درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۰۸۱ تا ۲٬۱۰۰ مورد از کل ۲۸٬۳۰۵ مورد.
۲۰۸۱.

واکاوی رابطۀ نظام اداری و ساختار قدرت و تاثیر آنها بر یکدیگر در دورۀ امویان

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 111-122

کلیدواژه‌ها: خلافت اموی اقتدار سنتی دیوانسالاری ساختارقدرت ساختارسیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۲۸۹
دیوانسالاری به عنوان یکی از نیازمندیهای استمرارساختار سیاسی حکومت، در تثبیت اقتدار خلافت اموی نقش بسزایی داشته است .نظام اداری و تشکیلات دیوانی بر ساختار سیاسی تاثیر گذار و ارتباط متقابل با یکدیگر داشتند. در دوران قدرت یابی امویان، متناسب با گسترش قلمرو اسلامی و احساس نیاز حکومت مرکزی به ایجاد نظم و نیز کنترل بخش های مختلف ممالک فتح شده، دیوانسالاری گسترش یافت. به این ترتیب اقتدار سنتی پدرسالاری امویان با استخدام عناصر غیر عرب و بهره گیری از تشکیلات اداری به نظام سیاسی پاتریمونیال تحول یافت، اما تکامل تشکیلات دیوانسالاری دودمان اموی با موانع متعددی همراه شد. با پیدایش نظام اداری در دوره اموی و تداوم قدرت بنی امیه تا حدود یک قرن و نیز با توجه به تکامل این نظام اداری در دوره بعد از امویان، بنابراین این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر داده های کتابخانه ای و براساس مفهوم اقتدارسنتی وبر به واکاوی نقش، تأثیر و رابطه متقابل دیوان سالاری و اقتدار سیاسی در استمرار قدرت خلافت اموی می پردازد؟. یافته های این پژوهش نشان میدهد که حکومت امویان با اقتباس از نظام اداری امپراتوری های ساسانی و بیزانس، مشخصات پاتریمونیالیسم یافت، اما اختلاف های مذهبی، مشکلات داخلی و عدم اعدالت اجتماعی مانع ارتقای دیوانسالاری در این دوره بود.
۲۰۸۲.

علل انحطاط مشروطه از دیدگاه مجدالاسلام کرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 71 - 96

کلیدواژه‌ها: احمد مجدالاسلام انحطاط مشروطه مجلس شورای ملی روزنامه نگار ندای وطن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۳۱۶
احمد مجدالاسلام کرمانی از جمله روشنفکرانِ روزنامه نگار و مشروطه خواهان تأثیرگذار در مشروطه خواهی ایرانیان بود که نقش مهمی در آگاهی بخشی و بیداری ایرانیان در مقابله با حکومت استبدادی و روی کار آوردن حکومتی مبتنی بر قانون داشت. با توجه به ناآشنایی ایرانیان با اصول و ساختار مشروطه و نهادهای برآمده از آن و نگاه اکثریت مشروطه خواهان و سیاستمداران که به دنبال بازتعریف مشروطه براساس دیدگاه های خود بودند، بخشی از مهم ترین تلاش ها را مجدالاسلام درباره ساختار حکومت جدید و تبیین کارکردهای نهادهای نوین عصر مشروطه سامان داد که در چهار نشریه او ندای وطن، الجمال ، کشکول و محاکمات و همچنین در کتاب های او بازتاب داشت. انحطاط مجلس اول و پیامدهای آن سبب گردید او کتاب تاریخ انحطاط مجلس را بنویسد و به ریشه یابی علل انحطاط آن بپردازد. حال این پژوهش براساس روش تحقیق تاریخی، با تأکید بر کتاب تاریخ انحطاط مجلس ، نشریه ندای وطن و دیگر منابع، به تبیین دیدگاه های مجدالاسلام می پردازد تا علل انحطاط مشروطیت را بررسی کند. یافته های پژوهش نشان می دهد مجدالاسلام کرمانی فراهم نبودن بسترهای لازم سیاسی و اجتماعی در ایران و ناآشنایی ایرانیان با مؤلفه های حکومت جدید و دخالت های بیگانگان را از جمله مهم ترین دلایل انحطاط مشروطیت می داند. از نظر او، این ناآگاهی از ساختار حکومت جدید سبب مداخله هر یک از گروه ها و نهاد ها در کار یکدیگر و ایجاد اختلاف اساسی میان سه رکن مهم جامعه وقت ایران یعنی دولت ، ملت و سلطنت گردید و در نهایت اسباب انحطاط مشروطه را فراهم کرد.
۲۰۸۳.

ترویج آموزه ها و مفاهیم ملی در محتوای کتاب های درسی تاریخ در عصر پهلوی دوم کاربست نظریه تحلیل گفتمان تاریخی روث وداک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 77 - 92

کلیدواژه‌ها: مؤلفه های ملی کتاب های درسی تاریخ پهلوی دوم تحلیل گفتمان روث وداک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۳۳۲
تأسیس دولت مدرن در ایران معاصر، آموزش سنتی را دچار تحولی اساسی کرد. وظیفه مهم نهاد آموزش به شکل مدرن آن، بازتولید و نهادینه سازی ایدئولوژی سیاست است؛ بنابراین با استقرار سلطنت پهلوی اول و تداوم گفتمان ملی گرایی در دوره رضاشاه و تأکید جانشین او، محمدرضاشاه، بر وجهه باستانی دولت در ایران، بازتولید مؤلفه های ملی درباره تاریخ باستانی ایران و نقش محوری شاهنشاه را در نظام سیاسی ایران شاهدیم؛ سپس این محتوا به صورت تعمدی در کتاب های درسی تاریخ تزریق شد. در پژوهش پیش رو، از این منظر به چگونگی بازتاب مؤلفه های ملی در کتاب های درسی، آن هم از راه «تحلیل زبانی» توجه شده است. فرضیه پژوهش بر این نکته تأکید می کند که تاریخ نگاری در کتاب های درسی تاریخ عصر پهلوی دوم، پیرو سنت تاریخ نگاری ناسیونالیستی که در ابعاد گسترده تر رواج داشت، به مؤلفه های خاص زبانی مجهز شد تا معنایی مشخص از تاریخ را به مخاطب، دانش آموز، القا کند. در این پژوهش، روش به کارگرفته شده در تحلیل زبانی محتوای کتاب های درسی تاریخ در دوره پهلوی دوم، برگرفته از ماحصل پژوهش های «روث وداک» (Ruth Wodak) در این زمینه است. او در جایگاه پژوهشگر، به پنج سطح متفاوت از مراحل شکل گیری صورت زبان برای صورت بندی گزاره های علمی توجه می کند. بنابراین این پژوهش درصدد است در دیالکتیک میان تاریخ و نظریه و قدرت، استراتژی های نهاد سیاست عصر پهلوی دوم را در خلق متن و تفسیر و گزینش گزاره های تاریخی، از راه بررسی محتوای کتاب های درسی تاریخ و با توجه به رویکرد تحلیل گفتمان تاریخی «روث وداک» ارزیابی کند.
۲۰۸۴.

جایگاه الگویی نظامیان از دیدگاه خواجه نظام الملک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۷ 57 - 74

کلیدواژه‌ها: شایستگی های نظامیان سیرالملوک خواجه نظام الملک سلجوقیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۲۲۰
خواجه نظام الملک خدمات عمده کشوری و لشکری خود را در عصر آلب ارسلان و ملکشاه در منصب وزارت این دو فرمانروا، به ظهور رساند. دیدگاه های او در سیرالملوک افزون بر دیوان سالاری ساحت های گوناگون حکمرانی ازجمله ساختار نظامی حکومت که از ارکان اصلی قدرت بود را در برمی گیرد. این پژوهش درصدد است با به کارگیری منابع مکتوب به گردآوری داده ها و با روش تحلیل محتوا به پردازش داده ها بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که خواجه نظام الملک به عنوان یک دیوان سالار چه دیدگاهی نسبت به نیروهای نظامی داشته است و الگوی حرفه ای آن ها را بر اساس کدام شایستگی ها مطرح می کند؟ به عبارت دیگر هدف این پژوهش تعیین جایگاه نظامیان و استخراج مدل شایستگی نیروهای نظامی از نظر خواجه نظام الملک است. یافته های این پژوهش نشان می دهد نیروهای نظامی به طور برجسته در سیرالملوک (اثر خواجه نظام الملک) مورد توجه قرار گرفته اند. خواجه اگرچه در مقام عمل بر عملکرد نظامیان زمانه خود انتقاداتی دارد اما از دیدگاه او شاخص هایی همچون داشتن تجربه و توان رزمی، احترام به مافوق، دست درازی نکردن به اموال مردم (بعد حرفه ای)، چند قومیتی بودن لشکریان، ظاهر و ابزار مناسب داشتن (بعد فردی) به عنوان مهم ترین شایستگی ها در ترسیم الگوی  نیروهای نظامی، در سیرالملوک به شمار می روند.
۲۰۸۵.

رویکرد اقتصادی خواجه نظام الملک با تکیه بر سیرالملوک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۲ 44-27

کلیدواژه‌ها: اقطاع خواجه نظام الملک سلجوقیان سیرالملوک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۳۰۴
حمله ترکان سلجوقی بر جامعه و اقتصاد ایرانی تأثیر گذاشت و برای چند دهه موجب رکود فعالیت های اقتصادی آن جامعه شد. خواجه نظام الملک طوسی (485-408) از دیوانسالاران ایرانی دوره سلجوقی که تجربیات ارزنده ای از سنت های اقتصادی و دهقانی ایران زمین داشت، با نگارش کتاب سیرالملوک ، رویکرد و کنشی فعال هم در حوزه نظر و هم درحوزه عمل، درباره مسائل و چالش های عصر خویش اتخاذ کرد. پرسش اصلی تحقیق این است که با توجه به کتاب سیرالملوک، مهمترین رویکردهای اقتصادی خواجه نظام الملک در ساختار دیوانی و نظامی سلجوقیان چه بوده است؟ دستاورد تحقیق حاکی از این است که نظارت بر دخل و خرج کشور و عملکرد مالی مقامات، صاحب منصبان دیوانی و مقطعان، ضرورت توجه به حقوق و معیشت رعیت و توده ها، جلوگیری از رشوه ستانی دربانان و قضات، ارتقاء معیشتی و ضرورت افزایش بودجه نظامیان، ضرورت اعمال مالیات بر سرزمین های مغلوب، حمایت از مالکیت دولتی و حکومتی به صورت گسترده و مالکیت خصوصی به صورت محدود و مشروط، مهمترین رویکردهای نظری و عملی خواجه نظام الملک در رابطه با ساختار اقتصادی حکومت سلجوقی بوده است.
۲۰۸۶.

ایده ایران گرایی در ادبیات محلی (مطالعه موردی ادبیات لکی)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۷ بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۰ 73 - 96

کلیدواژه‌ها: ایران گرایی شاعران لک زبان ادبیات محلی تاریخ محلی اسطوره های ملی ادبیات ملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۲۱۵
 این مقاله به بررسی بخشی از ادبیات محلی اقوام لک از منظر نزدیکی و دوری آن به ایده ایران گرایی می پردازد. پرسش این است که ادبیات اقوام لکی چگونه روح یا ایده کلان ایران گرایی را در خود متبلور نموده و کدام بخش از نمادها و نشانه های تاریخ باستانی و ملی ایران حضور پیوسته خود را در ادبیات محلی اقوام لک به نمایش گذاشته است. در این مقاله به روش پدیدارشناسانه، تعدادی از اشعار، تمثیلات و لالایی های لکی با تکیه بر نمادها و نشانه های شناخته شده تاریخ ملی و اسطوره ای ایران تحلیل می شود. یافته ها نشان می دهد، ادبیات لکی بر پایه الگوی ایران گرایی و تعلق خاطر شاعران لک زبان به تاریخ و سرنوشت ایران است. یکی از ظهورات این آگاهی و اندیشه ایران بودگی در نزد شاعران لک زبان، بازسُرایی بخش هایی از اشعار شاهنامه فردوسی به زبان لکی است.
۲۰۸۷.

اهمیت کل گرایی و مهندسی تحلیلی در اصلاح بازخوانی محوطه ها و آثار تاریخی با توجه به عدم تطابق خوانش های انجام شده با مبانی علمی مهندسی (محوطه های پاسارگاد، طاق بستان و بیستون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال پنجم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۵ ۱۵۹-۱۷۴

کلیدواژه‌ها: مهندسی تحلیلی آثار تاریخی پاسارگاد تاق بستان بیستون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۴۱۰
سرزمین ایران با توجه به زمین شناسی، توپوگرافی و اقلیم خشن و ناپایدار است. بنابراین بناهای تاریخی مستقر بر آن، همیشه در حال بارگذاری و ناپایداری شرایط هستند و لذا نیاز به نگهداری مستمر به صورت علمی و تجربی دارند. پیش از مرمت و نگهداری، مستندسازی یا خوانش آثار تاریخی مهم ترین بخش مطالعه آثار باستانی است که از این طریق می توان به داده ها و اطلاعات کامل درمورد این آثار دست یافت. با استفاده از داده های جمع آوری شده به دانش نهفته در مهندسی این بناها می توان پی برد. عدم شناخت صحیح آثار و عدم توجه کافی به جزئیات و قوانین نهفته در آثار تاریخی، موجب تجزیه و تحلیل ناصحیح و درنتیجه خوانش اشتباه اثر می شود که منجر به گمراهی در راهبردهای مواجه با حفظ اثر و درنتیجه آسیب دیدگی میراث فرهنگی و تاریخی می شود. این مقاله سعی دارد سه خوانش ناصحیح از سه اثر تاریخی معروف را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. روش تجزیه و تحلیل در این مقاله بهره برداری از مهندسی تحلیلی و بررسی جزء به جزء پارامترهای اثر و نحوه ارتباط با آن هاست که نشان می دهد یک سامانه چگونه ایجاد شده و چه طور کار می کرده است. از این رهگذر، نتیجه گیری می شود که خوانش غلط از یک مجموعه تاریخی موجب درک ناصحیح از کارکرد آن اثر شده و می تواند موجب خطا در برخورد و حفظ اثر شود. آثار مورد بررسی قرار گرفته عبارتنداز: محوطه پاسارگاد، مجموعه تاق بستان و مجموعه بیستون. هریک از این سه محوطه تاریخی عناصری را در خود دارند که تاکنون معماران و باستان شناسان موضوعیت و کاربری آن ها را به طور کامل تعریف نکرده اند؛ لذا در این مقاله با استناد به تحلیل های سازه ای و روابط عِلّی و معلولی اثبات شده که خوانش برخی از این دانشمندان اشتباه بوده و تلاش شده زاویه دید و مسیر جدیدی برای کاوش و شناخت این آثار گشوده شود.
۲۰۸۸.

Archeological Excavations at Tol-e Sangi in Fars Province, Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Persica Antiqua, Volume ۱, Issue ۱, Summer and Autumn ۲۰۲۱ 97 - 104
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۹ تعداد دانلود : ۳۸۰
Development of the pottery-making technology in Neolithic societies of different regions, or transition from aceramic to Ceramic Neolithic has always been an important topic of research for archaeologists. Needless to say, this innovation was associated with major social developments. Since the 1950s, a lot of discussion has evolved around the origins of Neolithic societies and their development (e.g. Vanden Berghe, 1951-1952: 54; 1953-1954; Fukai et al., 1973; Sumner, 1972; 1977; Maeda, 1986; Alizadeh, 2004; 2006; Nishiaki, 2010a,b; Azizi Kharanaghi et al., 2013; Weeks, 2006; 2013; Khanipour et al., 2021). Taking into account the rather long history of the Neolithic period studies in this site, there remain some unanswered questions. The most important of which is the problem of its chronology. The beginning of the Fars Neolithic period in Iran is not certain yet, the fact that how, when and from where the inhabitants of Neolithic populations entered Fars is not fully clear yet as well (Alizadeh, 2004: 75). 
۲۰۸۹.

جایگاه علوم در یزد دوره آل مظفر با تأکید بر آثار تألیفی عالمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 73 - 88

کلیدواژه‌ها: آل مظفر یزد علوم دینی علوم ادبی علوم عقلی و طبیعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۳۱۹
بی گمان تحقیق در وضع علم و عالمان یکی از ارکان شناخت فرهنگ ها و تمدن ها از جمله تمدن اسلامی است. در نواحی گوناگون ایران پس از اسلام نیز وضع علمی و نقش عالمان با فراز و فرودهایی روبه رو بوده است. در این میان ولایت یزد هم زمان با تأسیس سلسله آل مظفر (حک: 718-795ق) و ثبات و امنیت نسبی و نیز عنایت بیشتر حاکمان مظفری به فعالیت های فرهنگی و علمی، شاهد دگرگونی هایی در محیط علمی و فرهنگی بود. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی  تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای جایگاه علوم دینی و ادبی و علوم عقلی و طبیعی را در یزد دوره مظفری بررسی کرده و دستاوردهای عالمان این خطّه، چون حلقات درس و خدمات علمی عالمان از قبیل تألیف، ترجمه، تحشیه و استنساخ را تبیین کند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سیاست های حمایتی حکومت آل مظفر مبنی بر ترویج مکتب فقه شافعی و ایجاد مراکز علمی و آموزشی و مساجد و موقوفه ها از سویی و نیز کوشش های جدی علمای دینی، نقش تعیین کننده ای در گسترش و برتری علم فقه و سپس عرفان ، تفسیر و حدیث، نسبت به سایر علوم، داشته است.  
۲۰۹۰.

طراحی میزپذیرش هتل با رویکرد تاریخ گرایی عصر ساسانی ( مطالعه موردی: هتل اسپیناس تهران)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۷ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 91 - 112

کلیدواژه‌ها: رویکرد تاریخی پیه سوز هتل اسپیناس تهران میز پذیرش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۸۴
درآمد حاصل از گردشگری سهم بزرگی از درآمدهای ملی و یکی از اصلی ترین شیوه های معرفی فرهنگ ملت هاست. هتل ها ویترین تمام نمای فرهنگی و بازتاب دهنده سلیقه های گوناگون هستند و کسب موفقیت در این صنعت به کیفیت ارائه خدمات، سبک طراحی و همچنین چگونگی تأمین نیازهای میهمانان هتل بستگی دارد. از این رو با توجه به ظرفیت های طراحی صنعتی، پژوهش حاضر با تمرکز بر طراحی میز پذیرش اداره رسیدگی به امور میهمانان به ویژه در هتل اسپیناس با رویکرد تاریخ گرایی هنر دوره ساسانی و با هدف معرفی هنر ایران باستان تدوین شده است. این پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف در ردیف پژوهش های کاربردی است. بنابراین، با تحلیل داده ها مشخص شد سبک طراحی، تنوع خدمات و مدیریت هتل از بیشترین اهمیت برخوردار هستند. همچنین یافته های پژوهش حاکی است، کارایی، کارآمدی، ایمنی، بازخورد کاربران، هماهنگی، فراخوانی احساس و تاریخ گرایی فرهنگی مورد توجه ویژه میهمانان هتل هاست.
۲۰۹۱.

نقش و جایگاه سیاسی زنان هیئت حاکمه در عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۲ ۸۳-۱۰۰

کلیدواژه‌ها: صفویه زنان هیئت حاکمه مناسبات سیاسی ح‍رم‍س‍را

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۶ تعداد دانلود : ۶۷۸
عصر صفویه را می توان دوران تحکیم سنت حکومت زنان در تاریخ دانست، زیرا آنان ابزار و وسائل لازم برای شرکت در مسائل سیاسی و اجتماعی را به دست آوردند. سوال این است که زنان هیئت حاکمه چه نقشی در تحولات سیاسی جامعه خود ایفا کردند؟ یافته ها که به روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای فراهم شده نشان می دهد که زنان هیئت حاکمه با عناوینی همچون همسر، مادر، خواهر شاه و حاکمان، توانستند نقش موثری در عرصه های مختلف از جمله استقرار دولت صفویه و مناسبات سیاسی و خارجی ایفا نمایند. این نقش آفرینی با نزدیک شدن به اواخر حکومت صفویان موثرتر و گاه مخرب تر شد. در آن زمان به دلیل تربیت ولیعهد و دیگر شاهزادگان در حرمسرا که باعث روی کار آمدن پادشاهان ضعیف و نالایق شد، زنان قدرت و نفوذی به دست آوردند و با توطئه چینی زمینه را برای تضعیف صفویان فراهم کردند.
۲۰۹۲.

اعتباریابی داده های تاریخ شفاهی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال ۵ بهار - زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۹ و ۱۰) 109 - 130

کلیدواژه‌ها: تاریخ شفاهی اعتباریابی داده معیار راوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۲۳۳
قلمرو علم تاریخ زمان گذشته است، اما شاخه جدیدی در تاریخ ایجاد شده که قلمرو تاریخ یعنی گذشته را به زمان حال بسیار نزدیک کرده و آن تاریخ شفاهی است. اگرچه حدود 70 سال از عمر تاریخ شفاهی می گذرد، اما هنوز به عنوان یک مقوله جدید شناخته می شود و باب گفتگو پیرامون مسائل مختلف آن باز است. با این حال کمتر به صورت مستقل درباره نقد داده های حاصل از تاریخ شفاهی تولید محتوا شده است و جا دارد این پرسش را مطرح کرد که داده هایی که از طریق تاریخ شفاهی تولید میشوند چگونه اعتبار مییابند تا پژوهشگران با آسودگی خاطر از آنها در تحقیقات خود بهره بگیرند؟ در این مقاله تلاش شده است ضمن شرح و بحث درخصوص مصاحبه و ابعاد مختلف آن به عنوان ابزار اصلی تاریخ شفاهی، 12 معیار برای تولید داده های معتبر مورد بحث و ارزیابی قرار گیرد تا به کمک آنها تردیدهای اولیه درباره اصالت داده های تاریخ شفاهی برطرف شده و بر اعتبار آنها افزوده شود.
۲۰۹۳.

نهاد تظلمات در ایران عصر صفوی؛ از «دیوان عدل» تا «دیوان عدالت بنیان»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 1 - 23

کلیدواژه‌ها: صفویه نهاد تظلمات تظلم خواهی دیوان عدل دیوان عدالت بنیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۴ تعداد دانلود : ۴۸۳
رسیدگی به تظلم خواهی ها در راستای برقراری عدالت در جامعه یکی از مهم ترین وظایف حکومت ها در بسیاری از نقاط جهان و از جمله ایران بود. ازآنجایی که حکومت، تصدی رسیدگی به تظلم خواهی ها را برعهده داشت و مهم ترین مشخصه ایران عصر صفوی قدرتمند شدن حکومت با استفاده از همه ابزارهای ممکن بود، این تحقیق قصد دارد با رویکردی توصیفی - تحلیلی مبتنی بر روش تاریخی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسنادی، به این پرسش، پاسخ دهد که روند رسیدگی به تظلم خواهی ها در ایران عصر صفوی چگونه بود و در طول حیات این حکومت چه تحولاتی را ازسر گذراند؟ پاسخ به این پرسش، ارتباط مستقیمی با استقرار و تثبیت تدریجی این حکومت دارد. به نظر می رسد رسیدگی به تظلم خواهی ها در عصر صفوی در ابتدا به جهت بی ثباتی کلی ساختار حکومت به نحوی اندک، پراکنده و کمتر ساختمند بود. در دوره شاه عباس یکم این نهاد راه تثبیت را درپیش گرفت و در دوره جانشینان او به نوعی تثبیت گردید و در قالب «دیوان عدالت بنیان» متبلور شد.
۲۰۹۴.

Armenia in Political and Military Activities of Ardaxšīr I(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Persica Antiqua, Volume ۱, Issue ۱, Summer and Autumn ۲۰۲۱ 87 - 96

کلیدواژه‌ها: Armenia Arsacids Sasanians Ardaxšīr Roman Empire Wars

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۳۳۷
In first half of the third century Armenia was much more than an independent buffer state with no wider cultural context, simply placed between two superpowers of the era – Iran and Rome. The idea of the Iranian character of Arsacid’s Armenia should be accepted without further doubts. Political situation of the kingdom changed with taking over the power in Iran by the Persian Dynasty of the Sasanians. Ardaxšīr ī Pābagān utilised the weakening of the Arsacids and stood up against the Parthian dynasty. After defeating Ardawān IV in 224 he declared himself the šāhānšāh of Iran. One of the directions of the military actions of the founder of the new dynasty was an attack against the kingdom of Armenia which was , at the time, ruled by the last branch of the Arsacid royal house and became the last resort of resistance against new authority. Research literature usually limits the problem of early wars with Armenia to information that probably in the late 220s, Ardaxšīr attacked Armenia. Occasionally, the topic is tackled as historical context of the relief from Salmās in Ādurbādagān. An interesting hypothesis based on the interpretation of the Salmās relief was put forward by Eshan Shavarebi, who assumes that between 240 and 242 there may have been an agreement between Ardaxšīr and the Armenians. However, it seems that this hypothesis is built on too fragile foundations. The main motive of the initial actions of the first Sasanian ruler was an attempt to remove the opposition associated with the Parthian dynasty. This motive may be observed in context of Ardaxšīr’s military actions towards Arabic city of Ḥaṭrā.
۲۰۹۵.

بررسی وضعیت و سیر تحول تولید و تجارت فرش در سلطان آباد در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۰ 103-129

کلیدواژه‌ها: فرش سلطان آباد تولید تجارت قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۳۰۱
بررسی وضعیت و سیر تحول تولید و تجارت فرش در سلطان آباد در دوره قاجار مصطفی ملایی[1]، چکیده با احیاء صنعت فرش ایران در دوره قاجار در نیمه اول قرن 19م/ ۱۳ق و سپس رونق آن در اواخر این قرن و اوایل سده 20م، تولید و تجارت آن به جایگاه خاصی رسید. در این بین، سلطان آباد عراق از مهم ترین مراکز فرش بافی در اواخر دوره قاجار محسوب می شد که سهم عمده ای از تولید و صادرات فرش کشور را به خود اختصاص داده بود. این پژوهش بر آن است، با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع و اسناد سازمان آرشیو ملی و مرکز اسناد وزارت امور خارجه، به این پرسش پاسخ بدهد که سیر تحول تولید و تجارت فرش در سلطان آباد در دوره قاجار چگونه بوده است؟ بر اساس یافته های پژوهش، در نیمه اول قرن 19م/ ۱۳ق، بافت فرش در سلطان آباد توسط قالی بافان شهری و روستایی و در کارگاه های خانگی به صورت محدود انجام می شده و عمدتاً در بازارهای داخل کشور مورد معامله قرار می گرفته است. اما در نیمه دوم این قرن و اوایل سده 20م/ ۱۴ق، متأثر از عواملی چون موقعیت جغرافیایی منطقه عراق و قرار گرفتن بر سر راه های ارتباطی، وجود نیروی انسانی (بافندگان) ماهر و فراوان در آنجا، همچنین دسترسی به پشم مرغوب مناطق غرب کشور و سرانجام سرمایه گذاری تجار و شرکت های داخلی و خارجی در صنعت فرش سلطان آباد، تعداد کارگاه های بزرگ قالی بافی و حجم تولید این فرآورده افزایش قابل توجهی یافت و ارزش صادرات آن به رشد و رونق بالایی رسید، به گونه ای که فرش های دست باف آنجا عمدتاً راهی بازارهای اروپا و آمریکا می شد. واژه های کلیدی: فرش، سلطان آباد، تولید، تجارت، قاجار. [1] . دکتری تخصصی ایران شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، بنیاد ایران شناسی M.s.mollaii@gmail.com
۲۰۹۶.

بررسی و تحلیل سکه های نویافته از محوطه زلف آباد فراهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال پنجم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۸ ۱۷۸-۱۵۹

کلیدواژه‌ها: سکه ایلخانی زلف آباد فراهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۳۱۳
سکه ها یکی از یافته های بسیار مهم در کاوش های باستان شناختی محسوب می شوند که بعد از منابع و متون جغرافیایی و تاریخی بهترین نمونه های تاریخ نگاری هستند. با تدوین و تحلیل اطلاعات موجود در آن ها می توان به اطلاعات مربوط به هر منطقه را در زمینه های مختلفی همچون: تاریخ، فرهنگ، اقتصادی، سیاسی، مذاهب و اوضاع اجتماعی تکمیل و به قضاوت های دقیق تری درباره هویت آن جامعه دست یافت. در کاوش باستان شناسی سال 1388 ه .ش.، در محوطه تاریخی زلف آباد فراهان استان مرکزی تعداد 20 سکه کامل و پنج سکه قیچی شده به دست آمد که در این پژوهش به بررسی و مطالعه آن ها می پردازیم. هدف از پژوهش حاضر، خوانش خط، محل ضرب، نقوش و عناصر بصری به کار رفته در تزئینات آن ها به منظور دستیابی به ارتباط با دین، زبان، خط و کاربردشان در تبادلات تجاری و فرهنگی است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات تاریخی و براساس ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات میدانی باستان شناختی و کتابخانه ای استوار است. مهم ترین پرسش های مطرح شده در این پژوهش عبارتنداز: سکه های مکشوف از کاوش های باستان شناسی زلف آباد متعلق به چه دوره ای و کدام یک از حاکمان است؟ این سکه ها ازنظر کیفی و کمی دارای چه ویژگی هایی است و عناصر بصری حاکم بر نقوش تزئینی ضرب شده برروی آن ها چه هستند؟ و وجود این سکه ها در این محوطه نشانگر چیست؟ نتایج این پژوهش نشان می دهند که سکه های به دست آمده از زلف آباد متعلق به سه حاکم اوایل دوره ایلخانی، یعنی «هولاکو»، «آباقاخان» و «احمدتکودار» هستند. این سکه ها دارای نوشته هایی به خط اویغوری و کوفی است، نوشته های مذهبی در قاب های تزئینی هندسی متشکل از دایره و مربع، نقوش گیاهی و تمغا، بیشترین نمودهای بصری به کار رفته در این سکه ها هستند. این سکه ها به عنوان اسنادی در رابطه با رونق و اعتبار و جغرافیای تاریخی، فرهنگی، اقتصادی زلف آباد قابل بررسی است.
۲۰۹۷.

بررسی عوامل مؤثر در فرش اندوزی اروپاییان در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال پنجم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۸ ۳۰۵-۲۸۵

کلیدواژه‌ها: قالی ایرانی دوره قاجار فرش اندوزی مجموعه های اروپایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۲۹۷
شرایط ویژه دوره قاجار امکان دستیابی اروپاییان به قالی های ایرانی را بیش از پیش فراهم نموده است. طی این دوره، اروپاییان علاقه مند به قالی ایرانی از فرصت هایی که در اختیارشان قرار گرفته بود به نحو احسن برای ایجاد، توسعه و تکمیل دارایی مجموعه های قالی خود سود برده اند. آشنایی با زمینه های ایجاد این فرصت ها و آگاهی از راهبرد اروپاییان درخصوص تصاحب فرش های ایرانی این دوره ازجمله دغدغه های مهم معاصر در حوزه مطالعات فرش و البته مطالعات موزه است. براین اساس، این مقاله برآن است تا، ضمن پیگیری مهم ترین روش ها و راهبرد های اروپاییان در تصاحب قالی های ایرانی، عوامل مؤثر در دستیابی آنان به این قالی ها را شناسایی و معرفی کند؛ بنابراین، پرسش اساسی این مقاله عبارت است از این که، در دوره قاجار، چه عواملی امکان دستیابی اروپاییان به قالی های ایرانی را فراهم کرده است؟ فرض بر این است که عوامل داخلی و خارجی متعددی، ازجمله رونق صادرات و برپایی نمایشگاه های جهانی، در توسعه فرش اندوزی اروپاییان دخیل بوده است. در اینجا، برای یافتن پاسخ این پرسش از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. همچنین، داده های این پژوهش به روش کتابخانه ای گردآوری شده و برای تجزیه و تحلیل آن ها روش کیفی به کار رفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهند که سنت اهدای قالی به دربارهای اروپایی، از یک طرف، و رونق صنعت صادرات قالی، ازطرف دیگر، نقش مهمی در دستیابی اروپاییان به قالی های ایرانی ایفا کرده اند. در کنار این ها، ایجاد تحولات فرهنگی و تجددخواهی شاهان قاجار، به خصوص «ناصرالدین شاه»، و استقبال ایشان از شرکت در نمایشگاه های بین المللی قرن نوزدهم میلادی، نیز از دیگر شیوه های فرش اندوزی اروپاییان در این دوره به شمار می رود. در این نمایشگاه ها نه تنها قالی های این دوره، بلکه قالی های دوره صفوی نیز موردتوجه قرار گرفته، خریداری شده و به مجموعه ها و موزه های مختلف راه یافته اند.
۲۰۹۸.

بررسی نقش جشن های برگزارشده در آذربایجان دوره رضاشاه پهلوی از منظر اشاعه سبک زندگی جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 25 - 55

کلیدواژه‌ها: دولت رضاشاه آذربایجان جشن های دولتی سبک زندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۳ تعداد دانلود : ۲۱۴
یکی از مهم ترین سازوکارهای نهادها و محافل فرهنگی وابسته به قدرت پهلوی اول برای بسترسازی گفتمانی سبک زندگی مدنظر حاکمیت، بهره گیری از برگزاری جشن بود تا هم منجر به آشنایی، انس و آمادگی مردم نسبت به مؤلفه های سبک زندگی، نمادهای فرهنگی و الگوهای رفتاری تبلیغی دولت پهلوی اول شود و هم زمینه ساز و تسهیل گر اتخاذ سبک زندگی اشاعه شده از سوی اقشار مختلف مردم باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش جشن های برپاشده در ایالت آذربایجان در محدوده زمانی 1304 تا 1320ش در اشاعه مؤلفه های سبک زندگی مدنظر دولت رضاشاه انجام شده است. برای این منظور جشن های گوناگون برگزارشده در این منطقه از کشور با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و بررسی اسناد و منابع تاریخی مرتبط با آن دوره موردبررسی قرار گرفته است تا بدین سؤال پاسخ دهد که جشن های برگزارشده در مناطق مختلف آذربایجان در دوره رضاشاه چه نقشی در بازنمایی وجوه مختلف سبک زندگی تبلیغ شده داشتند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که برپایی جشن های مختلف در مناطق مختلف آذربایجان به نظام سیاسی حاکم این فرصت را داد تا بتواند برخی از مهم ترین عناصر سبک زندگی مدنظر خود همچون الگوهای رفتاری شامل پوشش لباس متحدالشکل جدید برای اقشار مختلف و زنان جامعه آذری، عناصر هویت ملی از قبیل اشاعه زبان و ادبیات فارسی و...، نمادهای ملی و فرهنگی مثل «شاه نماد ایران»، «باستان گرایی نماد ملیت ایرانی» و... را ترویج، اشاعه و بازنمایی کند تا از قِبَل آن ها برای دستیابی به اهدافی همچون ایجاد گسست در علقه های هویت قومی و محلی مردم آذربایجان و ادغام فرهنگ بومی و محلی این منطقه در هویت و فرهنگ ملی و مرکزی، همسو کردن آن ها با برنامه های اصلاحی پیاده شده در جامعه، تهییج احساسات توده مردم و کاستن از مخالفت ها، اشاعه مؤلفه ها و عناصر ایدئولوژیکی نظام، شکل دهی به نوع جدیدی از جامعه پذیری همگانی و درنهایت نیل به فرایند ملت سازی خود بهره ببرد.
۲۰۹۹.

مستشاران خزانه داری و مسئله پرداخت حقوق پس از مشروطه (1290-1300)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 380 - 406

کلیدواژه‌ها: وزارت مالیه پرداخت حقوق مشروطیت مستشاران خزانه داری تحصن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۸ تعداد دانلود : ۴۱۹
پس از استقرار نظام مشروطیت، پرداخت حقوق به یک مسئله بحرانی برای دولت تبدیل شد. بررسی اسناد وزارت مالیه نشان می دهد که دولت به دلیل عسرت مالیه، توانایی پرداخت کامل و به موقع حقوق ها را نداشته است. دولت و مجلس تلاش بسیاری برای حل مشکلات ناشی از پرداخت حقوق ها به خرج دادند که یکی از آنها اصلاح ساختار فرسوده وزارت مالیه بود. در یک اقدام مهم، در سال 1290، با تصویب مجلس شورای ملی، خزانه داری کل تشکیل شد تا زمام امور مالیه کشور را به دست بگیرد. خزانه داری کل اختیارات بسیاری داشت که یکی از مهمترین آنها، مسئولیت پرداخت تمامی هزینه های دولتی از جمله پرداخت حقوق ها بود. برای ریاست این اداره، طی یک بازه زمانی ده ساله، چهار مستشار خارجی به استخدام دولت درآمدند که پرداخت حقوق از چالش های اصلی هرکدام از آنها بود. این مقاله تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که مستشاران خزانه داری کل چه تمهیداتی برای حل مسئله پرداخت حقوق انجام دادند و در نهایت تا چه میزان توانستند به اهداف خود و دولت مشروطه، که همان ساماندهی وضعیت بحران زده پرداخت حقوق بود، دست پیدا کنند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که این مستشاران در راستای حل مسئله پرداخت حقوق با اجرای سیاست افزایش درآمدها و کاهش هزینه های دولت تلاش کردند با اولویت دادن به پرداخت حقوق های جاری و کاهش برخی حقوق ها مسئله پرداخت ها را حل کنند، اما بی ثباتی سیاسی، خالی شدن خزانه، مداخله حکام ولایات و منازعه با وزرای مالیه بر سر حدود اختیارات مانع به انجام رسیدن اقدامات آنها شد.
۲۱۰۰.

اهمیت نیروی سوم در سیاست خارجی ایران در دوره حکومت صفویان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال پانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 29 - 54

کلیدواژه‌ها: ایران دولت صفوی عثمانی سیاست خارجی اسپانیا پرتغال کمپانی هند شرقی نیروی سوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۰ تعداد دانلود : ۳۵۲
شکل گیری حکومت صفویه به عنوان دولت شیعی، یکی ازمهم ترین فصول تاریخ ایران و اسلام در جهان به شمار می آید. اولین ارتباط خارجی در عصر صفوی با پرتغالیان و بعدها اسپانیا صورت گرفت. حکومت صفویه به علل گوناگون ازجمله رقابت صفویه با عثمانی، از توجه جدی به امور سیاسی و اقتصادی خلیج-فارس غافل ماند و درمقابل پرتغالیها و اسپانیایی ها با تکیه بر نیروی نظامی و ناوگان دریایی و ایده های استعماری خود، تجارت در خلیج فارس را تحت انحصار خود گرفتند و از این طریق به حاکمیت سیاسی ایران درخلیج فارس ضربات جبران ناپذیری واردکردند.اتحادیا ائتلاف دائمی یا موقت با نیروی سوم یکی از راهبردهایی بود که در تاریخ روابط خارجی ایران به منظور بر قراری ثبات و امنیت نسبی صورت میگرفته است. نیروی سوم درروابط خارجی ایران استفاده از یک قدرت نوظهور سوم برای مهار قدرت های اول و دومی بودند که تهدیدها و استثمار آن ها بلاوقفه دامنگیر ایران بوده است. ایران برای رفع نیازها و مقابله با دشمنان خود در پی متحدی سیاسی و نظامی قوی بود، لذا روابط ایران و انگلیس به عنوان یک نیروی سوم علیه اسپانیا وپرتغال شکل گرفت.هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر و تحولات سیاسی- اجتماعی بر سیاست خارجی ایران درعصر شاه عباس صفوی و تعیین جایگاه دول اروپایی درروابط و سیاست خارجی ایران درعصر شاه عباس صفوی می باشد. یافته های این پژوهش نشان داد روابط تاریخی ایران با دول اروپایی در دوران صفوی پرفراز و نشیب بوده است. برقراری و گسترش روابط تجاری، تثبیت موقعیت تجاری و اقتصادی در خلیج فارس و حوزه اقیانوس-هند و اتحادیه علیه عثمانی، از اثرگذارترین عوامل ایجاد ارتباط بین ایران با دولتهای پرتغال و اسپانیا شناخته شد.همچنین در طی این دوره در راستای خروج از تهدیدهای نظامی و برون رفت از رکود اقتصادی دربنادر ایران در کرانه خلیج فارس، زمینه مساعدحضور انگلیس تحت عنوان کمپانی هندشرقی در ایران فراهم شد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان