالمندان مرد خلق شده است. باید این نکته را در نظر داشت که برآورد ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی سالمندان نقش مهمی در نشان دادن سهم آنان از توسعه کشور داشته و می تواند رفاه اقتصادی و منزلت اجتماعی آنان را دستخوش تغییر نموده و حمایت از حقوق انسانی و اجتماعی زنان و ارتقا آن را در جامعه بهبود ببخشد.
۸۷۱.

وضعیت جوانان مهاجر از روستای فرات به شهر دامغان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱۳ و ۱۱۴ ۲۱۴-۱۹۱

کلیدواژه‌ها: مهاجرت اقتصادی مشکلات مصاحبه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۲۴۴
مهاجرت را حرکت انسانها در سطح جغرافیا که با طرح و قصد قبلی صورت می گیرد و به تغییر محل اقامت آنها برای همیشه یا مدت طولانی می انجامد، تعریف می کنند. در پژوهش حاضر سعی شده است با رویکردی پدیدارشناختی به بررسی وضعیت جوانان مهاجر از روستای فرات به شهر دامغان پرداخته شود. غالب پژوهش های صورت گرفته درباره این موضوع با اتخاذ استراتژی قیاسی و مبنا قراردادن تئوریهای پیش ساخته به توصیف و تبیین آن پرداخته اند. برای گردآوری داده ها محقق به مصاحبه با افراد مهاجر پرداخته است. تلاش به منظور ایجاد رفاه، ارتقاء معیشت و دستیابی به زندگی بهتر از جمله اهداف اجتماعی بشر به منظور ماندگاری در کلیه عرصه های سکونت گاهی می باشد. از این رو افراد در راستای فرار از مشکلات و تنگناهای موجود در محلِ سکونت خویش و همچنین برخورداری از خوشبختی و آنچه که حق طبیعی انسان برای ادامه زندگی قلمداد می گردد؛ به فضای سکونتگاهی دیگر مهاجرت می کنند. در راستای این روند جمعیتی؛ روستائیان به منظور استفاده از امکانات معیشتی-رفاهی و نیز در جهت یافتن شغل و ایجاد درآمد مکفی، به سمت شهرها و دیگر مراکز اقامتگاهی کشور مهاجرت می کنند. در این مسیرِ حرکت، عموماً افراد روستایی تمایل دارند به سمت مراکزی رهسپار شوند که علاوه بر رفع نیازمندیهای اقتصادی - اجتماعی آنان؛ این فضای جدید بتواند جوابگوی احساسات و ادراکات فرهنگی- هویتی آنها نیز باشد.
۸۷۲.

عوامل مؤثر برتمایل به تغییر شغلی دانش آموختگان آموزش عالی در ایران با تأکید بر ساختار سنی جمعیت، 94 -1384(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴ 69-107

کلیدواژه‌ها: ساختار سنی جمعیت دوره تمایل به تغییر شغل دانش آموختگان دارای تحصیلات عالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۳۶۰
امروزه، به دلیل تغییر تکنولوژی، افزایش جمعیت فعال از نظر اقتصادی و تغییرات در ساختار شغل، به نوبه خود، تمایل به تغییر شغل طی دوره ها و در گروه های سنی مختلف دچار تغییر شده و این مسأله در بین دانش آموختگان شاغل دارای تحصیلات آموزش عالی در کشور، نمود بیشتری دارد. هدف اصلی این تحقیق، بررسی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و جمعیت شناختی تمایل به تغییر شغلی درمیان دانش آموختگان تحصیلات عالی ایران در دوره 1394- 1384می باشد. داده های پژوهش مبتنی برداده های طرح آمارگیری نمونه ای نیروی کار مرکز آمار ایران طی دوره 1384 تا 1394 بوده است. جامعه آماری تحقیق را تعداد کل شاغلان دانش آموخته دارای تحصیلات عالی واقع در گروه های سنی 20 تا 64 ساله تشکیل داده که  259085 نفر بوده اند. یافته های تحقیق نشان داد الگوی تمایل به تغییر شغلی دانش آموختگان دارای تحصیلات عالی برحسب جنس، وضع زناشویی، تجربه مهاجرت، ساعات کار، رشته تحصیلی و گروه های عمده شغلی با کنترل سن و دوره متفاوت بود. بطور متوسط، تمایل دانش آموختگان دارای تحصیلات عالی به جستجوی کار دیگر حدود 15درصد برآورد گردید. توجه کافی به اهمیت و اثرگذاری عوامل جمعیت شناختی بر بازارکار نیروی انسانی متخصص در بدنه سیاست گذاری های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور از مهم ترین توصیه های سیاستی تحقیق به شمار می آید.
۸۷۳.

علل و تعیین کننده های مهاجرت برگشتی در ایران طی دوره 90-1385(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵) 183 - 209

کلیدواژه‌ها: مهاجرت برگشتی علل بازگشت مهاجران مهاجرت به مبدأ مبدأ مهاجران برگشتی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۵۵۵
مهاجرت برگشتی یکی از الگوهای مهاجرت است که کمتر در مطالعات به آن توجه شده است. افزایش درصد مهاجرت های شهر به روستا در سالهای اخیر می تواند نشانگر تغییر الگوهای مهاجرتی در ایران باشد. هدف از مقاله حاضر انداز گیری مهاجرت برگشتی بر اساس داده های موجود و شناخت عوامل موثر بر آن است. در این مطالعه از رویکرد اقتصاد نئوکلاسیک جهت تحلیل و تبیین مهاجرت برگشتی و علل آن در مناطق مختلف به کار گرفته شد. روش تحقیق مورد استفاده تحلیل داده های ثانویه داده های خرد 2 درصد  مرکز آمار ایران است. نتایج نشان داد که بازگشت مهاجران در برخی استانها مانند خراسان رضوی، فارس، گیلان و مازندران بیشتر از استانهای دیگر بوده است. پیروی از خانوار، دستیابی به مسکن بهتر و اشتغال از عوامل تعیین کننده در بازگشت مهاجران به مبدأ مهاجرت شان بوده است. دستیابی به مسکن بهتر یکی از دلایل بازگشت مهاجران است که در طبقات و متغیرهای مختلف تاثیرگذار است و در تمامی طبقات شغلی مختلف (کارفرما، کارکن مستقل، مزد بگیر بخش خصوصی) مشاهده می گردد. الگوی بازگشت مهاجران نشان دهنده بازگشت به استانهای همسایه، مناطق برخوردار و نیمه برخوردار است. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد که متغیرهای جنس، تحصیلات، سن، جریان مهاجرت و سطح توسعه یافتگی، 27 درصد از تغییرات مهاجرت اقتصادی را برای مهاجران برگشتی سرپرست خانوار تبیین می کند.
۸۷۴.

بررسی وضعیت توسعه پایدار نقاط شهری شهرستان های مرزی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۴ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۸) 135 - 180

کلیدواژه‌ها: شهرستان های مرزی توسعه پایدار شهری مرز پایداری وضعیت پایداری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۴۳۳
هدف اصلی این مقاله، رتبه بندی، طبقه بندی و سطح بندی شاخص های توسعه پایدار مناطق شهری شهرستان های مرزی کشور در سال 1395 است. برای سنجش توسعه پایدار از داده های سرشماری های عمومی نفوس و مسکن، داده های آمارگیری های نمونه ای و سایر منابع استفاده شده است. این سنجش در چهار بُعد اقتصادی، اجتماعی-جمعیتی، کالبدی-دسترسی و زیست محیطی و در مقیاس نقاط شهری شهرستان های مرزی کشور (118 شهرستان) انجام شده است. برای تعیین وزن هریک از گویه های ابعاد توسعه پایدار، از روش آنتروپی شانون و برای رتبه بندی از مدل ویکور استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهند: حدود 3 درصد نقاط شهری شهرستان های مرزی کشور در وضعیت ناپایدار، 42 درصد در وضعیت نسبتاً ناپایدار، 53 درصد در وضعیت بینابین یا پایداری متوسط و حدود 2 درصد در وضعیت نسبتاً پایدار قرار دارند. همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهند که در این مناطق، وضعیت همه شاخص های جمعیتی-اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی چندان مساعد نیست و غلبه اصلی به خصوص در شاخص های اقتصادی، زیست محیطی و دسترسی-کالبدی با دامنه های ناپایدار و نسبتاً ناپایدار است. تنها در شاخص اجتماعی-جمعیتی، وضعیت تاحدودی مساعد بوده و اکثر شهرستان های مرزی در وضعیت متوسط توسعه پایدار قرار دارند. با عنایت به یافته های تحقیق، نیاز به توجه و برنامه ریزی های عملی برای توسعه این مناطق وجود دارد.
۸۷۵.

تأثیر سلامت شهری بر جابجایی شهروندان: پیمایشی در پنج منطقه منتخب شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۶ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 159 - 193

کلیدواژه‌ها: سلامت شهر مطبوعیت جمعیت جابجایی ذائقه مطبوعیت عوامل جمعیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۶۶۰
زندگی سالم در شهر سالم معنا می یابد. شهر سالم حافظ سلامتی و ملزم به تعیین شرایط مناسب برای فعالیت ها می باشد. پیمایش حاضر با هدف مطالعه تأثیر سلامت شهری با معرف های مطبوعیت زیست محیطی و عوامل جمعیتی بر تمایل به جابجایی شهروندان در پنج منطقه منتخب شهر تهران در سال 1397 انجام شده است. تعداد 1103 نفر از شهروندان مناطق 2، 7، 10، 19 و 21 به صورت نمونه گیری احتمالی مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای گردآوری اطلاعات از تکنیک پرسشنامه و به منظور تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار SPSS استفاده گردید. با اندازه گیری معرف های هفت گانه سلامت شهری در مناطق مورد مطالعه، مشخص شد که مناطق از نظر میزان مطبوعیت ها دارای اختلاف معنی دار و متفاوت هستند. نتایج تحلیل رگرسیون لجستیک نشان داد که به طور متوسط حدود 12 درصد از تمایل به جابجایی مکانی پاسخگویان، توسط متغیّرهای جمعیّتی و سلامت شهری قابل تبیین است. در همه مدل های کنترل شده، متغیر سلامت شهری به همراه سایر متغیر های جمعیتی بر متغیر تمایل به جابجایی تأثیر معکوس دارد. هر چه سلامت شهری بیشتر می شود، تمایل به جابجایی نیز کمتر می شود. همچنین کمترین اندازه تمایل به جابجایی در پاسخگویان در مناطق 2 و 7 تهران مشاهده می شود.
۸۷۶.

ادغام ثبت مدنی، آمارحیاتی، ثبت جمعیت و مدیریت هویت(مقاله علمی وزارت علوم)

منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۳ و ۱۰۴ 133-149

کلیدواژه‌ها: نظام ثبت مدنی نظام آمار حیاتی ثبت جمعیت مدیریت هویت ثبت احوال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۴۸
کتاب «دستینه نظام های ثبت مدنی و آمار حیاتی: مدیریت، عملکرد و نگهداری، ویرایش1، (2018)»، برای ارائه راهنمایی ها و کمک به کشورها تهیه شده است. این اولین بازبینی بر ویرایش نخست این اثر در 1998 میلادی است؛ و یک بازآفرینی از ساختار مطالب آن و از نظر مفهومی سازگار با «اصول و توصیه هایی برای یک نظام آمار حیاتی، ویرایش3، (2014)» است.این دستینه، زمینه، ویژگی ها و مثا ل های عملی برای استقرار و/یا توسعه نظام های ثبت مدنی، آمار حیاتی و مدیریت هویت پیشنهاد شده است. هدف، ترغیب کشورها به عهده دار شدن تهیه برنامه هایی خودنگهدار و بلند مدت برای تقویت مدیریت و هم کنش پذیری (قابلیت همکاری) نظام های ثبت مدنی، آمار حیاتی و مدیریت هویت است.بین نظام آمار حیاتی به عنوان مجموعه ای از داده های پراهمیت برای سیاست گذاری، و منبع آن یعنی نظام ثبت مدنی به عنوان عنصر کلیدی استقرار حقوق افراد، تمایز آشکاری وجود دارد. در موضوع اهمیت روزافزون تخصیص سند هویتی یکتا به هر فرد، در این دستینه، جریان اطلاعات و ترتیبات سازمانی آرمانی برای حصول اطمینان از استقرار ثبت مدنی کارآمد، آمار حیاتی با کیفیت و تضمین حقوق و خدمات شهروندان، صرف نظر از موارد امنیتی، معرفی می شوند. ترجمه حاضر، ترجمه ای مبتنی بر مفهوم، از فصل 5 این دستنامه با عنوان « ادغام ثبت مدنی، آمارحیاتی، ثبت جمعیت و مدیریت هویت» است. این فصل از کتاب، به بررسی موضوعات برآمده از گسترش ثبت کننده های جمعیت، نظام های مدیریت هویت و تعامل آن ها با نظام های ثبت مدنی و آمار حیاتی می پردازد.
۸۷۷.

سطح و روند تغییرات نابرابری های بین فردی طول عمر در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۴ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۸) 61 - 82

کلیدواژه‌ها: انحراف استاندارد طول عمر ایران جدول عمر ضریب جینی نابرابریِ بین فردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۴۶۸
کاهش اساسی و مستمر مرگ ومیر، از دستاوردهای مهم توسعه اقتصادی اجتماعی در طی دو قرن اخیر است. با رسیدن به مراحل نهایی گذار مرگ ومیر، یکی از مهم ترین پرسش ها، میزان نابرابری های موجود در بهبود طول عمر است. مطالعه حاضر، به بررسی نابرابری های بین فردی طول عمر در دوره  1395-1352 می پردازد و بدین منظور، سه شاخصِ ضریب جینی، انحراف استاندارد کل و انحراف استاندارد بزرگسالان به کار می رود. یافته ها نشان می دهد که روند نابرابری بین فردیِ طول عمر رو به کاهش است، با این وجود، سرعت آن در بزرگسالان بسیار کمتر است. روند تغییرات نشان می دهد که در دهه 1350 این نابرابری در زنان، بیش از مردان بوده اما در طی سال های بعد، نابرابری طول عمر در مردان بیش از زنان است. این فاصله رو به افزایش است و اگر روند کنونی، در آینده ادامه یابد، این تفاوت، بیشتر نیز خواهد شد. به دلیل میزان های بالای مرگ ومیر مردان جوان در ایران، در صورت کاهش مرگ ومیر در سنین جوانی، نابرابری بین فردیِ طول عمر در مردان، روند کاهشی خود را با سرعت بیشتری طی خواهد کرد.
۸۷۸.

تحلیل نسلی- مقطعی تغییرات ازدواج زنان ایران با استفاده از جداول عمر زناشویی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 7 - 31

کلیدواژه‌ها: ازدواج تحصیلات الگوی سنی ازدواج تأخیر در ازدواج زنان نسلی جدول عمر زناشویی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۳۰۱
مطالعات موجود در مورد وضعیت الگوی سنی ازدواج زنان در ایران، عمدتا مبتنی بر فرضیات مختلفی ازجمله تنگنای ازدواج و تغییرات بازار ازدواج است. درحالی که با افزایش سهم زنان تحصیل کرده، تحصیلات به طور مستقل می تواند بر الگوی سنی و تأخیر در ازدواج زنان تاثیرگذار باشد. در این مقاله سعی شده تا با تاکید بر اثر تحصیلات بر الگوی سنی ازدواج، تغییرات متوسط سال های تجرد زنان به صورت نسلی و مقطعی برآورد شود. داده ها به صورت مقطعی برای سال ۱۳۹۵ و به صورت نسلی برای سه کوهورت فرضی متولدین دوره ۶۵-۱۳۶۰، ۷۰-۱۳۶۵ و ۷۵-۱۳۷۰ به تفکیک سطوح تحصیلی و نقاط شهری و روستایی ساخته شد. سپس از طریق روش پیشنهادی کول تجربه نسلی ازدواج زنان برای هر سه کوهورت کامل گردید و نسبت های نسلی و مقطعی به تفکیک تحصیلات و نقاط شهری- روستایی وارد جدول عمر زناشویی شد. یافته ها حاکی از آن است که بیشترین متوسط سال های تجرد مربوط به زنان دانشگاهی است، به نحوی که کوهورت متولدین ۷۰-۱۳۶۵ بیشترین تأخیر و کوهورت متولدین ۷۵-۱۳۷۰ کمترین تأخیر ازدواج را تجربه خواهند کرد. مقایسه داده های شهری و روستایی نیز بیانگر آن است که با افزایش سطح تحصیلات، زنان روستایی نسبت به زنان شهری تأخیر در ازدواج بیشتری را تجربه خواهند کرد.
۸۷۹.

فراتحلیل پژوهش های اعتیاد به اینترنت: بازه زمانی 1384- 1400(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 31 - 58

کلیدواژه‌ها: آنومی هویتی ارزش پسامادی سرمایه اجتماعی نوگرایی شکاف نسلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۳۲۹
شکاف نسلی به فاصله اجتماعی، تعارض اجتماعی و تضاد بین والدین و نسل های قلبی خود در مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اطلاق می شود. جامعه ایران، به سبب تغییرات ارزشی هنجاری، مطابق نتایج 40 مورد پژوهش، شکاف نسلی و بین نسلی را تجربه کرده است. هدف اصلی پژوهش مطالعه عوامل مؤثر بر شکاف بین نسلی در بازه زمانی 1383-1400 است. روش پژوهش از نوع کمّی و ابزار آن پرسش نامه معکوس است و از نرم افزار فراتحلیل جهت برآورد اندازه اثر استفاده شده است. جامعه آماری آن 80 پژوهش است که 40 سند پژوهشی به علت پیمایشی بودن، دارابودن ضریب همبستگی و حجم نمونه و سطح معنی داری قابل قبول به روش نمونه گیری غیراحتمالی انتخاب شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که میان بحران ساختاری (فاصله اجتماعی، نظام پدرسالاری، تعارض بین نسلی)؛ سرمایه اجتماعی (اعتماد بین نسلی، مشارکت بین نسلی، انسجام بین نسلی)؛ سرمایه فرهنگی؛ سرمایه اقتصادی؛ نوگرایی (رسانه های جمعی، مصرف متظاهرانه، فردگرایی، سبک زندگی مدرن، جهان گرایی، ارزش های پسامادی)؛ مسائل ارزشی هنجاری (الگوی گروه مرجع، تعلقات مذهبی، جامعه پذیری)؛ و آنومی چندگانه (آنومی اجتماعی، آنومی خانوادگی، آنومی هویتی) با شکاف بین نسلی رابطه معنی داری وجود دارد. اندازه اثر کلی پژوهش بر شکاف نسلی برابر با 20 درصد است.
۸۸۰.

تأثیر سالخوردگی جمعیت بر وضعیت حساب جاری با رویکرد الگوی خود رگرسیون با وقفه های توزیعی درایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۳ و ۱۰۴ 113-131

کلیدواژه‌ها: سالخوردگی جمعیت حساب جاری کشور ایران خودرگرسیون با وقفه های توزیعی (ARDL)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۴۱۷
بروز پدیده سالخوردگی جمعیت، نه تنها متغیرهای اقتصادی از قبیل سطح مصرف، سطح پس انداز ملی، مخارج دولتی، درآمدهای مالیاتی دولت، مخارج سرمایه گذاری و غیره را به شکل مستقیم و غیر مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد، بلکه از طریق متغیرهای یاد شده، می تواند بر وضعیت حساب جاری دولت ها نیز تاثیرگذار باشد. از آنجاییکه هر گونه اخلال در تعادل حساب جاری به خصوص کسری آن، می تواند باعث کاهش ارزش پول ملی و ایجاد اخلال در عملکرد اقتصادی کشورها شود و تاکنون، پژوهشی نیز در خصوص تاثیر تحولات جمعیتی و سالخوردگی جمعیت بر وضعیت حساب جاری در کشور ایران صورت نپذیرفته است، لذا پژوهش حاضر درصدد آمد، اثر سالخوردگی جمعیت را بر وضعیت حساب جاری در اقتصاد ایران مورد آزمون قرار دهد. برای نیل به اهداف پژوهش، اطلاعات آماری مربوط به دو متغیر پژوهش، یعنی درصد نسبت وابستگی جمعیت و نسبت حساب جاری به تولید ناخالص داخلی طی دوره زمانی 2017-1980 از سایت های سازمان ملل متحد و بانک مرکزی ایران گردآوری شد. سپس الگوی پژوهش با استفاده از روش اقتصادسنجی خودرگرسیون با وقفه های توزیعی ( ARDL ) برآورد گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد، شاخص سالخوردگی جمعیت، تاثیر منفی بر وضعیت نسبت حساب جاری به تولید ناخالص داخلی در دوره های کوتاه مدت و بلندمدت دارد. به طوریکه یک درصد افزایش در نسبت وابستگی جمعیت ایران، می تواند به طور متوسط نسبت حساب جاری به تولید ناخالص داخلی را حدود 0.32 درصد در دوره کوتاه مدت و 0.53 درصد در دوره بلندمدت، با فرض ثابت ماندن سایر شرایط کاهش دهد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان