ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷۲۱ تا ۷۴۰ مورد از کل ۲٬۰۰۶ مورد.
۷۲۱.

خوانش نمود زمان در رمان «سیدات القمر» جوخه الحارثی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رمان روایت راوی زمان بسامد شتاب ژنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۱ تعداد دانلود : ۳۱۹
از جمله شاخصه های بارز متون روایی معاصر، کاربست فنون روایی چندلایه در آن است. رمان «سیدات القمر» جوخه الحارثی نمونه ای درخشان از این دست رمان ها است. مخاطب پس از مطالعه صفحات آغازین رمان درمی یابد با اثری چندلایه مواجه است که جهت ورود به دنیای آن باید خود به عنوان کنشگر ثانویه متن با در کنار هم چیدن بخش های مختلف رمان، به آن راه جوید. پژوهش حاضر بر آن است تا به شیوه تحلیل محتوا به بررسی ساخت مایه های روایی و به طور اخص شگردهای زمانی این رمان بپردازد. انتخاب این موضوع برای نویسندگان از آن جهت اهمیت داشته که حارثی با دقت و موشکافی فراوانی، به پرورش عنصری پرداخته که ژرار ژنت، نظریه پرداز فرانسوی با دقت فراوانی تمامی جوانب آن را بررسی کرده است. از این رو بر آن شدیم تا این مؤلفه را در رمان مزبور براساس نظریه روایی ژنت تحلیل و واکاوی نماییم. بررسی ها نشان داد که نویسنده با قرار دادن طرح روایت بر ساختاری غیرخطی و به کمک تکنیک هایی همچون زمان پریشی و سیلان ذهن توانسته است رمانی مدرن و چندلایه خلق کند. در این رمان نویسنده به اقتضای مقاصد خویش از کمیت های نوشتاری متفاوتی برای بیان ابژه ها استفاده کرده است. بسامد مکرر، بیش از دیگر بسامدها به کار رفته و به نوعی به سبک نگارش نویسنده بدل گشته است .
۷۲۲.

دراسه سیمیائیه سردیه فی مقامه العید لابن مرابع الأزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: السردیه العربیه المنهج السیمیائی السیمیائیه السردیه المقامه ابن مرابع الأزدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۱۸۶
یعدُّ المنهج السیمیائی من أهم المناهج التی قاربت النصوص التراثیه مقاربات مکنت الباحثین من قراءتها وتأویلها تأویلات جدیده. تتناول هذه المقاله تحلیل مقامه ابن مرابع الأزدی تحلیلاً سیمیائیاً یکشف عن علاقاتها الخفیه، وبنیتها العمیقه، دون أن یعنی ذلک أن المعنى نهائی، إذ إنّ النص وفقاً للمنهج السیمیائی یظلّ مفتوحاً. وتوصلنا إلى أن هذه المقامه تمثل انعکاساً لمجموعه من القیم والممارسات أو الأیدیولوجیه، کما تکشف بنیتها العمیقه عن الرغبه فی الثروه، من خلال تقابلات الفقر والثراء، المعانده والمطاوعه.
۷۲۳.

جمالیات إبطاء السرد فی القرآن الکریم؛ سوره یوسف نموذجًا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جمالیات إبطاء السرد السردانیه العربیه الوقفه الحوار سوره یوسف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۵۳
یستهدف هذا البحث بیان جمالیات تقنیات إبطاء السرد فی القرآن الکریم؛ متخذًا من سوره یوسف نموذجًا للتطبیق، ویتحرى البحث کشف اللثام عن جمالیات استعمال القرآن الکریم تقنیات الحوار والوقفه، وتوظیف ذلک فنیًّا ودلالیًّا، ومدى تأثیر ذلک فی البناء القصصی، والآفاق الدلالیه التی یفتحها ذلک التوظیف بما یتجاوز حدود السرد.یکتسب هذا البحث أهمیته من کونه یتخذ من القرآن الکریم ماده لتطبیق المفاهیم والنظریات السردیه النقدیه، ولا شک أن ذلک یعطی الدراسه عمقًا وأهمیه کبرى لا یمکن أن یمنحها أی نص آخر، کما أن أی دراسه تتعلق بالقرآن الکریم فهی دراسه تتسم بالخلود والبقاء؛ إذ تستمد بقاءها من الذکر الحکیم الذی حفظه الله -سبحانه- على مر العصور وکر الدهور.تُعَدّ هذه الدراسه ضروریه؛ لأن وقوع القصص فی القرآن الکریم یثیر إشکالیه مفادها: مدى إمکان تطبیق النظریات النقدیه على القرآن الکریم بوصفه نصًّا یتسم بأعلى درجات الفصاحه والبلاغه بغض النظر عن قائله العظیم -سبحانه.استند الباحث إلى المنهج الوصفی التحلیلی الذی یرصد الظواهر التقنیه لإبطاء السرد فی سوره یوسف؛ بغیه الوقوف على توظیف تقنیه الوقفه، والحوار فی بنیه السرد، وتحلیل هاتین التقنیتین؛ بغیه الوصول إلى نتائج موضوعیه.توصل الباحث إلى مجموعه من النتائج؛ لعل أهمها: کان لتقنیه الحوار حضور کبیر جدًّا فی سوره یوسف؛ حتى إن الآیات الحواریه بلغ عددها إحدى وسبعین آیه من مجموع ثمان وتسعین آیه هی عدد آیات السوره وقد کان لهذه التقنیه توظیفها الفنی والدلالی الفرید. وأخیرًا، من خلال دراسه تقنیات السرد فی هذه السوره وجدنا أن استخدام هذه الأسالیب، بما فیها تقنیه إبطاء سرعه السرد فی سوره یوسف، تسبب توازنًا دلالیًا فیها.
۷۲۴.

آلیات الترابط النصّی فی خطبه الجهاد للإمام علی بن أبی طالب(ع) (دراسه تحلیلیه فی ضوء لسانیات النصّ)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الترابط آلیات الترابط النصی الإمام علی بن أبی طالب (ع) خطبه الجهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۴۲۷
یُعدّ النصّ وحده لغویه کبیره تفهم الجمله فی إطارها، فالنصّ هو الموضوع الرئیس فی التحلیل والوصف اللغوی. إنّ الترابط أو التماسک النصّی من أشهر خصائص النصّ إذ لا یقوم النصّ إلّا به، فقد أجمع علماء اللسانیات النصّیَّه بوصف التماسک النصّی أساساً فی بناء النصّ وصیاغتهِ. یهدف الترابط النصی إلی بیان تماسک النصّ وانسجامه عبر توظیف أداوته التی من أهمها وأشهرها الإحاله والحذف والتکرار والوصل وغیر ذلک. هذا البحث یتخذ من المنهج الوصفی- التحلیلی وسیله لیتناول عناصر الاتساق فی خطبه الجهاد ویرمو إلی نفض الغبار عن الموروث الأدبی، وإبراز مواطن ومکامن النصّیه فی خطبه الجهاد التی تعدّ من أهمّ الخطب فی تاریخ موروثنا الدینی والأدبی لما فیها من رصانه وقوه واستحکام. ومن النتائج التی وصل إلیها البحث نذکر أنّ عناصر الاتساق فی خطبه الجهاد ساهمت بشکل کبیر فی الربط بین أجزاء الکلام مما أدی إلی ظهور الخطبه فی قمه جمالها وإبداعها اللفظی والفکری وقد استخدمت الأدوات لسدّ الفجوات والثغرات بین سطور الخطبه. وعلی إثر هذه العناصر، قد جاءت الفکره موحده منسجمه لم یطعن فی تماسکها تشتت ولا رکاکه ولولا هذا الربط لما کانت هذه الخطبه بهذه المکانه التی تحتلها الیوم.
۷۲۵.

جمالیه التکرار فی الصحیفه السجادیه ترکیزاً على دعاء العرفه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الإمام السجّاد دعاء العرفه الموسیقى الداخلیه التکرار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۴۷۷
إن الصحیفه السجادیه من النصوص الدینیه القیمه التی قد تحلّت بمیزات أدبیه وأسلوبیه جدیره بالاهتمام. من الظواهر الأسلوبیه المهمه التی تجلّت بشکل لافت للنظر فی هذا الکتاب الشریف وخاصّه فی دعاء العرفه هو التکرار الذی تمثّل فی الصوائت والصوامت والکلمات والجملات والعبارات المختلفه مما منح هذا الدعاء الشریف لوناً إیقاعیاً رائعاً متلائماً مع متطلّبات سیاق النصّ. نظراً لفاعلیّه تکرار العناصر البنّاءه للجمله من الناحیه الدلالیه، فیسعى هذا البحث من خلال المنهج الوصفی التحلیلی أن یسلّط الضوء على التکرار بوصفه من أهم العناصر الإیقاعیه وآثارها الدلالیه فی الدعاء المدروس. وقد تبیّن من هذا البحث أنّ الإمام السجاد j لم یستخدم التکرار فی الدعاء عشوائیاً، بل استخدمه کعنصر إیقاعی مهمّ بشکل واعٍ لترسیخ المعنى والتأثیر فی النفوس وإثاره المشاعر والأفکار، مما یدلّ کلّ الدلاله على أنّه توجد هناک علاقه وطیده بین المستویین الصوتی والدلالی. قد حقق التکرار أغراضاً بلاغیه کثیره کتأکیدالمعنى أو الترغیب فیه أو التلذذ والاستغذاب للمکرر و غیر ذلک من المعانی.
۷۲۶.

بررسی رویکردهای بلاغی نوین در تفسیر قرآن (مطالعه موردی: التفسیر البنائی للقرآن الکریم محمود بستانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم تفسیر بلاغی تفسیر ساختاری التفسیر البنائی للقرآن الکریم محمودبستانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۳۴۳
در دوره معاصر، تفسیر بلاغی قرآن با رویکردها و شیوه های جدید و توسط مفسرانی چون سیدقطب، امین الخولی، عایشه عبدالرحمن بنت الشاطیء، نصر حامد ابوزید و برخی مفسران دیگر صورت گرفته است. یکی دیگر از این رویکردهای جدید و مبتکرانه در این حوزه، روش ساختارگرایانه محمود بستانی در «التفسیر البنائی للقرآن الکریم» است. وی در این اثر با دو رویکرد معنایی و هنری به بررسی و تفسیر سور قرآنی به عنوان ساختار و مجموعه ای واحد پرداخته و در این زمینه از هشت عنصر بلاغی: پیام، موضوع ، معنایی، صوری، لفظی، موسیقایی، ادبی و ساختار در جهت تبیین ارتباط منسجم بین شکل و مضمون آیات و سوره های قرآن کریم یاری جسته است؛ از میان عناصر فوق، کارکرد عنصر ساختار به عنوان یکی از مهمترین عناصر، بررسی ساختار کلی سوره و نیز بررسی جایگاه عناصر هفت گانه در هر سوره قرآن بوده و اینکه مجموعه این عناصر، چگونه ساختار هندسی سوره را تشکیل می دهند. هدف این پژوهش ضمن معرفی روش ساختارگرایانه بستانی در تفسیر قرآن بر مبنای مبانی مطرح شده در کتاب «القواعد البلاغیه فی ضوء المنهج الإسلامی»، بررسی و تحلیل رویکرد تفسیری وی در تفسیر پنج جلدی «التفسیر البنائی للقرآن الکریم» بوده است و این نتایج به دست آمد که دیدگاه های بستانی در بحث ازعنصر پیام، موضوع، بحث تقدیم و تأخیر، ذکر وحذف، عنصر ادبی و عنصر ساختار دیدگاه های جدید در حوزه تفسیر بلاغی قرآن بوده و روش وی به عنوان یکی از شیوه های تفسیر ساختاری با وجود برخی کاستی ها می تواند کارآمد باشد.
۷۲۷.

تحلیل روان شناسی قصیده الخطیئه اثر سید قطب بر اساس نظریه شخصیت فروید

کلیدواژه‌ها: تحلیل روان شناسی نظریه فروید مراتب نفس سید قطب قصیده الخطیئه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۹۶
نقد روان شناسی از شیوه های نقد ادبی جدید است که فروید با طرح نظریه ساختار سه گانه شخصیت آن را انسجام بیشتری بخشید. در دیدگاه دینی نیز نفس انسان به سه مرتبه نفس مطمئنه، لوامه و اماره تقسیم شده است که به نظریه فروید بسیار شبیه است. سید قطب به عنوان یکی از متفکران اسلامی جایگاه والایی در ادبیّات عربی دارد و شاعری توانایی است و اشعار نغزی همچون قصیده الخطیئه را سروده است. این جستار تلاش می کند با رویکردی تلفیقی از دو نظریه شخصیت فروید و نظریه دینی مراتب نفس به تحلیل روان شناسی این قصیده بپردازد. بر اساس نتایج پژوهش سید قطب با دیدگاهی روان شناسانه هدفی تعلیمی را دنبال می کند و می خواهد به انسان یک الگوی مناسب اخلاقی و اجتماعی ارائه دهد. او درگیری و کشمکش میان سطوح سه گانه شخصیت یعنی نهاد، خود و فراخود را به تصویر کشیده و نشان داده که چگونه نهاد علیه خود و فراخود انسان شورش می کند و برتری می یابد. این درگیری میان سطوح سه گانه شخصیت، مانند نبرد میان مراتب سه گانه نفس یعنی اماره، مطمئنه و لوامه است که در این قصیده نیز نمود می یابد و نفس اماره انسان بر نفس مطمئنه و لوامه چیرگی می یابد و بُعد حیوانی انسان را بر بُعد اخلاقی برتری می دهد.
۷۲۸.

ترجمه شعر به شعر؛ سرقتی ادبی یا صنعتی بلاغی؛ پژوهشی تاریخی در ترجمه شعر به شعر عربی و فارسی تا قرن ششم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ترجمه شعر به شعر صنعت بدیعی سرقت شعری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۲۹۴
ترجمه شعر به شعر در ادبیات کهن بدین معنا بود که شاعر توانمند و دارای نبوغِ سرشار در دو زبان عربی و فارسی، برای آشکار کردن قدرت شاعری و نبوغ خود در حوزه ادب و شعر، یک یا چند بیت را  از عربی به فارسی یا بالعکس (شعر کلاسیکی به شعر کلاسیکی) ترجمه می کرد. ترجمه شعر به شعر حلقه ای به هم پیوسته از موضوعات و مسائلی است که از دو ناحیه مضمون و شکل قابل بررسی است. اما آنچه در این جستار اهمیت دارد، تحقیق پیرامون ترجمه از دو منظر است: ترجمه صنعتی بلاغی یا سرقتی شعری؛ پس باید بین دو اصل یاد شده تمایز قائل بود؛ یعنی ترجمه، صنعتی ارزشمند یا سرقتی است که صاحب آن، مورد سرزنش واقع می شود. در این پژوهش برآنیم تا به روش مقابله تطبیقی و با تکیه بر منابع تاریخی به ترجمه های شعر به شعر –عربی به فارسی وبالعکس-تا قرن ششم هجری و کاربست مفهوم صنعت یا سرقت بر آن، بپردازیم.یافته های پژوهش نشان می دهد که ترجمه شعر به شعر؛ صنعتی است آشکار که مترجم بدان اذعان کرده و ابیاتی متفرقه در دیوان اوست، اما پیوستِ بیت ترجمه شده به یک قصیده مستقل و عدم ذکر اسم شاعر یا اقرار به ترجمه بودن شعر؛ نقطه تمایز دقیق میان صنعت و سرقت است؛ افزون بر آن، تغییراتی است که مترجم با ایجاد آن در ترجمه، خود را صاحب و آفریننده مضمون شعر معرفی می کند، و آن هم از راه به کارگیری ابزارهایی مشابه با آنچه گذشتگان در خصوص سرقت شعری، آورده اند.
۷۲۹.

دور محمد علی جمال زاده فی إحیاء الأدب الشعبی فی إیران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: التاریخانیه الجدیده التحلیل الثقافی القصه القصیره محمد علی جمال زاده مجموعه یکى بود یکى نبود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۵۴۵
لمحمد علی جمال زاده مکانته الممیزه فی أدب إیران المعاصر، ودوره البارز فی تجدید حیاه الأدب الفارسی الذی یجعله فی رأس قائمه المبدعین فی اللغه الفارسیه المعاصره بمبادرته فی الاستفاده من التراث الحضاری فی الأدب الفارسی وعرضه فی الجنس الأدبی الحدیث وتحدیدًا القصه القصیره. وعلى هذا، تأثر الأدب الفارسی فی بدایات القرن العشرین إلی حد بعید بالأدب الغربی، حیث استخدم الکتّاب الإیرانیون التقنیات الغربیه إلی جانب ما أخذوه من التراث الشعبی وواکبوا، عن قرب، الحرکه الحدیثه والمعاصره فی الأدب العالمی. تعد مجموعه یکی بود یکی نبود (کان یا ما کان) لمحمد علی جمال زاده أول مجموعه قصصیه فی إیران، تتحقق فیها العناصر الأساسیه للقصه القصیره بوصفها جنساً أدبیاً حدیثاً بمضامینه التراثیه متبنیا على ما کان موجودا فی الحکایات القدیمه منذ زمن بعید. یسعی هذا البحث إلی دراسه هذه العناصر فی هذه المجموعه علی ضوء المنهج الوصفی -التحلیلی مستعینا بالنقد التاریخانی الجدید أو ما یسمونه التحلیل الثقافی للنص، والذی استخدمت فیه الجمالیات الفنیه للتعبیر العصری عن التغیرات الاجتمایه ومن ثم الأدبیه فی المجتمع الإیرانی فی بدایات القرن الماضی.
۷۳۰.

رئالیسم جادویی در رمان «الأشجار واغتیال مرزوق»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ادبیات جامعه رمان رئالیسم جادویی عبدالرحمن منیف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۲۹۳
رئالیسم جادویی یا واقع گرایی جادویی، ترکیبی از واقعیت، افسانه و تاریخ است که از جهان بینی سحرآمیز مردم آمریکای لاتین به دنیای ادبیات وارد شد. پرداختن به طردشده ها و ستم دیده ها در بستر واقعیتی آمیخته با خیال، اصل مشترک همه نویسندگان ژانر رئالیسم جادویی است. عبدالرحمن منیف، نویسنده و رمان نویس سعودی با تأثیرپذیری از ژانر رئالیسم جادویی، رمان «الأشجار واغتیال مرزوق» را نوشت تا داستان زندگی منصور عبدالسلام و الیاس نخله را به عنوان افراد طردشده و دورافتاده از جامعه روایت کند. منیف، طردشدگی منصور و الیاس را محصول عقب ماندگی جامعه عربی و ظلم مقامات حکومتی می داند. وی در «الأشجار واغتیال مرزوق»، اجازه داده تا منصور و الیاس، روایت رمان را در اختیار بگیرند و با ادبیاتی ویژه که آمیخته ای از واقعیت و خیال است، درباره زندگی خصوصی خود و مسائل جدی و چالشی جهان عرب گفتگو کنند. هدف از این پژوهش، تحلیل فضای انتقادی در رمان معاصر عربی است و انجامش ضرورت دارد، زیرا مطالعه روش های جدید، در رمان نویسی و تأثیر این روش ها در توسعه و تحول رمان عربی، بی نیاز از بحث و بررسی مستمر نیست. یافته های پژوهش نشان می دهد که منیف عالمانه و عامدانه دنیای تخیلی تاریکی ساخته است که از دو زوایه باید به آن نگریست: نخست این که در «الأشجار واغتیال مرزوق» جایی برای نور، حقوق بشر و کثرت گرایی وجود ندارد و افراد بدون توجه به وابستگی مذهبی یا طبقه اجتماعی، مورد اذیت و آزار قرار می گیرند. دوم این که در این رمان، انگیزه های قوی فردی، برای شورش علیه عوامل محدودکننده انسان وجود دارد. روش پژوهش در رئالیسم جادویی «الأشجار واغتیال مرزوق»، توصیفی- تحلیلی است.    
۷۳۱.

تحلیل روند تراجایی تداوم در رمان فرانکشتاین فی بغداد احمد سعداوی و فرانکنشتاین مری شلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بیش متنیت تراجایی تداوم درنگ فرانکشتاین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۳۸۵
ژرار ژنت با توجه به روابط میان متون، بیش متنیت را به عنوان  یکی از انواع ترامتنیت مطرح نمود. بیش متنیت با محوریت اقتباس و برگرفتگی به دو دسته تقلیدی و تراگونگی تقسیم می شود. در این رویکرد وجود بیش متن به عنوان عنصر تأثیرپذیر و پیش متن به عنوان عنصر تأثیرگذار بسیار دارای اهمیت است. بیش متن با تقلید یا تغییر پیش متن باعث حفظ متن نخستین و یا تغییر آن می گردد. این تغییر هدفمند تراگونگی نام دارد که به دور از تقلید صرف است و گاهی باعث تراجایی در متن می شود. تراجایی که تغییری جدی در پیش متن است، با انجام برخی جابه جایی ها در شکل و معنا تغییرات عمده ای را در پیش متن به وجود می آورد که یکی از این موارد تداوم زمانی روایت است. بررسی تداوم یا سرعت روایت در پیش متن و بیش متن که به مطالعه نسبت میان طول مدت زمان داستان و زمان روایت می پردازد، بر تغییر آن از طریق تراجایی دلالت دارد که تغییری جدی در رابطه بیش متنیت می باشد. سعداوی که متعلق به نسل جدید رمان نویسان است با قرار دادن فرانکشتاین در فضای ادبی جدید و محیطی متفاوت باعث تغییرات عمده ای در شتاب بیش متن می شود. بررسی تغییر سرعت رمان در بیش متن، خلاقیت سعداوی  را در عمق بخشیدن به روایت به نمایش می گذارد و نمونه ای بارز برای تراجایی تداوم و درنگ است. با توجه به آن که رمان "فرانکشتاین فی بغداد" احمد سعداوی تحت تأثیر رمان "فرانکنشتاین" (۱۸۱۸) مری شلی نوشته شده است،  پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی به بررسی رابطه تراگونگی در سرعت داستان بین این دو رمان و تغییرات ایجاد شده در  شتاب منفی و مثبت در بیش متن از نوع تراجایی می پردازد.  دستاورد پژوهش نشان می دهد که تغییر لحن شاعرانه، توصیف پویا، حذف غیرعلنی و گفتگوهای درونی در بیش متن باعث تراجایی در تداوم می گردد، به گونه ای که عمل ذهنی در بیش متن برخلاف پیش متن باعث حرکت عمودی در متن و پیشروی در دنیای ذهنی شخصیت ها می گردد
۷۳۲.

تجلیات خطاب ما بعد الاستعمار فی الروایه الاردنیه المعاصره؛ قراءه فی روایه دفاتر الطوفان لسمیحه خریس اختیارا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الروایه العربیه المعاصره السرد الأردنی سمیحه خریس دفاتر الطوفان خطاب ما بعد الاستعمار السردانیه العربیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۲۳۶
ما بعد الاستعمار هو مصطلح دأب المؤرخون علی استعماله فی المرحله التی تلت الحرب العالمیه الثانیه لإظهار الحقبه التی تلت استقلال معظم دول العالم عن الاستعمار الغربی الحدیث. یعد خطاب ما بعد الاستعمار من ثمرات نظریه ما بعد الاستعمار التی ابتکرها إدوارد سعید وهی من النظریات الأدبیه المعاصره التی تتعلق مهمتها بتنظیر قضایا المستعمَر والمستعمِر. المشکله الرئیسیه التی یسعى الباحثون لحلها هی کیفیه انعکاس خطاب ما بعد الاستعمار فی روایه دفاتر الطوفان وماهیه القضایا التی یمثلها هذا الخطاب فی المجتمع العربی خاصه المجتمع الأردنی. نستهدف فی هذه المقاله مناقشه إحدی الروایات العربیه الأردنیه المعاصره المکتوبه فی هذا المضمار وهی "دفاتر الطوفان" لسمیحه خریس معتمدین علی الأسلوب الوصفی التحلیلی مستعینین بنظریه إدوارد سعید لاستکشاف ملامح ما بعد الکولونیالیه فیها. لقد استنتجنا أنّ المؤلفه أشارت بشکل دقیق وفنی إلی إشکالیه ما بعد الاستعمار فی المجتمع العربی بلسان الأشیاء والجمادات المختلفه واهتمّت بصوره سویه بجمیع ملامح مابعد الاستعمار المطروحه فی أثرها الروائی ولم ترجح واحده علی الأخری، واستخدمت مکونات ما بعد الاستعمار فی الشؤون العامه المألوفه للحیاه العربیه، وأشارت بصوره فنیه إلیها. ثم أن خریس تعکس فی "دفاتر الطوفان" بعض الخصائص ضد الاستعماریه من أمثال مواجهه الهیمنه الغربیه والمرکز والهامش والجنسیه والحریه والاستقلال ببراعه خاصه.
۷۳۳.

تمظهرات الأنساق الثقافیه فی السّرد النّسوی التونسی والمغربی والجزائری المعاصر؛ (روایات "غربه الیاسمین"، و"عام الفیل" و"سأقذف نفسی أمامک" أنموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: النسق الثقافی النقد الثقافی السرد التونسی والمغربی والجزائری الروایه النسویه نماذج مختاره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۸۳
تحاول هذه الورقه البحثیه استنطاق تلک الأنساق الثقافیه التی اختزلتها بعض الأعمال السردیه المغاربیه مستمدا من المنهج الوصفی التطبیقی، من خلال مقاربه ثقافیه نستند فیها على مقولات النقد الثقافی، بما تحمله من إجراءات نسقیه تساعد على الحفر فی النص والبحث فی المسکوت عنه والتغلغل فی عوالمه الممکنه والبحث فی نسق مهیمن فیه، فاخترنا نماذج لروائیات تونسیه ومغربیه وجزائریه؛ هی راوایات "غربه الیاسمین"، و"عام الفیل"، و"سأقذف نفسی أمامک" کنسق تضمنت نتاجاتهن أنساقا ثقافیه، تسعى إلى مقاربه نص سردی یتمتع بخصوصیه جمالیه و فکریه؛ ولکنه یضمر تمردا دلالیا وثقافیا مغایرا تماما لما یصرح به ظاهره، مما یجعل منه مسرحا لجدل أنساق ثقافیه وفکریه متناقضه. من أهم الأنساق التی تم استکشافها فی الروایات الثلاث المختاره الفحوله، نسق دونیه المرأه، نسق سلطه المؤسسه الدینیه. الروایه النسویه المغاربیه میثاق یحمی وجود المرأه المغاربیه، ومنبر یوصل صوتها بکل دیمقراطیه، ویرفض إیداعها الظلمه والعتمه التی عانت منها طویلا.
۷۳۴.

إطلاله على منهج ابن عصفور فی مثل المقرّب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: المنهجیه ابن عصفور مُثُل المقرب النحو والصرف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۴۰۱
مکانه علم النحو المرموقه بین العلوم العربیه مما أیّدها کلّ من أراد الصحه فی قراءه القرآن الکریم أو فَصاحه التکلم باللغه العربیه أو الکتابه بها. ومن أهمّ ما یدلّ على هذه المکانه وفور التألیفات النحویه من قدیم الأیام والتعلیقات علیها وتشعّب المذاهب فیها. ومن أقوى دوافع العلماء فی هذا المضمار الإتیان بمصنَّفٍ یسهّل قواعد العربیه على المتعلّمین. ولأن نستوعب نصوصهم ونصل إلى منهج مقبول فی تألیف الکتب الدراسیه، علینا التعرّف على منهجهم. والمنهجیه هی الطریق الوحیده التی بها یُعرف النهج الذی سار المؤلّف علیه وتتّضح طوابعه التعلیمیه المفیده فبها نُقوِّم الکتب ویمکننا فهم النصوص. وأما من النحاه فمن قام بشرح مصنَّفه لأسبابٍ ما. ومن میزات هذه الشروح إبقاء منهج الشرح على درب منهج النصّ وصیرورتهما کتألیف واحد، الأمر الذی یعطینا مَیَداناً أوسع فی المنهجیه. فبحثنا عن شروح النحاه على مؤلّفاتهم واخترنا منها ما صُنّف مبکراً وقلّ تعرّفنا علیه وهو مُثُل المقرَّب شرح ابن عصفور الإشبیلی لکتابه المقرَّب . ومن هذا المنطلق، توخّى البحث المنهج الوصفی التحلیلی للوصول إلى الهدف المنشود، ألا وهو التعرف على محتوى مُثل المقرّب ومنهج ابن عصفور فیه، ومذهبه النحوی، وکیفیه مزاولته مسائل النص وتسهیل سبل استیعابه. ومن أهمّ ما حصل البحث علیه تجلّی مظاهر من منهجه التعلیمی، وهی الطریقتان الاستقرائیه والتکشیفیه، والعدول عن التعاریف الذهنیه، والتجنّب عن الغور فی الخلافات النحویه؛ وقد تبین أن منهجه العام فی أصول النحو یضاهی منهج البصریین.
۷۳۵.

الاتصال غیر اللفظی فی روایه موت صغیر لمحمد حسن علوان دراسه سیمیولوجیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: التواصل غیر اللفظی جائزه بوکر محمد حسن علوان موتٌ صغیرٌ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۰ تعداد دانلود : ۵۱۲
العلام ه هی ظاهره ملموسه ومرئیه یتم استبدالها ضمنیاً بعلاقه مع ظاهره غائبه. السیمیائیه هی العلم الذی یبحث عن أنواع الإشارات والإیماءات، والعوامل التی تنطوی علیها عملیه إنتاجها وتبادلها وتفسیرها، وکذلک القواعد التی تحکم العلامات. الاتصال غیر اللفظی هو أحد فروع السیمیائیه التی تشمل مجموعه متنوعه من السلوکیات الحرکیه للناس بما فی ذلک من تعبیرات الوجه وحرکات الجسم والإیماءات وحرکات تنظیم المحادثه وإلخ. یحتوی هذا النوع من الاتصالات على ستّ وظائف تتمثل فی الاستکمال والتفنید والتکرار والتحکم والاستبدال والتأکید. یروی الکاتب السعودی محمد حسن علوان فی روایته سیره ابن عربی بمزیج من الخیال، ویستخدم عناصر غیر اللفظیه إلى جانب لغه المنطوق. تسعى هذه الدراسه إلى دراسه هذه الروایه من وجهه نظر أنماط التواصل غیر اللفظی، بما فی ذلک من تعبیرات الوجه، وحالات العین، وحرکات الید، وحرکات الرأس، وما إلى ذلک، متمسکا بالمنهج السیمیائی. تعود أهمیه هذه الروایه إلى حصولها على جائزه بوکر فی عام 2017 م، وکان استعراضها الدلالی ضروره رئیسیه لهذه الدراسه . أظهرت النتائج بأن قد استفاد علوان من العلامات فی روایته من أجل تخصیص أو وضع الفضاء فی الروایه . استخدم المؤلف بشکل متکرر الطرق التالیه للتعبیر عن رسالته غیر اللفظیه بترتیب التردد : حالات الرأس، و حرکات الید، و حالات الوجه، و حالات العین، و السلوکیات الصوتیه، و علم اللمس والتماس وحالات الجسم . لقد استُخدمت هذه الحالات للتعبیر عن حالات، مثل: الغضب، والخوف، والقلق، والضیق، وهلمّ جرا. إلى جانب ذلک، تشارک وسائط وأجهزه أخرى أیضاً فی توصیل رسائل المؤلف. لمعظم هذه الرسائل أیضا وظیفه استبدالیه.
۷۳۶.

السّرد الروائی فی خطاب «ناجی العلی» الکاریکاتیری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ناجی العلی الکاریکاتیر الخطاب السردیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۰۹
یتناول هذا البحث الجوانب الروائیه لرسوم "ناجی العلی" الکاریکاتیریّه مستعیناً بمنهج السّردیّه. حیث إنّ حضور الجوانبِ الروائیّه فی هذه الرسوم والتی تمثلتْ فی الشخصیاتِ الثابته وتسمیّتِها، وکونِها مزوّدهً بالوحداتِ السّردیّه والنسیجِ اللغوی عبر التعلیق المرفَق بالرسوم والمشاهد أضفتْ علیها بعداً روائیّاً. یهدف البحث إلى استجلاء العناصر السّردیه فی أربعین لوحه مختاره قد تمّ اختیارها وفق الموضوع المتناول والمیزات السّردیه والروائیه فیها والتی شکّلتْ القضیّه الفلسطینیّه مادّه دَسِمه فیها بصفتها مِن ضمن أدب النضال أو فن المقاومه. وهی الاشتغال اللونی للأسود والأبیض، الحدث، والشخصیه والبنیه الزّمکانیه. وقام بالکشف عن الجوانب السّردیه للوحات فی خطاب اللوحات البصری، والخطاب الکتابی فی التعلیق الذی یشفعه "العلی" عاده برسومه. یُعدّ "ناجی العلی" رائد الکاریکاتیر السیاسی العربی بلْ المبدئ والمبدع فی هذا الفنّ. توصّل البحث إلى أنّ الاعتماد على الشخصیّات الثابته هی استراتجیه العلی السّردیه وأنّه بَرَعَ فی توظیفِ تقنیهِ الاسترجاع عبرَ النسیجِ اللغوی والاستباق بالخطوط والأحجام. وعن الحدث ووعاءه المکان ووظائفه فی أعماله، ففلسطین والأرض هی الحاضنُ المکانی الرئیس للأحداث فی أعماله ووظائفُ المکان تتجلّى إما عبرَ التصریحِ المباشر بالدوائر المکانیّه وإما عبر الخواءِ المکانی وغیابِ المکان. أیضاً تغطی لوحاته ثیمات الأبیض والأسود المتجلیّه فی ثیمات الفضاء السّردی لتوحی إلى دلالات الخواء المکانی عبر الأبیض والحاله السوداویه المؤلمه عبر الأسود.
۷۳۷.

بازخوانی ترجمه فارسی عبارت قرآنی«نفختَ فیه من روحی» (حجر: 29) با تکیه بر کارکرد استعاره واژه «نفختُ»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن استعاره کارکرد ترجمه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۳۰۲
استعاره، در قرآن کریم حضور پردامنه ای دارد.دلایل وجود استعاره در قرآن هر چه که باشد، یکی از آن ها، بدون شک، کارکرد مهمی است که در بیان مفاهیم موردنظر قرآن ایفا می نماید.بدین لحاظ، ترجمه استعاره های قرآن دشوارتر از آن چیزی است که، در نگاه اول، به نظر می رسد.ضرورت توجه به کارکرد استعاره ازآن روست که غفلت از این شاخصه مهم، به گاه ترجمه قرآن، از تأثیرِ برابرِ آن در مخاطبان زبان مقصد به میزان زیادی خواهد کاست.براین اساس، هدف ما در مقاله حاضر، این است تا به شکل عملی، نقش تعیین کننده کارکرد در ترجمه استعاره های قرآن به زبان مقصد را به اثبات برسانیم.بدین منظور، ابتدا، با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و از طریق مراجعه به منابع مکتوب، انواع کارکردهای ذکرشده در آثار بلاغت دانان مسلمان برای استعاره های قرآن را مدّ نظر قرار داده و سپس به نظم قرآن به عنوان عامل مهم در تعیین کارکرد استعاره در قرآن اشاره کرده ایم.در ادامه، در بخش اصلی پژوهش، به شکل موردی، آیه 29 سوره «حجر» را ازنظر کارکرد استعاره و همچنین ازنظر مقولات مرتبط با تعادل ترجمه ای واکاوی کرده و تلاش های «خرمشاهی»، «فولادوند»، «آیتی» و «میبدی» در ترجمه فارسی این آیه، از نقطه نظر کارکرد استعاری، را با یکدیگر مقایسه کرده ایم.در پایان، نتیجه حاصله حاکی از آن است که بازتولید عبارت قرآنی موردبحث از طریق ترجمه تحت اللفظی، کارکرد عینیت بخشی استعاره آن را، طور کامل، در زبان فارسی بازتاب می نماید و ترجمه اشتباه میبدی از عبارت موردبحث، گواهی است بر این واقعیت که وی از کارکرد استعاره آن غافل بوده است. 
۷۳۸.

روشنفکران از منظر عبدالوهاب بیاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روشنفکران شاعران شاعران روشنفکر شاعران متعهد البیاتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۳۲۱
گرایش به ادب رئالیستی که پیامد جنگ جهانی دوم بود شاعران را با توجه به هدفی که در سرودن اشعار دارند در دو مسیر متفاوت قرار می دهد؛ عده ای با گرایش به اشعار توصیفی دنبال کننده هدفی اجتماعی بوده و تصویرگر وقایع بیرون هستند و میزان تأثیرپذیری مخاطبان این اشعار تنها براساس همین وقایع موجود در جهان بیرونی است نه آنچنانکه شاعر می خواهد. دسته دیگر با گرایش به نوعی ادبیات خطابی در راستای افزایش سطح شعور سیاسی مردم و ایجاد نوعی خودآگاهی در میان اقشار مختلف جامعه گام برداشتند. روشنفکران و به ویژه شاعران روشنفکر به عنوان نهاد آگاه جامعه مدنی افرادی هستند که با قرار گرفتن در خدمت خرد انتقادی در جهت ایجاد تعادل در جامعه و روشنگری ارزش ها، در مقابل جامعه خویش ایفای نقش می کنند. از جمله این شاعران روشنفکران متعهد عبدالوهاب البیاتی است. وی با ارتباط دادن گذشته به تجربه حاضر سعی در ایجاد نوعی هارمونی فکری دارد تا انسان را به تأمّل بیشتر نسبت به جایگاه خود در میان اجتماع بزرگ انسانی وادار کند. در این پژوهش نویسنده با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به پرسش های اساسی در سه محور چیستی نقش روشنفکران، چرایی وجود آنها در جامعه و ویژگی های روشنفکر متعهد و غیر متعهد از دیدگاه این شاعر معاصر است؛ نتایج پژوهش نشان می دهد که عبدالوهاب البیاتی با درکی درست از نقش روشنفکران در جامعه در پی رواج ارزش های والای بشری و گسترش اندیشه های آرمانخواهی و ستیز علیه فاصله طبقاتی، خواستار پی ریزی جامعه ای مبتنی بر عدالت و عشق است.
۷۳۹.

التقنیات السردیه فی روایه مدن الملح لعبدالرحمن منیف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: الروایه البترولیه الواقعیه السحریه ما بعد الاستعمار التقنیات السردیه السردانیه العربیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۱۰
تستکشف هذه المقاله طبیعه التقنیات السردیه والأسالیب الحدیثه التی اعتمدها الکاتب عبد الرحمن منیف (1933-2004) فی روایته "مدن الملح". دلاله تلک التقنیات والأسالیب لناحیه أن هذه الروایه تعتبر من النصوص البترولیه المهمه فی الأدب العربی ما بعد الکولونیالی الذی یتصدى للخطاب الغربی عموماً والأمیرکی تحدیداً. فقد کانت هذه الروایه موضوع جدالات عمیقه لناحیه تصنیفها الأدبی، ولکن البحث الموضوعی المعمق یبرهن بشکل واضح على أن "مدن الملح" هی روایه واقعیه سحریه، بترولیه، ما بعد کولونیالیه تتصدى للتأثیرات السلبیه الاجتماعیه والاقتصادیه والسیاسیه لاکتشاف واستغلال النفط على مجتمعات الجزیره العربیه ولهذه الغایه سوف تلقی هذه المقاله الضوء على الأسالیب والأدوات السردیه التی استخدمها منیف لإیصال رسالته ما بعد الکولونیالیه المعاکسه من خلال اعتماد مناهج واتجاهات سردیه حدیثه کالواقعیه السحریه ومن خلال استخدام تقنیات سردیه خاصه، کتشکیل الشخصیات باعتماد المجتمع ککل بطلاً للروایه ومن خلال اعتماده تقنیه تعدد الأصوات بهدف عرض وجهات نظر متنوعه للأحداث من قبل الکاتب وبذلک یکون منیف قد قدم نوعاً روائیاً مبتکراً فی الأدب العربی ونادراً على المستوى العالمی، حیث إن القلیل جداً من الأعمال الأدبیه العربیه والعالمیه تصدى لموضوع النفط الذی أصبح یعتبر من المحرمات بفعل الضغوط الأمیرکیه السیاسیه والثقافیه المانعه للتطرق لهذه المسأله الحساسه. من ناحیه أخرى وبغیه شرح الطبقات والمستویات والتشفیرات المتعدده المضمنه بدقه فی "مدن الملح"، فإن هذه المقاله سوف تعتمد نظریه إدوارد سعید المعروفه باسم القراءه المطابقه کمنهجیه علمیه للبحث بهدف وضع الروایه فی مکانها الاجتماعی - السیاسی المناسب وکذلک سوف تعتمد على مفاهیم الواقعیه السحریه ﻠ"ستیفن سلیمون" ولا بد من التنویه بأنها سوف تتطرق إلى کیفیه تجسید منیف لمفهوم التضمین، بحسب نظریه "تزفیتان تودوروف" النقدیه السردیه لشرح کیفیه إدخال منیف قصصاً صغرى ضمن السرد العام بهدف إلقاء الضوء على نقطه معینه تخدم الغایه الکلیه للروایه وبالطبع یساهم وضع عمل منیف فی موقعه الأدبی الصحیح فی تأسیس نوع من التفاهم الحضاری المتبادل بین الشرق والغرب من خلال الحوار الثقافی الحالی والمستقبلی فی عالم حیث النضال والمقاومه ضد الهیمنه والأمبریالیه والحروب العدوانیه هی المحرکات الأساسیه التی تولد أزمات عالمیه والکثیر من الکوارث والمآسی مراراً وتکراراً وخصوصاً فی منطقه غرب آسیا.
۷۴۰.

دراسه سوسیولوجیه فی المجموعه القصصیه قبل الغروب للأدیبه القطریه أمینه العمادی علی ضوء نظریه لوسیان غولدمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: السوسیولوجیه الأسره القصه قبل الغروب أمینه العمادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۳۴۳
تتطرّق الدراسه السوسیولوجیه إلی قضایا عدّه فی العمل الأدبی، ولمّا یکون العمل الأدبی مجموعه قصص لکاتب ما، فإنّ الرابط الاجتماعی هو الکفیل بنظم الدراسه فی النقد الاجتماعی، فی المجموعه القصصیه "قبل الغروب" تطرّقت الکاتبه القطریه أمینه العمادی إلی عنصر مقدّس فی حیاه البشر ألا وهو عنصر الأسره وتطرّقت إلی معالجته اجتماعیاً ونفسیاً ومزجت مجموعتها القصصیه بسوسیو-سیمیوطیقه العناوین التی اختارتها لقصصها الثمانیه فی مجموعتها القصصیه قبل الغروب وهی تتعمد هکذا تسمیات لبیان الإقناع القصصی فی هذه المجموعه القصصیه، هذا البحث یهدف إلی النقد الاجتماعی فی المثاقفه السوسیولوجیه فی هذه القصص الثمانیه، وذلک تحت إطار المنهج الوصفی-التحلیلی، ومن النتائج التی توصل إلیها البحث یمکن الإشاره إلی مزج الکاتبه بین سوسیو-سیمیوطیقه العناوین ومضمونها، الترابط بین البنیات اللغویه، وعلی رؤیه غولدمان ترکزت هذه المجموعه القصصیه علی الأسره والمرأه علی وجه الخصوص حیث تکثر فیها معالجه قضایا المرأه، والزوجه المضطهده، والزوجه المسترجله کما بیّنت لنا الواقع المزری فی عدم التکافوء فی الحیاه الأسریه فنلاحظ أنها تطرقت إلی الوفاء، والفقر، والانتحار، واللامبالاه وغیرها من القضایا الاجتماعیه وذلک برؤیه اجتماعیه معتدله تهدف إلی کشف رؤیه الکاتبه وطبقتها الاجتماعیه فی مجموعتها القصصیه من خلال العالم الخارجی والسیاق الثقافی.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان