درخت حوزه‌های تخصصی

اصول جنگ حاصل تجارب جنگ هایی است که توسط ملل مختلف از درگیری های قومی تا جنگ جهانی با توجه به اختلافات، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، نظامی، عقیدتی و . . . بوجود آمده و هر کشوری/ ملتی اصول جنگ خاص خود را به عنوان حقایق حاکم بر اجرای جنگ در میدان نبرد گزینش نموده است. اصول جنگ ثابت بوده و در انواع عملیات های نظامی حاکمیت دارند. این مقاله به بررسی اصول نه گانه جنگ و ارتباط آن با عملیات ویژه و عملیات مشترک و نیز در سطوح مختلف جنگی یعنی سطوح تاکتیکی، عملیاتی و راهبردی می پردازد.

رسیدن به توسعه و گریز از گردونه فقر در ابعاد مختلف یکی از مهم ترین آرزوها و آمال هر ملتی محسوب می شود، تجارب کشورهای توسعه یافته نشان می دهد سرانجام بیشتر آنها از طریق توسعه سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، صنعتی، و ... به توسعه پایدار دست یافتند. در این راستا مراکز آموزش عالی در سطح آجا تلاش دارد به منظور ارتقاء سطح علمی و بینش کارکنان و با توجه به شناخت محیط ملی گامهای موثری را نظیر انتشار فصلنامه علوم و فنون نظامی بردارد.

در کنار پیشرفت های علمی بنیادین و مصارف تجاری علم و فناوری نانومقیاس، کاربردهای مهیجی نیز از آن در شناسایی و دفع عوامل جنگی شیمیایی، بیولوژیکی و هسته ای ظهور یافته است. در عین حال سازمان های دفاعی دنیا بودجه هنگفتی را به توسعه این مصارف اختصاص داده اند، که بیانگر اهمیت راهبردی آنها در مواقع اضطراری جنگی است.        در این مقاله توانمندی های نانوفناوری در سه بخش: الف)کشف و شناسایی عوامل شیمیایی، بیولوژیکی و هسته ای، ب) پیشگیری و حفاظت و ج)راه های مقابله و دفع آلودگی بررسی شده و زمینه های کاربردی عملی آنها توضیح داده می شود. همچنین نحوه گرایش و تخصیص بودجه سازمان های تحقیقات دفاعی دنیا به نانوفناوری تشریح شده و دلایل لزوم ورود کشور به تحقیقات دفاعی مرتبط با نانوفناوری بیان می گردد.

موشک ها سلاح هایی هستند که امروزه در تمام اشکال مختلف جنگ یکی از موثرترین و جنجالی ترین ابزارهای نظامی به حساب آمده و با پیشرفت فنآوری روز رفته رفته پیچیده تر و دقیق تر می شود. سیر تکاملی موشک ها از اواسط جنگ دوم جهانی تا به امروز نشان دهنده علاقه وافر طراحان نظامی به این سلاح می باشد، این مقاله سعی بر این دارد تا به صورت اجمالی خوانندگان عزیز را با انواع مختلف موشک ها و نیز دو عامل تعیین کننده دقت، هدایت و کنترل آشنا نماید که در قسمت اول بحث عامل هدایت بیان شد و در این قسمت به ارایه موضوع کنترل پرداخته می شود.

 برای نخستین بار و بطور رسمی مفهوم جنگ نا متقارن در گزارش بررسی دفاعی چهارساله آمریکا در سال 1977 مورد استفاده قرار گرفت.از مجموع تعریف های ارائه شده برای جنگ نا متقارن به چند عنصر اصلی از جمله بهره گیری از نقاط ضعف و آسیب پذیری دشمن , استفاده از فناوری های پیشرفته و غیر قابل انتظار , بهره گیری از روش های مبتکرانه , تضعیف اراده ی دشمن برتر , تاکید بر تایید نامتناسب را می توان اشاره نمود .

پیروزی در نبردهای امروزه که در آنها تجهیزات بسیار پیشرفته با تاکتیک های پیچیده ای به خدمت گرفته می شود، از یک سو به اطلاعات به هنگام و قابل دسترس، و از سوی دیگر به تصمیم گیری سریع و منطقی نیاز دارد. انبوه اطلاعات تکنیکی و تاکتیکی و تغییر مداوم وضعیت صحنه نبرد، فرماندهان را ناگزیر به استفاده از ابزارها و روش هایی برای دستیابی بهینه از اطلاعات مورد نیاز نموده است. به طبع حجم عظیم اطلاعات دیگر مجالی برای فرماندهان فراهم نمی آورد تا به صورت سنتی اطلاعات را با وسایل ابتدایی طبقه بندی و نگهداری نمایند. امروزه سامانه های C₄I در کنار فرماندهان، اطلاعات لحظه ای مورد نیاز آنان را جمع آوری، پردازش و تجزیه و تحلیل می کنند، تا فرماندهان در اجرای تصمیمات خود با شجاعت دستورات را به یگان های زیر مجموعه جهت اجرای ماموریت واگذاری، بی درنگ صادر نمایند. در این میان، شناخت توانمندی دشمن و میزان دسترس وی به بهره برداری از امواج الکترومغناطیس سرگردان در فضای صحنه عملیات و حفاظت سامانه های C₄I خودی در مقابل انواع تهدید های موجود در منطقه نبرد، فرماندهان را مجبور می سازد تا انواع ترفند های مناسب را برای حفاظت از دسترسی و استراق سمع دشمن به سامانه های C₄I بکار گیرند تا هم دشمن را ناامید و مایوس از بهره برداری اطلاعات خودی نمایند و هم توانمندی اطلاعات خود را در مقابل دشمن افزون سازد و این امری ضروری و اجتناب ناپذیر است:

زمان به صورت گروه چهار رقمی بیان می شود، که دامنه آن از 0000 تا 2400 متغیر است وتاریخ به ترتیب روز ، ماه، و سال درج می گردد، مگر هنگامی که لازم باشد به صورت گروه 6 رقمی زمان را بیان نماییم که در آن صورت، ترتیب خاصی باید رعایت شود. ارتباطات بین قرارگاه های فرماندهی در<span style="text-decoration: underline;"> مناطق زمانی مختلف معمولاً با ذکر تاریخ است، و مرجع های تاریخ و ساعت معمولاً بر اساس زمان رسمی گرینویچ است. مبنای محاسبه زمان که در کل جهان پذیرفته شده، زمان استانداردی است که به وقت گرینویچ انگلستان می باشد.در گروه های زمانی مربوط به زمان رسمی گرینویچ، بلافاصله پس از آخرین رقم گروه حرف Z آورده می شود. تاریک روشن،مدت زمان تابش نور خورشید پیش از طلوع و بعد از غروب است. هر دو تاریک روشن صبح و عصر به سه دوره تقسیم می شود: نجومی[1]، دریایی[2]و غیر نظامی_{_[3]} که مدت زمان بین مشاهده لبه بالایی قرص خورشید و مرکز خورشید را مشخص می کند. بیان این پدیده ها به یگان های زیر دست باید با قید زمان باشد. عبارت های " آغاز روشنایی" و " پایان تاریکی،" در ارتش انگلستان متداول است، که مدت آن کمی بیشتر از مدت " تاریک روشن غیر نظامی " است. فرماندهان صحنه عملیات به منظور طرح ریزی نظامی و تسهیل کار ستادی، در تشریح به موقع پدیده های طبیعی، جداول روزانه زمان، طلوع آفتاب، غروب آفتاب، تاریک روشن، ماه و کشند (جزر و مد) را برای کل صحنه عملیات یا بخش های وسیع جغرافیایی آن تهیه و منتشر می نمایند و اختلاف ساعت محلی را با ساعت رسمی گرینویچ مشخص می کنند.

ایران پس از کانادا و مکزیک سومین کشوری است که با ایالات متحده آمریکا در مرزهای باختری و خاوری، آن هم در شرایط حساس امنیتی پس از 11 سپتامبر مجاورت جغرافیایی -  سیاسی دارد. در ادبیات سیاسی روابط بین الملل مجاورت دوسویه جغرافیای سیاسی با مجموعه ای از مفاهیم از جمله Pivotal وHeartland  همراه است. در دوران جنگ سرد، ارو – آسیا، هارتلند جهان به شمار می رفت که اتحاد شوروی سابق با پهناوری جغرافیایی بر آن مسلط بود و تعارض ژئوپولیتیک آن دوران بیشتر در قالب روس های فاتح خشکی و آمریکایی های فاتح دریاها بود. همچنین در آن دوران کمربند زرد (غلات)، خطوط استراتژیک انتقال انرژی و از این قبیل مفاهیم در تعاملات ژئوپولیتیک بود ولی از زمان ارائه تز برخورد تمدن ها از سوی پروفسور هانتینگتون، ما شاهد سیاسی شدن هویت های فرهنگی ، قومی، نژادی، مذهبی و... بوده ایم که ژئوپولیتیک شیعه نیز در این فضای فکری و استراتژیک قرار می گیرد. ژئوپولیتیک شیعه به مفهوم امتداد جغرافیای سیاسی شیعیان در کشور های مختلف خاورمیانه بزرگ با هارتلند ایران است. این وضعیت یکی دیگر از برجستگی های استراتژیک ایران در منطقه با عنوان کشور حیاتی با هدف تامین ثبات، امنیت و صلح سازی است. بی جهت نیست که پرفسور روح ا... رمضانی، ایران را چهار راه[1]، دکتر گراهام فولر ایران را قبله عالم و پرفسور جیمزبیل روابط ایران آمریکا را فارغ از نوع رژیم سیاسی، روابط شیر و عقاب نام برده اند. چگونه مجاورت دوسویه جغرافیایی آمریکا و ایران در شرایط حساس بین المللی پس از 11 سپتامبر (در عراق و افغانستان) با موقعیت برتر ژئوپولیتیک شیعه با هارتلند ایران ارتباط پیدا می کند؟

پس از چند سال مذاکره و بررسی بین هم پیمانان ناتو NATO، قرارداد ساخت و طراحی سامانه جدید فرماندهی- اطلاعات به صورت تمرکزی برای اجرای عملیات در محدوده هوایی ناتو مورد توافق قرار گرفت. سامانه جدید فرماندهی- اطلاعات جایگزین سامانه محیط عملیات زمینی پدافند هوایی اعضاء ناتو (NADGE) [1] می گردد. از دهه هشتاد تمایل به ایجاد چنین سامانه ای بین هم پیمانان مورد توافق قرار گرفته بود، کاربرد اصلی سامانه (ACCS)[2] سامانه فرماندهی و کنترل هوایی، پشتیبانی از انواع عملیات در محدوده هوایی از نوع پدافندی و تهاجمی است، در حالی که سامانه NADGE موجود فقط حالت پدافندی دارد. <br clear="all" /> 1- NADGE: Nato Air Defense Ground Environment 2- ACCS: Air Command and Control System

در نشریه ها، بولتن ها و اخبار نظامی منتشره توسط بنگاه های خبری مختلف حرف و حدیث زیادی از تیپ های استرایکر (SBCT)[1] به میان می آورند که مشاهده می گردد در بسیاری از آنها راه اغراق ( با هدف یا بی غرض) پیموده شده است، دراین مقاله تلاش گردیده ضمن ارائه یک سری مطالب معتبر در زمینه این خودرو (خودرو چرخ دار استرایکر) و تیپ هایی که با استفاده از این خودرو تجهیز گردیده اند(تیپ های استرایکر از تاریخچه تشکیل تا مرحله عملیاتی شدن) ، مسائل و مشکلات این یگانها نیز در کنار توانمندی ها مطرح تا علاوه بر کمک به مسوولین نیروهای مسلح در اتخاذ تصمیم درست ، بتواند سطح علمی خوانندگان را ضمن ارتقاء از تهاجم عملیات روانی دشمن نیز بدور سازد. <br clear="all" /> 1- Stryker

      از نظر زمانی در جهان سه مقطع در رابطه با مفهوم تحولات استراتژیک حائز اهمیت است. پس از جنگ دوم جهانی، فروپاشی شوروی و نظام دوقطبی و هم اینک یکجانبه گرایی آمریکا که ویژگی آن با دو مقطع دیگر بکلی متفاوت است.   بعد از جنگ دوم جهانی نظام ژئوپلتیکی جهان مبتنی بر حاکمیت و استقلال عمل دولت ها در دو سطح داخلی و خارجی بود. و همین پدیده منجر به یک نظام جدید در روابط بین الملل گردید و در بعد استراتژیک بر اساس موازنه قرار داشت و به دو قطب قدرت ختم می شد. آنچه در این فرایند اهمیت داشت، امنیت ملی، منافع ملی، حاکمیت و صلاحیت بود. با پایان جنگ سرد بدلیل فروریزی یکی ازجبهه های ژئواستراتژیک جهان، اصول اساسی نظام ژئوپلیتیکی (دولت محور) دچار چالش جدی شد و نوعی روابط ورای مرزبندی های سنتی و فارغ از حاکمیت دولت های ملی بوجود آمد. همین امر باعث گردید، استراتژیها و حوزه های اقتصادی و فرهنگی اجتماعی در مقایسه با استراتژیهای حوزه های امنیتی نظامی اهمیت بیشتری پیدا نماید. اولین پدیده و تحول، دولت های ملی که بازیگران اصلی در سیاست جهانی بودند و توسط قدرتهای بزرگ نیز پشتیبانی می شدند، به گونه ای جدی در معرض چالش قرار گرفته اند. و مفهوم ژئواکونومی که هدف آن تصرف در استراتژیهای اقتصادی است جایگزین ژئوپولتیک گردید.   در این راستا قلمروهای خاصی در جهان همیشه بعنوان محور تعادل نقش استراتژیک خود را بازی کرده اند. این نگرش جدید باعث تحول ژئواستراتژیک قبلی و تبدیل شدن آن به شش منطقه خاص ژئواکونومیکی با مرزهای جدید شد. مهم ترین و محوری ترین آنها خاور نزدیک بزرگ (خاورمیانه بزرگ) است. کشورهای کلیدی آن در نگرش جدید عبارتند از: عراق و ایران، در این رابطه عراق با داشتن مرزهای لرزان، ساختار حکومتی مستبد و تجاوزگر مورد تایید عامه بیشتری از سایر کشورهای منطقه به عنوان بستر مناسب جهت پیاده کردن الگویی بر مبنای ملت سازی و بر اساس مرزهای جغرافیایی نه ژئوپلتیکی مورد هدف امریکا قرار گرفت . بر مبنای طرح آمریکا برای ایجاد خاورمیانه بزرگ،  عراق اولین کشوری در منطقه است که بر اساس الگوی ملت سازی در حال شکل گیری است. 

مهاجرت آریایی ها در شش هزار سال قبل از میلاد مسیح (ع) بر اثر سرمای فوق العاده از شمال آسیا و اروپا آغاز شد، یک گروه به سیبری، گروه دیگر به هند و دسته سوم به فلات ایران مهاجرت نمودند.         به طور تقریبی تمام مللی که در ساحل دریای پارس اقامت داشته اند، به فنون دریانوری، دریاشناسی و ساختن لنج و کشتی آشنا بودند و از آن بهره می جستند. ایرانیان خیلی زود به یک قوم دریانورد جسور، جستجوگر و موفق تبدیل شدند، تا آنجا که در جریان تصرف مصر، ساختمان راه بزرگ آبی سوئز را بنا نهادند. بالاخره در جنگ های معروف ترموبیل و سالامین، صاحب ناوگان نیرومندی بودند که همه کشتی های آن توسط خود ایرانی ها ساخته و هدایت می شد. کسب منافع اقتصادی از دریا نیز از انگیزه های مهم ایرانیان برای توسعه دریانوردی بوده است. اگرچه در ایران باستان، اقوام بابلی، کلدانی و فنیقی و پارسی در ساحل دریای پارس اقامت داشته و آنها نیز به کار دریانوردی اشتغال داشته اند، ولی ایرانی ها که به واسطه هوش سرشار خود از راه دریا ثروت فراوان گردآورده  بودند، از سایر ملل در این  زمینه کوشاتر بوده اند.         عصر هخامنشی از جهت جابجایی ناوگان های عظیم جنگی و کارهای اعجاب آور دریایی (از جمله بستن پل های بزرگ و معلق دریایی برای عبور صدها هزار سواره نظام و بار و بنه و وسایل سنگین نبرد و نیز حفر کانال ها و ترعه های طویل و عمیق) از یادگارهای ایرانیان است که همواره موجب حیرت و تعجب جهانیان بوده است. طبق مدارک موجود، هخامنشیان نسبت به ملل دریانوردی که تحت انقیاد و تسلط خود داشتند، مهربان بوده و با آنان خوش رفتاری می کردند. شاید در نتیجه همین رفتار ملایم، نیروی دریایی در عصر هخامنشی آنچنان قدرت یافت که گزنفون ترتیب و آرایش سفاین فنیقی تحت فرمان ایرانیان پارسی را نسبت به سفاین کشور خود برتر و عالی تر شمرده است. هرودت مورخ یونانی نیز می گوید "در نبرد سالامین[1]، پارسی ها بهتر از فنیقی ها و مصری ها جنگیده اند". مهم ترین راه دریایی در دوران هخامنشیان و همچنین در طی بسیاری از قرون و اعصار، راه آبی قابل کشتیرانی بین دریای سرخ و مدیترانه است که افتخار آن برای همیشه از آن ایرانیان خواهد بود. با حفر کانال سوئز کشتی های ایرانیان به جای آنکه سرتاسر قاره آفریقا را بپیمایند تا به مدیترانه برسند، بطور مستقیم از خلیج فارس به دریای سرخ و از راه ترعه سوئز به رود نیل و از آنجا به مدیترانه می رفتند. احداث این راه دریایی به دو منظور صورت گرفت، یکی اینکه نیروی دریایی ایران بتواند به سهولت از کرانه های خلیج فارس، بحر عمان و اقیانوس هند به کرانه های دریای مدیترانه، آسیای صغیر و بحر الجزایر برسد و دیگر اینکه کالای مصر را به سایر کشورهای آن روز حمل کند. بدین ترتیب بود که قدرت دریایی هخامنشیان به دریای مدیترانه راه یافت. ناوگان جنگی خشایارشا به امر خشایارشا فرزند داریوش پل عظیمی از کشتی های جنگی شش پارویی و کشتی های بزرگ پنجاه پارویی که با سکویی از تنه های درخت، خار و خاشاک و برگ درختان زیر سازی شده بود، برفراز دریا کشید و به قول آشیلوس جاده عالی خشایارشا کامل گشت. به موازات این اقدام حیرت آور، مهندسان ایرانی دماغه آتوس[2] را تبدیل به کانال کردند. کانالی چنان عریض که دو کشتی جنگی در کنار هم از آن به سهولت عبور می کردند. برای حفر این ترعه هزاران نفر از اتباع ملل مختلف امپراطوری هخامنشی شرکت داشتند. این کار سه سال به طول انجامید.         لشگرکشی های دریایی در دوران خشایارشا و نبردهای دریایی ماراتن و سالامین بدون توجه به نتیجه جنگ از نظر قوا و تجهیزات و هزاران کشتی جنگی و باری و احداث پل های عظیم و کانال های حیرت آور دریایی، بی شک درخشان ترین دوران شکوفایی دریانوردی ایرانیان باستان را تشکیل می دهد. بعدها در سده چهارم میلادی، اردشیر بابکان بر نیروی دریایی خود در خلیج فارس افزود و پادگانهای ایرانی را در کرانه های شمالی و جنوبی خلیج فارس ایجاد کرد. او ولیعهد خود شاپور را به فرماندهی نیروی دریایی فارس برگزید که مرکز آن بحرین بود. پس از اردشیر، شاپور و خسرو انوشیروان نیز گام های بلندی برای تقویت نیروی دریایی ایران در خلیج فارس و اقیانوس هند برداشتند.