ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۴۱ تا ۶۶۰ مورد از کل ۲٬۰۰۶ مورد.
۶۴۱.

المفردات الحسیه فی اللغه العربیه دراسه نسویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الحواس الخمس المفردات الحسیه الروایه العربیه اللغه النسائیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۳۵۹
یکتسی موضوع اللغه النسائیه والنقد النسوی فی الأعمال السردیه أهمیه بالغه. ولقد عدّ الباحثون مواصفات للغه المرأه کالرؤیه الدقیقه فی الأشیاء، وتوظیف الجمل القصیره وعلامات غیر لغویه فی الکلام والکتابه. یحاول هذا البحث استقصاء خصوصیه اللغه النسائیه والتطلع إلی علاماتها الممیزه، ضمن البحث عن إمکانیه استعمال هذه التسمیه "اللغه النسائیه" عن طریق اکتشاف خصوصیاتها الأدبیه بشأن المفردات الحسیه. المفردات الحسیه هی التی ترتبط بالحواس الخمس: "الرؤیه"، و"السمع"، و"التذوق"، و"الشمّ"، و"اللمس". تسعی هذه الدراسه إلی البحث عن هذه المفردات فی الکتابه النسائیه لبنیه الروایه، وذلک وفقا للمنهج الوصفی التحلیلی، معتمده علی المقارنه بین لغه الروائیه، لیناهویان الحسن، فی روایه ألماس والنساء (2014م)، والروائی، عزام فادی، فی روایه سرمده (2011م). تعتمد الدراسه علی نظریه علم الدلاله المعجمیه المعرفیه، بوصفها نظریه تقوم بتأطیر ظاهره الاتساع الدلالی المنهجی للمفردات. لقد کشفت الدراسه عن عدم وجود الهوه بین الروائی والروائیه فی استخدام المفردات الحسیه فی الدرجه الأولی، وثانیاً عدم اعتبار هذه المفردات کمیزه من مواصفات لغه المرأه، علی أن المرأه تعنی باستخدام المفردات والجمل التی تتعلق بالحواس، ولکن لا یعتبر توظیف المفردات الحسیه مما یمیز الروائیه عن الروائی فی السرد، بل أحیانا یستخدم الروائی هذه المفردات أکثر من الروائیه، وخاصه فی استعمال حاسه البصر، وحاسه اللمس فی المعنی غیر الحقیقی.
۶۴۲.

تدریس الأدب العربی بالجامعه الفرنسیه الإشکالیات والمنهج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: الأدب الاستشراق الاستعمار التدریس العربیه المنهج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۵۴
لقد شاهد تدریس العربیه فی العالم، وفی أوروبا وفرنسا خاصه، تزایدا ملحوظا منذ العقدین الأخیرین؛ وذلک لأسباب متعدده، تأتی على رأسها الأوضاع الجیوسیاسیه. فمنذ أن بدأ الإرهاب القاعدی والداعشی یضرب فی عقر دار أوروبا وأمریکا، ومنذ أن بدأ التدخل الأمریکی فی العراق تحت مبرر محاربه هذا الإرهاب، تزاید إقبال المؤسسات والأفراد على تعلم العربیه. وإذا کان هذا الإقبال لصالح اللغه، فإنه من جانب آخر، یسیء إلیها؛ لأنه یربطها دائما وسلبیا بالدین، مما ینعکس سلبا على هذا التعلیم ویجعله مشروطا برؤیه إیدیولوجیه لا تنظر إلى اللغه العربیه، کما ینظر إلى باقی لغات العالم. لکن تعلیم العربیه فی الجامعات الفرنسیه، حتى وإن کانت بدایاته التاریخیه مشروطه بأطماع استعماریه، فإنه استطاع أن یتأسس تدریجیا على أسس أکادیمیه. یقترح المقال قراءه وصفیه لتاریخ تدریس الأدب العربی فی الجامعات الفرنسیه، ویتوقف عند مقررات تدریس هذا الأدب وإستراتیجیته ومناهجه والإشکالیات التی یثیرها فی علاقته بالتطورات الثقافیه والسیاسیه التی یشهدها الغرب بشکل عام، والمجتمع الفرنسی بشکل خاص.
۶۴۳.

ترجمه و ادبیات تطبیقی در جهان عرب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی ترجمه ادبیات عربی مکتب فرانسوی و آمریکایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۸۲
یکی ا ز جریا نهای تأثیرگذار ب ر گسترش و ارتقا ی دانش ادبیات تطبیقی د ر جهان عر ب، ترجمة آثار نظری هپردازان و اندیشمندان اروپایی عرصة ادبیات تطبیقی یا ترجم ة نمون ههای کاربردی تطبیقی به زبان عربی یا ب العکس بوده است؛ شناخت و معرّفی آثار و مترجمان، هدف اصلی این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. یافت ههای پژوهش نیز گواه آن است که ترجمة آثار اندیشمندان اروپایی از زبا نهای انگلیسی، فرانسوی و آلمانی به زبان عربی ، نقش بسزایی درگسترش جریان رو به رشد ادبیات تطبیقی درجهان عرب، به ویژه در مصر، داشته است. این ترجم هها، در دو بعد نظری و پژوهش کاربردی، قابل تفکیک و دست هبندی است. از سوی دیگر؛ هما نطور که ترجمة آثار نویسندگان و اندیشمندان اروپایی در گسترش ادبیات تطبیقی عربی مؤثّر بوده است، ترجمة آثار پژوهشگران عربی به فارسی یا بالعکس (هر چند اندک) نیز در معرّف ی و گسترش این دانش در میان عر بها و ایرانیان ، سودمند و تأثیرگذار تلقّی میگردد. به هر حال، یافتة اساسی و بنیادی این پژوهش، بیانگر آن است که در آغاز امر، بیشتر ترجم هها از زبانهای فرانسوی و انگلیسی صورت گرفته است و همین امر سبب گردیده است که دانش ادبیات تطبیقی در جهان عرب پیوسته با محوریّت مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی حرکت نماید؛ هر چند در چند دهة اخیر، ترجمة آثار اندیشمندان مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی در تغییر ذائقة پژوهشگران عرب ب یتأثیر نبوده است .
۶۴۴.

تکنیک های ترجمه تشبیه در برگردان عربی رمان ثریا در اغما بر اساس الگوی پیرینی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تشبیه ثریا در اغما پیرینی احمد موسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۲۳۲
تشبیه یکی از صنایع بلاغی است که در شعر و نثر ادبی وجود دارد. همچنین تشبیه یکی از ابزار تصویرسازی ادبی به ویژه در رمان است. در نگاه اول ممکن است ترجمه تشبیه کار دشواری نباشد، اما از آنجا که انتخاب مشبه، مشبه به و وجه شبه، در هر فرهنگ و زبان متفاوت است، در ترجمه تشبیه نیز باید به این مسائل توجه کرد. پیرینی از جمله پژوهشگرانی است که در زمینه ترجمه تشبیه راهبردهایی را ارائه کرده است. پیرینی شش راهبرد برای ترجمه تشبیه پیشنهاد داده است: 1-ترجمه تحت اللفظی، جایگزینی مشبه به با مشبه به دیگر، تقلیل تشبیه به مفهوم، حفظ مشبه به بعلاوه ذکر وجه شبه، جایگزینی مشبه به با شرح و حذف تشبیه. در این مقاله با استفاده از این راهکارها و به شیوه تحلیلی-توصیفی به ارزیابی ترجمه تشبیهات به کار رفته در ترجمه عربی رمان ثریا در اغما توسط احمد موسی پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مترجم از میان داهبردهای ارائه شده از راهبرد ترجمه تحت اللفظی بیشترین استفاده را کرده است. استفاده مترجم از سایر راهبرد ها بسیار کمتر بوده است. مترجم با تأکید بر امانتداری و جهت معرفی فرهنگ ایرانی به مخاطبان عرب، بیشتر تشبیهات را به صورت تحت اللفظی ترجمه کرده و تغییرات کمی در آنها ایجاد کرده است. همچنین نزدیکی دو فرهنگ ایران و عرب ها می تواند از عوامل استفاده زیاد از این روش باشد.
۶۴۵.

السّرد الموسوعیّ فی التّراث النّثری العربی:"الإمتاع والمؤانسه" لأبی حیّان التّوحیدیّ أنموذجًا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: السرد الموسوعی السردانیه العربیه النثر العربی أبو حیان التوحیدی کتاب الإمتاع والمؤانسه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۶۱
تهدف الدّراسه إلى رصد طبیعه السّرد العربی القدیم معتمده علی أساس المنهج التحلیلی، من خلال دراسه السمه الموسوعیّه التی تطبع النّصوص النثریه العربیّه القدیمه بشکل لافت، مؤشّره على الخصوبه المعرفیّه ووفرتها، وامتداد أطراف العلوم وتشعّبها لدى ثقافه الأدیب العربیّ، وقد تتبّعنا هذه السّمه فی کتاب "الإمتاع والمؤانسه" لأبی حیّان التّوحیدی باعتباره خطابا قائمًا على السّرد الموسوعیّ، لنتعرف تجلّیاتها وأشکالها ووظائفها. هذا الکتاب هو الذی یترحّل فیه مؤلّفه فی ضروب المعارف وأصناف المجالات العلمیه مستحضرا مختلف الأجناس التعبیریّه والأنماط القولیّه، الأمر الذی یدفعنا إلى الإقرار بأن النثر العربیّ القدیم نثر یقوم على الإمتاع والإنفاع. وجدیر بالذکر أن صوره المتکلِّم الموسوعیّه وإن کانت ملمحًا یطبع نثرَ التَّوحیدی جمیعه، فإنها فی إطار المسامره ارتبطت بوظیفه تأثیریّه تداولیّه، إذ رام المتکلم أداء وظیفتیه التثقیفیه والامتناعیه اللتین أنیطتا به، وذلک حتى ینال رضا الوزیر ابن سعدان، ویحقق الحظوه فی مجلسه، وتقربنا أحد الملفوظات من هذا الملمح. أما الخطاب السّردی فی الإمتاع یبرز ذاتا متکلمه موسوعیه تتنقّل بین العلوم، وتصول بین المعارف، ولا تتردّد فی التَّفاعل مع أسئله الوزیر ابن سعدان.
۶۴۶.

تجلیّات الانطباعیه فی روایه «أدرکها النّسیان» لسناء الشعلان علی ضوء نظریه سوزان فیرغوسن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الفن الانطباعیه سوزان فیرغوسن الحبکه أدرکها النسیان سناء الشعلان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۹ تعداد دانلود : ۲۳۷
الانطباعیه مدرسه أدبیه فنیه، ظهرت فی أواخر القرن التاسع عشر فی فرنسا تعتقد أن الإحساس والانطباع الشخصی هما الأساس فی التعبیر الفنی والأدبی. ویرجع ذلک إلى أنّ أی عمل فنی لابدّ من أن یمرّ بنفس الفنان، وعملیه المرور هی التی توحی بالانطباع الّذی یدفع الفنان إلى التعبیر عن نفسه. تؤکّد هذه المدرسه الفنیه، مس رحیه الضّوء والظّل على إدراک اللّحظه وتسجیلها، والذّاتیه، وغموض الصوره، والتّوهج غیر المستقر للألوان والمزج مع الرّمز فی العمل الأدبی. سناء الشعلان کاتبه فلسطینیه نشرت روایه «أدرکها النسیان» بعناصر من الخیال الانطباعی وحصلت على جائزه نجمه السلام العالمیه. تظهر التأملات فی العناصر الانطباعیه فی أعماق القصه أنّ الشعلان رسمت لوحات للواقع والخیال، وتوجّهت إلى السّلام والعداله والحریّه فی العالم؛ وقد رسمت قضایا إنسانیه مهمه؛ مثل الحرب والإزاحه والفقر والحب والصَّحوه منعکسه فی صوره حیاه الإنسان. یستهدف هذا المقال تحلیل المکوّنات الانطباعیه بطریقه وصفیه تحلیلیه، معتمده على نظریه «سوزان فیرغوسن» لخصائص الروایه الانطباعیه، و تحاول نقد وتحلیل روایه «أدرکها النسیان» و إبراز جوانب النّظریه الانطباعیه فیها. أظهرت النّتائج أن الروایه هی مثال ناجح للأدب الروائی یسمى «الانطباعیه» فی الأدب الروائی العربی. ثم تقدم مؤلّفه الروایه سردًا غامضًا من القصه مستندا إلى نموذج «سوزان فیرغوسن» مستخدمه تجلیات الانطباعیه مثل الحبکه المحذوفه، والحبکه المجازیه، وانقطاع الوقت و السرد فی الروایه، والدور الاستعاری للمکان مما أدّى إلى إنعکاس فی الأفکار والمشاعر الدّاخلیه لشخصیات القصه، والمشاعر والعواطف الغامضه والمتقلبه والمتغیره الدّاخلیه لشخصیاتها.
۶۴۷.

توظیف الأمثال العامیّه فی تفسیر الشعراوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: التفسیر المعاصر تفسیر الشعراوی المنهج التفسیری الأمثال العامیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۳۵۲
"تفسیر الشعراوی" للشیخ «محمّد متولی الشعراوی» من جمله التفاسیر التی یُمکن اعتبارها حلقه اتصال بین المنهج التقلیدی فی التفسیر والمنهج الحدیث التی تطرق إلیه معظم المفسّرون الجدد؛ فالشعراوی أبداً یحاول تیسیر فحوی الآیات والسور القرآنیه بصوره تجعل القارئ لا یملّ حدیثه وینجذب إلیه أیّما انجذاب. الأدبیه هی السمه الغالبه فی تفسیر الشعراوی فهو یعتمد علی شرح الأسالیب النحویه والبلاغیه فی القرآن بأسلوب یمیّزه عن أقرانه من المفسّرین وهذا ما جعله یعتمد على غیر قلیل من الأمثال العامیه فی تفسیره ممّا لا نجد هذا الأسلوب –إلاّ نادراً - عند غیره من المفسّرین. من هذا المنطلق یحاول هذا البحث بالاعتماد علی المنهج الوصفی-التحلیلی أن یبیّن مکانه الأمثال العامیه وتوظیفها فی تفسیر الشعراوی. تُظهر لنا نتائج البحث بأنّ الشعراوی اعتمد على الأمثال فی ثلاثه مستویات) أ: فکّ شفره الاستعارات ب: بیان العله والأسباب. ج: نقل المفاهیم العقلیه إلى العینیه والمحسوسه. ولا ننسى الإشاره إلى أنّ کلّ هذه العوامل أدّت إلى الاختصار والإیجاز فی القول.
۶۴۸.

مکانه الفضله فی بنیه الجمله العربیه عند نحاه قدامى ومحدثین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الفضله الموجهات بناء الجمله العمده نحو النص

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۳۶۸
تناول البحث آراء بعض علماء اللغه القدامى والمحدثین، ممن أتیح الاطلاع على آرائهم فی مکانه الفضله فی بنیه الجمله العربیه ودورها فی بناء النص. فالجمله عند النحاه العرب هی المسند والمسند إلیه، وبهما تتم الفائده، والفضله من الزیاده التی یمکن الاستغناء عنها عند أغلب النحاه، ونُظر إلیها عند اللسانیین المحدثین عربا وغربیین نظره غیر بعیده عن نظره النحویین العرب القدامى، غیر أن بعضهم قد تحدث عن البعد الدلالی فی بنیه الجمله نفسها، بما توفره المتممات أو الذیل فی الجمله، ویقصدون بذلک الفضله، وهذا وصف یغلق الجمله عن بعدها النصی. لکن المتمعن فی بنیه النص والجمله من ناحیه الدلاله والتداول، یجد أن الفضله عنصر قار فی بناء الجمله، وهو الذی یقود الجمله إلى نصها، ویحدد المعنى المقصود من الجمله، ومن الجمله إلى الجمله یتکوّن النص، وبعض الجمل یکون نصا. فالفضله هی الرکن الأساس الثانی فی بناء الجمله العربیه بعد العمده، أی العمده والفضله أو العنصر الثالث فی بناء الجمله، (المسند والمسند إلیه والفضله)، وهو موجه نصی للجمله؛ وعلیه نسمی الفضله بالموجِّه؛ لأنها توجه الجمله إلى نصها الذی تنتمی إلیه. لم یتناول أحد قضیه موقع الفضله فی بنیه الجمله العربیه کعنصر أساسی. وقد اعتمدنا هذه الدراسه بناء على المنهج الوصفی التحلیلی فی ظل علم نحو النص.  
۶۴۹.

خوانشی نشانه شناختی بارویکردی لایه ای از زبان شعری امل دنقل مطالعه موردی قصیده «البکاء بین یدی زرقاءالیمامه»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: لایه های زبان دلالت گفتمان شعری معنی عمیق امل دنقل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۶۲۲
نشانه شناسی، روش نقدی متن محوری است که با رویکردی نظام مند به مطالعه همه عواملی که در تولید و تفسیر معنا یا در فرایند دلالت شرکت دارند، می پردازد. امل دنقل به عنوان فردی از جامعه ای که در آن زندگی می کند و شاعری ملتزم به اجتماع خود که دغدغه مند است، زبان را ابزاری برای واکنش هایی مستقیم و غیرمستقیم علیه گفتمان های قدرت ساز عصر خود پنداشته و اشعار وی تبدیل به متونی هدفمند گردیده اند؛ لذا این جستار با تکیه بر روش توصیفی –تحلیلی قصیده «البکاء بین یدی زرقاء الیمامه» امل دنقل را مدنظر قرارداده  و سعی دارد با بررسی گزینش های زبانی در سطوح مختلف زبانش باورها، عقاید و اندیشه های خود که را در ساختار زبان ریخته و بر مخاطب خویش القا  کرده را بنمایاند این خوانش، متن قصیده را به مثابه شبکه ای از رمزگان، در چارچوبی منسجم و با رویکردی لایه ای نشانه ها را در سطوح عنوان، لایه آوایی، لایه واژگانی و لایه نحوی- بلاغی بررسی می کند، نشانه ها در متن از خلال دو محور هم نشینی و جانشینی و با توجه به سیاق و فضای حاکم بر قصیده از کارکرد ارجاعی خود دور شده و دلالت هایی سیاسی- اجتماعی می گیرند و درنتیجه از خلال تحلیل و بررسی نشانه ها و دلالت های متن به معنی پنهان یا معنی عمیق قصیده که همان هجو سیاسی حکام،  سرزنش ملت عربی و دعوت به شورش علیه شرایط است می رسیم.
۶۵۰.

تحلیل منسجم قصیده لامیه العرب (نمایی هنری از برزخ بین «آرمان» و «ادّعا»)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شعر عصر جاهلی عاطفه تعبیر صعلوک شنفری لامیه العرب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۷ تعداد دانلود : ۶۲۲
لامیه العرب، قصیده ای پرآوازه، شامل 68 بیت، منتسب به شنفری ازجمله شاعران صعلوک عرب در عصر جاهلی است. پژوهش حاضر، مبتنی بر یک تحلیل منسجم یا متکامل است که همه عناصر و اثرگذارهای شرکت کننده در آفرینش قصیده را از زوایای مختلف فنّی، تاریخی و روانشناسی، مورد کاوش قرار می دهد. این پژوهش درصدد است که با رویکرد تحلیل عناصر متن از جنبه های مختلف روانشناسی، بلاغی و تحلیل محتوا، تعبیرات شعری را واکاوَد، پرده از عواطف سراینده بردارد و کیفیت رابطه بین ذهن و زبانش را کشف کند. این تحقیق هم از جنبه روانشناسی و هم از منظر بلاغی، ناسازگاری بین ادّعاهای شاعر و ناخودآگاهش را برملا می سازد. در بحث از تخیّل، مشبّه به هایی که شاعر، گزینش کرده، رویکرد وی به سمت جامعه و زندگی اجتماعی را نشان می دهند، درحالی که شاعر از همان آغازین ابیات، آشکارا مدّعی ترک قبیله است. لحن شاعر نیز بین دو حالت غنایی و خطابی در نوسان است و حتّی جنبه خطابی آن، بر جنبه غنایی و ذاتی اش غلبه دارد. باری این تناقض ها نشان دهنده ناسرگی سروده و عدم صدق عاطفی سراینده نیست، بلکه بیانگر دنیای آشفته و متناقضی است که شنفری در بسترش، زیست و نیز نشان دهنده گسلی است که بین واقعیت های ناهنجار زندگی وی و آرمان های بلندش، واقع بوده است.
۶۵۱.

کارکرد نحو روایی داستان کوتاه «کرامه زوجتی» عبدالقدوس (بر اساس الگوی ساختار روایی تودورف)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: داستان کوتاه روایت شناسی تودروف عبدالقدوس کرامه زوجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۴۲۵
  تودورف با نظریه نحو روایتی خود که جنبه ای از جوانب سه گانه معنایی و کلامی و نحوی بود، سازوکار نو و مستقلی برای هر اثر ادبی خصوصاً در زمینه داستان تعریف نمود و آن را در دو بخش اسطوره ای و ایدئولوژیک قرارداد. این الگو می توان بسیاری از تعارضات و اندیشه های نادرست حاکم بر جوامع بشر را کشف نموده و راه حل مناسبی برای آن ها ارائه داد. این مقاله سعی دارد تا بر اساس نظریه تودورف، به بررسی ساختارهای روایتی داستان کوتاه و ایدئولوژیک ( کرامه زوجتی ) عبدالقدوس بپردازد و ضمن نشان دادن توانایی این نظریه در بررسی ساخت های عمقی داستان در کنار ساخت های سطحی آن، به این پرسش پاسخ دهد که ایدئولوژی حاکم بر این داستان چیست و از چه طریقی به مخاطب انتقال یافته است؟ پس از بررسی لایه های روساختی و معنایی مشخص شد ایدئولوژی حاکم بر داستان معطوف به قربانی شدن زنان در روابطی است که مردان خیانت می کنند که عبدالقدوس آن را با افعال، اسماء و صفات به نمایش می گذارد. و با استفاده از کنش ها و شخصیت ها، تصویری عینی به مخاطب ارائه می دهد.
۶۵۲.

تجلیات أسلوب القصر بطریقه الخبر الْمُثبت بالألف واللام فی دیوان کُثیِّر عزَّه - دراسه أسلوبیَّه بلاغیَّه دلالیَّه -(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: القصر الإسناد التَّعریف بالألف واللام دیوان کُثیِّر عزَّه البلاغیَّه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۲۰
یصنِّف علماء النحو والبلاغه طرق القصر فی أربعه أقسام هی: القصر بالنَّفیّ والاستثناء، والقصر ب (إنَّما)، والقصر باستخدام حروف العطف: (بل - لا - لکن)، والقصر بتقدیم ما حقُّه التأخیر، وهناک نوع خامس لم یحظَ بالاهتمام الکافی یُسمَّى (القصر بالدَّلالات والقرائن فی الکلام) وفیه جوانب ثلاث هی: (القصر بإضافه ضمیر الفصل) و(القصر بتعریف طرفی الإسناد) و(القصر بتقدیم ما حقُّه التأخیر). وقد تخیَّر هذا البحث القصر بتعریف طرفی الإسناد بطریقه الخبر الْمُثبت ب «ال »، لیسلِّط الضَّوء علیها، بدءاً ببیان طبیعه هذه الطریقه وکیفیتها، انتهاءً بدراستها دراسه بلاغیَّه أسلوبیَّه دلالیَّه فی دیوان کُثیِّر عزَّه. وقامت الدِّراسه البلاغیَّه على تقسیم حالات ورود القصر بتعریف طرفی الإسناد بطریقه الخبر الْمُثبت بالألف واللام، وفق مجیئها فی السِّیاقات الشِّعریه المتعدِّده، وتحلیلها وفق تفاعلها مع الغرض الشِّعریّ بشکل خاصٍّ، وتفاعلها مع سیاق النَّصّ کلِّه بشکلٍّ عام، ابتداءً بأکثرها وروداً انتهاءً بأقلها.
۶۵۳.

رهیافتی در بن مایه های ژانر حماسه در شعر قعقاع بن عمرو تمیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ژانر حماسه شعر فتوحات شعر رزمی قعقاع بن عمرو تمیمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۳۰۲
        ادبیات عربی هیچ گاه از حماسه به معنای یک ژانر ادبی مستقل با قواعد و هنجارهای مشخص، برخوردار نبوده است؛ اما گاه به اشعار و آثاری برمی خوریم که از مضامین و مؤلفه های حماسی برخوردار است. این اشعار بیشتر به صورت چکامه های بلندی هستند که مضمون حماسی در بخش هایی از این چکامه ها - به ویژه زمانی که به فخر می پردازند- دیده می شود. در سروده های شاعران شعر فتوحات در صدر اسلام، گاه با چکامه ها و قطعه هایی برخورد می کنیم که مؤلفه های حماسی در سراسر آن حضور چشمگیری دارد؛ ازجمله شاعران این سبک قعقاع بن عمرو تمیمی را می توان نام برد. اشعار او علی رغم اندک بودن و پراکندگی برای شناخت پاره ای از مهم ترین مؤلفه های شعر حماسی عربی کارساز است. موضوع برخورداری شعر عربی از حماسه از موضوعات مهم و چالش برانگیز در پژوهش های معاصر است. این پژوهش، ضمن تأیید فقدان اثر بلند حماسی در ادبیات عربی، باهدف اثبات پاره ای مضامین و بن مایه های حماسی و حکایت های دراماتیک و پهلوانی در شعر عربی سامان یافته است. ازاین رو پژوهش حاضر کوشیده با روش توصیفی تحلیلی، سه شاخصه مهم ژانر حماسه را در اشعار قعقاع بن عمرو تمیمی، شاعر و مبارز عرب در زمان فتوحات اسلامی، تبیین و تحلیل نماید. نتیجه پژوهش نشان داد که شماری از اشعار حماسی قعقاع از مهم ترین سازه های حماسی نظیر: جنگ و رزم آوری، قهرمان با تمام ویژگی های حماسی آن و سبک پرطنین حماسی، برخوردار است؛ اما  به دلیل رشد در محیطی واقع گرا و اسلامی از خصایص حماسه های اسطوره ای مانند طلسم و جادو، اخترشناسی، وجود جانوران عجیب و اجنّه و پریان و عنصر پیشگویی بی بهره است.
۶۵۴.

دراسه أسلوبیه فی الدواوین النثریه للشاعر العراقی یحیى السماوی المستوی الصوتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: یحیى السماوی قصیده النثر الأسلوبیه المستوى الصوتی الإیقاع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۸ تعداد دانلود : ۶۸۰
یعدّ المستوى الصوتی مجالاً من مجالات المنهج الأسلوبی، وهو یهتم بمعرفه الدور الذی یلعبه الإیقاع فی النص، لأنالمادهالصوتیهوماتتضمنهمنإیقاع وتکراروموسیقىعذبه وماتحویهمنتأثیراتصوتیهتسهمفی جمالیه النصوإثراءالمعنى. بما أن قصیده النثر بوصفها واحده من أشکال الکتابه الشعریه الجدیده لا تخلو من العناصر الإیقاعیه التی تتلون أشکالها وتتعدد مصادرها وتؤتی القصیده قوتها الإیحائیه والجمالیه، فتحاول هذه الدراسه أن تتلمس أسالیب التشکیل الإیقاعی فی القصائد النثریه للشاعر العراقی یحیى السماوی. وقد اتبع البحث منهجاً وصفیاً تحلیلیاً، وذلک باستقراء القصائد النثریه وتفکک عناصرها الإیقاعیه لاستخراج أسلوب الشاعر الإیقاعی وقیمته الدلالیه والجمالیه. وقد تبین من خلال هذه الدراسه أن قصائد السماوی النثریه مشحونه بطاقات إیقاعیه فذه، مما تؤدی دوراً دلالیاً وجمالیاً لإثاره المتلقی وإثراء تجربته، وبذلک تنتمی إلى قصیده التفعیله وتکتسب صبغه الشعر. ومن أهم أسالیب الشاعر الإیقاعیه فی قصائده النثریه هی: إیقاع التقابل والتضاد، وإیقاع التوازی، وإیقاع تعداد، والتکرار بکافه أشکاله، والتراکم الصوتی، والجناس، والتجانس الصوتی. إن هذهالأسالیبجمیعاتسهمفیتشکیلواقعالإیقاعالصوتیالذیتنهضعلیهالقصیده وتسهم بقدرتها على الإثاره والتأثیر فی المتلقی.
۶۵۵.

التطور البنائی والدلالی للکلمات العربیه الدخیله فی اللغه الترکیه المعاصره بجمهوریه أذربیجان دراسه مصطلحات جدیده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جمهوریه أذربیجان اللغه الترکیه الأذربیجانیه الکلمات العربیه الدخیله التطورات الصوتیه والصرفیِه والدلالیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۳۴۶
طفقت اللغه الترکیه تتطور فی جمهوریه أذربیجان بفعل الحاجه وتلوذ إلى صنع کلمماتها من صمیم لغتها أو تستعیر کلمات عربیه لتوسیع دائره الإفاده فی بیان الأغراض لدى الأوساط القومیه والدولیه. من هنا، تتبیّن أجواء الدراسه؛ إذ أنّها تهدف إلى معالجه الکلمات والمصطلحات العربیه الدخیله ودراسه سماتها الصوتیه وتتابع من خلالها، التطورات الصرفیه والدلالیه للکلمات، ضمن استعمالها فی  الأذربیجانیه. قامت هذه الدراسه بتصنیف الألفاظ فی الجداول تحت عناوین أصلیه وفرعیه، نظراً للتطوّرات البنائیه (الصوتیه والصرفیه) والدلالیه؛ وتمّ اختیار الألفاظ للبحث صدفهً، حسب القراءه فی الصحافه، والکتب، والمقالات العلمیه والأدبیه بلغتها الأذربیجانیه؛ وتمّ اختیارها أیضاً عن طریق المشاهده والاستماع لوسائل الإعلام المرئیه والمسموعه، نظراً لتداولها الکثیر فیها. وحصلت النتائج التالیه: أوّلاً، أنّه لا یکتب فی الأبجدیه الأذربیجانیه اللاتینیه حرفا "ء ، ع"؛ ومن عاده اللغه إشباع الکسره یاءً والوقف على التّاء المربوطه وحذفها فی الکتابه ونقل الضمّه إلى واو مشبعه مضاعفه؛ وثانیاً، تحلیل بناء بعض الکلمات صرفیاً یهتدی بنا إلى قضیّه النحت؛ وقد لا تستعمل الکلمات بصیاغتها الصرفیه فی العربیه، رغم تداولها فی الأذربیجانیه؛ وثالثاً، قد تصنع الکلمه الدخیله نوعاً من المشترک اللفظی، والسبب فیه انتقال الألفاظ من معناها الأصلی إلى معانٍ مجازیّه؛ والکلمه قد لا تتطوّر لفظاً فتبقى على حالها، رغم التّحول المعنوی فیها؛ وعن سبب تحویل المعنى، قد یتبادر إلى الذّهن وجود علاقه مجازیّه شفیفه بین الکلمات؛ واللفظ الأذربیجانی قد یکون قصیر الدلاله؛ بینما اللفظ العربی یتوسّع فی المعنى؛ وقد تجد اللفظه حیاه معنویه جدیده فی الأذربیجانیه دون العربیه؛ وقد تشیع الکلمات فی اللغتین على السواء وبمعنى واحد؛ وقد تختلط الکلمات الدخیله فی الدلاله فتستعملان بمعنى واحد فی الأذربیجانیه دون العربیه .
۶۵۶.

الگوهای ترجمه از زبان عربی به فارسی بر اساس چهار نسخه کهن "شهاب الأخبار" در سده های پنجم تا هفتم هجری( ارموی، دانش پژوه، شیروانی، ضیاء)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ترجمه های کهن عربی به فارسی بررسی واژگانی بررسی ساختاری شهاب الأخبار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۲۶۱
این پژوهش بر مبنای چهار نسخه ی ترجمه ی فارسی کهن از کتاب «شهاب الاخبار کلمات قصار پیامبر (ص)» که شامل 1000 حدیث می باشد؛ صورت گرفته است. این چهار نسخه توسط آقایان ارموی، دانش پژوه و شیروانی و جویا جهانبخش و همکاران به چاپ رسیده است. در این مقاله ویژگی های واژگانی و ساختاریِ این چهار نسخه ی متعلق به سده های پنجم تا هفتم موردبررسی قرارگرفته و هدف از آن تبیین ویژگی های دستور زبانی حاکم بر آن ها اعمّ از ویژگی های واژگانی و دستیابی به الگوهای کهن ترجمه عربی به فارسی بوده است. متن عربی کتاب "شهاب الأخبار" احادیث را بر اساس ساختار جمله های عربی همچون اسمیه فعلیه شرطیه با مَنْ شرط اسمیه ی همراه با إنّ فعل امر فعل لیس ساختارهای تفضیلی فعل بئسَ و... گردآوری کرده است و هرکدام تحت عنوان یک باب نامگذاری شده است. اما این کاوش، بر اساس استخراج ویژگی های مهم واژگانی و دستوری حاکم بر ترجمه های موردبررسی انجام گرفته که با تبیین و مقایسه ترجمه های این چهار نسخه، ویژگی های واژگانی و سبک ترجمه آن ها بیان شده و در هر مورد در حد امکان با توجه به گنجایش مقاله نمونه هایی بیان شده است.این پژوهش  با ضرورت تبیین الگوهای ترجمه از زبان عربی به زبان فارسی انجام گرفته و ویژگی های واژگانی و ساختاری ترجمه های کهن عربی  به فارسی بر اساس چهار نسخه شهاب الاخبار که هدف این پژوهش بوده،به تفصیل بیان شده است. براساس این تحقیق، ما شاهد چیرگی ساختار دستور زبان عربی  بر ترجمه کهن فارسی هستیم.
۶۵۷.

السمات الدادائیه فی السرد الشعری لشوقی أبی شقراء(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: السردانیه العربیه الشعر العربی المعاصر المدارس الأدبیه سردیه الشعر الدادائیه شوقی أبوشقرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۱ تعداد دانلود : ۱۹۸
إن الدادائیه ظاهره انفجرت فی وجه الأزمات السیاسیه، والاقتصادیه، والأخلاقیه، واعتبرها روّادها المنقذ الذی سیبدد کل هذه المشاکل. وکان الشکل الوحید للخلاص هو رفض کل ما هو تقلیدی وتبنّی منطق الفوضى والرفض. فی الدادائیه،کثیرا ما یُترجَم الشکُّ الأساسی فی ضیق أفق الفنّ إلى عداء صریح تجاه قِیَم الفنّ ومؤسساته.کان الشاعر شوقی أبو شقرا أحد أبرز أرکان مجله "شعر" التی أسّسها شعراء السریالیه آنذاک. وکان لها دور أساسی فی انتشار وتطوّر الحرکه الحدیثه للشعر العربی. یحاول هذا البحث الوقوف عبر منهج وصفی-تحلیلی، على میزات الحرکه الدادائیه فی شعر أبی شقرا للبحث عن روافد الدادائیه ومیزاتها فی شعره. هذه الدراسه توصّلت إلى نتائج تدلّ على أن أبا شقرا عمل جاهدا على التحرّر من ربقه الماضی تحّرراً کلیاً یتجاوز أنصاف الحلول وفکره التسویات، ویحررالانسان من القیود التی تعوق حرکته، لعلّه یصل إلى المستقبل لیصوغه على هواه. کما وأن الخلق البداهی لدى أبی شقرا و محاولته من أجل تحریر اللغه و تجرید المفردات من حسیّتها و خلق التراکیب المتناقضه، أثارت الفوضویه فی أشعاره و جعلتها تجسیداً بلیغاً للأعمال الدادائیه.
۶۵۸.

ملامح التداولیه فی النصوص العربیه: مقامات الزمخشری أنموذجًا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: السردانیه العربیه نحو النص الانسجام النصی التداولیه علم البیان مقامات الزمخشری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۲۰۳
الملخص بما أنّ الصّور البیانیه من تشبیه، مجاز، استعاره، وکنایه، تسعى إلى التّاثیر فی المتلقّی وتمکین المعنى فی ذهنه، یمکن القول إنها ذات أبعاد تداولیه. لقد حقق هذا البحث فی مقامات الزمخشری بمنهج وصفی -تحلیلی کی یکشف عن ملامح التداولیه التی تمثّلت وسائل الانسجام فی علم البیان عبرعملیه التفکیر والتأویل. بعباره أخری یتناول البحث التّراث اللغوی العربی ومحاوله ربطه بمعطیات النّظریه الغربیه وفق مفهوم نحو النّص بما یتناسب فیه مع مقامات الزّمخشری. ممّا یلاحظ فی هذه المقامات، أنّ التّماسک النّصّی یستجلی بوضوح، فقد وظّف الزّمخشری وسائل الانسجام توظیفًا جیّدًا، فنسج مقاماته بشکل متماسک، فتتحقّقت نصّیّه النّص بظهور هذه الوسائل. فبرز فی تحلیل المقامات أهمّیّه دور المتلقّی فی تحلیل النّص وفکّ عناصره بوساطه إدراکه للغه النّص وسیاقه. بیّنت الدّراسه العلاقه الوثیقه بین التّراث العربی ونحو النّص، وهذا ما لمسناه من مساهمه علم البیان بعدّه وسیله من وسائل انسجام النّص.
۶۵۹.

تیسیر اللغه الناتجه عن الحذف والتخفیف فی العلاقات القائمه بین أل والتنوین والنداء والإضافه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: أل تیسیر اللغه التنوین الحذف التخفیف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۵۲۸
تتناول هذه الدراسه العلاقات القائمه بین ألْ وبین التنوین والنداء والإضافه وتُبیّن دور هذه العلاقات وتأثیرها فی تیسیر اللغه العربیه ضمن البحث حول ظاهرتی الحذف والتخفیف، معتمده على المنهج الاستقرائی الوصفی، مشیره إلى آراء علماء النحو قدیمه وحدیثه، تهدف إلى استخراج آرائهم بالنسبه إلى العلاقات القائمه بین "ألْ" وثلاث من العلائم المشهوره للاسم. والهدف الرئیس ترسیم شکل حقیقی من شبکه هذه الترابطات للکشف عن حقیقهٍ قد خُفِیت وراء تلک العلاقات، والتی تجلب التیسیر والتسهیل للغه والأداء النطقی. تدلُّ النتائج الحاصله على أنّ ه هناک علاقه أخرى بین علاقه التخارج (العلاقه القائمه بین "ألْ" والتنوین، و"ألْ" والإضافه)، وعلاقه البدلیه (العلاقه القائمه بین "ألْ" والمنادى)؛ وهی علاقه التخفیف بأنّه عندما نقوم بخروج التنوین من الکلمه المُحلاّه ب "ألْ" أو نحذف "ألْ" التعریف من المضاف أو ما یتعرّض للنداء، فی الحقیقه حذفناها تخفیفاً وتیسیراً لعملیه أداء الکلمه فی اللغه، وأیضاً بما کشفنا عنه من دراسه التخفیف فی الإضافه؛ یمکننا أن نضیف صفه التخفیف إلى فوائد الإضافه المعنویه، علاوه على التخصیص أو التعریف
۶۶۰.

من النفی النحوی إلى نفی القیم الثوریه؛ تحلیل جمالی لأسلوب النفی فی روایه «حرب الکلب الثانیه» لإبراهیم نصرالله(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الجمالیِه أسلوب النفی السردانیه العربیه إبراهیم نصرالله حرب الکلب الثانیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۳۰۱
إنّ الترکیب النحوی فی النص تنظمه تلک الفکره الّتی تکوّن الرؤیه الفنیه للنص الأدبی، فلایمکن الوصول إلیها إلّا بإدراک المعانی النحویه المستنبطه منه. أی إذا طغت علی النص رؤیه تشاؤمیه فیغطی علیه ما یلائمها من الترکیب النحوی. وهذا ما نجده فی روایه «حرب الکلب الثانیه» لإبراهیم نصرالله الفلسطینی، فقد سادت علی هذه الروایه السیاسیه، الرؤیه التشاؤمیه، لأن أکثر شخصیاتها الروائیه سلبیه انتهازیه جدّا، خاصّه بطل الروایه «راشد» الّذی یتجاوز کل القیم الأخلاقیه والاجتماعیه فی سبیل تحقیق مصالحه الخاصّه حیث یعارض تلک القیم الثوریه التی کان یناضل لأجلها فینفیها نفیا قاطعا لیتحوّل من سجین إلی سجّان، ویشارکَ ببراعه مع الضابط شقیق سلام زوجه راشد فی الاتّجار بالبشر. هذا النفی للقیم ورفضها یناسب أسلوب النفی لغویا. فجاء هذا الأسلوب أکثر استخداما فی الروایه من الأسالیب النحویه الأخری لیتناسب مع الرؤیه التشاؤمیه السائده علی الروایه وفی مستویات اللغه الثلاثه للروایه: السرد، والحوار، والوصف. فلهذه الرؤیه التشاؤمیه حاز أسلوب النفی فیها مکانه عالیه، خاصّه فی قضیه الأشباه (الشبیهات) الّتی کثُرت وجودها فی الروایه بشکل مکثف، حیث یصبح من الصعب التمییز بین أصل الأشیاء وبین شبیهاتها رغم الفروق الکثیره فی ماهیتهما. فیهدف المقال إلی دراسه جمالیه أسلوب النفی لیجیب عن مدی التناسق بین أدوات النفی والرؤیه التشاؤمیه مع مستویات اللغه الروائیه الثلاثه بتتبّع للمنهج الوصفی – التحلیلی مستمدا من الأسلوبیه الإحصائیه، لیصل إلی أن الراوی استخدم أسلوب النفی فی هذه الروایه 1759 مرّه وبنسبتها المئویه 52%؛ وهذا متلائم مع الرؤیه التشاؤمیه السائده علی الروایه والناتجه عن فساد السلطه الفلسطینیه المستبده، لأنّ فی الروایه شخصیات انتهازیّه تعمل أعمالا سلبیّه لتحقیق مصالحها، خاصّه بطل الروایه راشد الّذی تتمیز شخصیته بأنها سلبیه جدّا، مما یؤدی الى أن تتغیر شخصیته من الإیجابیه، إلی السلبیه والانتهازیه.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان