درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۴۶۱ تا ۱۰٬۴۸۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۱۰۴۶۱.

تأثیر فعل «کانَ» در پیدایش وجوه قرائت قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 201 - 212

کلیدواژه‌ها: فعل «کانَ» فعل ناقص اسم و خبر اختلاف قرائت اعراب قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۲ تعداد دانلود : ۶۴۳
تحلیل های نحوی متفاوت از آیات قرآن با پدیده اختلاف قرائت در این متن مقدس، پیوندی تنگاتنگ و درخور تحقیق دارد. در این راستا پاره ای از اختلافات قاریان قرآن به انعطاف پذیری نحوی فعل «کانَ» باز می گردد. بدین شرح که گاه دَوَران میان ناقص یا تامّ بودن فعل «کانَ»، سبب اختلاف قرائت شده است. همچنین انعطاف پذیری قواعد زبان عربی در تعیین اسم و خبر فعل ناقص «کانَ» به توسعه اختلافات انجامیده است. افزون بر این دو عامل گاه مؤنث مجازی بودن اسم «کانَ» یا امکان رجوع آن به لفظی مؤنث یا مذکر برحسب سیاق آیه به قرائت مذکر و مؤنث فعل «کانَ» منتهی شده است. بدین سان فعل «کانَ» دست کم از سه سو در پیدایش اختلافات میان قاریان مؤثر بوده است. در این تحقیق کوشش شده است تا با استشهاد به شواهد متعدد از نقش فعل «کانَ» در پیدایش وجوه قرائت، پرده برداشته شود.  
۱۰۴۶۲.

تأملی بر اصلی ترین مبانی کلامی اقتصاد مقاومتی بر پایه قرآن و حدیث

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 53 - 70

کلیدواژه‌ها: اقتصاد مقاومتی قرآن و حدیث مبانی کلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۳۰۰
اقتصاد مقاومتی عبارت است از اقتصادی مستقل که دارای خاصیت مقاومت مدبرانه در مقابل کارشکنی و خباثت دشمن و آسیب ناپذیر در برابر بحران ها و نوسانات بین المللی است. هدف از تدوین این اثر، بررسی مبانی کلامی اقتصاد مقاومتی از دیدگاه قرآن و حدیث و نقش آن ها در تحقق اقتصاد مقاومتی است. لذا این مقاله به این سؤال مهم پاسخ می دهد که مهم ترین مبانی کلامی اقتصاد مقاومتی از دیدگاه قرآن و حدیث کدامند و چه نقشی را در تحقق اقتصاد مقاومتی ایفا می کنند؟ این پژوهش از نوع تحلیل محتوا و کتابخانه ای است و با مراجعه به منابع و آثار مرتبط، داده های مورد نیاز، جمع آوری و در راستای دست یابی به هدف و پاسخ به سوال تحقیق، مورد تجزیه، تحلیل و تدوین قرار گرفته است. یافته های بحث نشان می دهد، ضمن این که نظریه اقتصاد مقاومتی ریشه در اعتقادات و مبانی دینی دارد، مهم ترین مبانی کلامیِ اقتصاد مقاومتی از دیدگاه قرآن و حدیث، خدامحوری و مالکیت حقیقی خداوند و اعتقاد به معاد است. توجه به این مبانی است که می تواند کشور را از بحران های اقتصادی خارج و رونق اقتصادی را در جامعه ایجاد کند.
۱۰۴۶۳.

تأثیرپذیری ترجمه های تحت اللفظی و جمله به جمله قرآن کریم از حرف باء سببیت (مطالعه موردی سوره بقره و آل عمران در ترجمه مُعزّی و آیتی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۸۹) 140 - 163
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۶۰۱
بهترین شکل آن را معادل سازی کند. یکی از این اصول توجه به معانی حرف جرّ «باء» است. هدف از این پژوهش، آشنایی با عملکرد مترجمان قرآن، آیتی1 (جمله به جمله) و معزّی2 (تحت اللفظی) در معادل یابی حرف «باء» سببیّت است. بنا براین با بهره گیری از تفاسیر و منابع دستوری زبان مبدأ و مقصد و روشی استقرایی و توصیفی تحلیلی، به بررسی و نقد دو ترجمه آیتی و معزّی از معنای سببیت حرف جرّ «باء» پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد به دلیل پایبندی به قواعد دستوری زبان مبدأ و رعایت اصل امانت داری، بهترین معادل سازی در ترجمه معزی نمود دارد، ولی چون در ترجمه های کنونی، زبان معیار روز ملاک هست، بنابراین ترجمه آیتی علاوه بر رعایت قواعد دستوری زبان مبدأ، بیشتر به زبان مقصد نزدیک بوده و به قواعد دستوری روز نیز بیشتر پایبند است، بنابراین ترجمه ای مأنوس تر است.
۱۰۴۶۴.

بازخوانی اشتراط قبض تمامی ثمن در بیع سلم در مجلس عقد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 135 - 114

کلیدواژه‌ها: بیع سلم قبض ثمن اجماع غرر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۲ تعداد دانلود : ۳۷۸
نظریه مشهور بین فقهای امامیه، اشتراط پرداخت تمامی ثمن در مجلس عقد معامله سلم و قبل از افتراق متعاملین است و در صورت تخطی از این شرط حکم به فساد معامله مذکور نموده اند، اما از سویی نوع معاملاتی که در قالب قرارداد سلف انجام می شود به شرط مذکور عمل نمی شود و اساسا فلسفه این نوع از قرارداد ها (قرارداد پیش فروش/ پیش خرید) در عصر حاضر، عدم توان مشتری در پرداخت تمامی ثمن و انجام معامله به صورت تقسیطی به سب مذکور است، این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی نگارش شده، به دنبال اثبات این فرضیه است که پرداخت تمامی ثمن در مجلس عقد لازم نبوده و مشتری می تواند بعض یا تمامی ثمن را بعد از مجلس عقد پرداخت نماید و و هر گونه توافق مالی نسبت به پرداخت ثمن به صورت تقسیطی منافاتی با صدق بیع سلم بر این معامله نداشته و به نظر نگارندگان، استدلال فقها برای اثبات این شرط؛ مخدوش است.
۱۰۴۶۵.

بررسی و تحلیل گزارش ها و نقدهای شیخ بهایی در تفسیر عروه الوثقی پیرامون وحدت سوره ها و جزئیت بسمله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 109 - 122

کلیدواژه‌ها: شیخ بهایی تفسیر تفسیر العروه الوثقی استقلال سوره ها جزئیت بسمله گزارش نقد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۳۹۵
بهاء الدین محمد بن حسین عاملی (953-1030ق) بشناخته به «شیخ بهایی» در تفسیر گران سنگ العروه الوثقی آرای مفسران در تفسیر سوره حمد را گزارش کرده، پس از تحلیل و نقد، هر یک را در ترازوی صحت وسقم نهاده، دیدگاه خویش را بازتابانده است. ارائه و تحلیل گزارش ها و نقدهای شیخ بهایی درباره استقلال یا اتحاد سوره های «ضحی و شرح» و «فیل و قریش»، نیز «جزئیت یا عدم جزئیت بسمله» از مهم ترین اهداف این مقاله است. مقاله فراروی نشان می دهد شیخ بها استدلال به وجود پیوند معنایی میان سوره های یادشده (دوبه دو)، سخن اخفشین و عدم فصل میان این سوره ها در مصحف اُبی بن کعب را برای اثبات اتحاد این سوره ها سست می داند. نیز شیخ بها بر پایه روایات امامان علیهم السلام، «بسلمه» را آیه قرآن و جزء سوره می شمرد و به وجوب قرائت آن در نماز قائل است.
۱۰۴۶۶.

تبیین فهم آیه اکمال دین بر اساس نظم فراخطی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: نظم فراخطی آیه اکمال ولایت سوره مائده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۴۵۶
طبق دیدگاه گروهی از مفسران و قرآنپژوهان آیه اکمال دین (مائده: 3) با قبل و بعدش هماهنگی ساختاری و تلازم معنایی ندارد. این ناسازگاری بیشتر ناشی از نوع نگرش به متن قرآنی است که متن را مطابق قواعد رایج در عرف و رابطه خطی و طولی آیات،یعنی توجه به روابط پسین و پیشینی آیه در سیاق و خطی مشخص در نظر می گرفتند؛ اما با تغییر آن نگرش وگذر از نظم خطی آن سان که آیه با دیگر آیات همخوان و هم معنای خود، شبکه ای از ارتباطات دور و نزدیک را شکل دهد،می توان آیه منظور را با روش تحلیل و تطبیق ساختارهای متوازن در مسیر فرایند فهم درست قرار داد؛ درصورتی که از یک سو، به اموری چون فضای نزول سوره مائده و ارتباط با سوره های پیش از آن و از سوی دیگر، به نشانه هایی چون واژگان متقارب، ساختارهای متوازن و الگوهای تکرار در آیات متعدد به خصوص آیات دیگر سوره مائده توجه شود. رهیافت حاصل از واکاوی شبکه ارتباطی آیات مرتبط با آیه اکمال دین، اهمیت و ضرورت امر ولایت را درپی دارد، همان امریکه مطابق دیدگاه شیعه، دین با آن کامل شد وکافران را یأس فرا گرفت.کفاری از اهلکتاب به همراه منافقانکه در عهدشکنی و تحریف احکام الهی و دشمنی با پیامبر(ص) و... از هیچ چیز دریغنکردند؛ اگرچه از ظواهر آیات سوره، اعلان رسمی ولایت امام علی(ع) در روز غدیر خم به دست نمی آید؛ اما از دلالت آیات 55 و56 و67 مائده، بهره مندی حق ولایت برای«الذین آمنوا» و انطباق مصداق برتر آن به علی بن ابی طالب در صورت پذیرش خصوص سبب نزول آیه ولایت(55) در حق ایشان به دست می آید.
۱۰۴۶۷.

وجوه قرآنی واژه "حق" درمورد نظام آفرینش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیایی ۱۷) 109-128

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم واژه حق وجوه معنایی نظام آفرینش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۳۴۶
وجوه معنایی یک کلمه در قرآن کریم، برای فهم مقاصد آن مهم است. محققین مختلفی در این زمینه تحقیق کرده و تألیفاتی نگاشته اند و امروزه این مبحث در میان مباحث علوم قرآن جای گرفته است. نگریستن و بررسی آیات قرآن کریم آنجا که از "حق" سخن می گوید، نشان می دهد قرآن کریم برخی مفاهیم را حق یا همراه با حق دانسته که یکی از این مفاهیم "جهان آفرینش" است. این تحقیق با جستجو و یافتن آیات مرتبط با واژه "حق" درمورد جهان آفرینش، وجوه معنایی این واژه را در مفهوم مورد بحث، بررسی و استخراج کرده است. بر این اساس، آنچه به دست آمد این است که واژه حق در قرآن درباره نظام آفرینش سه مفهوم دارد که عبارت است از: 1. منسجم و خلل ناپذیر بودن جهان آفرینش؛ 2. هدف دار و جهت دار بودن جهان آفرینش؛ 3. قانون مند بودن و برنامه داشتن آن. در پایان این تحقیق، منشأ حق بودن جهان هستی مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط آن با حق مطلق و ربوبیت خدا که خالق و مدبر هستی است، بیان شده است.
۱۰۴۶۸.

بررسی پیوندانعطاف پذیری احکام وجامعیت قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: قرآن حدیث علوم قرآن جامعیت قرآن انعطاف پذیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۲ تعداد دانلود : ۳۹۵
انعطاف پذیری به معنای سازگاری، شایستگی و هماهنگی با هر محیطی است. قطعا یک قانون جاودانه اگر بخواهد که بر تمام صورت زندگی احاطه بیابد و راه حل مشکلات را ارائه دهد باید دارای تحرک باشد و از خشکی و جامدی و انعطاف ناپذیری به دور باشد. نگارنده در این مقاله سعی کرده است با بررسی و واکاوی نمونه های احکام در قرآن مانند احکام نماز، وضو، روزه ، حج، جهاد و ... و تغییر در شرایط و عوامل مختلف به انعطاف پذیری احکام دین مبین اسلام برسیم. پس از بیان این نمونه ها سعی محقق بر آن بوده است که به بررسی عوامل و علل انعطاف در احکام بپردازد، در این باره موارد زیر: عسر و حرج، اکراه، تقیه، اضطرار، قاعده لاضرر، پیشرفت اسلام، توبه مورد بررسی قرارگرفته است.
۱۰۴۶۹.

بررسی تحلیلی- تطبیقی نظریه بساطت مشتق در آراء سید سند و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۶)

کلیدواژه‌ها: مشتق ترکّب بساطت سید سند ملاصدرا دوانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۴۲۸
در علومی نظیر منطق، اصول فقه و فلسفه، در باب مشتق و حقیقت اجزاء تشکیل دهنده آن، دو نظریه اصلی مطرح شده است: ترکب مفهومی مشتق و بساطت آن. انتخاب هر یک از این دو رأی، تفاسیر متفاوتی را از مسائل فلسفی بدست میدهد، لذا فلاسفه، همچون سایر اندیشمندان علوم دینی، در گزینش یکی از این دو رأی، نهایت دقت را بکار برده اند. در میان این دیدگاهها، سید سند نظر متفاوتی ارائه کرده و به مجمل بودن مشتق معتقد است. او بر این باور است که مشتق، بالقوه (نه بالفعل) از سه جزء ترکیب شده است. بررسی آراء ملاصدرا نشان میدهد که نظریه یی که با نام سید سند در آثار ملاصدرا رد شده، با آنچه در بیانات خود سید سند یافت میشود، انطباق ندارد. او بیشتر به نظر رقیب سید سند، یعنی محقق دوانی، گرایش دارد.
۱۰۴۷۰.

بررسی معانی شعاعی عناصر بافت بنیان در گفتمان قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 199 - 218

کلیدواژه‌ها: بافت زبانی و غیرزبانی معانی شعاعی قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۴۷۰
«معنای شعاعی» مجموعه ای از خطوط جانبی متشکل از سایه معناهاست که زاییده عناصر بافت بنیان و دریافت های عاطفی در موقعیتی کاربردگرا است. مطالعه سازه های بافت بنیان در قرآن کریم در دو ساختار درون متنی و برون متنی معانی شعاعی و فراوضعی را در این معجزه جاوید فراهم می سازد و دریچه ای نو به سوی اعجاز ادبی قرآن می گشاید. براین اساس در نوشتار حاضر کوشش شده است تا با کاربست دانش معناشناسی و تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی به نقش موثر معانی شعاعی در وظیفه مند ساختن متن قرآن برای اثربخشی بر روح و جان مخاطب و درک بهتر مقاصد آیات این کلام وحیانی اشاره شود و به این سوال اساسی پاسخ داده شود که معانی شعاعی قرآن محصول چه ابعادی از عناصر بافت بنیان است. بررسی ها نشان داد که سازوکارهای هنجارگریزی، آرایش واژگانی، همخوانی آواهای واکدار و بی واک، تکرار، استعاره، مجاز و... به عنوان مهم ترین عناصر بافت زبانی در تولید معانی شعاعی نقش بسزایی دارند؛ همچنان که در بافت غیر زبانی رعایت موقعیت های دینی، روانی و تابوهای اجتماعی و... معانی شعاعی برجسته ای را خلق کرده است.
۱۰۴۷۱.

تبیین و تحلیل حکمت الهی در مهندسی تنزیلی توصیف قرآن در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۰) 51 - 78

کلیدواژه‌ها: عناوین قرآن ترتیب نزول توصیف قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۰ تعداد دانلود : ۴۲۳
نزول هر بخش از قرآن، با توجه به وضعیت، نیاز و مواضع مثبت و منفی مخاطبان معاصر نزول در مکه و مدینه صورت می گرفت. اسماء و صفاتی که قرآن به خود نسبت می دهد، بسته به عوامل مختلف، مانند نوع و سطح مخاطبان اول و اینکه آنان در چه مرحله ای از سیر تحول و هدایت هستند، متنوع است. این مقاله در پی کشف و تحلیل حکمت الهی در کاربست عناوین قرآنی در چهار نقطه عطف، در تاریخ تحول مخاطبان اولیه کلام الله است. چنان که قرآن در آغاز نزول، در مواجهه با شبهه افکنی مشرکان برای ایجاد تردید درباره حقانیت کلام الله از جایگاه آسمانی اش و نزول آن به اراده خدا و به واسطه جبرئیل، با توصیفاتی متناسب دفاع می نماید، در ادامه مسیر نیز با اوصافی که حاکی از تناسب و توافق این کلام با فطرت و دریافت های درونی افراد است و عناوین متناسب با هر مرحله از تحول، با ایشان سخن گفته می شود.
۱۰۴۷۲.

بررسی دیدگاه تفسیری گرهارد باورینگ درباره وجه خدا و نقد آن با تکیه بر تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 163-178

کلیدواژه‌ها: آیات وجه الله تفسیر کلامی گرهارد باورینگ تفسیر المیزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۷ تعداد دانلود : ۴۶۸
آیات بیانگر «وجه الله» از آیات متشابه قرآن است که باید به وسیله آیات محکم و روش های معتبر فهم آیات، تفسیر شود. متشابه بودن آیات یادشده باعث برداشت های مختلف از سوی مفسران فریقین شده است تا بدانجا که برخی از گروه های کلامی معتقد به تجسیم خدای سبحان شده اند. گرهارد باورینگ از محققان آلمانی تبار معاصر در مقاله دائر ه المعارف قرآن با عنوان «خدا و صفات او» به تفسیر آیات ناظر به وجه خدا پرداخته است. وی در تفسیر این آیات از منابع و روش های معتبر فهم آیات برخوردار نبوده است ؛ در حالی که با توجه ب ه قواعد زبان عربی و اصول محاوره عقلایی تبیین معانی آیات قرآن از جمله مراد از «وجه خدا» بیان می شود. دیدگاه باورینگ در باره وجه خدا با تکیه بر تفسیر المیزان و با رویکرد توصیفی تحلیلی نقد و بیان شده که: صفات خدا عین ذات خداست و مقصود از وجه خدا ، صفات برتر و اسماء حسنای اوست.
۱۰۴۷۳.

An Exploration into the Infallibility of Angels with a Qur'anic Approach

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۱, Issue ۲, October ۲۰۲۱ 93 - 112

کلیدواژه‌ها: Infallibility Angels Hārūt and Mārūt narrations the Quran

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۰ تعداد دانلود : ۳۵۰
The Holy Qur'an has ignited the torch of enlightenment in beliefs and raised the flag of the struggle against superstition, by which the true truth is known and the narrations can be evaluated. Among the realities of the universe are the angels whose infallibility are disputed; Some believe in the infallibility of the angels, while some do not. Each group brings its reasons for its special idea. This article aims to investigate the infallibility of angels based on the library method and by referring to the basic religious sources, i.e. the Qur’an, interpretive and narrative collections. So, it introduces a theory based on the Holy Qur’an. As a result, findings show that the three-fold reasons, not only lack strength and dynamism, they also support the infallibility of the angels in some cases. In other cases, the narrations about Hārūt and Mārūt are attributed to Ka'b al-Ahbār in the form of marfū' and date back to the Israelite. In terms of content, since they do not compatible to the Qur’an and there is no reason for their being a symbolism, they oppose the clear text of the Qur’an concerning the infallibility of the angels; for some verses affirm the appearance of the angels and some affirm their infallibility.
۱۰۴۷۴.

بررسی نظریه تفسیری علامه طباطبایی در جاودانگی دوزخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 93-104

کلیدواژه‌ها: آیه 37 مائده جاودانگی دوزخ تفسیر المیزان تفسیر الفرقان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۰ تعداد دانلود : ۴۸۳
موضوع جاودانگی ماندگاری برخی از کافران در آتش دوزخ، مسئله ای است که همواره مورد توجه اندیشمندان به ویژه در دوره معاصر بوده است. مفسران و عقایدشناسان به فراخور نحله کلامی خویش در این باره پاسخ هایی درون دینی و برون دینی ارائه کرده اند. علامه طباطبایی مطابق نظریه مشهور، به جاودانگی دوزخ برای برخی از کافران معتقد است. وی در اثبات این نظریه، از براهین فلسفی و شواهد قرآنی بهره برده و بر این باور است که با نهادینه شدن احوال و ملکات زشت در نفس آدمی، به تدریج در جان انسان نفوذ کرده و با روح او عجین می گردد، چنین انسانی با همان نفس زشت خودساخته وارد آخرت می شود و چون ذات وی با شقاوت شکل گرفته است، دائماً گرفتار عذاب خواهد بود. از نظر علامه، نظریه خلود بر پایه نص قرآن و روایات مستفیض بوده و هیچ گریزی از پذیرش آن نیست. برخی از مفسران معاصر، با نقد این دیدگاه، بر این باورند که نظریه خلود در آتش دوزخ، با اصل قرآنی برابری کیفر و کردار سازگار نیست و علامه تحت تأثیر پیش فرض های کلامی و فلسفی خویش، چنین نظریه ای را بر آیات قرآن تحمیل نموده است. مقاله حاضر با رد این ادعا، به دفاع از نظریه علامه پرداخته است.
۱۰۴۷۵.

بررسی تفسیری درخواست حضرت نوح(علیه السلام) در آیه 45 هود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 125-146

کلیدواژه‌ها: آیات 47 45 هود تفسیرکلامی عصمت انبیا عصمت و شفاعت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۴۷۰
درخواست حضرت نوح × از خدای متعال در آیات 47 45 سوره هود از دیرباز تاکنون معرکه آراء متکلمان و مفسران با گرایش های گوناگون کلامی بوده که رهآورد تفسیری آن، گاه در تعارض با مقام عصمت بوده است. نوشتار پیش رو در پی آن است تا پس از تتبع در دیدگاه های تفسیری در خصوص این درخواست و بررسی و نقد آنها، دیدگاه برگزیده را به صورت استدلالی تبیین کند. تعیین دقیق چیستی، چرایی و زمان درخواست حضرت نوح × با بهره گیری از شواهد و قرائن قرآنی و مهم ترین رهیافت های کلامی و تفسیری در خصوص عدم اجابت آن درخواست از دیگر مباحثی است که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. دیدگاه برگزیده در مجموع بیانگر آن است که کافر و ظالم بودن فرزند نوح، برای آن حضرت ثابت نشده بود.
۱۰۴۷۷.

تحلیل مؤلّفه های معنایی «امام» درآیه 12 سوره مبارکة یس با بهره گیری از روابط هم نشینی و جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم معناشناسی امام مؤلفه معنایی روابط هم نشینی روابط جانشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۴۹۲
هم نشینی و جانشینی، همان گونه که زبان شناسانی چون رومان یاکوبسون از آغاز اشاره کرده اند، تار و پود زبان را تشکیل می دهد. ازاین رو، می توان با مشخص کردن مؤلّفه های معنایییک واژه خاص و سپس بررسی ارتباط های واژه های هم نشنین و جانشین با آن، کارکردهای واژه را در زبان در سطح گسترده ای مشخص کرد. با این روش، ابتدا هم نشین ها و جانشین های واژه مدّنظر مشخص می شود، سپس بر پایه مؤلّفه های معنایی به دست آمده از واژه های هم نشین و جانشین، مؤلّفه های مشترک نشان داده می شود، این مؤلّفه ها، مؤلّفه های معنایی واژه مدّنظر است.واژه «امام»، از کلیدی ترین واژه های قرآن کریم، که بسامد رخداد آن 12 مرتبه است، یکی از کاربردهای آن در آیه 12 سوره مبارکه یس است. «امام» در این آیه همراه با واژه های هم نشین و جانشینش در قرآن مبنای تحلیل واژه «امام» در آیه 12 سوره مبارکه یس است. با توجه به بررسی های صورت گرفته و پنج مؤلّفه معنایی به دست آمده (احصاء، مبین، خلیفه، آیه، کتاب) آنچه در «امام» ثبت می شود، مرتبه ای از علم حق تعالی است که مربوط به فعل و مشیت الهی است و در عالم غیب محفوظ و مکنون است. وجود «امام» عامل نظم و پیوند دهنده کلمات الهی است و نسخه ای است جامع از اسمای حسنای الهی. امام در تمام شئونِ افعال و اوصاف الهی «آیه کامل» حق تعالی است. مدلول این آیه عظیم چیزی جز رسیدن به توحید ربوبی نیست؛ ازاین رو شناخت امام متمّم توحید حق تعالی محسوب می شود.
۱۰۴۷۸.

بازخوانی چیستی حیثیات و چگونگی دلالت آنها بر ترکب موضوعِ متحیث (با محوریت آراء میرداماد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۱ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۸۱)

کلیدواژه‌ها: حیثیت تقییدیه حیثیت تعلیلیه ترکیب واحد حقیقی و احد اعتباری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۴۲۳
اهمیت «حیثیات» در فلسفه تا بدانجاست که برخی مدعی شده اند «لولا الاعتبارات لارتفعت الحکمه» و فلسفه را بر حیثیات استوار دانسته اند. یکی از مباحث فلسفی که در پیوند با بحث از حیثیات قرار دارد، بحث از «ترکیب» است؛ حیثیت، هر گونه که باشد، بر نحوه یی از تکثر دلالت میکند، زیرا مناط اتصاف به یکی از حیثیات، عیناً مناط اتصاف به حیثیت دیگر نیست. بنابرین، حیثیاتی که از یک موضوع واحد (اعم از وحدت حقیقی یا اعتباری) انتزاع میشوند بر وجود نحوه یی از تکثر در خود موضوع (در حیثیت تقییدیه) یا امور خارج از موضوع (در حیثیت تعلیلیه) دلالت میکنند؛ مرکب بودن یکی از انحاء تکثر در موضوع است. این نوشتار در صدد است به بازخوانی مسئله» حیثیات و مباحث مقدم و مؤخر بر آن بپردازد.
۱۰۴۷۹.

سبک شناسی با رویکرد بلاغی حروف جر با شواهدی از قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۷) 28 - 50

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم حروف جر بلاغت حروف جر سبک شناسی حروف جر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۲۶۳
قرآن کریم در سطح بسیار بالایی، از سبک های بیانی گوناگون بهره جسته است. همین سبب شده است که این کتاب آسمانی از نظر اسلوب بیان معجزه باشد. واز جمله مواردی که در قرآن باعث ایجاد جنبه های بلاغی شده است حروف جر می باشد .مسأله ای را که در این مقاله مورد تحقیق وپژوهش قرار میگیرد این است که با بررسی بلاغی حروف جر می توان به همه ی ابعاد زیبایی شناختی حروف جر از جمله این که می توانند دارای مجاز مرسل ، تشبیه وتمثیل، تضاد، تأکید، ایجاز حذف،ایجاز قصر ،تقدیم وتأخیر، تکرار، ...باشند. پی برد. حروف جر هم می تواند که از راه تقدیم وتأخیر باعث ایجاد این اسلوب شوند. وحذف حروف جاره از مصادیق بر جسته سازی ادبی وهنجار گریزی نحوی است وباعث ایجاد معانی بلاغی وزیبایی سخن از لحاظ ادبی می شود. بلاغیون علت کاربرد حروف رادر معنای مجازی بر اساس قاعده ی استعاره ی تبعیه توجه می نمایند. وهمه ی این موارد یعنی بررسی بلاغی حروف جر از دستاورد های این مقاله می باشد مقاله ی حاضردر بررسی بلاغی حروف جر متناسب با مجال یک مقاله ضمن بیان اجمالی مفهوم های فوق نزد علمای بزرگ بلاغت با استفاده از کتب بلاغی، اعراب بلاغی قرآن، تفاسیر بلاغی، ... از حروف جری که دارای نکات بلاغی هستند نمونه هایی از هر گونه ذکر شده. وآرایه های بلاغی نهفته در آنها را بیان نموده ایم. که نشان از بلاغت عظیم قرآن دارند .و با هدف فهم دقیقتر مفاهیم واثبات اعجاز بلاغی قرآن صورت گرفته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان