درخت حوزه‌های تخصصی

تبعیّت و اطاعت بی چون و چرا از پیامبر اکرم(ص)، امری شرعی و عقلی می باشد، چون اگر بنا باشد که هر کس طبق سلیقة خویش عمل نماید و هر جا که سخنان پیامبر(ص) موافق امیال نفسانی و دنیایی وی بود، طبق آن عمل کند و اگر در مواردی که کلام رسول اکرم(ص)، وفق مرادش نبود، بدان توجّه ننماید و در پی مخالفت برآید، بی شک چنین کسی پیرو شریعت مقدّس اسلام نباشد، گرچه به ظاهر خود را مؤمن قلمداد نماید. در واقع، چنین انسانی منافق یا جاهل به حقیقت دین می باشد که در هر دو صورت، خارج از زمرة مؤمنان است. جاهل را باید متنبّه نمود و از فتنه گری منافق باید دوری جست و در صورت امکان، باید او را به مؤمنان معرّفی کرد و آگاهی داد. این جستار در پی آنست که به اختصار و با استناد به آیات و روایات، وجوب اطاعت پیامبر اکرم(ص) و دیگر معصومان، علیهم السّلام، و حرمت مخالفت با اقوال و اعمال آن حضرات را در حدود یک مقاله بیان نماید و آثار و عواقب آزار و مخالفت با آنان را به رشتة تحریر کشد.

سِرُّالإسراء تألیف استاد عرفان و اخلاق معاصر، مرحوم آیت الله سعادت پرور; است که با روش های اجتهادی به استنباط معارف عرفانی و آموزه های اخلاقی از کتاب و سنت پرداخته است. این تحقیق، به تدوین قوانین عامی می پردازد که در پسْ زمینه روش مؤلف کتاب سِرُّالإسراء برای فهم آیات و روایات عرفانی و اخلاقی و یا در صدور توصیه های تربیتی بر اساس کتاب و سنت به کار رفته است. این قواعد، هم وزن قواعد فقهی در دانش فقه و دارای همان کاربرد و کارکرد در حوزه عرفان و اخلاق اسلامی است؛ و برای نخستین بار، در این تحقیق، به عنوان حوزه ای نو در عرفان و اخلاق اسلامی معرفی می شود. تحقیق حاضر با روش کتابخانه ای و بر اساس شیوه استقرائی (تحلیل تماتیک) با بررسی صدها نمونه از روش استاد فقید، در استنباط از آیات و روایات اخلاقی در این کتاب، توانسته نُه قاعده کلی حاکم بر روش ایشان را استخراج کند و مصادیق و کارکردهای این قواعد را نیز نشان دهد.

برخی منتقدان، قرآن کریم را به منزله متنی مقدس مطالعه می کنند که به خشونت ورزی امر می کند. در مقابل، پژوهش حاضر بر محتوایی قرآنی متمرکز شده است که با نفی خشونت، به ویژه در مقام تحریم خشونتِ مستقیم ارتباط می یابد. شواهد قرآنیِ مطالعه شده در این جستار عبارت اند از: نفی قتل نفس، نفی کشتار انبیا، نفی خشونت فرعونی، و نفی قتل اولاد. مطابق با گونه ای مشخص از نوع شناسی خشونت، روشن خواهد شد که چنان مصادیقی از خشونت مستقیم که در قرآن کریم تحریم شده است، در واقع، می تواند نیازهای اساسی انسان به بِهروزی، معنا و هویت و نیز آزادی و حریّت را با چالش مواجه سازد. با توجه به شواهد قرآنی می توان دریافت که آنچه خداوند متعال در موضوعات چهارگانه فوق طرد و نفی کرده است، صرفاً خدشه دار ساختن مسئله بقا و محروم ساختن انسان ها از نیاز اساسی شان به حیات نیست. بر خلاف دیدگاه منتقدان مذکور، قرآن کریم علاوه بر تحریم خشونت مستقیم در سطح ظاهر یعنی ستاندن جان سایر انسان ها در حقیقت، ابعاد مختلف آن را نیز در نظر داشته است؛ از توجه به حق بقا و حیات انسان در سطح آشکار تا نیازهایی چون بهروزی، بهره مندی از معنا و هویت و نیز آزادی. به علاوه، اهتمام قرآن کریم به تحریم خشونت که با پنداشت تولید صلح منفی ارتباط می یابد نیز قابل توجه است.

ترجمه قرائت قرآن در نماز، یکی از مباحث فرعی مربوط به حوزه ترجمه قرآن است. درباره اصل ترجمه قرآن، عالمان و قرآ ن پژوهان، دیدگاههای مختلفی دارند، اما برایند و دیدگاه غالب دانشمندان فریقین در بحث ترجمه قرآن، به سمت جواز آن نشانه رفته است. به تبع جواز یا عدم جواز ترجمه قرآن، قرائت ترجمه حمد و سوره نیز از دیرباز هم در میان مفسران و هم در میان فقها مطرح بوده و عالمان و مفسران مسلمان درباره آن اظهار نظر کرده اند. در میان مذاهب اسلامی، بحث جواز ترجمه قرآن در نماز، با فتوای ابوحنیفه آغاز گردید. این مقاله چگونگی این موضوع را در میان مذاهب اسلامی مورد بررسی قرار می دهد و در نهایت مشخص می کند افزون بر اجماع عالمان شیعه بر عدم جواز ترجمه قرآن در نماز، شافعیه، حنبلیه و مالکیه نیز چنین نظری را دارند و در برخی متون فقهی قول به بازگشت ابوحنیفه از دیدگاه قبلی خود دال بر جواز ترجمه گزارش شده است، هرچند جستجو در اقوال خود ابوحنیفه چنین بازگشتی را تأیید نمی کند.

علم جدید از مجازی بودن طلوع و غروب خورشید و حرکت ظاهری آن در پهنای آسمان پرده برداشته و مسجّل نموده که رؤیت مزبور صرفاً معلول حرکت زمین است نه آن که خورشید را به واقع حرکتی بر گرد زمین باشد. از دیگر سو، قرآن مبین در فضایی که از بیان حرکت خورشید چیزی جز همین حرکت ظاهری آن به ذهن ها تبادر نمی یافت، به حرکت و سیر آن در مسیری دورانی تصریح ورزیده است. هرچند علم کنونی هم از حرکت خورشید به دور مرکز کهکشان خودی سخن می گوید، امّا حمل بیان قرآن بر این مصداق تازه مکشوف روا جلوه نمی کند. چون متکلّم بلیغ از الفاظ خود، معانی یا مصادیقی را اراده نمی کند که امکان ظهور یافتن آن ها در ذهن مخاطبان مستقیمش منتفی است. افزون بر این، اگر مراد قرآن، همان حرکت ظاهری معهود نبود، علی القاعده با قرینه ای شفّاف ذهن مخاطبان را از آن عهد ذهنی منصرف می نمود. بدین سان حمل بیان قرآن بر همان حرکت ظاهری خورشید متعیّن جلوه می کند، ولی در این میان تصادمی میان قرآن و علم رخ نمی دهد. چون متن متین وحی اساساً در مقام تبیین واقعیت فیزیکی امر خورشید نیست و از حرکت خورشید به عنوان موضوعی علمی سخن نمی گوید، بلکه بر آن است تا با استشهاد به آن چه مخاطبان می بینند، تصویری ایمان آفرین و خالق نما خلق کند.

خداوند متعال مفاهیم و حقایق والا و قدسی را در قالب متن قرآن کریم بر پیامبر اسلام(ص) وحی نموده است. در طی این فرایند جهت بهره مندی وهدایت بشریت، بخشی از این مفاهیم در قالب داستانهای پیامبران بیان شده است. تصویرپردازی ها و جنبه های هنری و زیبا شناختی گنجانده شده در این داستان ها چنان است که عقل و روان هر شنونده و خواننده ای را مجذوب خود می سازد. بررسی قصه های قرآنی از جمله داستان حضرت موسی(ع) که در این تحقیق بطور اخص بدان پرداخته می شود، ما را با ابعادی از تصویرپردازی قرآن آشنا می سازد. به طوری که قرآن کریم شیوه های مختلفی را در تصویرسازی خود به کار بسته است، از جمله ساختار تکرار، که در آن وجود تراکیب یا عبارات به ظاهر یکسان یا متشابه، در نگاه نخست ممکن است این ذهنیت در خواننده ایجاد شود که این گزاره ها بی هیچ تفاوت معنایی در سوره های مختلف تکرار شده اند. حال آنکه بررسی دقیق اینگونه ساختارها ما را به تفاوتهای دقیق و لطیفی میان آنها رهنمون می سازد و نشان می دهد این گزاره ها در سوره های مختلف، هرچند در کلیت امر مشترک می باشند اما هریک نسبت به دیگری مفهوم و دلالت خاص خود را نیز دارد، به طوری که در حقیقت هر گزاره به زمانی خاص و حادثه ای مشخص و بخشی از کل داستان اشاره دارد. به طوریکه از کنار هم گذاشتن مجموع این آیات و گزاره ها می توان به تصویری کامل و دقیق از داستان های پیامبران از جمله داستان حضرت موسی (ع) در قرآن دست یافت.

دربارة کارامدی مدیریت دولتی راه کارهای زیاد و متنوعی از سوی اندیشمندان مدیریت ارائه شده که به سبب متکی بودن بر برداشت تجربی، ناقص و گاه متضادند. این راه کارها، به سبب نقص، تناقض و نیز تفاوت فکری و فرهنگی دانشمندان آن، با مدیریت دولتی در سازمان های جامعة اسلامی سازگاری ندارد. ازاین رو، نوشتار حاضر با طرح این پرسش که راه کارهای کارامدی مدیریت دولتی با رویکرد اسلامی چیست، آیات قرآن کریم را به روش استنباطی مطالعه نموده و سپس برای تفسیر و بیان محتوای آنها از تفسیر گران سنگ المیزان بهره برده که حاصل آن دو دسته راه کار رفتاری و ساختاری برای دست یابی به کارامدی مدیریت دولتی است.

دیدگاه های مختلفی درباره آزادی دینی وجود دارد؛ یکی از آیاتی که به آن استناد می شود، آیه «لَا إ ِکْراهَ فِی الدِّین ِ» است. با این وجود، تفسیرآزادی دینی در مفهوم «لااکراه» یکسان نیست و تعیین مصداق های متفاوت در نوع آزادی، لوازم متعدد و گاه متضاد را دربر خواهد گرفت. در این تحقیق که با تکیه بر آرای علامه طباطبایی، شهید مطهری و آیت الله جوادی آملی می باشد، درصدد تعیین مصداق آزادی مورد نظر آیه است. از عوامل اختلاف دیدگاه ها تعدد آرا مفسران درباره شأن نزول آیه می داند. علاوه بر این، تعریف دین، تأثیر مستقیمی در تعیین مصداق آزادی مورد نظر آیه دارد. بر این اساس می توان گفت ازمیان شأن نزول های آیه، ماجرای زنانی که بچه هایشان یهودی بودند، به واقعیت نزدیک تر است و تفسیرآزادی عقیده مطلوب تر به نظر می رسد. ضمن اینکه آیه شریفه در فضای آزادی تشریعی برگرفته از آزادی تکوینی سخن می گوید.

در بررسی هر پدیده و موضوعی در قرآن، علاوه بر توجه به مفهوم درست آن، تفاسیر و کتاب های لغت، شناخت کامل آن پدیده و کارکرد آن در جامعه عصر نزول نقشی تعیین کننده دارد. توجه به جغرافیای سخن و رویکرد تاریخی- جامعه شناختی از زوایای پنهانی نشان می دهد که در بررسی آیات بی مدد این رویکرد آشکار نمی شود. یکی از موضوعات مهم در تاریخ رسالت نبی اکرم (ص) معارضات زبانی مشرکان در مقابل دعوت الهی ایشان بود. در میان نسبت های ناروایی که مشرکان به قرآن و پیامبر (ص) روا داشتند، شعر و شاعری جایگاهی خاص دارد؛ اتهامی که امروز نیز دست مایه طعنه برخی روشنفکران شده است. این مقاله با رویکردی تاریخی- جامعه شناختی به واکاوی پدیده شعر و شاعری از دیدگاه قرآن، چرایی و اهداف مشرکان از واردکردن این نسبت های ناروا و شیوه های مقابله قرآن با آن می پردازد. کلیدواژه ها: معارضات زبانی، مشرکان، مجنون، پیامبر (ص)، فضای عصر نزول.

تصویرگری و تصویرپردازی یکی از وجوه اعجاز هنری قرآن کریم بشمار می رود. قرآن کریم با بهره گیری از آواها، حروف، واژگان و ترکیبات موجود، در ذهن مخاطبان خود تصویری زنده و پویا از تمام پدیده ها به نمایش گذاشته است که با ذهنی آفرینش گر و موهبتی الهی می توان تصاویر موجود در آیات را درک نمود. تصاویر قرآن همه دارای معیار است و رکن اصلی همه این تصاویر، هماهنگی آن ها با هدف هدایتی قرآن است که برای فهم بهتر این تصاویر باید به الفاظ و دلالت های لغوی و معنوی آن ها و نواخت موسیقیایی جملات و صورت ها و سایه های الفاظ هم آهنگ توجه نمود. یکی از زیباترین تصویرگری ها و تصویرسازی های قرآن کریم، در سُوَر مسبّحات (اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی) متجلّی است. باید گفت وحدت اندیشه با اهتمام به تسبیح و تحمید و جایگاه ویژه پیامبر و اهل بیت(ع)، انفاق و نقش برجسته آن در کمال آدمی، در سایه دو صفت حکیم و عزیز بر تصاویر این سُوَر حاکم است و هر یک از این تصاویر در عین برخورداری از یک استقلال شخصیّتی، واجد نوعی ارتباط درونی با سایر تصاویر است. این مقاله به بخشی از اعجاز قرآن کریم از مجرای کارکرد تصویر هنری سُوَر مسبّحات پرداخته است. در تصویرگری های سُوَر مسبّحات تسبیح خدای متعال از سوی تمامی موجودات به شکل واضح نمایان است و از سوی دیگر عزّت و حکمت، رنگ غالب این تصاویر می باشد. تصویرگری و تصویرپردازی یکی از وجوه اعجاز هنری قرآن کریم بشمار می رود. قرآن کریم با بهره گیری از آواها، حروف، واژگان و ترکیبات موجود، در ذهن مخاطبان خود تصویری زنده و پویا از تمام پدیده ها به نمایش گذاشته است که با ذهنی آفرینش گر و موهبتی الهی می توان تصاویر موجود در آیات را درک نمود. تصاویر قرآن همه دارای معیار است و رکن اصلی همه این تصاویر، هماهنگی آن ها با هدف هدایتی قرآن است که برای فهم بهتر این تصاویر باید به الفاظ و دلالت های لغوی و معنوی آن ها و نواخت موسیقیایی جملات و صورت ها و سایه های الفاظ هم آهنگ توجه نمود. یکی از زیباترین تصویرگری ها و تصویرسازی های قرآن کریم، در سُوَر مسبّحات (اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی) متجلّی است. باید گفت وحدت اندیشه با اهتمام به تسبیح و تحمید و جایگاه ویژه پیامبر و اهل بیت(ع)، انفاق و نقش برجسته آن در کمال آدمی، در سایه دو صفت حکیم و عزیز بر تصاویر این سُوَر حاکم است و هر یک از این تصاویر در عین برخورداری از یک استقلال شخصیّتی، واجد نوعی ارتباط درونی با سایر تصاویر است. این مقاله به بخشی از اعجاز قرآن کریم از مجرای کارکرد تصویر هنری سُوَر مسبّحات پرداخته است. در تصویرگری های سُوَر مسبّحات تسبیح خدای متعال از سوی تمامی موجودات به شکل واضح نمایان است و از سوی دیگر عزّت و حکمت، رنگ غالب این تصاویر می باشد.

مقاله حاضر به یکی از مسایل إلاهیات اجتماعی با عنوان تمثیل های جامعه شناسانه پرداخته است. إلاهیات اجتماعی به رشته ای اطلاق می شود که تلاش می کند تا نقطه نظرات و دیدگاه های رهبران دینی (خداوند، پیامبران و امامان) در زمینه حیات اجتماعی انسان و مسایل و لوازم و عوارض ذاتی و عرضی مرتبط با آن را از طریق پژوهش در متون دینی روشن سازد. این قبیل پژوهش ها به غایت ضروری و با اهمیّت اند زیرا دیدگاه رهبران دینی برای بهبود زندگی جمعی مان را به ما می آموزند و تکمله ای بر پژوهش های فلسفی (فلسفه اجتماع) و پژوهش های تجربی (جامعه شناسی) محسوب می شوند. این پژوهش ها در عین حال می توانند، گامی در مسیر دستیابی به نظریه اجتماعی اسلامی در نظر گرفته شوند. تحقیق در مسئله تمثیل های جامعه شناختی در متون دینی کاری نو و بی سابقه است. در این تحقیق، سه دسته از تمثیل ها در قالب تمثیل های اندام واره ای، تمثیل های مکانیکی و تمثیل های میدانی، استخراج و شرح داده شده اند. اگرچه این تمثیل ها، در متون اسلامی متعدّدی موجود بوده اند، ولی هیچگاه با رویکردی جمعی و جامعه شناسانه مورد بررسی قرار نگرفته اند. نوآوری مقاله حاضر نیز در همین نگرش جامعه شناسانه به این متون و شرح و توضیح آنها می باشد. این تحقیق و نظایر آن، پای متون اجتماعی اسلام را به زندگی روزمرّه جمعی ما باز کرده و زمینه بهره گیری از آنها در بهبود اوضاع و شرایط مختلف اجتماعی را فراهم می آورند. تعدّد و تکثّر تمثیل های جامعه شناختی در متون دینی در عین حال حاوی این نکته است که حیات اجتماعی انسان دارای واقعیتی کاملاً غامض، مبهم، و پیچیده است که تنها از طریق تشبیه و تمثیل و استعاره می توان از موجودیت آن پرده برداشت.

بررسی کارکردهای ایمان دینی در عرصه های مختلف زندگی از جمله مباحث بنیادی است که توجه فیلسوفان، متکلمان، روان شناسان و جامعه شناسان را به خود معطوف ساخته است. قرآن کریم نیز ایمان را یکی از معیار های سه گانه انسانیت در کنار عمل صالح و علم یا آگاهی دانسته است. هدف این مقاله بررسی کارکرد های روان شناختی ایمان در زندگی انسان، بر اساس منابع اصیل اسلامی است. سوال تحقیق این است که کارکردهای روان شناختی ایمان در زندگی در قرآن و روایات با تاکید بر آثار استاد مطهری چیست؟ بعد از بررسی اجمالی ماهیت ایمان، کارکردهای آن در حیطه روان شناختی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. این بررسی نشان داد که ایمان مایه حیات حقیقی انسان و جاودانگی او می شود. و در صورتی که درونی شده باشد برکات فراوانی در حیطه ای شناختی، روان شناختی، و رفتاری بر جای می گذارد و می تواند حسن دنیا و حسن آخرت و سلامت جسم و جان را در دو سرا رقم بزند. مهم ترین کارکردهای ایمان در بعد روان شناختی عبارتند از: خوش بینی، وحدت شخصیتی، روشن دلی، روشن بینی، امیدواری، آرامش روحی، آزادی معنوی، بهره مندی از لذت های متعالی، گریز از خودبیگانگی، محبوبیت، ایجاد حیات حقیقی و نجات و رستگاری. بنابراین انسان با آراستن خود به ایمان دینی می توانند به این نتایج بی نظیر در راستای دستیابی به یک حیات حقیقی و برخوردار از سعادت دنیا و آخرت دست یابند.

بیان دقیق و قطعی تاریخ نزول بسیاری از آیات قرآن، امکان پذیر نیست لکن می توان با جمع آوری قراین تاریخی و نقلی، تاریخ نزول تعدادی از آیات را به صورت اطمینان بخش اعلام نمود. آیاتی که در ماه مبارک رمضان نازل گردیده اند نیز از این قاعده مستثنا نبوده و گرچه قطع به نزول آنها در ماه مبارک رمضان ناممکن است اما با توجه به اقوال و مستندات می توان تا حدودی به نزول برخی از آیات در آن ماه مبارک، اطمینان داشت. در نوشتار پیش رو، سعی شده است تا نخست سوره های محتمل النزول در ماه رمضان بیان شود سپس آیاتی که نزول آنها در ماه رمضان احتمال دارد. در هر دو قسمت، ترتیب مصحف حاضر در آوردن مطالب لحاظ شده است. برخی از سوره ها و آیات مذکور عبارتند از پنج آیه ابتدایی سوره علق، اولین آیات 184 و 187 سوره بقره، آیه 94 سوره حجر، آیه 30 انفال از جمله آیات رمضانیه می باشند.

قرآن کریم، به موضوع تفکر و تدبر اهمیت ویژه ای داده است به گونه ای که واژگان مرتبط با این مفهوم از بسامد بالایی در واژگان قرآنی برخوردار می باشند. پرداختن به واژگان قرآنی نیز همواره مورد توجه زبان شناسان بوده است و یکی از مهمترین مسائلی که درباره آن به کنکاش پرداخته اند، پاسخ به این سؤال است که آیا به ترادف واژگان قرآنی می توان معتقد بود؟ یا اینکه به جای ترادف واژه، باید مفهوم تقارب را انتخاب کرد؟ امروزه با پدید آمدن بررسی های موضوعی درباره قرآن کریم ضروری است، پژوهش های گسترده تری در این باب صورت پذیرد که یکی از حیطه های آن مسائل لغوی و زبانشناسی می باشد. این مقاله در صدد است با بررسی لغوی تعدادی از واژگان مرتبط با مفهوم «فکر»، به این مسأله بپردازد و پاسخی درخور ارائه دهد که نسبت واژگان مرتبط با این مفهوم در قرآن، با مفهوم ترادف و تقارب به چه صورت می باشد و بار معنایی این واژگان نسبت به یکدیگر چگونه است؟ وجه نوآوری پژوهش حاضر این است که، علاوه بر تحلیل تک واژه ها، واژگانی که دارای تقارب معنایی هستند نیز در دسته های مجزا گنجانده شده اند.

إنّ الصوت اللغوی هو البنیة اللغویة الصغری المکونة للکلمات والتراکیب والآیات، إلی جانب ذلک فهو عنصر أساس فی الإعجاز القرآنی. والأصوات اللغویة تدرس بشکل عام من جانبین: جانب الأصوات المجردة التی یُرکّز فیها على صفات الأصوات ومخارجها، وجانب الأصوات المتَشکَّلة ویُرکز فیها على المقاطع والفواصل والتنغیم وغیرها. الدراسة الصوتیة فی الآیات الفقهیة ذات أهمیة کثیرة بینما نشاهد أن المفسرین یعتنون بالجهة المعجمیة والدلالیة فیها لأجل استنباط الأحکام الشرعیة فقط ویغفلون عن الجهات الأخری منها الجهة الصوتیة. لهذا یهدف المقال هذا دراسة صوتیة لآیات الحجاب بمنهج وصفی تحلیلی وإحصائی حیث نلاحظ أنّ موسیقی هذه الآیات تتناسب مع مضمونها. فالموسیقی لاتتنافی مع قوة بیان الأحکام، فعلینا أن نعتنی بالموسیقی کمقوم أساسی للبیان حیثما لکل مقال موسیقی خاص له والإیقاع المنسجم بالمضمون یسبب تاثیراً أکثر فی المتلقین. نتائج البحث تدل علی الأمور التالیة: جاءت الجمل حسب مضمونها بالموسیقی المختلفة، ففی مواقع الشدة والقوة تُستفاد من الأصوات المجهورة والشدیدة والمنفجرة، وفی مواقع الحیاء والهدوء تُستفاد من الأصوات المهموسة، وفی مواضع الأکثر اقتراباً الی المخاطب تُستعمل الأصوات الصفیریة، وعند إطالة الکلام وامتداده تغلب المقاطع المتوسطة وعند التکلم حول موضوع یرتبط بالحیاء ترجح المقاطع القصیرة.

رویکرد مسئله محور یکی از شیوه های اثربخش «تدبر در قرآن» است. این رویکرد در برابر رهیافت موضوع محور و رهیافت مفهوم محور به کار می رود. بررسی تاریخی روی آوری مفسران به آیه 97 سوره نحل نشان می دهد که نداشتن رویکرد مسئله محور موجب شده است که بسیاری از آنها بدون ذکر هیچ نکته ای از این آیه گذر کنند و بسیاری نیز که به تفسیر آیه پرداخته اند فقط به بیان نکات پراکنده و بدون انسجام اکتفا نمایند. این پژوهش روشن کرده است که تاکنون تنها سه تَن از مفسران، مواجهه مسئله محور با این آیه داشته اند و توانسته اند بدین شکل به مقومات و خصوصیات حیات طیبه دست یابند. در این مقاله پس از تحقیق در مفاد این آیه، 12 مسئله مهم و شایسته پژوهش مرتبط با این آیه ارائه شده و به اجمال برای برخی از آنها روش صحیح حل آنها بیان شده است.

مدیریّت اسلامی مبتنی برجهان بینی دینی و از الزامات جامعة اسلامی است. بنابراین، باید به دنبال شناخت ویژگی هایی بود که با خلقت و فطرت انسانی همساز و متقارن باشد. بی شک چنین معیارهایی را باید در قرآن و نهج البلاغه و کلام معصومین، علیهم السّلام، جستجو کرد. در این راستا، در مقالة حاضر، به تعریف مدیر و مدیریّت پرداخته شده است و معلوم شده که آن مفهوم ذهنی که از مجموع رفتار مدیران درک می کنیم، مدیریّت نام دارد و مدیر کسی است که می تواند فعّالیّت های افراد را برای رسیدن به هدف یا اهداف معیّنی هماهنگ و به صورت شایسته ای سازمان دهد. در ادامه به شناخت ویژگیهای شخصیّتی مدیر، از جمله ایمان، تقوا و ... پرداخته و تلاش شده است که دیدگاه قرآن و نهج البلاغه دراین زمینه، مورد توجّه قرار گیرد. همچنین از نقطه نظر مفسّران عالی مقام و صاحب نظران نیز استفاده شده است.