درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۶۰۱ تا ۳٬۶۲۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۳۶۰۱.

هویّت شناسی اسماعیل صادق الوعد در آیه 54 سوره مریم و نقد أقوال مفسّران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰ 87 - 110

کلیدواژه‌ها: تفسیر آیات انبیاء الهی عدد پیامبران مرسله ابن سنان ادلّه عقلیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۱۹۱
در آیه 54 سوره مریم از پیامبری به نام اسماعیل با صفت «صادق الوعد» یاد شده است: ﴿واذکُر فِى الکِتبِ اِسمعیلَ اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ و کانَ رَسولاً نَبی ّا﴾. در این که آیا این اسماعیل همان اسماعیل معروف، فرزند ابراهیم است یا اسماعیل بن حزقیل از انبیاء بنی اسرائیل، میان مفسّران محلّ گفت وگو است. غالب مفسّران شیعه و اهل سنّت احتمال اول را برگزیده و گفته اند مراد اسماعیل بن ابراهیم است. اما گروه دیگری از مفسّران با استناد به سیاق آیات و همچنین برخی روایات وارده در این زمینه، دیدگاه دوم را برگزیده اند، از این رو نخست دیدگاه قرآن و سپس مسائل دیگری که از روایات اسلامی و تواریخ و ادلّه عقلیه قابل برداشت است به طور جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا ابعاد مختلف این مبحث روشن گردد.
۳۶۰۲.

کاربرد فعل و ضمیر جمع «ما» براى خداى یکتا در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و ششم تیر ۱۳۹۶ شماره ۲۳۵ «ویژه علوم قرآنی»

کلیدواژه‌ها: قرآن خداوند ضمائر متکلم وحده متکلم مع الغیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷۳ تعداد دانلود : ۱۳۰۴
خداوند در قرآن کریم با وجود تأکید بر یگانگى خویش، گاهى از خود به متکلم مع الغیر، تعبیر کرده و از سوى دیگر، در مواردى، براى خود ضمیر یا فعل متکلم وحده را به کار برده است. چرایى این کاربردها، سؤال اصلى این پژوهش است. با بررسى آیات مربوط، مشخص گردید بیشتر موارد کاربرد متکلم مع الغیر به هدف دلالت بر عظمت گوینده یا فعل وى بوده است؛ مواردى نظیر: عذاب اقوام گذشته، یارى خداوند نسبت به اولیا و پیامبران و نیز نجات اقوام مؤمن انبیا، آیات آفرینش، ارسال رسل و انزال کتب، و اوامر و نواهى. در معمول کاربردهاى متکلم وحده نیز لطف ربوبى خدا به بندگان مدنظر است؛ مانند: استجابت دعا، بخشش گناه، انعام خدا بر بندگان، و ارتباط متقابل میان خدا و بندگان. در همین زمینه، التفات هاى به کاررفته در آیات، از غیبت به تکلم و از تکلم مع الغیر به وحده و بالعکس، قابل توجیه است. این مقاله به روش توصیفى تحلیلى و با مطالعه تمامى قرآن و مراجعه به تفاسیر مربوط، به انجام رسیده است.
۳۶۰۳.

بررسی دیدگاه ها درباره نظم قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۹ 31 - 56

کلیدواژه‌ها: نظم نظریه نظم القرآن متن پژوهی قرآن زبان شناسی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۳ تعداد دانلود : ۵۸۷
علما در مطالعه نظم قرآن به عنوان یک بحث اعجازین آن اتفاق نظر ندارند. متقدمان نظم را در معنای لغوی، نحوی و بلاغی دانسته اند و به صرف و نحو محدود کرده اند، اما متأخران آن را با اضافه کردن اسلوبیه و تناسب گسترش داده اند و به اتحاد کلّ سوره و در انتها، کلّ قرآن پرداخته اند. در این راستا، مخالفان و موافقان در حین بحث از اعجاز قرآن به بحث نظم پرداخته اند. اما قرآن به عنوان یک متن پیام محور که در آن زبان شناسی به نحو اعلایی به بررسی نظم در بین تک تک واژه ها و آیه ها می پردازد و در ادامه سوره و کلّ قرآن ، دو شیوه «بینافردی» و «کارکرد متنی» مد نظر است که به ترتیب در اولی، زبان در خدمت برقراری و حفظ روابط اجتماعی قرار دارد و در دومی، کاربرد زبان برای تولید متون گفتاری یا مکتوب است. هدف پژوهش حاضر این است که با ذکر دیدگاه های مختلف درباره نظم، به شیوه درون متنی و توصیفی تحلیلی، سیر تطور مفهوم نظم را در طول تاریخ نشان دهد و مفهوم حقیقی و ملموسی از واژه نظم قرآن را اتخاذ کند.
۳۶۰۴.

استعاره مفهومی رحمت الهی در قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن بهار ۱۳۹۶ شماره ۶۹

کلیدواژه‌ها: استعاره مفهومی آیات قرآن رحمت الهی استعاره جهتی استعاره وجودی استعاره ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفهوم شناسی
تعداد بازدید : ۲۷۷۹ تعداد دانلود : ۲۹۳۱
زبان شناسی شناختی که در دو قرن اخیر ظهور نموده، روش های خوبی برای بررسی و درک بهتر متون ارائه کرده است. استعاره در این رویکرد استعاره مفهومی نامیده شده است. این مقاله به بررسی استعاره مفهومی رحمت الهی در قرآن کریم که ساختار پیچیده و متشکل از چندین نوع استعاره دارد و بسط معنایی حاصل از آن که مالکیت و استیلا و علم خداوند به نعمات اخروی و دنیایی را بیان می کند، می پردازد. در شواهدی از آیات قرآن، رحمت خداوند همچون اموال گرانبها در گنجینه هایی ذخیره شده که خداوند در مواقع لزوم و شایستگی بنده، برای بهره مندی در آن را می گشاید یا نعمت های معنوی مانند ارسال رسل و نزول قرآن به صورت بارانی که بر بندگان می بارد، مفهوم سازی شده است و در گونه دیگری، رحمت خداوند به مثابه ظرف یا پهنه وسیع یا حجیمی است که بنده می تواند داخل آن برود یا خارج از آن باشد. قرآن به کمک استعاره های مفهومی جهانی از اندیشه را به روی بشر گشوده و مفاهیم بسیار پیچیده از امور غیبی و مجردات را با زبانی ساده و ملموس به بشریت عرضه کرده است.
۳۶۰۵.

نقش پادگفتمان ها در تحلیل گفتمانی سوره کهف (واکاوی داستان هاییاران غار و خضر و موسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم کهف تحلیل گفتمان فرآیند سازی پادگفتمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۴ تعداد دانلود : ۷۵۰
یک گفتمان با نظام هایی از نشانه هاومفاهیم، عناصری پنهان را در درون خود می پروراند که در یک بافت کلی، با نشانه های نظام مند، مفاهیم جدید را تولید می کند. این عناصر همواره درجهت القای پیام های متن و باورپذیرکردن گفتمان برای مخاطبان و حتی در مواردی، برانگیختگی نیرومند عواطف آنان متناسب با باورهای ایدئولوژیک و سنت های اجتماعی، گام برمی دارند. ازجمله این عناصر مهم، پادگفتمان هایا هاله های گفتمانی است که با حضور در دل یک گفتمان، آن را حمایت می کنند تا به این ترتیب، گفتمان در امر مجاب سازی و توجیه پذیربودن موجه جلوه کند.با تأمل در متون ادبی و دینی و ازجمله قرآن که دربردارنده شگردهای مهم زبان شناسی و بلاغی و نشانه ای است، می توان دریافت در این متن، پادگفتمان هاهمچونچترهای حمایتی ازطرف گفته پرداز مقتدر این اثر به مخاطبان یاری می رسانند تا بسیاری از آموزه های اساسی و مفاهیم ارزشی منظومه گفتمانی را در فضاهایی درونی شده، بهتر و بیشتر دریابند. برای نشان دادن چنین ویژگی در قرآن، در این پژوهش، پادگفتمان هادرسورهکهفتحلیل و تبیین می شوند. روش تحقیق، تحلیل محتوا، براساس ویژگی های اصلی پادگفتمان هاست. یافته های پژوهش نشان می دهد که این سوره مشتمل بر برخی از ویژگی های معنایی پادگفتمان ازقبیل عینیت سازی ازطریق گسترش گفتمان و داستان پردازی، ارجاع محوری، برجسته سازی با کهن الگو، خرق عادت و تمثیل و به کارگیری مناسب و شایسته پادهایی ازقبیل پادهای ناظرساز، مؤلفه ای و... است.
۳۶۰۶.

تغییر انگارة «برادری» در فرهنگ قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال اول پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ 61-82

کلیدواژه‌ها: قرآن برادری مردم شناسی فرهنگ انگاره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۷ تعداد دانلود : ۴۲۹
انگارة برادری و اخوت در زمان نزول قرآن به منزلة نهاد اجتماعی کارآمد و مؤثری در فضای حمیت و عصبیت جاهلی شکل گرفته بود. این انگاره تصوری خاص از برادری بر اساس پیوندهای خونی و سببی، پیمان های قومی و قبیله ای، یا عرف اجتماعی و فرهنگی بود که فارغ از حق یا باطل بودن در زندگی عرب جاهلی رواج داشت. با ظهور اسلام و نزول قرآن کریم مانند بسیاری دیگر از انگاره ها تغییر معناداری در این تصور اجتماعی ایجاد شد. روش مردم شناسی فرهنگی درصدد بررسی چگونگی پیدایی و رسوخ این انگاره در ذهن عرب پیش از قرآن است. در مرحلة اول انگارة برادری در فضای جاهلی بررسی می شود. در مرحلة دوم تغییرات قرآن در این انگاره پی جویی می شود و در مرحلة سوم فهم نهایی قابل استفاده در همة زمان ها و فرهنگ ها از قرآن برداشت می شود. تغییرات ایجادشده از جانب قرآن کریم در انگارة برادری را در هفت لایه می توان بررسی کرد که لزوماً ترتیب تاریخی ندارد، بلکه از ساختار متنی قرآن استنتاج می شود. توجه به مفهوم برادری و ریشة آن و ارائة معنایی خاص از آن؛ تحلیل نمونه های مثبت و منفی تاریخی؛ ارتقای مفهوم برادری به سطح ارتباط با برگزیدگان و پیامبران الهی؛ جهت دادن برادری به ارتباطی حقیقی و ارزش مدار؛ تغییر انگارة اجتماعی برادری؛ شکست سطوت توهم برادری جاهلانه؛ و پیش نهاد انگاره ای صحیح از مفهوم برادری که بر ایمان و اخلاق مبتنی می شود و هدف از آن حصول سعادت در جهان آخرت و کسب رضایت الهی است و ثمرة آن ایجاد فضایی آرام و سرشار از حمایت و هم راهی و حتی ایثار در میان افراد جامعه است. استفاده از این آموزة قرآن در جهان امروز، که در سراشیبی انحطاط اخلاقی است، هم پیوندهایی حقیقی در جامعه ایجاد می کند و هم دل ها را در راه رشد و کمال هم راه می کند.
۳۶۰۷.

بررسی واژه های «یذبحون»، «صفوان»، «نُکسُوا»، «یخادعون»، «سفهاء»، «یَصطَرِخُون» و «حطه» بر اساس تجزیه آحاد واژگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 87 - 108

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ترجمه تجزیه به آحاد مترجمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۰ تعداد دانلود : ۳۹۳
ترجمه، بازسازی یک کلام در زبان دیگر است، به طوری که تمام معانی و مقاصد صاحب کلام در زبان مقصد بازگو شود. از این رو، متن ترجمه، آیینه تمام نمای متن اصلی است. مهم تریم مسئله در ترجمه، رعایت اصلی است که مترجم برای جایگزنی معادل واژه ها باید در دستور کار خود قرار دهد، به طوری که متن ترجمه، برابر و همسان متن مبدأ باشد. توجه به مؤلفه های مختلف معنایی واژه، امری کاملاً ضروری است. هرچند در پاره ای از موارد شاید نتوان عملاً به این مقصود دست یافت، اما باید برای یافتن نزدیک ترین و دقیق ترین معادل، نهایت تلاش خود را به کار بست. هدف از این مقاله، پاسخ به این پرسش است که آیا مترجمان کلام وحی، هنگام ترجمه به اجزا و عناصر تشکیل دهنده و مؤلفه های معنای واژه های قرآن در فرایند ترجمه، توجه و دقت داشته اند و در ترجمه های خود، آن را منعکس کرده اند یا نه؟ از این رو، در این مقاله، نگارندگان ترجمه برخی از مترجمان را بر اساس کتب لغت و تفسیر نقد و بررسی می کنند. بررسی ترجمه های ارائه شده بر اساس هفت واژه قرآن کریم از برخی آیات کلام وحی، نشان دهنده نبود توجه کافی مترجمان به اصل واژه یابی دقیق و نیز لحاظ نکردن مؤلفه های معنایی زبان مبدأ است. همچنین، عموم مترجمان از لایه ها و طبقات معنایی که در الفاظ کلام وحی نهفته است، غفلت ورزیده اند.
۳۶۰۸.

تأملی در شرایط قاضی بر اساس آیات قرآن کریم و روایات باب قضاء کتاب شریف کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۷ 43 - 66

کلیدواژه‌ها: قاضی قضاوت شرایط قاضی اجتهاد قاضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۹ تعداد دانلود : ۶۳۲
در این پژوهش، شرایط لازم از نظر ایمان، تقوا، علم و اجتهاد قاضی برای نشستن بر مسند قضاوت در حکومت اسلامی، با استفاده از آیات قرآن کریم و روایت معصومان(ع) که در کتاب کافی بازتاب یافته، تبیین شده است. بر اساس آیات قرآن کریم، تحقق چهار ویژگی مهم «ایمان»، «علم»، «عدالت» و «تقوا» برای یک قاضی ضروری است. از میان این ویژگی ها، علم قاضی مورد توجه فقها بوده است و دو دیدگاه لزوم اجتهاد و عدم لزوم آن طرح شده است. طرفداران دیدگاه نخست، به روایت «عمربن حنظله» و گروه دیگر به روایت «ابوخدیجه» استناد می کنند. با توجه به توصیه اَکید دین اسلام نسبت به جان، مال و ناموس مردم، احتیاط حکم می کند که شرط اجتهاد را در قاضی لازم بدانیم. از سوی دیگر، می توان تفصیل ویژگی های قاضی در قرآن کریم را در روایات معصومان(ع) جست که لزوم رعایت مساوات، حتّی در نوع نگاه قاضی به دو سوی نزاع از این جمله است. این پژوهش در روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای است و در نحوه استناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی می کند و روش آن در تجزیه و تحلیل مطالب و محتوا، از نوع توصیفی تحلیلی است.
۳۶۰۹.

نقد شبهه «تأکید بر خشونت خانگی در آیه 34 سوره نساء»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 41-58

کلیدواژه‌ها: آیه 34 نساء تفسیر فقهی شبهه خشونت خشونت خانگی نشوز زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸۳ تعداد دانلود : ۷۲۶
برخی، حکم قرآنیِ نشوز زنان را خشونت آمیز دانسته اند. پاسخ این است که بر پایه تعریف خشونت در اصطلاح علوم سیاسی و نکاتی که در پی می آید، حکم یادشده نسبتی با «خشونت» ندارد. این حکم دارای ویژگی های ذیل است: تدبیری برای پیشگیری از بروز خشونت های لجام گسیخته و مانع فروپاشی بنیان خانواده است. مصداقی از نهی از منکر خانوادگی است که اجرای آن به شوهر عادل و آگاه به احکام الهی واگذار شده است؛ به زنان اختصاص ندارد؛ نشوز زن دارای موارد محدودی است؛ زن می تواند با شرط ضمن عقد، محدوده نشوز را تنگ تر نماید؛ نشوز تنها در محدوده تمتعات جنسی جایز و حلال تحقق می یابد؛ زدن زن ناشزه پس از دو مرحله « موعظه» و «جدایی در بستر» است؛ تنبیه بدنی به اجماع مسلمانان باید غیر مؤثر بر بدن باشد. در روایات چنین زدنی بر «زدن با چوب مسواک» تطبیق داده شده است؛ زدن بیش از حد قانونی، پیامد حقوقی و کیفری دارد؛ حکم زدن زن ناشزه در برخی موارد لزومی نیست و ترک آن بهتر است؛ پس از اجرای راهکارهای سه گانه چنانچه زن بر نشوز اصرار ورزید، شوهر نمی تواند ضد او به گفتار یا رفتاری غیر قانونی دست زند و تنها می تواند از او به محاکم قضایی شکایت کند.
۳۶۱۰.

بررسی عوامل بنیادین تربیت در پنج سوره آغازین نزول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 145-160

کلیدواژه‌ها: سوره های آغازین قرآن تفسیر تربیتی عوامل تربیت تربیت قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۹ تعداد دانلود : ۴۵۰
زبان قرآن، زبان آموزش تربیت مدار با نگاه تربیت عملی است. هدف نزول قرآن تربیت و تحول فرهنگی همه جانبه است. تربیت، دارای ابعاد، اصول، فروع، عوامل و لوازمی است. در تربیت قرآنی فقط به جنبه شکوفایی فرد و جامعه توجه نشده، بلکه برای به بار نشستن انسان و کمال یافتن او، به چالش های پیش رو، آفت ها و آسیب ها و روش های تربیت و آماده سازی رهبر جامعه و مبلغان نیز عنایت تمام شده است؛ زیرا امر تربیت با همه این ها پیوند دارد و محققان باید تلاش کنند تا آنها را از لابه لای آیات و سوره ها استخراج نمایند. در این مقاله تلاش شده، بنیادی ترین عوامل تربیت در پنج سوره آغازین نزول مورد بررسی قرار گیرد. رابطه متقابل انسان با خدا، تقوا، اصلاحات فردی و اجتماعی، انذار و بشارت، تذکر و یادآوری، رابطه فقر مطلق با غنی مطلق، پیش بینی تهدیدها و راهکارهای مقابله با آن، توجه ویژه به راهنما در مراحل گوناگون، از جمله عواملی است که به آن توجه شده است.
۳۶۱۱.

فاصله در مجمع البیان و بازشناسی گونه های پیوند معنایی آن با آیات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۱ 9 - 34

کلیدواژه‌ها: فاصله قرآنی کارکردهای تفسیری ارتباط معنایی روابط فواصل چالش های فواصل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۲۰۵
فاصله پدیده ای قرآنی است که نقش مهمی در زیبایی، نظم بخشی و انسجام آیات دارد و لازم است از جهات گوناگون مورد توجه و بررسی قرار گیرد. از جمله منابع مهم برای بررسی این پدیده، تفاسیر است. به دلیل اهمیت تفسیر «مجمع البیان» موضوع فاصله و چگونگی نگرش امین الاسلام طبرسی به این مطلب موضوع این مقاله قرار گرفت. در زمینه فاصله، عنوان هایی مانند کارکردها و نقش های تفسیری، انواع و چگونگی روابط فاصله به ویژه گونه های پیوند معنایی آن با محتوای آیه از اهمیت بیش تری برخوردار است. از کارکردهای تفسیری فاصله در «مجمع البیان» باید به تقویت و تأیید احتمالات تفسیری، دفع توهم، شبهه و ابهام از آیه و برداشت حکم اشاره کرد. و در ارتباط و پیوند معنایی فاصله با محتوای آیه نیز می توان دوازده گونه پیوند معنایی را در این تفسیر بازشناسی کرد که در کم تر تفسیری این مسأله مورد توجه قرار گرفته است. در بحث ارتباط فاصله و محتوا در برخی آیات چالش هایی وجود دارد که توجیهات طبرسی برای خروج از آن ها مورد توجه قرار گرفته است.
۳۶۱۲.

بررسی تطبیقی خودکارآمدی از دیدگاه قرآن و روانشناسی

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 145 - 180

کلیدواژه‌ها: خودکارآمدی باور توانایی مسئولیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۲۶۶
خودکارآمدی از جمله مفاهیمی است که روانشناسان از راه مطالعه خصوصیات انسان و با مطالعات تجربی به آن دست یافته اند. سرمایه های انسانی بزرگ ترین سرمایه هر جامعه به حساب می آید. توجه به این مهم می تواند در پیشرفت جامعه تأثیر بسزایی داشته باشد. اگر فرد، بسیار توانمند و مستعد باشد اما باورش نسبت به توانایی های خود ضعیف باشد، عدم نتیجه دلخواه در انجام کاری که انجام می دهد، دور از انتظار نیست و بنابراین در برنامه ریزی کلان تربیتی وآموزشی باید به آن نگاه ویژه ای داشت. در این مقاله تلاش می شود این مفهوم از منظر قرآن بازخوانی شده و به بررسی تطبیقی آن در قرآن و روانشناسی پرداخته شود. با بررسی تمامی آیات قرآن کریم مشخص گردید که قرآن به باور انسان به توانایی های خود به عنوان یک اصل در مسیر کمال توجه کرده و در آیاتی این موضوع را مطرح کرده است. با مقایسه مفهوم خود کارآمدی در قرآن و روانشناسی مشخص گردید که در آیات قرآن علاوه بر آنچه در حوزه روانشناسی پیرامون خودکارآمدی آمده است، به منابع و عوامل دیگری پرداخته شده است. در پژوهش حاضر، منابع خودکارآمدی که از منظر قرآن تأیید شده، در دو بخش آمده است: 1- آیاتی از قرآن که منابع خودکارآمدی از دیدگاه روانشناسی را تأیید می کند،2- منابع خودکارآمدی که در قرآن به صورت اختصاصی بیان شده است. در بخش ایجاد و شکل گیری خودکارآمدی نیز از منظر قرآن و روانشناسی تفاوت هایی وجود دارد چراکه قرآن همواره خودکارآمدی را با توجه به عنایات خدا و تأییدات او مطرح می نماید.
۳۶۱۳.

واکاوی الحان ممدوح در کلام نبوی؛ پژوهشی درباره حدیث «إقرَؤا القُرآنَ بِألحَانِ العَرَب»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۲)

کلیدواژه‌ها: قرائت لحن غناء حدیث شناسی ترجیع

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی قرائت اصول قرائات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : ۱۷۸۰ تعداد دانلود : ۱۱۳۱
حدیث «إقرؤا القران بألحان العرب» حدیث معروفی است که در حوزه تلاوت قرآن و مباحث فقهی، همواره مورد توجه عالمان قرائت و فقها و محدثین بوده است و هر گروه متناسب با مشرب عقیدتی فقهی خود، سعی در نفی یا اثبات آن داشته اند. در این مقاله ابتدا منابع و اسناد این روایت، چه از طرق شیعه و چه اهل سنت، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و سپس با بهره گیری از کنکاش های لغوی و مطالعات تاریخی، نشان داده شده است که در عصر نبوی و حتی قبل از آن، خوانندگی و استفاده از الحان مرسوم بوده است. دین اسلام نیز از نوع خاصی از این هنر تأثیرگذار در انتقال مؤثرتر پیام خود به مخاطبان، پس از زدودن پیرایه های منفی آن استفاده نموده و قالب آوایی متن و معنامحور و منحصر به خود را به کار گرفته است. در این پژوهش سعی شده است با قراین خارجی و داخلی موجود در روایت مزبور، اصولی چند برای الحان مورد نظر اسلام ترسیم گردد.
۳۶۱۵.

بررسی اثربخشی آیه های قرآن و موسیقی بر مبنای گسیل الکتروفوتون

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: قرآن موسیقی دلبستگی به خدا گسیل الکتروفوتون شخصیت مرزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۲۴۴
مداخله هایی مانند آیه های قرآن یا موسیقی ایرانی می توانند به عنوان منبعی برای تنظیم هیجان و بهبود دلبستگی مطرح شوند. پژوهش حاضر، با هدف بررسی اثربخشی آیه های قرآن و موسیقی بر مبنای گسیل الکتروفوتون در ارتباط با تغییرات جسمی انجام شد. جامعه آماری، شامل تمامی دوقلوهای همسان و ناهمسان در انجمن دوقلوها و چندقلوهای پارسی بود. نمونه گیری به شیوه تصادفی ساده انجام شد. ابتدا 500 نفر به صورت تصادفی و سپس، از بین آن ها تعداد 28 نفر با تشخیص شخصیت مرزی انتخاب شدند که به صورت تصادفی در دو گروه مداخله آیه های قرآن (14=1n) و موسیقی (14=2n) قرار گرفتند. ابزار پژوهش: مقیاس شخصیت مرزی، مقیاس عاطفه مثبت و عاطفه منفی، دستگاه تصویربرداری الکتروفوتون، کلمات هیجان و دلبستگی منفی بود. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS-23 و روش های آماری آزمون t وابسته (t زوجی) و t اختلاف نمره های دو نمونه مستقل استفاده شد. طبق نتایج حاصل شده، تحریک زیرآستانه ای هیجان منفی و دلبستگی منفی به صورت معناداری در پس آزمون نسبت به پیش آزمون اثربخش بود. بین دو گروه آیه های قرآن و موسیقی، تفاوت معنادار وجود داشت. اثربخشی مداخله آیه های قرآن در مقایسه با موسیقی بر تنظیم گسیل الکتروفوتون بیشتر بود (05/0>p)؛ بر این اساس این نتیجه حاصل می شود که آیه های قرآن منجر به ایجاد نظم در پایین ترین سطوح جسمانی (الکترون ها و فوتون ها) می شوند و جنبه ای از اعجاز قرآن به وسیله مطالعه میان رشته ای مشخص می شود.
۳۶۱۶.

معرفت قلبی از دیدگاه شریعت و مکتب ابن عربی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال نهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۱

کلیدواژه‌ها: شهود ابن عربی ملکوت مکاشفه حدیث قرب نوافل معرفت قلبی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی معاد در روایات
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات معرفت شناسی عرفان
تعداد بازدید : ۲۹۹۴ تعداد دانلود : ۲۰۳۲
درمنظومة آیات و روایات اسلامی، محل معرفت قلب است و علم حقیقی همان معرفت قلبی است.مهم ترین ویژگی های معرفت شهودی و قلبی مطرح در آیات و روایات عبارت اند از: وهبی و از سوی خداوند بودن، نامتعارف و غیرعادی بودن، مستقیم و عاری از تفکر و واسطه بودن، شناختی بودن، برخورداری از حقیقت و صدق، برخورداری از متعلَّق فرامادی وغیبی، نتیجة تقوا و مجاهده [درونی و بیرونی] بودن. عرفا نیز، به تبعیت از شریعت ناب، قایل به معرفت عرفانی و قلبی اند. از دیدگاه ابن عربی معرفت حقیقی شناختی قلبی، بی واسطه، غیراکتسابی و وهبی است که با حصول استعداد نفس از طریق رعایت تقوا، مجاهده و سلوک عملی حاصل می شود . روشن است که تطابق دیدگاه عرفا بر شریعت مبین اسلام به دلیل پایبندی آنان به دستورات و اصول اسلامی است
۳۶۱۷.

بررسی و نقد دیدگاه فیاض لاهیجی درباره وحدت وجود عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۳ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۹۰)

کلیدواژه‌ها: وحدت وجود تشکیک وجود لاهیجی دوانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۴ تعداد دانلود : ۴۶۲
وحدت وجود یکی از مهمترین مسائل عرفان نظری است که عرفا تلاش بسیاری برای تبیین آن با توجه به مبانی عرفانی نموده اند. با وجود این، مسئله اساسی تبیین برهانی این نظریه عرفانی است. فیاض لاهیجی، یکی از برجسته ترین متکلمان و فلاسفه شیعی، نخست اشکالاتی را با توجه به مبانی فلسفه مشائی بر نظریه وحدت وجود وارد کرده، سپس آن را همان وحدت تشکیکی وجود در حکمت متعالیه دانسته و در نهایت به نقد فلسفی کلامی نظریه محقق دوانی در اینباره پرداخته است. پژوهش حاضر نشان میدهد که انتقادات لاهیجی به دیدگاه وحدت وجود ناشی از غفلت وی نسبت به مبانی عرفانی بوده و تشکیک وجود با وحدت آن در نظر عارفان متفاوت است، بنابرین نمیتوان وحدت وجود را همان تشکیک وجود دانست. نظریه دوانی نیز ناشی از مغالطه اشتراک اسم میان اصطلاحات عرفانی با فلسفی و کلامی است.
۳۶۱۸.

استدلال های صریح عقلی بر وجود خدا در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۵
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام خداشناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن توحید و اوصاف الهی در قرآن
تعداد بازدید : ۲۴۸۱ تعداد دانلود : ۲۰۳۴
۳۶۱۹.

نقد و تحلیل برداشت معنای «مرگ» از واژه «حین» در ترجمه برخی از آیات قرآن بر اساس «نظریه معنی»

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 26 - 36

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم نقد ترجمه معیارهای ترجمه حین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۸ تعداد دانلود : ۵۴۴
دست یابی به معانی حقیقی واژگان مستلزم توجّه به سیاق و بافت جمله است و بدین طریق معانی حقیقی و اصلی از معانی مجازی و فرعی  متمایز می گردد. واژه ی «حینَ» با مشتقّاتش 35 بار در قرآن کریم آمده است. واژه ی مذکور نقش ظرف زمان دارد و در بیشتر آیات به  «زمان» ترجمه شده است. امّا در آیات 98یونس، 25 و 54 مومنون، اغلب مترجمان آن را «زمان مرگ» ترجمه کرده اند. پژوهش حاضر در صدد است علل و چرایی برداشت معنای"زمان مرگ" از واژه ی «حین» را بر اساس نظریّه ی معنی در ترجمه تبیین نماید. توجّه مترجمان به سیاق بیش از توجّه به معنای واژه، تقدیر معنوی مضاف الیه آن یعنی واژه ی موت و تناسب زمان نامعلوم مرگ انسان با زمان مبهم واژه حین ، از جمله نتایج قابل ذکر پژوهش حاضر می باشند.
۳۶۲۰.

آسیب شناسی عوامل مؤثر بر تربیت دینی دختران

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۷)

کلیدواژه‌ها: حیا حجاب عوامل تربیت دینی آسیب های تربیت دینی قرآن و روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۲۷۳
یکی از مسائل مورد غفلت در خانواده که موجب آسیب دیدن تربیت دینی فرزندان در مقوله حیا و حجاب می شود، بی توجهی یا کم توجهی به حیا و حفظ آن در کودکان از همان ابتدای تولد و مسئله فرآیند بودن تربیت است. از دیگر عوامل آسیب زا در این زمینه؛ ناهماهنگی والدین با یکدیگر در خانواده، انتقال ندادن احساس ارزشمندی حجاب به فرزندان از طریق گفتمان خانواده و بی توجهی والدین به دوره های تربیتی فرزند (ذکرشده در روایات)، رسانه و معاشرت های خانوادگی نیز از جمله موارد دیگر است که بی توجهی در چگونگی برخورد با آن ها، موجب اثرات نامطلوب در امر تربیت دینی دختران در مقوله حیا و حجاب می شود. این مقاله به بررسی برخی از آسیب ها و راهکارهای قرآن و سنت جهت بهبود آن ها ارائه کرده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و با هدف بررسی آسیب های مطرح در عوامل تربیت دینی دختران در مقوله حیا و حجاب در حوزه خانواده انجام شده است. تحقیق به روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ به این سؤال است که «چه آسیب هایی بر تربیت دینی خانواده در مسأله حیا و حجاب تأثیر نهاده و موجب شده است تا از فرصت کودکی که بهترین زمان برای آموزش و انتقال مفاهیم ارزشی به فرزندان است غفلت ورزیده شود و راهکارهای قرآن و سنت برای بهبود این مسأله چیست؟».

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان