درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۹٬۹۰۱ تا ۹٬۹۲۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۹۹۰۱.

بررسی تأثیر متعلق معرفت در اخلاق از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: شناخت اخلاق دنیا آخرت دستورات اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۶۲۱
در این مقاله سعی شده است تا تأثیر متعلق معرفت بر اخلاق از منظر قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور ابتدا آیات قرآن کریم با این نگاه مورد بررسی و مداقه قرار گرفتند و معرفت هایی که در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته اند و اثرگذار بر اخلاق هستند، دسته بندی شده و مورد تحلیل قرار گرفته اند که عبارت اند از: 1. شناخت دنیا، 2. شناخت آخرت، 3. شناخت شریعت و دستورات اخلاقی، 4. شناخت شیطان و راه های مبارزه با آن، 5. شناخت انسان، 6. شناخت خداوند متعال. سپس بررسی شده است که در این معرفت ها و در مراتب مندرج در آن ها چه میزان تأثیر اخلاقی برآورد می شود و شناخت کدام یک از آن ها اثرات اخلاقی عمیق تر و کامل تری دارد؟ نتیجه این بوده است که متعلق معرفت هر اندازه متعالی تر شود، اثر اخلاقی آن نیز عمیق تر و متعالی تر می گردد و بالاترین معرفت که همان توحید و شناخت صفات الهی است، بالاترین اثرات را در اصلاح اخلاق خواهد گذاشت.
۹۹۰۲.

پژوهش تطبیقی عصری بودن فهم قرآن از دیدگاه مغنیه و شلتوت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۳) 73 - 94
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۰ تعداد دانلود : ۴۸۳
عصری بودن فهم قرآن به عنوان یکی از لوازم جاودانگی و جهان شمولی قرآن کریم، به این معناست که می توان با نگاه جدید به پاسخگویی نیازهای مخاطبان پرداخت و اقتضائات و شرایط فرهنگی اجتماعی هر عصری را در نظر گرفت؛ چیزی که در فهم جدید قرآن تأثیر داشته و مفاهیم این کتاب آسمانی را در هر زمان و مکان و نزد هر قومی با تفسیر جدیدی که این کتاب ظرفیت آن را دارد، تازه ساخته است. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی، عصری بودن فهم قرآن را در دو تفسیر مهم از فریقین ( تفسیر الکاشف و تفسیرالقرآن الکریم</em>)، به شکل تطبیقی کاویده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مغنیه با نگرش اقناعی و شلتوت با رویکرد تقریبی، تفسیر خود را عصری ساخته، یعنی نیازها و اقتضائات زمان و مکان موجب شده که این دو مفسر با دو رویکرد متفاوت در فهم آیات قرآن، هم عصریّت را به عنوان یک مبنا پذیرفته، و هم قائل به تأثیر عصریّت شده و مواردی نظیر آیات علوم در قرآن، تعیین مصادیق جدید و لزوم پاسخگویی به شبهات پیرامون قرآن را به عنوان عوامل عصری بودن فهم قرآن ذکر کرده اند. در این میان مغنیه توسعه پذیری معنا در فهم و تفسیر قرآن را به عنوان یکی از عوامل عصری بودن فهم قرآن می پذیرد و شلتوت آن را مخالف با فصاحت و بلاغت و اهداف تربیتی و هدایتی قرآن می داند.
۹۹۰۳.

ارزیابی و نقد ترجمه استعاره در ترجمه های فارسی معاصر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۹ 87 - 132

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم استعاره روش های ترجمه معاصر ارزیابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۶۲۷
بی شک قرآن کریم کتابی است مقدس که برای هدایت بشر نازل گشته تا راه و روش زندگی و نیل به کمال را به او نشان دهد و افزون بر این، کتابی است که فصیح ترین و بلیغ ترین اسلوب های بیانی در آن به کار رفته است. واضح است که تدقیق در این روش های بیانی در فهم و درک بهتر آیات قرآن بسیار مؤثراست؛ از جمله این روش ها که به وفور در قرآن به کار رفته، استعاره است. در این میان، مترجم قرآن باید تلاش کند با آگاهی کافی، موضوع استعاره و استفاده از نظرات علمای بلاغت و مفسران و نیز محققان قرآنی و با بهره گیری از روش های مناسب ترجمه، نسبت به انتقال شایسته آن به زبان مقصد مبادرت نماید. این تحقیق بر آن است تا ضمن بررسی روش های ترجمه استعاره در برخی از مشهورترین ترجمه های فارسی معاصر قرآن (مکارم شیرازی، مشکینی، گرمارودی، فولادوند، معزّی، صفارزاده، قمشه ای، انصاریان، خرمشاهی و صادقی تهرانی)، آن ها را نقد و ارزیابی نماید تا پس از بیان نکات ضعف و قوّت هر یک، شاخص ترین روش ترجمه را در صنعت استعاره معرفی نماید.
۹۹۰۴.

سطوح معانی ظاهری واژگان قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: تفسیر قرآن کریم مفردات سطوح معانی معانی ظاهری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
تعداد بازدید : ۷۹۸ تعداد دانلود : ۴۳۴
هر زبانی قبل از هر چیز از واژگان تشکیل شده اند و واژگان از مهم ترین عناصر انتقال معنا می باشند و در انتقال این معنا نیز از تنوع و سطوح مختلفی برخوردارند. واژگان قرآنی نیز از این امر مستثنا نیستند، لذا کشف و آشنایی با سطوح مختلف انتقال معنا (ظاهری و باطنی) توسط واژگان، می توانند خواننده قرآن را هر چه بیشتر به مقصود و مراد به کارگیرنده آنها واقف کند. در این مقاله تلاش می شود، بر اساس مطالعه کتابخانه ای و نقد و تحلیل داده ها و جمع بندی آنها، تا حد امکان به پرسشهای بالا در حوزه معانی ظاهری قرآن، پاسخ مناسب داده شود که در نتیجه آن آشکار می گردد که معانی ظاهری واژگان قرآنی، به خصوص، از سطوح متنوعی بلکه بعضاً خاص قرآن، برخوردارست که عبارتند از: معنای اشتقاقی، کاربردی، سیاقی و اصطلاح اسلامی (شرعی و قرآنی).
۹۹۰۵.

عوامل افزایش و کاهش پذیری ایمان از دیدگاه قرآن و احادیث (تحلیل کلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 163 - 182

کلیدواژه‌ها: ماهیت ایمان عوامل افزایش و کاهش پذیری ایمان یقین ظن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۸ تعداد دانلود : ۲۸۶
ایمان عبارت از تصدیق قلبی است که اقرار زبانی بیانگر آن و عمل جوارحی از آثار و نتایج آن است. یکی از ویژگی های مهمّ و اساسی ایمان، ویژگی افزایش و کاهش پذیری آن است که از نظر عدّه ای از متکلّمان مسلمان وصفی ذاتی برای حقیقت ایمان است، و از نظر عدّه ای دیگر وصفی متعلِّق به اعراض و امور زائد بر اصل ایمان بشمار می آید. کسانی که افزایش و کاهش پذیری ایمان را وصف ذاتی ایمان می دانند، این تحوّل پذیری را هم در حوزه عناصر مندرج در ماهیّت ایمان می پذیرند، و هم در حوزه ی اقوال و اعمال ایمانی به عنوان اعراض و نتایج آن . مقاله پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ماهیّت ایمان و عوامل افزایش و کاهش آن از منظر قرآن و احادیث می پردازد. این عوامل در دو قسمِ عوامل معرفتی، و عوامل اخلاقی رفتاری مورد بررسی قرار می گیرند. عوامل معرفتی افزایش ایمان؛ یقین و ظنّ عالمانه، و در مقابل، عوامل کاهش ایمان عبارت از؛ جهل و نادانی و تکیه بر ظنّ و گمان جاهلانه معرّفی گردیده و در ادامه عوامل اخلاقی-رفتاری افزایش و کاهش ایمان بررسی شده است. در بررسی نقش عوامل معرفتی در ایمان، به اثبات می رسد که افزون بر یقین نظری و نیز یقین روانشناختی یا شهودی، ظنِّ عالمانه نیز می تواند در ایمان ورزی انسانها نقش مهمّی را ایفاء کند و هر دو عناصری افزایش و کاهش پذیر برای ایمان بشمار آیند.
۹۹۰۷.

مبانی فلسفی تربیت انسان در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۲ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸۶)

کلیدواژه‌ها: نفس تربیت هویت تعلقی حرکت جوهری دامنه تربیت ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۷ تعداد دانلود : ۵۰۵
در این مقاله و با استفاده از روش تحلیل و استنتاج، تلاش شده تا طرحی از پیامدهای دیدگاهِ فلسفی ملاصدرا در حوزه تربیت، ارائه گردد. چنین طرحی میتواند چارچوب و چشم اندازی از تربیت دینی و الهی را در فضای غبار آلود و بحران زده نظامهای تربیتیِ سکولار، برای ما ترسیم نماید. ارتزاق از سرچشمه وحی و روایات و تلفیق برهان با شهود در فلسفه صدرایی، جایگاهی ویژه به این فلسفه بخشیده است. ابتکار ملاصدرا درطرح هویتِ تعلقی نفس، ضمن حل معمای ناگشوده ارتباط نفس با بدن، امکانِ تحولِ ذاتی نفس(در مقابل تحول در اعراضِ نفس) را اثبات، و ضرورتِ عقلی تربیت را تبیین مینماید. در طرح انسانشناسی فلسفی ملاصدرا، نفس، هم برای حدوث و هم برای تحقق هویت خویش به بدن نیاز دارد. بدن میدانِ ظهور نفس، محل افعالِ آن، و تنها سرمایه انسان برای خلق هویت خویش است. بدن، نقشی پیچیده و منحصر بفرد در فرآیند تربیتِ انسان، برعهده دارد. دستی ابی ب ه تص وی ری روشن از چگونگیِ تبدیلِ وج ودی م ادی(ن ط ف ه)، ب ه انس انی مج رد و اب دی، رم ز گش ایی از نظ ریه ح رک ت ج وهری او و بیان حقیقتِ تربیت است. در نهایت، ملاصدرا با طرح نظریه جسمانیهالحدوث روحانیه البقا بودنِ نفس، نشان میدهد که دامنه و نهایت تربیتِ انسان از چشم اندازی بیکرانه، عمیق و شگفت انگیز برخوردار است.
۹۹۰۸.

نگاه تطبیقی به تأثیر علوم قرآن در تفسیر صحیح از دیدگاه مفسران

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 123 - 148

کلیدواژه‌ها: علوم قرآن تفسیر محکم و متشابه اسباب نزول مکی و مدنی قرائت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۸ تعداد دانلود : ۵۶۸
از جمله علوم مهمی که در تفسیر صحیح قرآن جایگاه تعیین کننده ای دارد، علوم قرآن است که مقاله حاضر با هدف تأثیر گذاری این علوم به عنوان مقدمه فهم و تفسیر قرآن شکل گرفته است. این پژوهش بر آن است تا با نگاه تطبیقی به بررسی تأثیرات علوم قرآن به ویژه شاخه های مهم آن در تفسیر صحیح بپردازد و با بررسی حدود و میزان تأثیر دانش های قرآنی، زمینه آشنایی دانش هایی که نقش اساسی در تفسیر و فهم قرآن دارند را فراهم نماید. حاصل این مطالعه با توجه به بکارگیری فراوان شاخه های تأثیر گذار علوم قرآن در تفاسیر مفسران، به ضرورت توجه به این فروع در تفاسیر رهنمون گردید، به طوری که بدون در نظر گرفتن این علوم، فهم و تفسیر صحیح قرآن امکان پذیر نیست. علت چنین اهمیتی، آن است که این علوم تا حدود زیادی ابهامات موجود در آیات را بر طرف می کنند و در حقیقت مقدمه اصلی و ضروری برای فهم معانی اولیه الفاظ قرآن می باشند. بایستی این مهم را در نظر داشته باشیم که علوم قرآن نه تنها در شناخت بهتر و کامل تر از جایگاه و چیستیِ قرآن کریم بسیار مؤثر است، بلکه آشنایی مفسر با این علوم به منظور فهم صحیح مفاهیم آیات قرآن کریم ضروری است.
۹۹۱۰.

واکاوی مفهوم خلود در جهنم با رهیافت معناشناسی هم زمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیایی ۱۸) 53-78

کلیدواژه‌ها: قرآن جهنم خلود معناشناسی هم نشین ها جانشین ها متقابل ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۵۰۰
یکی از مفاهیم ارزشی در قرآن ، مفهوم "خلود"است. این پژوهش با معناشناسی همزمانی مبتنی بر تحلیل روابط همنشینی، جانشینی و متقابل های واژگان خلود به بررسی مفهوم قرآنی وکشف لایه های معنایی آن می پردازد واژه "خلود" 79" بار در قرآن آمده که" 41" بار در مورد بهشتیان و"38 "بار در مورد جهنمی ها است ، تقریبا در"30" مورد آن ، واژه"خلود" با "ابد"همراه بوده که "3 "مورد آن در مورد خلود ابدی کفار معاند در جهنم می باشد. همنشینی مکرر واژه "ابد"با "خلود"بر لزوم جاودانگی هر دو گروه در بهشت وجهنم تأکید دارد. اما به دلیل همنشینی خلود با مشیت الهی درآیات" 105 تا 108 "سوره هود وآیه "128" سوره انعام وتقابل واژه خلود با واژه"احقاب" در آیه" 23" سوره نبأ، امکان خروج مؤمنین عاصی و کفار غیر معاند از جهنم امکان پذیر است.از نظر صرفی واژگان "خلود" در قرآن بیش تر به صیغه اسم فاعل جمع "خالدون ،خالدین " آمده که نشان می دهد ، دستگاه خلود بهشتیان مثبت،پویا ،حمع گرا و دستگاه خلود جهنمی ها منفی،ایستا و ایمان گریز است. نگاه اصلی قرآن به خلود ، این است که دروازه ایمان به روی انسان گشوده شود تا از عذاب جهنم رهایی و به بهشت دست یابد.
۹۹۱۱.

نقض های اصول همکاری گرایس در سوره مجادله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 278 - 298

کلیدواژه‌ها: کاربردشناسی اصول همکاری گرایس سوره مجادله معانی تلویحی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۷ تعداد دانلود : ۳۳۳
ارتباطی که بین عناصر و سازه های یک پاره گفتار وجود دارد، موجب معنامندی کلام می گردد. نظریه همکاری گرایس که از آن با عنوان «اصول همکاری» یاد می شود، شامل چهار اصل «کمیت»، «کیفیت»، «ارتباط» و «شیوه بیان» است که هِرْبِرت پِل گرایس، فیلسوف تحلیل زبان (1913-1988) مخاطب را در گفتگو به رعایت این اصول ملزم می داند. بر پایه این دیدگاه، اگر یک یا هر دو طرف گفتگو از این اصول عدول نمایند، کلام آن ها دارای معنای ضمنی و تلویحی می گردد. سوره مجادله که از برخی عناصر روایی از جمله مکالمه برخوردار است، قابلیت خوانش از منظر اصول چهارگانه گرایس را دارد. لذا پژوهش حاضر بر آن بوده تا به شیوه توصیفی- تحلیلی، نقض اصول مکالمه ای گرایس را در سوره مجادله بررسی کند و از این رهگذر، کارکرد آن نقض ها را در ایجاد معانی تلویحی و فرامتنی تحلیل نماید. نتایج حاصل از این جستار بیانگر این مطلب است که نباید چنین پنداشت که عدم رعایت اصول چهارگانه گرایس معنامندی کلام را در سوره مجادله خدشه دار می سازد، بلکه پیام های تلویحی و انگیزه های متفاوتی از جمله تعلیم آداب معاشرت، سنجش خلوص نیت اغنیا، هشدار و انذار، اهانت عامدانه، اشاره به صفت اعلمیت خداوند و غیره سبب نقض اصول گرایس در این سوره شده است که گوینده، این شیوه گفتمانی را ضمن کاربست سازوکارهایی همچون کنایه، اغراق، تناسی تشبیه و غیره، تأثیرگذارتر از رد و بدل کردن اطّلاعات با عنایت به ساختار ظاهری کلمات می یابد.
۹۹۱۳.

رابطه امر تکوینی و امر تشریعی در عرفان نظری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۱ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۸۲)

کلیدواژه‌ها: حق حقیقت محمدی امر تکوینی امر تشریعی انسان کامل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۶ تعداد دانلود : ۳۲۴
در عرفان نظری، بنا بر اصل وحدت وجود، فقط حق وجود دارد که واحد است. از حق امر واحدی صادر میشود که صادر اول و حقیقت محمدی نامیده میشود. از دیگر سوی، اسماء الهی (و مظاهر غیبی و عینی آنها) بدلیل محدود بودنشان با هم تنازع دارند و اسم الله و مظهرش، حقیقت محمدی، بین اسماء و مظاهر آنان نظم و تعادل برقرار میکند؛ نظم و تعادل بین تنازع مظاهر غیبی اسماء بواسطه عین ثابت حقیقت محمدی بصورت تکوین، و نظم و تعادل میان تنازع مظاهر عینی بواسطه عین خارجی حقیقت محمدی بصورت تشریع برقرار میگردد. تشریع بدین منظور است که انسانها با پیروی از شریعت محمدی از تنازع و محدودیت رهایی یافته و به مقام بیحدی برسند و هرگاه به مقام بیحدی رسیدند با حقیقت محمدی که مظهر اسم الله است، اتحاد پیدا میکنند و بواسطه این اتحاد میتوانند به اذن حق به تصرف و تکوین در هستی بپردازند و واسطه حق و خلق میگردند؛ آنگونه که اسم الله و حقیقت محمدی واسطه حق و خلق در ابتدای تکون موجودات بودند. بنابرین تشریع به تکوین ختم میشود.
۹۹۱۴.

تحلیلی بر تأثیر إختلاف قرائت در «أَوْ لامَسْتُمُ النِّسَاءَ» بر گفتمان فقهی قرضاوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 39-46

کلیدواژه‌ها: آیه ۴۳ نساء آیات الاحکام اختلاف قرائت مصافحه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۷ تعداد دانلود : ۴۴۹
إختلاف قرائت های قرآنی در برخی از آیات، باعث إختلاف در برداشت و فهم مفسران، مترجمان و فقها شده است. در این مقاله با توجه به چرایی عدم مصافحه با نامحرم و نظرات مفسران و علما با إستناد به آیه « أَوْ لامَسْتُمُ النِّسَاءَ » به بررسی اختلاف قرائت های آیه مذکور و أثر آن بر آراء مفسران و فقیهان پرداخته می شود و با بیان إختلاف قرائت دو واژه «لامستم» و «لمستم» و بررسی وجوه قرائت ها و إحتجاج های هر قرائت، با نگاهی تحلیلی نشان داده می شود که تنوع برداشت های حُکمی از این آیه ناظر به إختلاف قرائت های آیه است و توجه به قرائت ها؛ تفاسیر و فتاوی مختلف را ایجاد کرده است. نگارندگان در این مقاله با شیوه تحلیلی تطبیقی به بررسی ترجمه های آیه 43 پرداخته اند و با ارائه دیدگاه های فقهی، قرائی و روایی، ضعف و لغزش برخی از ترجمه ها و فتواها را در عبارت «لامستم النساء» نشان داده اند.
۹۹۱۶.

جستاری در روش تبلیغی حضرت ابراهیم (ع) با تاکید بر آیه 125 نحل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 99-120

کلیدواژه‌ها: آیه 125 نحل روش شناسی تبلیغ تبلیغ حضرت ابراهیم (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۷ تعداد دانلود : ۶۲۹
خدای متعال از باب دستگیری انسان، راهی را برای رسیدن به عرش و تقرب خود قرار داد و راهنمایانی نیز بر این مسیر تعیین کرد. انبیای الهی همان مرشدان طریق حقیقت هستند که مسیر نیل به حضرت حق را نمایان ساخته و راه را از بی راه تمییز می دهند. از طرفی انسان ها روحیات و خلقیات متفاوتی دارند که روش های گوناگونی را برای تربیت آنان می طلبد. در این نگاشته روش تبلیغی حضرت ابراهیم × با تکیه بر کلیت تبلیغی که در آیه 125 سوره نحل بیان شده، بررسی کرده و آیات طبق روش های موعظه، برهان و جدال أحسن تحلیل شده اند؛ زیرا به بیان آیه موردنظر، انسان ها به سه دسته حق پذیر، حق گریز و حق ستیز دسته بندی می شوند که روش تبلیغی مناسب خود را می طلبد. نتیجه حاصل شده حاکی از آن است که بیشترین روش اتخاذشده به وسیله حضرت ابراهیم × روش برهان بوده است.
۹۹۱۷.

تفسیر سوره بقره از منظر مغالطه شناختی

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 86 - 63

کلیدواژه‌ها: قرآن سوره بقره مغالطه استدلال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۶ تعداد دانلود : ۲۸۵
هرگونه خطا در استدلال، مغالطه است. در قرآن کریم، موارد بسیاری از احتجاجات مخالفین در برابر پیامبران آمده است که در بسیاری از آن ها به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه، مغالطه به کار رفته است. امروزه نیز کسانی که در برابر حقانیت دین، برهانی ندارند دست به مغالطه و شبهه سازی می زنند و این مسأله، آشنایی با انواع مغالطه و پاسخ گویی به آن را می طلبد. در مورد قرآن، این اطمینان وجود دارد که نه تنها با مغالطه سخن نگفته بلکه مغالطه دیگران را پاسخ داده است؛  بنابراین قرآن، منبع قابل اعتمادی برای کاوش انواع مغالطه می باشد. هدف این نوشتار، بررسی استدلال مغالطه آمیز مخالفان و سبک تقابل پیامبران با آن ها است. شناخت انواع مغالطات کافران در قرآن کمک می کند تا با الگوگیری از روش برخورد قرآن، مغالطه ها و شبهات امروزی را پاسخ گفت.  در این نوشتار با جست وجو در آیات سوره بقره و با استفاده از منابع منطقی و تفسیری، آیات مربوط به احتجاجات مخالفین شناسایی شد و با انواع مختلف مغالطه مورد تطبیق و مقایسه قرار گرفت. نتیجه شناخت مغالطات در سوره ی بقره عبارت است از: ابطال سخنان مخالفان و اثبات حقانیت دعاوی قرآنی و شناسایی نوع برخورد قرآن و پیامبران در مقابل کاربرد انواع مختلف مغالطه که می توان آن را به عنوان یک قاعده در روش شناسی برخورد با مغالطه ها معرفی کرد. در سوره بقره مغالطاتی آمده است؛ از جمله: توسل به احساسات، مسموم کردن چاه، تبعیض طلبی، آرزواندیشی، برتری ثروت، سنت گرایی، بهانه، اشتراک لفظ و توسل به جهل.
۹۹۱۸.

تأویل از دیدگاه آیت الله معرفت و ابن شهر آشوب مازندرانی

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۹ 131 - 153

کلیدواژه‌ها: تأویل تنزیل آیت الله معرفت ابن شهر آشوب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۶ تعداد دانلود : ۴۱۷
تأویل از واژگان پُر رمز و راز قرآن کریم است که در فهم آموزه های قرآنی نیز نقش بسزایی دارد. نگاهی اجمالی به تاریخ تأویل نزد قرآن پژوهان، حکایت از آن دارد که این واژه، روزگاران پُر فراز و نشیبی را در گستره تعریف گذرانده و آیات قرآن و روایات متعدد نیز بر رازگونه ماندن آن، تأثیر داشته است. نوشتار پیش رو که به روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا به بررسی نظرات آیت الله معرفت و ابن شهر آشوب مازندرانی در این باره بپردازد و به تحلیل آن ها بنشیند. بازخوانی تعریف تأویل و ارزیابی کارکرد تفسیری آن از دیدگاه این دو قرآن پژوه برجسته، از اشتراکات و افتراقات قابل تأملی میان آنان حکایت دارد. بررسی ها نشان می دهد که ابن شهر آشوب بر خلاف آیتالله معرفت -که برای واژه تأویل تعاریف لغوی و اصطلاحی در نظر گرفته- صراحتاً به تعریف این واژه روی نیاورده است و هم چون مفسران نخستین، تفسیر و تأویل را به یک معنا دانسته و با استناد به معیارهای مطمئن، به تبیین آیات مشکل و متشابه قرآن همت گمارده است. آیت الله معرفت نیز تلاش بسیاری در بازشناسی تأویل و ارائه معنای دقیق آن از منظر شیعه نموده است که این معناشناسی می تواند با تکیه بر آیات و روایات و قرائاتِ مفسران گذشته، صفحه تازه ای از صحنه پُر فراز و نشیب تعریف این واژه رمزآلود را رقم زند.
۹۹۲۰.

راهبردها و روش های نهادینه سازی فرهنگ قرآن بر پایه گرایش فطری انسان به کمال و زیبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۱)

کلیدواژه‌ها: قرآن فرهنگ قرآن گرایش فطری کمال زیبایی نهادینه سازی روش های نهادینه سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۴ تعداد دانلود : ۵۱۳
مربیان و فرهنگ سازان در فرایند تبلیغ، تعلیم و تربیت ناگزیرند برای نهادینه سازی فرهنگ قرآن، به گرایش های فطری بشر توجه ویژه کنند؛ چون قرآن کلام خداوند فطرت آفرین، و زبان قرآن هماهنگ با فطرت آدمیان است. این نوشته درصدد تدوین راهبردهایی تربیتی است که از گرایش فطری انسان به زیبایی و کمال استنتاج می شود و نیز بر آن است تا با کشف روش های مناسب برای اجرای این راهبردها، جهان بینی، باورها و ارزش های قرآنی را در مخاطبین قرآن نهادینه کند. در این پژوهش، برای استنتاج هر راهبرد و روش های مربوط به آن، از الگوی منطقی «فرانکنا» استفاده شده و شواهد قرآنی و روایی نیز برای مبانی، اصول و روش های مورد بحث ارائه شده است. در این زمینه بر مبنای «عشق به کمال مطلق»، راهبردهای «تبیین کمال بخشی فرهنگ قرآن»، «معرفی کمالات قرآن و فرهنگ قرآن» و «تقویت و ارتقای حس کمال خواهی» و بر مبنای «گرایش به زیبایی»، راهبردهای «رعایت زیبایی و آراستگی در نهادینه سازی»، «برجسته سازی زیبایی های قرآن» و «تقویت و اعتلای ذائقه زیبایی شناختی» استخراج شده و مجموعاً 24 روش نیز برای اجرای این راهبردها ارائه شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان