درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۷۲۱ تا ۳٬۷۴۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۳۷۲۱.

ریشه شناسی واژه قرآنی «حمد» با استفاده از منابع زبان های سامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: حمد مفردات قرآن ریشه شناسی زبان های سامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹۳ تعداد دانلود : ۱۰۸۰
واژه حمد یکی از واژگان کلیدی در حوزه مفاهیم عبادی در قرآن کریم است. این واژه در فرهنگ لغات عربی و تفاسیر قرآن به لحاظ معنای صریح به ثناء و ستایش تفسیر شده است، اما به لحاظ معناهای جانبی در منابع سنتی رابطه آن با معنای شکر و سپاس و هم چنین معنای مدح محل بحث بوده است. به نظر می رسد با توجه به ابهام مطرح در معنای این ماده، خصوصاً در حوزه معانی جانبی (و نه معنای صریح) تدقیق معنای آن با روش های نوین معناشناختی برای درک ملموس تر آن ضرورت دارد. در این مقاله ماده حمد با رویکرد زبان شناسی تاریخی- تطبیقی و با استفاده از منابع زبان های سامی ریشه شناسی شده و در نهایت مشخص شده است که معنای اشتیاق معنای کهن تری است که در دوره ای متقدم در زبان سامی از این ریشه فهمیده می شده، کاربرد این ماده در معنای اشتیاق در متون زبان های شاخه شمالی مرکزی از زبان های سامی ثبت شده است
۳۷۲۲.

بررسی تناسب معنایی آیات 19 16 قیامت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: تناسب آیات سوره قیامت آیات 16 تا 129 قیامت واژه کانونی جمع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲۹ تعداد دانلود : ۱۲۵۹
از دیر باز تناسب آیات 19 16 سوره قیامت با بقیه آیات سوره، توجه مفسران را به خود جلب کرده است. برخی آن را جمله معترضه دانسته اند و در سبک و سیاق گفتاری، توجیه نموده اند، برخی دیگر تناسب تضاد یا تناسب وجود کلمه «عجل» در این آیات و آیات پس از آن را مطرح نموده اند. به نظر نگارنده هیچ یک از این توجیه ها صحیح نیست و صحیح تر آن است که مضمون و ساختار سوره قیامت بر پایه واژه کانونی «جمع» شکل گرفته است. واژه «جمع» با مشتقات لفظی و معنوی خود کل سوره را تحت پوشش قرار داده است. مشتقات لفظی«جمع» با عبارت «لن نجمع»، «جُمع» و «جمعه» در آیات سوره بیان گردیده است و مشتقات متضمن معنای «جمع» در عبارت «المستقر»، «باسره»، «التفت» و «علقه» نهفته است. بنابراین کل سوره قیامت تجلی یکی از اسماء خدای متعال با عنوان اسم «جامع» است.
۳۷۲۳.

ارزیابى نظریه نولدکه در اقتباس قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و ششم تیر ۱۳۹۶ شماره ۲۳۵ «ویژه علوم قرآنی»

کلیدواژه‌ها: مسیحیت یهود پیامبر اسلام (ص) نولدکه فرهنگ جاهلیت اقتباس قرآن

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن نزول
تعداد بازدید : ۲۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۱۶۴
تئودور نولدکه آلمانى ازجمله خاورشناسانى است که درباره اصالت قرآن پژوهش کرده است. این پژوهش، با روش توصیفى تحلیلى و با رویکرد انتقادى، به ارزیابى نظریه وى در مورد اقتباس قرآن پرداخته است. به اعتقاد او، پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله اغلب آموزه هاى قرآن را از طریق ارتباط با ادیان و سایر فرهنگ ها به دست آورده است. نولدکه در نظریه اقتباس قرآن، بیش ترین سهم را به آموزه هاى یهودى و سپس مسیحى و در نهایت، فرهنگ جاهلیت مى دهد. وى براى ادعاى اقتباس قرآن از منابع یهودى مسیحى، دو دلیل مى آورد: نخست، مشابهت قرآن به کتب یهودى مسیحى و دیگرى، ارتباط پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله با پیروان ادیان یهودى مسیحى است. نولدکه میان فرهنگ جاهلى و قرآن شباهت هایى را برشمرده و پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله را مؤدب به آداب جاهلى معرفى مى کند. ادله وى درباره مسئله اقتباس قرآن مردود مى باشد؛ زیرا اولاً، مشابهت چشمگیرى بین قرآن و کتب یهودى و مسیحى و فرهنگ جاهلیت وجود ندارد. ثانیا، ادعاى ارتباط علمى پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله با پیروان ادیان یهودى و مسیحى، و مطابق بودن رفتار آن حضرت با فرهنگ جاهلى، عارى از استناد صحیح تاریخى است.
۳۷۲۴.

انسان انگاری مفاهیم مجرد در زبان قرآن از دیدگاه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: معنی شناسی شناختی استعارة مفهومی شخصیت بخشی زبان قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۰ تعداد دانلود : ۶۶۰
تفاوت نظریه های سنتی و نظریة معنی شناسی شناختی در مطالعة انسان انگاری اشیاء و پدیده ها این است که در نظریه های سنتی این فرایند، فرایندی زبانی و در نظریه های شناختی، فرایندی مفهومی و زیرمجموعة استعاره های وجودی است. همچنین در این نظریه سازوکار شناختی آن به تفصیل و با ذکر جزئیات انطباق مفهومی، بررسی می شود. در مقالة حاضر با برگرفتن رویکرد دوم انسان انگاری، مفاهیم مجرد در زبان قرآن بررسی شناختی می شود. درواقع پرسش اصلی تحقیق این است که در زبان قرآن کدام مفاهیم غیرانسانی با کمک مؤلّفه های معنایی مربوط به انسان بیان شده است. همچنین چگونه می توان به الگویی واحد در ترسیم رابطه های مفهومی موجود میان انسان و غیرانسان در زبان قرآن پرداخت. داده های تحقیق شامل همه عبارات قرآنی است که طبق اصول نظریة لیکاف و جانسون (1980) شامل مؤلّفه های مفهومی مرتبط با انسان برای مفهوم سازی غیرانسان است. پس از بررسی داده ها مشخص می شود که در زبان قرآن برای بیان مفاهیم انتزاعی، از مفهوم عینی «انسان و شخص» استفاده می شود. همچنین در همه مفهوم سازی های غیرانسان به انسان اصول رایج نظریة استعارة مفهومی تأیید می شود.
۳۷۲۵.

تحلیل و نقد استدلال های سلفیان درباره زیارت قبور با تأکید بر اندیشه های ابن تیمیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۷ 117 - 143

کلیدواژه‌ها: ابن تیمیه زیارت قبور شد رحال سلفیان تکفیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۸ تعداد دانلود : ۵۳۱
یکی از باورهای مهم در میان مسلمانان، به ویژه شیعیان، زیارت و توسل به قبور، خاصه قبور انبیا و اولیاست. این اعتقاد موجب شکل گیری مسافرت های فردی و جمعی به صورت پیاده و سواره برای دعا و طلب حوایج نزد این مقابر شده است. سلفیان تکفیری با بدعت دانستن زیارت قبور و سفر برای آن، به تخریب مقابر انبیا و اولیا و نیز تکفیر زایران و کشتار آن ها می پردازند. مقاله پیش رو با هدف بررسی اصالت فتواها و استدلال های برجسته ترین و تأثیرگذارترین چهره این فرقه، یعنی ابن تیمیه، در سه بخش دیدگاه «ابن تیمیه»، «ادله ابن تیمیه» و «ارزیابی آن ها» شکل گرفته است. در این مقاله، با روشی اسنادی تحلیلی به جمع آوری ادله و مستندات ابن تیمیه پرداخته می شود. سپس با ارزیابی و تحلیل این ادله و آشکار کردن تناقض آن ها با ادله قرآنی و روایی، بی پایه و اساس بودن عقیده ابن تیمیه و سلفیان ثابت می شود و در پایان به این نتیجه می رسیم که ادله فراوانی از قرآن، سنت و اجماع مسلمین بر مشروعیت زیارت قبور و سفر برایان وجود دارد و دیدگاه ابن تیمیه و پیروان او مستند شرعی ندارد و مخالف کتاب، سنت و سیره هست.
۳۷۲۶.

نقد و بررسی دیدگاه ویلیام فدرر دربارة مصادر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: مصادر قرآن وحی ویلیام فدرر فرهنگ جاهلی ادیان ابراهیمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۵۳۱
در سده های اخیر، قرآن پژوهی از اولویت های مهم مستشرقان است. شماری از این آثار به انکار و یا دست کم تردید در وحیانیت قرآنتصریح دارد. ویلیام جوزف فدرر، نویسنده و مورخ معاصر آمریکایی نیز همسو با این نظر، منکر الهی بودن قرآناست. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی ابعاد مختلف ادعای فدرر را به بحث می نهد و به بررسی دیدگاه ویلیام فدرر در کتاب «What every American needs to Know about the Qur`an» دربارة مصادر قرآنپرداخته است. نتیجة پژوهش بیانگر نادرستی بسیاری از ادعاهای فدرر است. مهم ترین نقاط ضعف وی عبارتند از: مراجعه نکردن به منابع دست اول و معتبر، آدرس دهی غیردقیق به منابع، مراجعه نکردن به منابع تاریخی، تفسیری و حدیثی شیعه، تعصب نسبت به باورهای مسیحیت و غرض ورزی در برابر معارف قرآنی. نتیجة این پژوهش در حوزة مطالعات استشراق و نیز مباحث کلامی و تفسیری کاربرد آشکار دارد. همچنین، این نتایج در عرصة تبلیغ و جذب نامسلمانان و اقناع فکری ایشان کارایی دارد
۳۷۲۷.

تحلیل واژگانی روح، نفس، قلب، فؤاد و صدر در قرآن و بررسی چندگانه یا متحد بودن آنها با تأکید بر دیدگاه های علامه طباطبایی، آیت الله مصباح یزدی و آیت الله جوادی آملی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: ابعاد انسان روح نفس قلب فؤاد صدر و وحدت قوای نفس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶۱ تعداد دانلود : ۱۸۳۷
واژه های روح، نفس، قلب، فؤاد و صدر در قرآن به ساحت دوم انسان اشاره دارند. نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی، به بررسی چندگانه یا یکی بودن مشارٌالیه آنها می پردازد و با بررسی نظرات مفسران به ویژه علامه طباطبایی، آیت الله مصباح یزدی و آیت الله جوادی آملی، معیاری نو برای تمییز مشارٌالیه آنها ارائه می دهد. حاصل اینکه امر مجرد، پیش از تعلق به بدن، روح و پس از آن نفس نامیده می شود. میان این دو و سه واژه قلب، فؤاد و صدر نیز تمایزی احساس می شود. این سه در کاربرد مطلق، همان معنای نفس یا روح را می رسانند؛ ولی قرین با اوصاف، به مرتبه ای از مراتب روح یا نفس انسانی اشاره دارند؛ یا اینکه روح و نفس همانند اسامی هستند که به تمام حقیقت انسان اشاره دارند، ولی قلب و فؤاد و صدر همانند اوصافی هستند که هرچند با نفس و روح متحدند، به تمام حقیقت انسان اشاره نمی کنند.
۳۷۲۸.

بررسی و نقد رویکرد تشبیهی ابن تیمیه در تفسیر صفات خداوند در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۸ 109 - 132

کلیدواژه‌ها: تشبیه اهل حدیث اهل تشبیه ابن تیمیه صفات الهی جسمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۴ تعداد دانلود : ۴۷۲
موضوع شناخت خداوند و صفات او در قرآن ، صورت های متعددی از تشبیه و تنزیه را بر مسلمین آشکار می کرد که فهم و توضیح آن، نگرش های کلامی تشبیهی و تنزیهی متقدم را پدید آورد. در این میان، رویکرد تشبیهی و موسوم به اهل تشبیه از سده اول اسلامی با تحولات متعددی همراه شد و پس از مقاتل بن سلیمان و محمدبن کرّام به ابن تیمیه رسید که نماینده حنابله در روزگار خود بود. ابن تیمیه در تفسیر همانند اهل حدیث متقدم، صورت آیات را مبنا قرار می دهد و این باور را با نوعی تعطیل عقلی همراه می سازد. استنادهای حدیثی ابن تیمیه نیز مبتنی بر احادیثی است که تنها از سوی اهل حدیث رواج یافته است. بر این اساس، تنها زمانی می توان به اندیشه وی روی آورد که اولاً مانند او قائل به تعطیلی تعقّل در باب جمع جسمانیت خدا با اوصاف تنزیهی او در قرآن باشیم. ثانیاً با رویکرد حدیثی وی به سراغ احادیث برویم و از آنان تأیید بگیریم. در غیر این صورت، با فرض اینکه فردی از اهل سنت باشد، اما به مبانی ابن تیمیه قائل نباشد، نخواهد توانست مانند او فکر کند و به آنچه او مدعی است، ایمان آورد.
۳۷۲۹.

شیطان در آموزه های قرآن کریم و کتاب مقدس

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۸ 111 - 88

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم کتاب مقدس شیطان فرشته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۲۸۱
شیطان، یکی از مفاهیم مهم و چالش برانگیز ادیان، به ویژه یهود، مسیحیت و اسلام به شمار می رود و از منظر آن ها سرنوشت آدمی به گونه ای در رویارویی با شیطان رقم خواهدخورد. پس آموزه های ناب و اصیل متون وحیانی می تواند مومنین را در قبال این دشمن قسم خورده، آماده و مصون نگه دارد. مطالعه و بررسی تحلیلی-تطبیقی قرآن و کتاب مقدس، ما را در تبیین ماهیت، اوصاف و جایگاه شیطان درنظام هستی و مشترکات و تمایزات آن در این دو کتاب، یاری خواهد ساخت. در هر دو منبع، شیطان مانند انسان موجودی ذی شعورو مختار،اما عاصی و رانده شده از درگاه الهی، دشمن و از عوامل گمراهی آدمی معرفی می شود. اما ماهیت و گاه عملکرد شیطان در قرآن و کتاب مقدس با یکدیگر متفاوت است. او در قرآن از جنس جن و در کتاب مقدس، هم نوع فرشتگان قلمداد شده است. حیطه ی قدرتش در کتاب مقدس تا تسلط بر انبیا(ع) و گمراه نمودن آن ها و نفوذ در برخی امور تکوینی مانند مرگ گسترش می یابد، حال آن که قرآن حداکثر میزان عملکرد او را در گمراهی انسان، وسوسه و دعوت به شر و بدی می داند و راهی برای او در تسلط بر اولیاء و مخلصین قائل نیست.
۳۷۳۰.

نقد دیدگاه تفسیری قرضاوی با تاکید بر تفسیر آیات حرمت غناء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰

کلیدواژه‌ها: غنا آیات الاحکام تفسیر فقهی یوسف قرضاوی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن
تعداد بازدید : ۱۱۹۱ تعداد دانلود : ۸۶۸
غنا از موضوعات فقهی است که در طول تاریخ، فقهای مسلمان از همه مذاهب اسلامی در باره آن نظر داده و ابعاد آن را واکاوی نموده اند، با این همه در پژوهش های آنان به ظرفیت قرآن در آن موضوع، کمتر توجه شده است، تنها کسی که تا حدودی برای اثبات نظر خود به آیات قرآن توجه کرده، یوسف قرضاوی است. او با تحلیل آیات قرآن، به حلیت غنا حکم کرده است. در این مقاله پس از نگاهی اجمالی به دیدگاه فقهای شیعه و سنی در باره حکم غنا، دیدگاه و ادله قرضاوی بررسی و نقد شده و با نگاهی قرآنی، حرمت ذاتی غنا ثابت گردیده است، همچنین با توجه به اینکه حکم حرمت ذاتی و یا عرضی غنا از موضوع های مهم و پیچیده فقه است، ظرفیت فقهی قرآن و روایات تفسیری، تبیین شده است.
۳۷۳۱.

انتخاب آگاهانه سرنوشت، سنّتی قرآنی در توقیعات امام زمان(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: سنت قرآن امام زمان توقیعات انتخاب سرنوشت

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی مهدویت
تعداد بازدید : ۱۹۰۱ تعداد دانلود : ۸۶۷
سنت در فرهنگ قرآن، شیوه ای مبتنی بر حکمت و عدالت خداوند در اداره نظام هستی است. شناخت سنت های الهی از جمله انتخابی بودن سرنوشت انسان، نقش زیادی در زندگی فردی و اجتماعی و نهایتاً بندگی و عبودیت انسان دارد. پژوهش این قواعد در توقیعات امام زمانu به مفهوم مجموعه نامه ها، گفتارها و تأییداتی که از ناحیه حضرت یا نایبان به اشاره و تأیید امام عصر(ع) رسیده است، موضوعی سودمند، نو و فاقد پیشینه است. در قاموس الهی، اساس هلاکت و نجات انسان، وابسته به نوع انتخاب آگاهانه ای است که بر اساس سنت الهی، به انسان واگذار شده است. محور اصلی مقاله، پژوهش سنت مذکور در توقیعات و تطبیق آن در کلام معصومان و مفسران است. انتخابی بودن سرنوشت انسان، قرآنی بودن محتوای توقیعات، یگانگی آثار معصومانو ارتباط ژرف آنان به ویژه توقیعات با کلام الهی، از نتایج تحلیل و توصیف این تحقیق کتابخانه ای است.
۳۷۳۲.

معناشناسی «ارث» مبتنی بر تحلیل های ریشه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ریشه شناسی زبان های سامی اشتراک معنوی ارث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۶ تعداد دانلود : ۶۰۷
«ریشه شناسی»یکی از مهم ترین شاخه های زبان شناسی درزمانی و مهم ترین روش برای تصحیح و تدقیق قول لغویان در تشخیص مشترک لفظییا معنوی به شمار می رود که با ایجاد نگاه تاریخی به تغییرات واژگان و پی جویی صورت و معانی آنها در زبان های کهن می پردازد و برای شناخت منطق حاکم بر آن و نقش کلیدی در یافتن معانی حقیقی و مجازی کلمات قرآن کریم تلاش می کند. علم ریشه شناسی به جهت الزام آور بودن توانایی، در یافتن ریشه کلمات در کهن ترین زبان ها و یافتن صورت بندی ساخت واژگان که نیازمندیادگیری زبان های کهن و آشنایی با مباحث آواشناسی، وام گیری، تغییرات صرفی و تغییرات معنایی و تحلیل های پیچیده است، عرصه را برای ورود محقّقان سایر رشته های علوم انسانی از جمله قرآن پژوهان تنگ تر می کند.در این پژوهش کوشش شده است، واژه «ارث» از رهگذر روش ریشه شناسی مطالعه موردی شود. صورت های متنوّع آن در زبان های کهن سامی همچون اکدی، آشوری، عبری، سریانی، حبشی بررسی شود و نشان دهد معانی مختلف ریشه «و ر ث» از یک جامع معنایی برخوردار است و گفتمان غالب موجود در تفاسیر که معنای حقیقی این واژه را « ترکه میّت» با بار معنایی فقهی معرفی کرده اند و سایر معانی موجود در آیات ارث را مَجاز برمی شمارد، از دقّت کافی برخوردار نیستند.
۳۷۳۳.

کتاب شناسی قرآن و علوم طبیعی

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: کتاب شناسی قرآن علوم طبیعی قرآن و علم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۱۷۵
از آنجایی که در جهت انجام پژوهش ها شناخت منابع برای محققان امری ضروری است؛ لذا کتاب شناسی کتاب هایی که به تازگی نشر یافته اند اهمیت دارد واز جمله حیطه هایی که به کمک کتاب شناسی در آن می توان به عرصه تحقیقات ورود پیدا کرد حیطه قرآن و علوم طبیعی است؛ یکی از راهکار های دریافت اطلاعات صحیح در این حوزه شناخت منابع و بررسی نظریات نویسندگان در این کتاب ها است. ازهمین روی نگاه اجمالی به کتب منتشره در این حوزه هدف تحقیق نویسندگان است. سؤال محقق، تعداد کتب منتشره در حوزه قرآن و علوم طبیعی است که به نظر می رسد حدود 406 کتاب در حوزه های گوناگون قرآن و علوم طبیعی انتشار پیدا کرده است. روش جمع آوری منابع بر اساس مطالعات یک تیم کتابداری بوده است و هدف از نگارش این مقاله آشنایی محققان با منابع پیرامون قرآن و علوم طبیعی است. نتیجه این تحقیق پرهیز از انجام تحقیق های تکراری و غنی تر شدن نگارش های آینده است.
۳۷۳۴.

آزادی در اندیشه هانا ارنت و بررسی آن از منظر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 181 - 210

کلیدواژه‌ها: آزادی هانا آرنت قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۲۸۲
آزادی از مفاهیم انتزاعی و ذهنی زیبایی است که فکر اندیشمندان زیادی را در طول تاریخ به خود مشغول نموده است. برای این واژه و حدود آن تعاریف زیادی صورت پذیرفته و حتی برخی بزرگان، تعداد آن ها را تا دویست مورد هم نقل نموده اند. از مهم ترین نظریه پردازان آزادی در عصر کنونی می توان به هانا آرنت اشاره نمود. او از نظریه پردازان مکتب لیبرالیزم محسوب می شود که در کنار مبانی اشتراکی، دارای نکات افتراقی مهمی نیز در موضوع آزادی، می باشد. او آزادی مرسوم در لیبرالیزم را آزادی منفی و محدود به عرصه خصوصی می داند و آزادی واقعی را، آزادی سیاسی به معنای عمل، یعنی مشارکت مثبت در حیات سیاسی معرفی می کند که همگان بااحساس وظیفه و ...در آن دست به عمل سیاسی می زنند. آرنت برای تبیین بیشتر برداشت خود، به توضیح نگرش به انسان، دموکراسی، نقش دین در جامعه، تساهل و تسامح و همچنین تکثرگرایی دست می زند. در این مقاله مختصر پس از بیان نظرات آرنت در باب آزادی، به تبیین نظرات قرآن کریم در آن محورها پرداخته و در پایان به تطبیق و نقد گفته های او اشاره گردیده است.
۳۷۳۵.

وجوه ارتباط تذکر و امر به معروف و نهی از منکر بر اساس رابطه همنشینی در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: حسنا سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲

کلیدواژه‌ها: امر به معروف و نهی از منکر فطرت تذکر فلاح تشابه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۸ تعداد دانلود : ۱۰۴۰
پژوهش حاضر به روش تحلیلی وجوه ارتباط مفهوم امر به معروف و نهی از منکر با مفهوم تذکر در قرآن کریم را بر اساس روابط همنشینی بررسی کرده است و در این بررسی به حد وسط مشترکی با عنوان فطرت دست یافته است؛ زیرا امر به معروف و نهی از منکر باعث یادآوری دستورات الهی می شود؛ به عبارت دیگر اجرا کردن امر به معروف و نهی از منکر در جامعه موجب تذکر(یادآوری) افراد به همان فطرت دینی و مسائل دینی شده و در نهایت با عمل کردن افراد به دستورات وحیانی فلاح و رستگاری جامعه بشری رقم می خورد؛ پس قرآن کریم در آیات نورانی خود ضمانت سلامت یک جامعه الهی را کاربردی کردن مفهوم امر به معروف و نهی از منکر می داند. با در نظر گرفتن هم نشینی این دو مفهوم کاربردی قرآنی، نتایج ذیل حاصل گردید: 1. هر کس با فطرت خود صحت و قبح امور و ضرر و زیان فردی و اجتماعی را درک می کند؛ اما عموم افراد به تذکر و یادآوری مفاسد فردی و اجتماعی آنها نیازمندند. 2. دین اسلام، مسلمانان را به اوامر و نواهی ملتزم کرده است که برای آنان جنبه تذکر و پند داشته و این تذکر فقط برای مومنان سودمند است و فلاح و رستگاری به ارمغان می آورد؛ زیرا عامل به این دستورات فقط مومنان هستند.
۳۷۳۶.

رویارویی حضرت مهدی(عج) و حضرت مسیح(ع) با دجال در شعر فارسی با تکیه بر آیات و روایات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۷ 91 - 115

کلیدواژه‌ها: روایات اسلامی شعر فارسی دجال حضرت مهدی (عج) حضرت عیسی (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۵ تعداد دانلود : ۶۹۳
در بررسی بازتاب مضامین مربوط به «دجال» در شعر فارسی، تقابل دجال با حضرت مهدی(عج) و حضرت عیسی(ع)، نکته ای شایسته توجه است. گروهی از شاعران، مهدی(عج)، برخی، عیسی(ع) و برخی نیز هر دوی آن ها را در تقابل با دجال می نشانند. زمانی که این تقابل مطرح می شود، در واقع، تنها بیان یک واقعه نیست، بلکه زمینه ای است تا شاعر رویارویی چیزهایی دیگر، مانند رویارویی جان و تن، زمستان و بهار، عقل و عشق، جسم و روح، پادشاه و مخالفان، اهل حق و اهل باطل، خوبان و بدان و... را به تصویر بکشد. این مقاله، ابتدا تقابل دجال با حضرت مهدی و حضرت مسیح در روایات اسلامی را بررسی می کند و آنگاه به بیان این تقابل در شعر فارسی، همراه با شواهد شعری می پردازد. سرانجام، به تحلیل این نکته می پردازد که به چه دلیل، یک شاعر عیسی و شاعری دیگر، مهدی و شاعری نیز هر دوی آن ها را کشنده دجال می داند.
۳۷۳۷.

رویکرد شناسی مفسرین در بهره گیری از عهدین در تفسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۸ 7 - 33

کلیدواژه‌ها: مفسران رویکرد عهدین تفسیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۹ تعداد دانلود : ۳۷۱
هر یک از سه دین توحیدی (اسلام، یهودیت و مسیحیت) کتب مقدس خاص خود را دارند و کتاب های آسمانی از زمان آدم (ع) تا زمان پیامبر (ص) برنامه واحدی را ارائه داده اند که دعوت به توحید است. همچنین، این کتاب ها اصول و مشترکاتی دارند؛ به عنوان نمونه از مهم ترین آن ها می توان به ذکر داستان انبیاء اشاره کرد. بنابراین، مفسران قرآن کریم در تفسیرهایی که از قرآن ارائه داده اند، از مطالب عهدین نیز بهره جسته اند و در واقع، شناخت رویکردهای مفسران در بهره گیری از عهدین سبب می شود تا بدانیم مفسران در برابر مطالب عهدین و استفاده از آن در تفسیر خود چه موضعی دارند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی رویکردهای مفسران در بهره گیری از عهدین پرداخته است و نتیجه می گیرد که مفسران در بهره گیری از عهدین چهار رویکرد اثباتی حداکثری، اثباتی حداقلی، نفیی و دوگانه دارند و هر یک به گونه های مختلف از مطالب عهدین استفاده کرده اند، به طوری که برخی از آنان مطالب عهدین را آورده اند و به نقد کشیده اند و برخی نیز برای تبیین و توضیح مطالب از عهدین بهره جسته اند.
۳۷۳۸.

تحلیل سیر اندیشه مفسّران در تفسیر «وَ عَلَّمَ آدَمَ الأَسْماءَ کُلَّها»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 7-26

کلیدواژه‌ها: آیه 31 بقره سیر تفسیر آیه تعلیم اسماء آفرینش آدم×

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۸ تعداد دانلود : ۶۲۲
در آیه 31 سوره بقره، موضوع تعلیم اسماء به آدم مطرح شده است و مفسّران طی قرون متمادی، آراء مختلفی را ذیل آیه ارائه کرده اند که نیازمند تحلیل و بررسی است. این پژوهش با مطالعه تاریخ مند دیدگاه های تفسیری از قرن نخست تا قرن پانزدهم بر آن است تا سیر اندیشه مفسّران را ذیل آیه مورد شناسایی و ارزیابی قرار دهد و نشان دهد که تفسیر صحابه و تابعان ذیل آیه اغلب با نوعی ساده انگاری همراه بوده است و این نگاه در تفاسیر قرن دوم و سوم ادامه یافته است تا اینکه طبری در قرن چهارم، نگاه نقادانه و موشکافانه ای را در تفسیر این آیه به کار برده است و مسیر را برای مفسّران پس از خود گشوده است تا کم وبیش ابعاد جدیدی از فهم آیه را شناسایی کنند. اوج این ژرف کاوی در قرن 14 و 15 قابل مشاهده است که دیدگاه ها دقیق تر و هماهنگ تر با سیاق آیات شده و با تفسیر اهل بیت ^ نیز قرابت بیشتری یافته است.
۳۷۳۹.

بررسی تفسیری آیات انحصار و شمول علم غیب پیامبران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰

کلیدواژه‌ها: علم پیامبران آیات علم غیب انحصار علم غیب شمول علم غیب

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام پیامبرشناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن
تعداد بازدید : ۱۸۵۴ تعداد دانلود : ۹۴۳
رسول و امام برگزیدگان خدای سبحان هستند و باید از ویژگی های خاصی چون عصمت و علم برخوردار باشند. در قرآن، دو گروه از آیات در باره علم غیب است؛ بخشی از آن بر انحصار و بخشی بر شمول علم غیب نسبت به غیر خدا دلالت دارد. بررسی این آیات نشان می دهد که آیات دال بر انحصار علم غیب به خدا با آیات دال بر شمول علم غیب تعارضی ندارد، به طوری که آیات شمول به اجمال، پیامبران الهی را آگاهان به غیب معرفی می کند و بر آگاهی پیامبر از غیب گواهی می دهد، این آیات با یک عنوان کلی، علم به غیب را به آنان نسبت می دهد یا علم به غیب را نسبت به موارد جزئی، اثبات می کند. نفی آیاتی که بر نفی علم غیب از غیر خدا دلالت دارد، مطلق نیست، بلکه نفی علم غیب ذاتی و استقلالی از غیر خدا می کند که به قطع علم غیب ذاتی، از آن خدا است. این نفی علم غیب، با علم بر حقایق عالم، به اذن الهی و افاضه حق نسبت به انبیا و امامان، منافات ندارد.
۳۷۴۰.

واکاوی تحلیلی تعادل ساختاری تمییز در ترجمه فارسی حدّاد عادل از قرآن کریم (مطالعه موردپژوهش: سوره های اسراء و مریم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن حداد عادل زبان شناسی تمییز تعادل نحوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۲۰
ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی یکی از چالش انگیزترین بخش های ترجمه است که رسالت آنتوسعه و ترویج فرهنگ قرآنی و انتقال آموزه ها و تعالیم وحیانی است. از اصول و ضرورت های اساسی هر ترجمه، علاوه بر انتقال و رساندن پیام و محتوای متن مبدأ قرآن کریم، تلاش برای برقراری ساختارهای نحوی- صرفی، معنایی- واژگانی، آوایی و بلاغی و ایجاد تعادل یا تشابه میان ساختارهای متفاوت زبان مبدأ قرآن کریم و مقصد زبان فارسی است؛ زیرا برخی نقش های نحوی زبان عربی در زبان فارسی ساختار مشابه نحویِ مشخصی ندارد. ازاین رو نیازمند برقراری ساختاری معادل یا مشابه در زبان فارسی هستند. این تعادل، به ویژه در مورد ترجمه قرآن کریم، اجتناب ناپذیر است تا جایی که ترجمه قرآن را علمی تر و منطقی تر می سازد. از مهم ترین ساختارهای زبانی که نقشی بنیادین در فرایند ترجمه و تحلیل های بین زبانی دارد، ساختار نحوی است. «تمییز» ازجمله نقش های نحوی است که ترجمه آن به سبب فقدان معادل ساختاری در زبان فارسی دقت خاصی می طلبد. از همین روی باید بر مبنای مشابه ساختاری -نه معادل ساختاری- در زبان فارسی معادل یابی شود. بی دقتی در برقراری این پیوند متعادل سبب بروز مشکلات و چالش هایی در حوزه ترجمه فارسی تمییز می شود. بر همین اساس، این مقاله ترجمه دکتر حدّاد عادل را مورد مداقّه و اعمال نظر قرار داده که نتایج حاصله حاکی از توفیق این مترجم در دستیابی به معادل هایی دقیق و نزدیک تر برای تمییز در زبان مقصد بوده است. بررسی ها نشان داد که ترجمه ایشان نسبت به بسیاری از ترجمه های معاصر موفق تر عمل کرده است تا جایی که بیشتر تمییزهای موجود در سوره های مریم و اسراء را به درستی ترجمه کرده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان