درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۹۲۱ تا ۲٬۹۴۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۲۹۲۱.

جستاری در تفسیر «اربعه ایام» سوره فصلت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۲) 83 - 100

کلیدواژه‌ها: سوره فصلت آفرینش زمین کوه معادن کانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۳ تعداد دانلود : ۴۷۰
هفت آیه از قرآن کریم، آفرینش جهان هستی را در شش دوره بیان کرده است. در آیات 9 تا 12 سوره فصلت، ظاهراً هشت دوره را مشخص کرده است. همین امر سبب شده تا مفسران و اندیشمندان اسلامی در صدد رفع تعارض ظاهری بین آیات مذکور و هفت آیه دیگر برآیند و در راستای این ضرورت، نظرات مختلفی را ارائه دهند. در این میان، آنچه مورد اختلاف آرای تفسیری گردیده، تفسیر عبارت «اربعه ایام» می باشد. یافته ها حاکی از آن است که می توان اقوال اندیشمندان را در شش دیدگاه تقسیم بندی کرد. در این نوشتار کتابخانه ای، اقوال مختلف نقد و بررسی گردیده و در نهایت، نویسندگان دیدگاه جدیدی را معروض می دارند که تفسیری متفاوت از «اربعه ایام» در آیه دهم سوره فصلت است. هرچند تمام نظرات تعارض ظاهری را مرتفع کرده و به شبهات حول و حوش آن به خوبی پاسخ داده اند، ولی به ابعاد دیگر آیه توجهی نکرده اند. اهمیت پرداختن به همه زوایای تفسیری آیات مذکور، نویسندگان را برآن داشت تا از بعد علمی بدان بنگرند.
۲۹۲۲.

تحلیل مشخصه های فهرستی سعدالسعود و کارکردهای آن در نسخه پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیایی ۹) 73-95

کلیدواژه‌ها: سیدبن طاووس سعدالسعود فهرست نویسی میراث مکتوب نسخه پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۵۹۸
فهرست نویسی تاریخچه ای کهن دارد که کارکردها و شیوه های آن متناسب با اغراض گوناگون طی قرون متمادی تغییر کرده است. سعدالسعود، که فهرستی از کتابخانه ی شخصی سید بن طاووس است ویژگی های منحصر به فرد و متفاوتی با سایر فهارس متعارف و موجود اسلامی دارد. تقارن نگارش این کتاب با دوران حمله ی مغول که بسیاری از منابع ارزشمند فرهنگ اسلامی نابود شدند، بر اهمیت آن می افزاید. شیوه ی تحلیلی- انتقادی آن که با نقل گزیده هایی از هر کتاب همراه شده است، موضع سید در برابر آرای سایر مفسران و برخی از آراء و روشهای تفسیری سید بن طاووس را روشن می سازد. ذکر دقیق مشخصات هر نسخه، محل دقیق مطالب برگزیده و اشاره به ناکامل بودن برخی نسخه ها در آن زمان نقش ارزنده ای در نسخه پژوهی از زمان سید تا به امروز برای کاربران داشته است. این تحقیق که با روش تحلیل محتوا و مقایسه ی مشخصه های فهرستی سعدالسعود با دیگر شیوه های فهرست نگاری از جمله فهرست ابن ندیم، نجاشی و شیخ طوسی صورت گرفته علاوه بر بازشناسی اقدامات سید در حفظ منابع اسلامی، به کارکردهای سعدالسعود در نسخه پژوهی و بازسازی آثار مکتوب کهن می پردازد.
۲۹۲۳.

بررسی «انفاق در قرآن» بر اساس ترتیب نزول آیات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 73-90

کلیدواژه‌ها: قرآن انفاق جامعه جاهلی تفسیر موضوعی رویکرد تاریخی در تفسیر ترتیب نزول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۸ تعداد دانلود : ۶۰۰
قرآن در یک دوره تاریخی و طی 23 سال، در پی مقتضیات مربوط به عصر رسالت پیامبر صلی الله علیها و آله نازل شده است. ازاین رو، یکی از شیوه های کارآمد در تفسیر قرآن، مطالعه آن با رویکرد تاریخی است. در این نوشتار که از شیوه تفسیر موضوعی و رویکرد تاریخی بهره برده، موضوع انفاق بررسی گردیده است. ابتدا با بررسی کتب تاریخی و اشعار جاهلی، وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم عصر نزول و فرهنگ حاکم بر آن جامعه در زمینه انفاق شناسایی شده؛ سپس با دقت در آیات مربوط به انفاق، بر اساس ترتیب نزول و زمان نزول، و سیر تدریجی و گام به گام قرآن برای فرهنگ سازی و قانون گذاری در این زمینه بررسی گردیده است. قرآن در طی23 سال نزول تدریجی، توانست ضمن بهره گیری از خصلت سخاوت و کرم اعراب، به تدریج رذایلی همچون فخرفروشی، تعصب، اسراف و... را از آن جامعه بزداید و به آن رنگ توحیدی و دگردوستی ببخشد.
۲۹۲۴.

مؤلفه های رفتار سیاسی حضرت موسی (ع) با فرعون

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶ 134 - 177

کلیدواژه‌ها: قرآن موسی (ع) فرعون رفتار سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۶۷۴
قرآن به عنوان جامع ترین و متقن ترین منبع آنچه را که بشر در مسیر رشد و تعالی نیاز دارد را تبیین نموده است. از جمله نیازهای اساسی مسئله رفتار و تعامل با رقبا است که نوشتار حاضر با بهره گیری از روش توصیفی و تحلیلی آیات قرآن کریم، مؤلفه های رفتار سیاسی حضرت موسی (ع) با فرعون زمانش را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است؛ تا از این رهگذر مخاطبان کلام وحی نحوه چگونگی رفتار با فرعونیان را به خوبی فراگیرند. در همین راستا این مؤلفه ها به سه دسته: آماده سازی ابزارهای مبارزه علیه فرعون، مبارزه علمی علیه نظام معرفتی فرعون و سرانجام مبارزه عملی علیه فرعون، تقسیم گردیده است. برآیند پژوهش نشان می دهد که گرچه فرعون زمان موسی (ع) مرده و از بین رفته؛ اما خلق و خوی، منش و رفتارهای او هنوز باقی است؛ دلیل این امر هم این است که در هر زمانی فرعون دیگری به وجود می آید؛ چنانکه رسول خدا (ص) با فرعون های زمان خود درگیر مبارزه و نبرد بود. پس مسیر مبارزه جبهه حق علیه باطل همیشه بوده و خواهد بود؛ لکن در این مبارزه و رفتار با متخاصم و عدو از روش های که حضرت موسی (ع) و سایر انبیا بهره جسته اند باید پیروی نمود تا نتیجه محقق گردد. همچنین روشن شد که درگیری میان حق و باطل حتمی و همیشگی است لکن مسلمانان مطمئن باشند که جبهه حق پیروز و جبهه باطل و فرعونی محکوم به شکست بوده و روزی نابود خواهد شد همچنان که تاکنون این چنین بوده است.
۲۹۲۵.

Descriptive and Structural Semantics of Blessing (Barakat) In the Holy Quran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 119 - 134

کلیدواژه‌ها: The Holy Quran semantics Linguistics syntagmatic and paradigmatic relations Blessings benefits

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۱۷۴
God Almighty, as the only creator of the universe, has taken charge of the creation and engineering of the creature system and created the best creatures in the best possible way and in the best quality. In the meantime, some of the creations of God the Almighty have been created so desirable that they are mentioned in the Holy Qur'an as blessed creatures. Identifying the differentiation of these creatures helps others to become acquainted with the criteria of a creature and to increase their usefulness. For this reason, the present article attempts to study the word "blessing" in the Holy Quran using the "semantics" method. And analyze the criteria that made them distinct and blessed. The general interest in having and helping to guide humanity quickly is one of the criteria of a blessed creature whose components are explained in this article.
۲۹۲۶.

اندیشه کلامی - سیاسی امامت از منظر فیض کاشانی با تأکید بر آیه 55 سوره مائده در قرآن

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 13 - 30

کلیدواژه‌ها: قرآن امامت ولایت عصمت شیعه فیض کاشانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۳ تعداد دانلود : ۴۸۴
مسلمانان صدر اسلام علی رغم اشتراک نظر در اعتقاد به پیامبر خدا (ص)، در مورد جانشینی آن حضرت اختلاف پیدا کردند؛ به گونه ای که این امر، موجب به وجود آمدن دو مذهب شیعه و اهل سنت گردید. در این میان فیض کاشانی به عنوان یکی از علمای بزرگ شیعه، به بسیاری از شبهات مطرح در این باره، پاسخ گفته و امر امامت را از منظر علم کلام و سیاست مورد بررسی قرار داده است. هدف پژوهش، این است که نتیجه بررسی، بتواند بخشی از دغدغه های فکری و اعتقادی شیعیان را برطرف نماید و پاسخی منطقی به برخی از شبهات مطرح شده برضد مکتب تشیع، ارائه کند. سؤال اصلی پژوهش این است که اندیشه کلامی-سیاسی امامت از منظر فیض کاشانی با تأکید بر آیه 55 سوره مائده در قرآن کریم چیست؟ پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. نتیجه بررسی ها نشان داد که شیعیان از جمله فیض کاشانی با توجه به آیات قرآن، به ویژه آیه ولایت، امامت را یک امر الاهی و انحصاری تلقی نموده و نظریات خویش را با نص پیامبر(ص) تطبیق می دهند. وی برای امام ، منصب الاهی و ویژگی عصمت -در مقام امامت- قائل است و نظام سیاسی و دولت دینی را بر مدار امامی معصوم و حاکمی الاهی در زمین استوار می دانند.
۲۹۲۷.

قابلیت های دراماتیک قصص قرآنی

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 32 - 43

کلیدواژه‌ها: قرآن دراماتیک سبک شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۴۴۹
گرچه در این مقاله ظرفیتهای دراماتیک(dramatic) قرآن کریم را مورد بررسی قرار داده ایم.اما باورداشت و نگاه ما به قرآن نمایشی نیست. ولی از آنجا که قرآن به عنوان معجزه الهی پیامبر اسلام محمد مصطفی(ص) با محتوای بسیار غنی و ارزشمند برای هدایت و راهنمایی بشریت فرستاده شده و برای عبرت بخش اعظمی از این کتاب آسمانی روایت، سرگذشت پیشینیان و قصص انبیاء را شامل می شود. در این آیات شکل روایت به گونه ای است که عناصری همچون شخصیت، داستان، بن اندیشه، مکان یا رخدادگاه، گفتگو، عنصر زمان و... را در برمی گیرد که اتفاقا عناصر تشکیل دهنده درام هستند.درام نیز به عنوان یکی از پدیده های تفکر بشری وانسان ساز با اهداف آموزش، هدایت وعبرت آموزی انسان ارائه شده که نهایتا موجب تزکیه نفس (کاتارسیس Catharsis) مخاطب می گردد. نمایش یا درام برای باورپذیری از طریق عمل(اکتact ) در پی عینیت بخشیدن به وقایع و حوادث قصه است که طی این فرآیند عمل دراماتیک اتفاق می افتد. یکی از قدیمی و معتبرترین نظریات مربوط به هنر درام، نظریه ارسطو(322-384ق.م) است که در کتاب فن شعر یا بوطیقا(Poetics) آمده است، در این مقاله سعی می شود نمونه هایی از سوره ها و آیات قرآن که قابلیت نمایشی دارند را بر مبنای نظریه محاکات ساختار اوج گاهی ارسطو مورد ارزیابی قرار دهیم.
۲۹۲۸.

تحلیل قصص قرآنی بر اساس الگو و ساختار فیلمنامه نویسی کلاسیک (مطالعه موردی: داستان حضرت یوسف)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 130 - 145

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سوره حضرت یوسف (ع) روایت کلاسیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۰ تعداد دانلود : ۴۸۶
پژوهش حاضر، قصص قرآنی را براساس الگو و اصول فیلمنامه نویسی کلاسیک مورد تحلیل قرار می دهد. قرآن کریم که کلام خداوند است و بر قلب پیامبراکرم(ص) نازل شده است، برای بیان مفاهیم معنوی، الهی و دینی از داستانگویی بهره گرفته است. هدف اصلی در قصص قرآنی، در وهله اول انتقال پیام الهی به بشریت است، اما از آنجا که درک چنین مفاهیمی نه تنها در اعصار گذشته بلکه برای انسان معاصر نیز، ثقیل می باشد، خداوند برای بیان هر مفهوم داستان و قصه ای را انتخاب کرده است تا آدمی بهتر بتواند خود و خدای خود را بشناسد. شیوه های مختلف داستانگویی در این قصص به کار رفته است، اما در این تحقیق تلاش شده است که داستان های قرآنی براساس عناصر و مؤلفه های فیلمنامه نویسی کلاسیک مورد تفحص قرار بگیرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای بوده است. نتایج بدست آمده که نشان می دهد ساختار روایی کلاسیک در داستان یوسف وجود دارد، در پایان مقاله ارائه گردیده است.
۲۹۲۹.

بررسی تطبیقی محورهای چالشی آیه قوامیت مردان بر زنان، در تفاسیر المیزان، تسنیم، مخزن العرفان و الفرقان

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۷ 5 - 29

کلیدواژه‌ها: قوامیت فضل نشوز تنبیه بدنی المیزان تسنیم مخزن العرفان الفرقان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۴ تعداد دانلود : ۸۴۱
آیه قوامیت؛ (نساء/ 34)، از جمله آیات چالشی در حوزه زنان به شمار می رود که مفسران در مورد آن، اختلاف نظر د ارند. محورهای اختلافی آیه قوامیت در تحقیق حاضر، عبارت اند از؛ ماهیت و گستره قوامیت و مفهوم فضل، نشوز و تنبیه بدنی زن که در تفاسیر المیزان، مخزن العرفان، الفرقان، تسنیم به صورت تطبیقی مورد بررسی و مداقه قرار داده و وجوه افتراق و اشتراک آن ها را پیش رو نهاده است. یافته ها نشاگر آن است که تفاسیری مانند المیزان، مخزن العرفان و الفرقان، گستره شمول قوامیت را به امور اجتماعی تعمیم داده و قائل به اطلاقِ قوامیت نوع مردان بر نوع زنان هستند ولی برخی همانند تسنیم آن را منحصر در احکام روابط خانوادگی زن و شوهر می دانند. در مورد مفهوم "فضل" نیز که مفسران آن را «فزونی» معنا کرده اند، تفسیر تسنیم آن را ناظر به امور اجرایی می داند ولی الفرقان  تأکید می کند که افضلیت، برترى و مسوولیت بیشتر نسبت به تکالیف فزون تر است. در مورد معنای نشوز، نیز غالب مفسران آن را سرپیچی نسبت به وظایف همسری معنا نموده اند ولی الفرقان علاوه بر آن، نوامیس پنج گانه (عقیده، عقل، جان، عرض و مال) را نیز در محدوده وظایف همسری ذکر می کند؛ بدان رو که وی نشوز را سرپیچى از آن دانسته که موجب ترس مردان بر سازمان زندگى زناشویى باشد و این خوف، در کل نوامیس پنج گانه است. همچنین تفاسیر پیش گفته، "ضرب" را در آیه به معنای زدن گرفته اند که تنبه آور بوده و به قصد اصلاح صورت می گیرد، به گونه ای که موجب دیه نگردد ولی مخزن العرفان حکم تأدیب زن ناشزه را ارشادی می داند نه مولوی، در صورتی که الفرقان و تسنیم، آن را از مراتب نهی از منکر می دانند که واجب است.
۲۹۳۰.

بررسی دلالت آیه 66 طه بر سحر شدن حضرت موسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 29-42

کلیدواژه‌ها: آیه 66 طه تفسیر کلامی عصمت پیامبران سحرشدن نبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۱ تعداد دانلود : ۵۷۵
یکی از مراتب عصمت پیامبران، عصمت از سحرشدن و تصرّف دیگران در نفس و عقل ایشان است. ظاهر برخی آیات قرآن کریم بر سحرشدن پیامبر الهی دلالت دارد؛ مانند آیه 66 طه: « قالَ بَلْ أَلْقُوا فَإِذا حِبالُهُمْ وَ عِصِیُّهُمْ یُخَیَّلُ إِلَیْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّها تَسْعی ». ممکن است از ظاهر این آیه برداشت شود که حضرت موسی × به دلیل تصرّفی که در خیال او از سوی ساحران در أثر سحرشان شد، مسحور ایشان گشت. اگر این دلالت ثابت باشد، سندی بر عدم عصمت پیامبران از این مرتبه از عصمت خواهد بود و این امر، دارای لوازم فاسدی است که با اعتقادات کلامی تشیع در تعارض است. ازاین رو در این مقاله این مسأله از جهت تفسیری و دلالی و نیز از جهت کلامی و عقلی به دقت مورد بررسی قرار گرفته است و این مطلب اثبات شده است که آیه مورد بحث گرچه بر اثرپذیری سحر ساحران در چشم و خیال موسی × دلالت دارد اما به هیچ وجه بر مسحورشدن وی و تصرّف در عقل و نفس انسانی او دلالتی ندارد و همچنین از جهت عقلی لازم است که پیامبران از هرگونه تصرّفِ دیگران در نفس، عقل و باورشان مصون و معصوم باشند.
۲۹۳۱.

تفسیر ساختاری سوره بیّنه با تبیین قواعد روش تفسیر ساختاری سوره های قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 173-190

کلیدواژه‌ها: سوره بیّنه تفسیر ساختاری قواعد تفسیر ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۲ تعداد دانلود : ۱۲۷۶
یکی از روش های نوین در تفسیر قرآن کریم، روش تفسیر ساختاری است که در سال های أخیر توجه ویژه ای به آن شده است. روش تفسیر ساختاری بر مبنای نظریه هدفمندی سوره های قرآن اجرا می شود . برای ارائه تفسیر ساختاری یک سوره از قرآن کریم باید دو مرحله طی شود؛ در مرحله نخست باید با توجه به قواعد علمی، ساختار و غرض سوره را به روش استدلالی کشف کرد و محتوای سوره را فصل بندی نمود؛ در مرحله دوم با توجه به کیفیت ارتباط آیات در ساختار سوره و معنای تفسیری آیات، متن تفسیر ساختاری سوره را به روش پیوسته ارائه کرد. در این مقاله ابتدا ویژگی های تفسیر ساختاری و سپس قواعد کشف ساختار و غرض سوره های قرآن بیان شده است و در پایان سوره بیّنه مطابق دو مرحله فوق به روش ساختاری تفسیر شده است تا امتیازها و کارکردهای روش تفسیر ساختاری تبیین گردد و جهت گیری محتوایی سوره بیّنه آشکار شود.
۲۹۳۲.

دیدگاه تفسیری صدرالمتألّهین درباره «صراط» و «صراط مستقیم» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 117-126

کلیدواژه‌ها: صراط صراط مستقیم صدرالمتالهین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۵ تعداد دانلود : ۵۰۹
هدایت مدعای مشترک همه أدیان است؛ این حقیقت در اسلام حول محور صراط مستقیم شکل گرفته است. أهمیت و ضرورت فهم معنای صراط به وزان أصل هدایت بوده و هرگونه تفسیر نادرستی که آن را در وادی تعدد و نسبیّت بیندازد، نقض غرض نزول قرآن و إرسال پیامبران خواهد بود. ملاصدرا با تفسیری حکمی از صراط و چیستی آن در آیات قرآن، أفق جدیدی را برای أذهان باز می نماید؛ نظر ایشان افزون بر دو کتاب تفسیر القرآن الکریم و أسرار الآیات و أنوار البیّنات در کتاب های دیگرش نیز نمود یافته است، این تحقیق به مبناسازی ایشان برای تفسیر حقیقت صراط پرداخته و سپس به بررسی آیاتی که ایشان در فهم این مهم در آنها دارای تحلیل و تفسیر بوده اند، پرداخته و در نهایت با جمع بندی مطالب تفسیری، تعریفی از صراط و صراط مستقیم ارائه می دهد که لازمه ذاتی آن وحدت است.
۲۹۳۳.

کاوشی تطبیقی در نمودها و ابعاد شیوه تفسیری قرآن به قرآن در تفاسیر سید رضی و زمخشری

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 93-116

کلیدواژه‌ها: سید رضی زمخشری حقایق التأویل الکشاف تفسیر قرآن به قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۳۶۴
حقایق التأویل سید رضی، دانشمند فرزانه و مولف آثار بزرگی همچون نهج البلاغه، از تفاسیر مهم شیعه در قرن چهارم و پنجم است. تفسیر کشّاف زمخشری نیز یکی از برجسته ترین تفاسیر ادبی، بلاغی و نیز کلامی معتزله در قرن ششم است. در میان مفسّران متقدم، مرحوم شریف رضی و زمخشری هر دو به روش تفسیری قرآن به قرآن اتکا نموده و البته در کنار آن از براهین و اجتهادات عقلی و روایات نیز استمداد جسته اند. در این نوشتار با نگاهی تطبیقی، ابعاد شیوه تفسیری قرآن به قرآن در این دو تفسیر مورد بررسی قرار گرفته و مواردی همچون ارجاع متشابهات به محکمات، تبیین آیات مجمل توسط دیگر آیات، استناد به دیگر آیات قرآن در تبیین معانی واژگان و نکات ادبی قرآن، رفع ابهام از آیه توسط آیات دیگر، حل تعارضات ظاهری و رفع شبهات آیات توسط دیگر آیات و تفسیر آیات با تکیه بر سیاق تبیین شده است.
۲۹۳۴.

قانون احوال شخصیه شیعیان افغانستان و میزان همسویی آن با فقه جعفری (بخش میراث)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول دوره دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 95 - 115

کلیدواژه‌ها: ارث شخصیت حقوقی خنثی حمل لقاح مصنوعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۵ تعداد دانلود : ۳۴۰
اصطلاح احوال شخصیه بیشتر در مورد حفظ حقوق اقلیت ها در یک جامعه کاربرد دارد و از آنجایی که شیعیان افغانستان به عنوان یک اقلیت مذهبی در آن کشور مطرح هستند، برای اولین بار قانون احوال شخصیه اهل تشیع در سال 1388 ه ش جهت رعایت حقوق این اقلیت مذهبی وضع گردید. همچنان بدلیل اینکه مبنای قانون احوال شخصیه اهل تشیع افغانستان فقه است، مطابقت مواد این قانون با مبانی فقهی اش از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ اما با توجه به گستردگی موضوعات احوال شخصیه، در این مقاله کوشش شده است تا صرفاً در مبحث میراث به عنوان یکی از مصادیق احوال شخصیه به موادی که با مبانی فقهی خود  همسویی نداشته و یا برگرفته از آن نمی باشد و چرایی آنها پرداخته شود، در این بین مواردی چون فقره 3 از ماده 194 در خصوص شخصیت حقوقی ترکه، فقره 3 ماده 196 در خصوص بیمه و سایر حقوقی که پس از مرگ به متوفی تعلق می گیرد، فقره 6 از ماده 197 در خصوص تعیین جنسیت و تعدد حمل قبل از تولد و ... مورد بررسی قرار گرفته اند.
۲۹۳۵.

اخلاق جنسی قبل از ازدواج در قرآن و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۶ 37 - 64

کلیدواژه‌ها: اخلاق جنسی قبل از ازدواج عهدین قرآن عهد جدید عهد قدیم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶۰ تعداد دانلود : ۵۵۴
یکی ازمهم ترین مسایل اخلاق جنسی ، اخلاق جنسی قبل از ازدواج می باشد که در قرآن و عهدین مورد توجه قرار گرفته است و در این مورد شباهت ها و تفاوتهایی دارند براین اساس این پژوهش در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی مسایل اخلاق جنسی پیش از ازدواج را در قرآن و عهدین را مورد بررسی قرار دهد و شباهت ها و تفاوت های آنهارا در این مسأله ، برشمرد.. در قرآن ، تورات و انجیل ، رابطه دوستی و به شکل آزاد قبل از ازدواج به شدت منع شده شده است و تأکید بر رعایت عفت و پاکدامنی و پرهیز از بی عفتی و روابط جنسی قبل از ازدواج شده است و نیز ، هم جنس گرایی، استمناء، چشم چرانی و خودآرایی میان دختران و پسران نامحرم را منع کرده اند .وبرخی ازتفاوت های این سه کتاب مقدس در باره این مسأله این است که همجنس گرایی در عهد عتیق به صراحت منع نشده است و نیز در این کتاب یادی از اسمتناء نشده است و لی در مجموعه های هلاخایی برخی با استمنای زنان موافق و برخی دیگر مخالفند . درباره لواط، استمناء و مساحقه هیچ اشاره ای در انجیل نشده است ولی هریک از آنها در قرآن به صراحت و به شدت منع شده است و برای فاعل آنها عقاب و مجازات دنیا و آخرت در نظر گرفته است.
۲۹۳۶.

نشانه شناسی گفتمان «ظن» در قرآن کریم با تکیه بر الگوی مربع حقیقت نمایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیایی ۱۰) 1-29

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ظن علم نشانه شناسی گفتمان مربع نشانه شناسی مربع حقیقت نمایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۶۴۱
قرآن کریم متنی است سرشار از نشانه ها و معانی که همواره زمینه را برای به کارگیری روش ها و رویکردهای متنوع مطالعه و تحلیل متن فراهم می سازد. مقاله حاضر بر رویکرد «نشانه شناسی گفتمان» در مکتب نشانه شناسی پاریس، تکیه دارد. رویکردی که به تجزیه و تحلیل سازوکار ساخت معنا در فرآیند تولید متن می پردازد. این نوشتار بر آن است تا با تحلیل ساخت های متنی ظن در قرآن کریم و نیز با به کار گیری الگوی «مربع نشانه شناختی» و مشخصاً با الهام از «مربع حقیقت نمایی»، فرآیند شکل گیری دلالت ظنّ را در گفتمان قرآنی تبیین کند. مطالعه چهار گونه ظن در پیکره قرآن کریم نشان می دهد که بر اساس مربع حقیقت نمایی ظن و علم، انسان در مواجهه با امور مختلف مادی و غیرمادی دچار یکی از چهار حالت توهم ادراکی، صدق، کذب و راز می شود و در این میان ایمان و انکار فاعل شناسا در امور غیرمادی همچون رسالت انبیاء، خداوند و صفات او و نیز برپایی رستاخیز، نقش مهمی در سازوکار ساخت معنای ظن ایفا می کند.
۲۹۳۷.

ارتباط علوم ادبی و قرآن(بررسی علم بیان با نگاهی بر آرای علامه طباطبایی و آلوسی)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 89 - 110

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم بلاغت روح المعانی المیزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۴۰۶
علوم ادبی از مهم ترین مباحث مرتبط با علم تفسیر است که آگاهی از آن بر هر مفسری لازم می آید، علم بلاغت یکی از انواع علوم ادبی است که از جایگاه ویژه ای در تبیین مفاهیم قرآنی برخوردار است اثبات بلاغت زیبایی قرآن کریم با مقایسه آرای دو مفسر مطرح اهل تسنن و تشیع یعنی آلوسی و علامه طباطبایی برای عمق بخشیدن به فهم کلام وحی الهی هدفی است که در این پژوهش می کوشیم با روش توصیفی- تحلیلی و از طریق بررسی و ذکر نمونه هایی از قرآن کریم بدان بپردازیم. لذا ، نمونه هایی را مبتنی بر نظر هر دو مفسر مورد بررسی قرار می دهیم برخی از دستاوردهای حاصل از پژوهش را اینگونه می توان بیان داشت: حجم وکمیت استفاده از علم بلاغت در دو تفسیر المیزان و روح المعانی یکسان نیست ومیزان بهره مندی از این علم در تفسیر روح المعانی بیش تر از المیزان است. با توجه به این مطلب که تفسیر المیزان، تفسیری فلسفی- اجتماعی است، نگاه مفسر به این علوم، نگاهی ابزاری برای بیان بهتر تعالیم الهی است در حالیکه در تفسیر روح المعانی از جایگاه ویژه و مستقلی برخوردار است .
۲۹۳۸.

معناشناسی «شرب» در قرآن بر اساس روابط همنشینی

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 158 - 184

کلیدواژه‌ها: قرآن شرب معناشناسی روابط همنشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۹۵۸
قرآن کریم به عنوان یک متن مقدس وحیانی و بزرگترین معجزه ی الهی، از جنبه ی گوناگونی قابل تحلیل و بررسی است که می توان با به کارگیری دانش معناشناسی به بررسی ابعاد و جنبه های آن پرداخت. معناشناسی از روش های نوظهور در مطالعات قرآنی است که با مطالعه و بررسی علمی معنا، به استخراج معنای پنهان متن و اکتشاف لایه های معنایی واژه، می پردازد. یکی از راه هایی که امروزه جهت فهم معنای متون استفاده می شود، تکیه بر اصل روابط جانشینی و همنشینی است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی سعی بر این دارد که به منظور بهره گیری دقیق تر از فهم و ترجمه قرآن، معنای ساخت ها و کارکردهای مختلف شرب را در قرآن کریم مورد بحث و بررسی قرار دهد، و با روش معناشناسی ساختاری و بهره بردن از متون تفسیری و زبانی ساخت های مختلف نحوی و قرآنی واژه شرب را بشناسد و مفاهیم به دست آمده حاصل از هر یک از ساخت های شرب در قرآن کریم را براساس روابط همنشینی تحلیل و بررسی نماید. در این مقاله پس از واژه شناسی شرب، روابط همنشینی شرب با واژگانی همچون هیم، حمیم، طهور، هنیء و غیره مورد بررسی قرار گرفته است.
۲۹۳۹.

ارزیابی دیدگاه ها درباره چرایی برخورد غضب آلود حضرت موسی (علیه السلام) با هارون در قرآن

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 76 - 45

کلیدواژه‌ها: موسی (ع) هارون (ع) خشم و غضب عصمت انبیا (ع) بنی اسرائیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۲۲۱
حضرت موسی (علیه السلام) پس از بازگشت از کوه طور با مشاهده گمراهی قوم بنی اسرائیل به دلیل گوساله پرستی با برادرش هارون که جانشین وی در میان قوم بود به شدت برخورد کرد. این رفتار حضرت در آیه ۱۵۰ سوره اعراف بیان شده است. پس از این واکنش، گفتگویی میان حضرت موسی (علیه السلام) و هارون انجام می شود که در آیات ۹۲ ۹۴ سوره طه بدان پرداخته شده است. رفتار غضب آلود حضرت موسی (علیه السلام) با عصمت، شأن و جایگاه انبیای الهی ناسازگار می نماید؛ بر این اساس پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای آرای مفسران را در توجیه رفتار حضرت موسی (علیه السلام) ارزیابی می کند و از میان این آرا دلایلی چون «مسئولیت هارون نسبت به هدایت بنی اسرائیل»، «نشان دادن بزرگی و قبح گناه بنی اسرائیل»، «تجلی غضب الهی در غضب انبیا (علیهم السلام)»، «تبعیض قائل نشدن بین خطای خویشاوند و بیگانه» و «تفاوت در علم و مظاهر علم» در تبیین آیات مذکور از مقبولیت بیشتری برخوردار هستند.
۲۹۴۰.

میقات موسی در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 149 - 172

کلیدواژه‌ها: تجلی تقاضای دیدار رؤیت عدم رؤیت شهود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۰ تعداد دانلود : ۲۲۲
هنگامه تقرب به پروردگار در اصطلاح عارفان قرآن پژوه «میقات» نام دارد، میقات حضرت موسی در سوره اعراف طی دو قالب «ساختاری: گزارش میقات مقدماتی به مدت سی شب و تکمیلی به مدت ده شب» در آیه 142 از سوره اعراف، و مرحله محتوایی گزارش «تقاضای رؤیت توسط موسی و پاسخ پروردگار» در آیه 143 از همین سوره، مطرح شده است. در این رابطه سه دیدگاه 1- تقاضای دیدار حسی یعنی رؤیت پروردگار با چشم سر به نیابت از قومش، 2- تقاضای دیدار حسی یعنی رؤیت پروردگار با چشم سر برای خودش، 3- تقاضای دیدار شهودی بی واسطه برای خودش، مطرح شده ولی با توجه به شأن پیغمبری و قرائن قرآنی از جمله نزول عذاب آسمانی «صاعقه» در پی درخواست دیدار حسی توسط قومش، هرگز آن حضرت تقاضای دیدار حسی به نیابت از قوم و یا برای خودش نداشته؛ بلکه با توجه به اینکه قبلاً از شهود با واسطه در شنیدن ندایی از درخت در کوه طور بهرمند شده بود در میقات تقاضای دیدار شهودی بی واسطه از پروردگار نمود که با توجه به نداشتن ظرفیت لازم برای دیدار شهودی بی واسطه، خداوند بر کوه تجلی نمود و موسی مدهوش گردید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان