فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۵۰۱ تا ۵٬۵۲۰ مورد از کل ۷٬۸۳۱ مورد.
بَت گوران: معبد هندوها در بندرعباس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
ایرانیان و هندوها ارتباط تجاری خوب با یکدیگر داشتند و کالاهای تولیدی خود را به یکدیگر صادر می کردند؛ بنابراین، آثاری از حضور ایرانیان در هند و آثاری از حضور مردم هند در ایران یافت می شود. این ارتباطات دوجانبه تا سالیان زیادی ادامه داشت. به دنبال فعالیت های تجار هندی در ناحیه هرمزگان، ارتباط فرهنگی و هنری میان دو کشور افزایش یافت و زمینه ساز تأثیر هنر دو منطقه بر یکدیگر شد. محور اصلی این پژوهش بررسی معبد ساخته شده توسط هندوها در شهر بندرعباس است. شیوه پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است و عناصر و تزئینات به کاررفته در معبد را بررسی می کنیم. ابتدا معبد و علل ساخت آن و سپس تزئینات آن را معرفی می کنیم. معبد هندوها در اواخر دوره ناصرالدین شاه ساخته شد و در زمان مظفرالدین شاه (1300- 1344ه.ق) مورد بهره برداری قرار گرفت. در عناصر تشکیل دهنده معبد، معماری سایر ادیان، مانند بودایی و اسلام، دیده می شود.
نوسازی فرآیند نوسازی شهری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
منظر بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۶
حوزه‌های تخصصی:
جریان حیات شهری نه در گذشته سیر می کند و نه در اکنون راکد می ماند. شهر معاصر با کوله باری از گذشته به پیشواز آینده ای می رود که دنیای امروز نشانه رفته است؛ دنیایی که با دشواری های مشترک دست به گریبان بوده و اهل جهان را دل نگران کرده و به تکاپو انداخته است.
هشدارهای مکرر جهانی در خصوص نابودی و تخریب محیط زیست، شدت گرفتن تغییرات اقلیمی و اثرات مخرب گرمایش زمین، کاهش منابع آب، آلودگی هوا ناشی از استفاده از سوخت های فسیلی (فارغ از پایان پذیر بودن ذخایر آن) که در نتیجه مصرف بی رویه، بقای انسان را به مخاطره انداخته است، گویی هیچ بازتابی ندارد. گفتنی است برخلاف نظر بعضی، طرح این مباحث در کشورهای در حال توسعه از مقولات لوکس محسوب نمی شود. حال آنکه متأسفانه کشورهای در حال توسعه که تاکنون به تقلید از کشورهای توسعه یافته به تکرار اشتباهات آنها دست زده و بدون توجه به بازنگری کشورهای توسعه یافته در تصمیمات قبلی خود که برای دست یابی به پایداری هر چه بیشتر شهرها، حفاظت از محیط و منابع طبیعی، بهره گیری تمام عیار از ارزش های ماهوی و بالاخره ارتقاء کیفیت زندگی و رعایت حق به شهر و حقوق شهروندی به جبران خطاهای گذشته خود پرداخته اند، پند نگرفته و همچنان درگیر کمیت ها بوده و با ایجاد شهرهای لجام گسیخته و به ویژه با معابر فراخ و پرهزینه، منابعی را که می توانست به غایت مفید باشد به باطل هدر داده اند. از این رو این کشورها بیش از کشورهای توسعه یافته و بیش از هر زمان به دشواری افتاده و ناگزیر با شتابی دو چندان باید خود ساخته و خودکردة خویش را جبران کنند. بازتعریف مفهوم بهسازی و نوسازی با در نظر داشتن ملاحظات فوق الذکر، می تواند دریچه نوینی به توسعه شهری بگشاید.
تحلیل فرصت ها و چالش های توسعه دیپلماسی شهری در کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
فرآیند جهانی شدن، ابعاد و پیامدهای آن بیش از سه دهه است که در حوزه های مختلف موضوعی و در سطوح مختلف شهری، به کانون بحث های محققان علوم شهری بدل گشته و موجب شکل گیری پاسخ ها و نظریات جدیدی در حوزه های مختلف سیاستگذاری شهری شده است. یکی از تحولات حاصل شده در این عرصه، اهمیت یافتن دیپلماسی شهری، به عنوان گونه ای نوین از اشکال دیپلماسی است. بررسی های مقاله حاضر که با تکیه بر روش تحلیل داده های ثانویه و روش فراتحلیل انجام پذیرفته، نشان می دهد تهران با وجود فرصت هایی چون روابط خواهرخواندگی با تعدادی از شهرهای جهان، حضور در برخی از نهادهای بین المللی حوزه توسعه شهری و موقعیت ژئوپلیتیک و جایگاه ویژه آن در روابط منطقه ای، به سبب موانع مختلفی چون چالش های سیاسی برخاسته از سطح ملی، فقدان چارچوب نهادی لازم در حوزه توسعه دیپلماسی شهری و نیز آماده نبودن زیرساخت ها و شرایط نرم افزاری لازم، تاکنون نتوانسته است به جایگاهی درخور در عرصه دیپلماسی شهری دست یابد. این در حالی است که تحقق نقش آفرینی فعال تهران در عصر دیپلماسی شهری می تواند منافع پایداری را چون امکان پذیرشدن تبادل تجارب و دریافت کمک های فنی و مالی، کاهش تأثیرات نامطلوب تصمیمات و سیاست های نهادهای فراملی، افزایش امکان چانه زنی و کسب امتیاز در سازمان های بین المللی به منظور برون رفت از محدودیت های حاکم بر نظام برنامه ریزی و مدیریت شهری به ارمغان آورد.
بررسی جایگاه گنبد در الگوهای کالبدی مساجد معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نقش جهان سال چهارم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۳
7-16
حوزه‌های تخصصی:
در صدر اسلام، نقش کالبدی مساجد اهمیت زیادی نداشت، لیکن با گذشت زمان مسجد توانست از منظر کالبدی نیز به عنوان یک عنصر تأثیرگذار در شهرهای اسلامی عمل کند. تأثیر کالبدی مساجد به مرور به گونه ای خاص و پراهمیت شد که در مقاطعی از تاریخ، مسجد به شهر اسلامی هویت می بخشید و به محیط شهری معنا می داد و موجب خوانایی و جهت دهی آن می شد. در نگاه به آنچه از فرم مسجد به ذهن می آید، گنبد جایگاه ویژه ای به خود اختصاص می دهد. با توجه به الگوهای مختلف در طراحی کالبد مساجد نوین دیدگاه های مختلفی نیز در مورد حضور و یا عدم حضور گنبد در فرم کالبدی مساجد وجود دارد. در این مقاله ضمن ریشه یابی ورود گنبد در فرم مساجد و روند تکامل و تثبیت آن در مسجد سعی در شناسایی الگوهای طراحی فرم مسجد از لحاظ دیدگاه شان نسبت به گنبد داریم و به تحلیل فرم کالبدی نمونه هایی از مساجد معاصر شهر تهران از لحاظ کیفیت استفاده شان از گنبد پرداخته ایم. در پژوهش حاضر روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و نمونه موردی است. با بررسی نمونه ها این نتیجه حاصل شد که مساجد با کالبدی سنت گرا همواره از گنبد استفاده می کنند و اکثراً از فرم و روش قدیم سنتی بهره می جویند، حال آنکه معماران نوگرا سعی در ایجاد مساجد بدون گنبد و یا گنبد با فرم های جدید و مصالح جدید دارند. به طور کلی باید دقت داشت که اصولاً در معماری، توجه به موضوع و درک عمقی آن، نخستین شرط الزامی اصالت و صحت طراحی است. عدم تعمق خاص و کشاف در موضوع و اصالت ندادن به آن، به نفی بصیرت و عمق گرایی در معماری منتهی می شود. اطلاع اجماعی و متکی بر عادات بدون بازنگری و رجوع به مفاهیم، در تمام انواع معماری به ویژه مسجد، اشتباهی فاحش است.
بررسی تطبیقی تصویر شهر در سینمای موج نو ایران و فرانسه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مسئله اساسی پژوهش حاضر ابتدا پرداختن به رابطه میان شهر و سینما، و در مرحله بعد بررسی تطبیقی تصویرهایی است که از شهر در فیلم های سینمایی در دو مقطع مهم تاریخی-سینمایی دو کشور ایران و فرانسه (موج نو) به نمایش درآمده اند. تلاش برای روشن تر شدن چگونگی درک شهر و تصویر ذهنی آن نزد شهروندان، همواره یکی از دغدغه ها و موضوع های مورد مطالعه بسیاری از کارشناسان مسایل شهری بوده است. در این میان به نظر می رسد عدم توجه کافی به منبع تصویری مهمی چون سینما موجب شده تا مباحث تحلیلی درباره تصویرهایی که از شهر در این هنر-صنعت- رسانه مهم قرن اخیر بازتاب یافته تا حد زیادی مسکوت باقی بماند. تحلیل محتوای ساخت گرایانه فیلم های مورد مطالعه در این پژوهش با استفاده از روش نشانه شناسی نشان می دهد که نوع نگاه به شهر و شهرنشینی و در نتیجه تصویری که از شهر در موج نو سینمای فرانسه و ایران به نمایش درآمده بسیار متفاوت و گاه در تضاد است. شهر در موج نو فرانسه بستری است برای پرسه زنی، احساس رهایی و آزادی، شادی و گردش، امنیت و زیبایی، برخوردهای اتفاقی، تنوع و همچنین جایگزینی برای روابط سنتی خانوادگی. اما در سینمای موج نو ایران، شهر به عرصه انتقام گیری و یا شکست قهرمانان شهری فیلم ها تبدیل می شود؛ شهری افسار گسیخته و نا متجانس، حاوی تضادهای کالبدی و اجتماعی متعدد، با پوسته ای بعضاً مدرن اما شهرنشینانی سنتی، نقطه مقابل امنیت فضاهای خصوصی، در حال گذار از مقیاس انسانی به فرا انسانی و گاه هراس انگیز که گویی هیچ چشم انداز روشنی را برای آینده متصور نیست.
اندیشه معماری در آیینه نظریه های معاصر معماری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
این مقاله در پی آن است که آیا نظریه های معماری محمل مناسبی برای اندیشه معماری بوده اند؟ منظور از اندیشه معماری تفکرات معماران در هنگام طراحی و اجرای ساختمان است، همچنین مباحثی که در دانشکده های معماری طرح می شود. به این منظور ابتدا صورت های گوناگون اندیشه معماری را تعریف می کند؛ نخست اندیشیدن معمار با قواعد برخاسته از عالم معماری، دوم اندیشه صاحب نظران با قواعد برخاسته از اندیشه، و سوم آن چیزی در معماری که بر شناخت و هستی مخاطبان اثر می گذارد. از میان محصولات معماری (ساختمان و طرح ها و متن ها) متن های نظری را به عنوان صریح ترین محمل اندیشه معماری مورد بررسی قرار می دهد. نظریه های معماری را با نظریه های علمی و هنری مقایسه می کند تا دریابد اندیشه ای که در قالب نظریه در می آید ناگزیر از در نظر گرفتن کدام قواعد است. تنها بخشی از اندیشه معماری در نظریه های معماری یافت می شود که بتواند در قالب زبان درآید. بخشی از اندیشه معماری در صورت ساختمانی معماری و در رابطه اش با محیط حاضر است. در نهایت رابطه نظریه های معماری را با شاخه های دانش می سنجد تا امکاناتی که نظریه های معماری برای اندیشیدن در معماری فراهم کرده است، آشکار شود. نظریه پل ارتباطی اندیشه معماری با دیگر صورت های شناخت است و از این طریق دامنه تصورات معماری را گسترده کرده است.
روش شناخت چنددانشی معماری خانه های تاریخی ایران نمونه موردی بررسی 87 خانه تاریخی در شش شهر کشور(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نامه معماری و شهرسازی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۲
117 - 133
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله به چگونگی «روش شناخت معماری» بر اساس تجربه نویسندگان مقاله در بررسی رویکردهای مختلف به شناخت معماری ایران و مطالعه 87 خانه تاریخی (پیش از 1300 ه .ش) در 6 شهر مختلف الاقلیم کشور یعنی رشت، کرمان، کاشان، بوشهر، همدان و شیراز پرداخته می شود. در این مقاله نشان داده می شود که روش شناخت علاوه بر گرد آوردی داده ها، شناسایی و انتخاب دانش هایی است که پژوهشگر را در گزینش داده ها و پردازش آنها هدایت می کند. این مقاله نشان می دهد که برای شناخت لایه های پنهان و پیدای معماری و معماری ایران، به شناختی چند دانشی نیاز است. در این مقاله استفاده ترکیبی از سه دانش گونه شناسی معماری، انسان شناسی معماری و معناشناسی معماری به عنوان روش شناخت معماری ایران معرفی می شود. استفاده ترکیبی از این سه دانش این امکان را فراهم می آورد تا نمودهای فیزیکی معماری، در انواع آن از جمله سقف و کف و دیوار، چگونگی بسط فضاها به یکدیگر، نور، رنگ و... به صورت یکپارچه در ارتباطشان با شیوه زندگی (باورها، آیین ها، الگوها و عادات رفتاری، فرهنگ استفاده از اشیاء) و همچنین در ارتباط با معناهای آنها در بستر فرهنگ سرزمین برای یک جامعه و در ساحت روان شناختی برای هر انسان فهمیده شود. نمونه هایی از دستاوردهای شناختی حاصل از به کارگیری ترکیبی این سه دانش در مورد 87 خانه تاریخی (ساخته شده پیش از 1300 ه .ش) ارائه می شود.
مقایسه تحلیلی ترسیم با دست و رایانه در فرآیند طراحی معماری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
اهمیت ترسیم با دست در طراحی معماری از یک سو و کاربرد روزافزون نرم افزارهای رایانه ای در این حوزه و مقابله این دو به موضوعی بحث برانگیز تبدیل شده است که رویکردی تحلیلی در تطبیق آنها را می طلبد. این مقاله تلاش دارد تا با بازنگریِ چیستی ترسیم با دست و نقش آن در فرآیند طراحی معماری، به مقایسه آن با ترسیم با رایانه بپردازد. این مقاله در سه بخش اصلی تدوین شده است. در بخش نخست، چیستی و مراتب ترسیم، انواع ترسیم و کاربرد آنها در مراحل مختلف فرآیند طراحی معماری بررسی می شود. در بخش دوم، ترسیم با رایانه و کاربرد و جایگاه آن در مراحل فرآیند طراحی معماری بررسی می شود. در بخش سوم، کارایی ترسیم با دست و ترسیم با رایانه در فرآیند طراحی معماری به طور تحلیلی مقایسه می شود. از این قیاس تحلیلی چنین می توان نتیجه گرفت که ترسیم با دست به علت ارتباط مستقیم با فعالیت خلاق ذهنی، در بخش های ذهنی طراحی واجد کارایی بیشتر است و ترسیم با رایانه در مراحلی که بیشتر جنبه معرفی و نهایی دارد، نقش مفیدتری ایفا می کند. نتیجه این مقاله زمینه ای نظری برای مواجهه با موضوع کاربرد رایانه در حوزه ترسیم معمارانه و نظارت و هدایت آن در جهت تلفیق با مهارت های ترسیم دستی برای حصول به اهداف غایی طراحی معماری فراهم می کند.
الحاق شهری سکونتگاه های روستایی پیرامون شهر زنجان؛ مورد: روستاهای سایان و گاوازنگ(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
گرچه در سالهای اخیر آنچه که به ادغام یا الحاق شهری شهرت یافته، کم و بیش توسط کارشناسان شهری مورد اشاره قرارگرفته است، اما کوشش چندانی در سنجش دامنه یا هدایت دگرگونیهای برآمده از این فرایند در گذر زمان به انجام نرسیده است. بر مبنای اطلاعات و داده های پراکنده موجود، این پدیده طی یکی- دو دهه اخیر، در غیاب برنامه های متناسب شهری و به صورتی عمدتاً خودجوش، زمینه ساز الحاق و ادغام بسیاری از سکونتگاههای روستایی در کانونهای شهری به ویژه کلانشهرهای کشور شده است. این مقاله کوشش دارد تا ابعاد مختلف پدیده ادغام یا الحاق شهری و پدیده های وابسته به آن- پدیده های خزش و خورندگی شهری- را با نگاهی به رشد بی رویه شهر زنجان و ادغام دو نمونه سکونتگاه های پیرامونی آن، مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن است که تحولات سکونتگاه های روستایی ناشی از الحاق، عمدتاً موجب بروز مسائل متعددی در روستاهای مورد مطالعه شده است. گرچه روستاهای پیرامونی در فرایند الحاق به صورت کانونهای جمعیت پذیر در آمده اند، اما این افزایش جمعیت نه به سبب رشد طبیعی، بلکه به علت تصمیم سازیهای اداری- دولتی و گسترش بی رویه محدوده شهر و بروز پدیده های خزش و خورندگی بوده است. واقعیت این است که روند الحاق سکونتگاه های روستایی پیرامون زنجان، نه تنها موجب حل مسایل و مشکلات پیشین این روستاها نشده است، بلکه پیامدهای متعددی نظیر افزایش جمعیت به واسطه ورود مهاجران روستایی و شهری و به دنبال آن پیدایش حاشیه نشینی، تغییرکاربری اراضی کشاورزی به مسکونی و خدماتی، آلودگی و مسائل زیست محیطی سکونتگاههای ملحق شده به شهر و... را فراروی روستاهای سایان و گاوازنگ و همچنین شهر زنجان قرار داده است.
آمارزدگی؛ نقدی بر افسون زدگی کمیت باورانه در پژوهش(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مسکن و محیط روستا دوره ۳۳ بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۴۵
۲۸-۱۷
حوزه‌های تخصصی:
بدون تردید روش های آماری می توانند در مطالعات طراحی شهری و معماری کاربرد موجهی داشته باشند، اما کاربرد سطحی، ناموجه و بعضاً گمراه کننده این روشها در برخی از تحقیقات، به ویژه در پایان نامه های دانشجویی، در سال های اخیر موجب دغدغه خاطر جدی گردیده است. به نظر می رسد که بخشی از اصرار به استفاده از آزمونهای آماری در مطالعات، به " کالایی شدن" امر پژوهش و لزوم تسریع در فرآیند چنین تولیدی ربط دارد. کیفیت نازل این گونه تحقیقات که معمولا با ظاهری "شبه آماری" ارائه می گردند، بازاندیشی و تأمل در این زمینه را ضرورت می بخشد. این مقاله به پدیده افراط و اصرار در کاربرد روشهای کمی وآماری در مطالعات، یا آنچه را که سندرم " آمارزدگی" خواهیم نامید، می پردازد. هدف این مطالعه تعریف عارضه یا سندرم "آمارزدگی" به مثابه یک مفهوم مؤثر در آسیب شناسی امر پژوهش، بازشناسی ابعاد آن و نهایتاً تبیین علل ِ ایجاد آن در قالب تعدادی فرضیه می باشد. برای انجام این کار از روش توصیفی جهت بیان تجربیات مؤلف و از روش تحلیلی برای استدلال در حوزه مباحث نظری استفاده شده است. یافته های مطالعه نشان می دهد " آمارزدگی" نوعی مسمومیت آماری در پژوهش است که دو بعد متمایز لیکن مرتبط، تحت عناوین "افسون زدگی آماری" و " قشری زدگی آماری" دارد. افسون زدگی آماری بر مسحور شدن/بودن پژوهشگر توسط مفاهیم و فنون آماری دلالت دارد که می توان از این عارضه تحت عنوان " فتشیزم عددی" یا " بت- وارگی آماری" نیز نام برد. قشری زدگی آماری، به مفهوم درک سطحی و ناقص از ضرورتهای مطالعات کمّی و استفاده سهل انگارانه از آزمونهای آماری است. قشری زدگی آماری در "علم باوری افراطی" (ساینتیسم) و تلاش در تبدیل " علوم نرم" به " علوم سخت" از طریق پوشاندن لباس کمی و ریاضی بر پیکر مفاهیم کیفی و نرم، پوزیتیویزم خام و جذابیت دانش های برخوردار از طول " دوره نیمه عمر" بیشتر ریشه دارد. در نهایت این مطالعه ضرورت افسون زدایی از افسون زدگی آماری و کمیت باوری افراطی در پژوهش ، به ویژه در حوزه های مرتبط با علوم انسانی نظیر معماری و طراحی شهری را نتیجه می گیرد.
واکاوی مؤلفه های بازشناخت اصالت در حفاظت میراث فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
اصالت به مثابه انتقال دهنده ارزش ها و بُعد معنایی میراث فرهنگی مؤلفه ای کلیدی در فرآیند حفاظت به شمار می آید، که در اسناد بین المللی بر ضرورت توسعه چارچوب مفهومی به منظور تعیین معیارهایی ثابت برای ارزیابی آن تأکید ویژه گردیده است. ماهیت کیفی و چند لایه بودن این مفهوم دستیابی به این چارچوب را با دشواری هایی مواجه ساخته است که تأثیر آن را می توان در فرآیند بازشناخت و ارزیابی اصالت میراث در بسترهای مختلف مشاهده نمود. از این رو، مقاله حاضر از طریق بازخوانی و واکاوی اسناد و کنوانسیون های بین المللی از یک سو و دیدگاه های صاحب نظران از دیگر سو، با بهره گیری از روش تحقیق کیفی و راهبرد تحلیل محتوا در پی دست یافتن به سطحی از شناخت و تعیین وجوه و ابعاد اصلی اصالت به عنوان پایه ای در راستای توسعه چارچوب مفهومی آن می باشد؛ بررسی سیر تحول میراث از مقیاس خرد به کلان، از مفهومی تک بعدی به چند بعدی، از کالبد محور به معنا محور، از ملموس به ناملموس و از ثابت به متغیر، پنج مؤلفه اصلی را برای بازشناخت مفهوم اصالت آشکار می سازد که در این مقاله به صورت دو جنبه ی "ملموس" و "ناملموس" و سه بُعد "ثبات"، "تداوم" و "تغییر" به عنوان پایه های چارچوب مفهومی اصالت معرفی می گردد.
The Role of Garden and Courtyard in Organizing the Space of Aristocratic Houses in Tehran during Qajar’s Era(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
Constructing houses in the form of garden-house became popular among Statesmen and the privileged class in Naseri period. Iranian traditional houses which used to be formed around a central courtyard, now were organized around a garden. So the transition from houses with courtyard to garden-houses created a new order of relationships between spaces, resulted in redefining spaces and their forms. The framework structure of the spaces along with their life culture have been investigated in the present research paper since without considering the inhabitants’ behavioral and cultural characteristics the framework patterns shaping the space cannot lead to identifying architectural features. So, the qualitative research method was used to study four aristocratic houses in Tehran within an analytical-interpretative approach. The results indicate a change in space organization. There are sustainability concepts in designing spaces in a house which are attained differently in the garden and sometimes redefined because of the changing needs. At the end, the roles of garden and yard are compared with each other in creating diversity and spatial regularity, defining the privacy and territory, perspective, access, entrance and function.
ریشه یابی و شناخت عوامل دگرگون ساز روح معماری گذشته ایران در گذر زمان، اصالت گذشته، تازگی اکنون(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هویت شهر سال هشتم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۹
63 - 76
حوزه‌های تخصصی:
با گذر جامعه ایران از دوران کهن به نوین، مرحله متفاوتی در تاریخ این سرزمین آغاز گشته و درست یا نادرست تاکنون نیز ادامه یافته است. هدف این پژوهش، شناخت ریشه ای علل تحولات ایجاد شده و چگونگی تأثیرآنها در معماری معاصر ایران است. از این رو با تحلیل عوامل سیاسی-اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و ویژگی های معماری دوران تحول تاکنون، شاخص های ایجاد این تغییرات بی سابقه در روح معماری گذشته ایران شناسایی شده تا با نظرسنجی از افراد متخصص و آزمون داده های پرسشنامه ها با نرم افزار SPSS ، چگونگی تأثیر آنها در معماری معاصر ایران بررسی گردد. نتیجه تحقیق آن است که معماری معاصر ایران به جای پاسخگویی به شرایط متغیر جامعه معاصر، در گستردگی امکانات و نگرش های جهانی غرق شده و حاصل چیزی جز تقلید، ساده اندیشی کودکانه و پراکندگی محض در شهرهای ایران نیست. جهت دستیابی به والایی در معماری معاصر باید دانش، توانایی و سطح فرهنگی تک تک عناصر جامعه معاصر نیز افزایش یابد.
واکاوی مفهوم نوسازی در سیر تحول رویکردهای مداخله در بافت های شهری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
منظر بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۶
حوزه‌های تخصصی:
وسعت زیاد بافت های فرسوده شهری در کنار معضلات و پیچیدگی های فراوانی که در حل معضلات مربوط به آنها وجود داشته، مسئولان امور شهری را بیش از پیش نیازمند بازنگری و اتخاذ رویکردهای جدید جهت مقابله با این معضلات کرده است. رویکردهای مرمت و بهسازی شهری در سیر تحول و تکامل خود از ""بازسازی""، ""باززنده سازی""، ""نوسازی"" و ""توسعه مجدد"" به ""بازآفرینی"" و ""نوزایی"" شهری تکامل پیدا کرده و در این مسیر، گذاری از حوزه توجه صرف به کالبد به عرصه تأکید بر ملاحظات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری را تجربه کرده است. امروزه ساکنان بافت های فرسوده از مشکلاتی بیش از مشکلات کالبدی و نفوذناپذیری رنج می برند. هرچند مشکلات کالبدی در جای خود اهمیت دارد، اما مسئله اساسی، پایداری و تأثیرگذاری رویکردهای اتخاذ شده است، زیرا بدون در نظر گرفتن ابعاد دیگر، مسئله فرسودگی به ظاهر اگر هم حل شده باشد، پایدار نخواهد بود و در مدت زمان اندکی علاوه بر گسترش فرسودگی، مشکلات بیشتری در این حوزه بروز پیدا می کند.
این مقاله با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی سیر تحولات مداخله در بافت های فرسوده، با توجه به تجارب جهانی و گرایش های نوین شهرسازی می پردازد. نتایج این بررسی نشان می دهد شیوه مداخله موثر در این بافت ها نیازمند برخوردی سیستماتیک و رویکرد ""فرایندمحور"" است؛ بدین معنا که روند برنامه ریزی به جای نگرش صرفاً کالبدی، نیازمند نگرشی همه جانبه و متقابل در زمینه های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.
بازآفرینی نظام مفهوم و معنای طراحی باغ ایرانی در باغ شهر ایرانی-اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نقش جهان سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱
27-35
حوزه‌های تخصصی:
مفهوم باغ ایرانی در طی تاریخ به عنوان جوهره ای پویا برای تجلی فضایی متعالی در پارادایم های فکری و عقیدتی مختلف حضور یافته است. باغ ایرانی یک سیستم به هم پیوسته و چندسطحی است که جدای از ساختار اصلی باغ، یک حس تعلق و حس مکان ایجاد می کند؛ در نتیجه ایجاد باغ ایرانی با تقلید صرف از شکل ساختاری آن دیدی ساده انگارانه و تک بعدی خواهد بود. کهن-الگوی باغ ایرانی که در ارتباط کامل با زندگی روزمره و حیات پویای شهر حضور داشته و عنصر اساسی از ساختار طبیعی-مصنوع شهر را شکل می داده است متاسفانه از کالبد شهرهای معاصر امروزی رخت بربسته است. به منظور بازگرداندن باغ ایرانى به عرصه معماری و شهرسازی معاصر و انطباق آن با نیازهای نوین زندگی شهری، هدف این پژوهش ارائه راهکارهای بازیابی باغ ایرانی در تلفیق و ارتباط تنگاتنگ با کاربری های شهر امروزی ، به عنوان الگویی برای باغشهر ایرانی-اسلامی ،تحت عنوان ایده باغشهر تماتیک (موضوعی)، می باشد. لذا ابتدا به بررسی چگونگی استفاده از کهن الگوی باغ ایرانی بدون نیاز به تقلید صرف از شکل ساختاری و کالبدی آن در ترکیب با شهرهای امروز می پردازد؛ سپس چگونگی ادراک و شناسایی باغ توسط بیننده و حس مکان و لایه های معنایی آن را جهت بهره گرفتن از آن در طراحی سایر فضاها و محوطه های شهری مورد بررسی قرار می دهد.
نقش محدوده های شهری در کنترل و هدایت توسعه شهری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نامه معماری و شهرسازی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۳
151 - 173
حوزه‌های تخصصی:
گسترش سریع شهرها باعث بروز معضلاتی چون رشد ابعاد کالبدی شهرها، پدیدار شدن اشکال متنوعی از سکونتگاه های بزرگ حاصل از پراکنده رویی شهری و تداوم ساخت و ساز در زمین های آسیب پذیر یا مستعد توسعه پیرامون شهرها شده است. به همین دلیل تعیین محدوده های شهری به عنوان یکی از سیاست های مهار شهری، معمولاً بخشی از راهبردهای برنامه ریزی کاربری زمین و منطقه بندی در مدیریت رشد را تشکیل می دهد که به منظور جلوگیری از گسترش ناخواسته و نابه هنجار شهری، توسعه آینده شهر را درون یک خط یا پهنه در نظر می گیرد. هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل نقش محدوده های شهری در کنترل و هدایت توسعه شهری در تهران است. روش بررسی، مطالعات اسنادی، تحلیل های محتوایی و سایر روش های مقدور جمع آوری و تحلیل اطلاعات است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نظام مدیریت توسعه شهری تهران از نقش ممانعت از توسعه با تعیین کمربند سبز و همچنین نقش کنترل و هدایت توسعه با تعیین محدوده و حریم شهر به صورت همزمان در محدوده های شهری بهره جسته است، ولی با تداوم چالش های یاد شده، نتوانسته نقش خود را در جهت دستیابی به توسعه موزون به خوبی ایفا کند. در عین حال، این محدوده ها هرچند با ضعف ها و نارسایی هایی در اجرا و تحقق اهداف خود روبه رو بوده اند، اما در جهت کنترل و هدایت توسعه شهری نسبتاً مؤثر بوده اند.
رابطه بین محیط کالبدی معماری با نشانه های اختلال بیش فعالی/ نارسایی توجه در کودکان 6-10 سال تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
اختلال بیش فعالی/ نارسایی توجه بخش قابل توجهی از بار اختلالات در دوران کودکی و نوجوانی را به خود اختصاص می دهد و با توجه به احتمال باقی ماندن تا بزرگسالی و طولانی بودن دوره آن، از اهمیت بالایی برخوردار است. روش های مختلفی برای درمان و کنترل این اختلال وجود دارد که رایج ترین آن ها دارو درمانی است. نقش تأثیرات محیط زندگی افراد دارای اختلال، تا حد زیادی نادیده انگاشته شده و به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته است. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر مؤلفه های محیط کالبدی معماری بر شدت نشانه های اختلال بیش فعالی/ نارسایی توجه در کودکان 6 تا 10 ساله انجام گرفته است. با اعمال طرح نیمه آزمایشی از میان مراجعه کنندگان به یکی از مراکز مشاوره و خدمات روان شناسی در شهر تهران، 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی ساده در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابتدا از هر دو گروه توسط پرسشنامه کانرز، فرم والدین، پیش آزمون گرفته شد و پس از اعمال تغییراتی در محیط کالبدی خانه کودکان گروه آزمایش و انجام توصیه هایی در این راستا توسط والدین، حدود 8 هفته بعد، از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد و نتایج با استفاده از تحلیل کواریانس (ANCOVA) توسط نرم افزار SPSS18 تحلیل گردید. یافته های تحقیق نشان داد که تغییر مؤلفه های محیط کالبدی چون «تراکم فضایی، ایجاد ارتباط دیداری و شنیداری با محیط بیرون و استفاده از نور طبیعی، ارتباط با فضای باز و سبز و انجام بازی های هدفمند و تکالیف درسی در فضای باز» باعث کاهش معنی دار شدت علایم بیش فعالی/ نارسایی توجه در گروه آزمایش شد. با توجه به تفاوت معنی دار بین گروه های آزمایش و کنترل می توان اذعان داشت طراحی صحیح مسکن و اهمیت دادن به کیفیت فضاهای خانه در کنار کمیت آن ، ممکن است به کاهش نشانه های اختلال بیش فعالی/ نارسایی توجه در کودکان کمک کند.
مولفه های اجتماعی الگوی شهرسازی ایرانی و اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نقش جهان سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱
17-26
حوزه‌های تخصصی:
هدفمند بودن و متعاقب آن تدوین الگو و برنامه سازی برای رسیدن به هدف، لازمه هر جامعه و اجتماعی است. شهرسازی به عنوان مبحثی که بیانگر تأثیر متقابل انسان، فرهنگ، روش زیست و محیط زندگی بر یکدیگر است، در رسیدن به اهداف جامعه اسلامی برای هویتمندی و اعتلای فرهنگ و اخلاق مردم نقش مهمی بر عهده دارد و به تبع، تهیه ی الگویی بومی و بر پایه آموزه های اسلامی و متناسب با بستر این الگو که ایرانی اسلامی است، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله پس از مرور ادبیات جهانی در مورد ابعاد اجتماعی شهرسازی، به تبیین مؤلفه های اجتماعی الگوی شهرسازی ایرانی اسلامی پرداخته شده است. بر این اساس مؤلفه هایی همچون امنیت، عدالت اجتماعی، بهداشت، همسایگی و غیره بر اساس تعالیم اسلام، و سوابق شهرسازی ایرانی اسلامی از جمله عوامل مهم در مباحث اجتماعی الگوی شهرسازی ایرانی اسلامی معرفی شده و می تواند به عنوان هدایت کننده و راهنمایی برای ایجاد فضاهای شهری اسلامی و ایرانی، افزایش کیفیت زندگی، افزایش تعاملات اجتماعی، مشارکت اهالی در محله، تحقق عدالت اجتماعی و شکوفایی اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد.مؤلفه های الگوی شهرسازی اسلامی و ایرانی تصمیم گیران و تصمیم سازان مسائل شهری را از سردرگمی رهایی داده و آنچه که برای حیات مادی و معنوی انسان حائز اهمیت است را معرفی می کند.
ریشه های تاریخی چالش سنت و تجدد در معماری معاصر قاجاریه ( 1785-1925 میلادی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نقش جهان سال چهارم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲
76-85
حوزه‌های تخصصی:
دوران قاجار نمودی از چالش سنت و تجدد در معماری است. از نقوش سرستون ها یا نقوش بالای سر در ورودی ها گرفته تا عناصری همچون سنتوری، فرم پنجره و حتی اقتباس حجمی از فرم ساختمان، تنها گوشه ای از معماری عصر قاجاریه را نشان می دهد. این درآمیختگی نه تنها در معماری بلکه با تحولاتی در سایر ارکان و پدیده های اجتماعی ایران رخ داد و این اقدام در جای خود تجددخواهی به شمار می رفت. از این رو ضمن بررسی سنت و تجدد به این پرسش ها پاسخ داده شود: 1( نحوه مواجه شدن با معماری غرب در تجربه معماری معاصر دوران قاجار چگونه بوده است؟ 2( آیا می توان رابطه ای میان گرایش معماران به طراحی اجزای معماری مبتنی بر معماری غربی و زمان شکل گیری آثار معماری مشاهده نمود؟ برای یافتن پاسخ به این پرسش ها از روش تحقیق استدلال استقراری، از تکنیک های توصیفی- تحلیلی و تحلیلی- تفسیری استفاده می شود، برای جمع آوری آرای افراد مطلع در حوزه معماری از تکنیک پرسش نامه استفاده می شود. نتایج نشان می دهد که تأثیر معماری اروپا بر معماری ایران در دوران قاجار ابتدا خود را در ساختمان های سلطنتی، سپس در بناهای عمومی و دست آخر در معماری مسکونی نشان داد.