درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۰۸۱ تا ۳٬۱۰۰ مورد از کل ۲۸٬۳۰۵ مورد.
۳۰۸۲.

بررسی تاریخی مختصات پوشاک در عصر صفوی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال پانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۸

کلیدواژه‌ها: پوشاک صفویه منسوجات شاردن تاج حیدری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۳ تعداد دانلود : ۵۲۷
بدون تردید پوشاک بعنوان یکی از نیازهای اولیه انسان متاثر از شرایط جغرافیایی،فرهنگی و اجتماعی دچار دگرگونیهای بسیاری شده است. توسعه و رشد جوانب فرهنگی و هنری همچون نقاشی، مصنوعات و نساجی با بن مایه های فلسفی و در چارچوب تفکرات ایرانی و اسلامی در دوران زمامداری صفویان دگرگونی نسبتا محسوسی را در پوشاک ان دوران بوجود اورد ، این دوران ملتقای دو سنت در پوشاک است از سویی صفویان برپایه ارزشهای مذهب و تفکر ایرانی به بازاحیایی طرحهای بومی و ایرانی پرداختند و از سوی دیگر حجم مبادلات با جهان خارج ، امد و شد اروپاییان به ایران و حضور سایر مذاهب و اقوام در صحنه عمل سیاسی-فرهنگی تاثیرات زیادی را در این زمینه بر جا گذاشت ، استفاده گسترده از طرحهای اسلیمی در لباس و باز احیایی طرحهای بومی و ایرانی ، دوری از اسلوب شرق دور در تهیه و طراحی پوشاک و نهایتا بوجود امدن قطعاتی از البسه بویژه در پوشش بانوان متاثر از اموزهای دینی از ابداعات پوشاک و تغییرات پوشش در این دوران است. این مقاله با محوریت بازنمایی تصویری صحیح در خصوص انواع البسه در دوره حکومت صفویان و با توسل به شیوه تحقیق کتابخانه ای و استناد به منابع تاریخی این دوران صفوی در پی پاسخ دادن به این سوال است که مختصات اساسی پوشاک در سه بخش پوشش سر ،تن پوش یا پوشش تنه و پای پوش چه بوده است؟
۳۰۸۳.

بررسی مفهوم شناسی و ریخت شناسی روستا در تاریخ ایران

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هشتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 60-69

کلیدواژه‌ها: روستا دِه رستاق ریخت شناسی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۰ تعداد دانلود : ۵۳۵
روستا از جمله اصلی ترین و مهم ترین سکونتگاه های بشری از ابتدا تا کنون بوده است. این سکونتگاه ها با گذشت زمان جمعیت بر آنها افزوده شد و شکل حیات خود را در در قالب های بزرگ تر همچون شهر ادامه داده اند. قدمت مفاهیم مرتبط با روستا به قدمت تاریخ حیات اجتماعی روستا است و از این منظر مفاهیم بسیاری همچون رستاق، ده، آبادی و قریه در محوریت این سکونتگاه شکل گرفته اند. از لحاظ ساختار و سیمای ظاهری روستا نیز روستاهای ایران انواع مختلفی دارد که آنها را می توان به روستاهای متمرکز، پراکنده و بینابینی تقسیم کرد که هر کدام براساس موقعیت زمانی-مکانی شکل گرفته-اند. در شکل گیری این روستا در ایران زمینه های بسیاری همچون آب، امنیت، موقعیت جغرافیای و طبیعی، نوع مالکیت و بهره برداری تأثیرگذار است. براین اساس در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای در پی مفهوم شناسی کامل روستا و همچنین ریخت شناسی و عوامل تأثیرگذار بر تکامل آن خواهیم بود.
۳۰۸۴.

تحلیل ساختار روایت در خاطرات روزنگاشت قهرمان میرزا عین السلطنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ (پیاپی ۱۱۱) 155 - 177

کلیدواژه‌ها: خاطره نگاری عین السلطنه عصر قاجار روایت شناسی ساختار روایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۳۳۶
قهرمان میرزا عین السلطنه، از نوادگان محمدشاه را می توان در زمره مهمترین افراد خاطره نگار عصر قاجاری دانست. او از یازده سالگی خاطره نویسی را شروع کرد و تا یک ماه پیش از فوت ادامه داد. توصیف دقیق بسیاری از جزئیات آن هم در یک دوره طولانی 65 ساله که از سال 1299 ق تا 1364ق (1323ش) را در برمی گیرد، وی را صاحب طولانی ترین خاطرات عصر قاجار، کرده و اثر وی را به عنوان دایرهالمعارفی ارزشمند از تاریخ ایران، از دوره ناصری تا اوایل سلطنت پهلوی دوم معرفی کرده است. این پژوهش با دارابودن رویکرد توصیفی تفسیری بر آن است تا ضمن توجه به ویژگی های خاطرات عصر قاجار، با در نظرگرفتن ویژگی روایت محوری خاطرات، ساختار روایی این اثر را مدنظر قرار دهد و ضمن بهره گیری از مفاهیم روایت شناسی و با در نظر داشتن این پرسش که ساختار روایی خاطرات عین السلطنه دارای چه خصوصیاتی است، خاطرات وی را از منظر ساختار روایی و عناصر سازنده روایت شاملِ طرح روایت ، شخصیت و شخصیت پردازی، گفت وگو، لحن، زاویه دید، صحنه و صحنه پردازی بررسی کند. دارابودن دید زاویه اول شخص، روایت تک خطی و مستحکم، جزء نگری و داشتن سبک ساده روایی از ویژگی های ساختار روایی این خاطرات است که به عنوان بخشی از داده های پژوهش می توان به آن اشاره کرد.
۳۰۸۵.

مدیریت بحران مناطق جنگ زده در سلطنت شاه عباس اول صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۴ 45 - 71

کلیدواژه‌ها: شاه عباس اول مدیریت بحران معافیت مالیاتی مناطق جنگ زده صفوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۵۰
در زمان سلطنت شاه محمد خدابنده، با ضعیف تر شدن حکومت مرکزی، همسایگان از شرق و غرب به مرزها و شهرهای قلمرو صفویان هجوم آوردند. شاه عباس نیز تا زمان تحکیم پایه های حکومتش مجبور به تحمل حضور ازبکان و عثمانی ها در بخش هایی از مملکتش بود. پس از آن، برای بیرون راندن اشغالگران و مقابله با تعدیات آن ها، در جنگ های بسیاری شرکت کرد؛ اما این جنگ ها برای زندگی ساکنان مناطق موردمناقشه، مصیبت بار بود. سؤال مطرح در پژوهش حاضر این است که شاه عباس اول چه راهکار هایی برای مدیریت بحران های ناشی از جنگ ها در پیش گرفت؟ روش تحقیق مقاله از نوع پژوهش تاریخی و روش انجام آن توصیفی تحلیلی است. دستاورد تحقیق حاکی از این است که معمولاً شاه عباس در آستانه وقوع جنگ ها، به کوچاندن اهالیِ درمعرضِ خطر به مناطق امن، محافظت از آن ها توسط دسته های نظامی و اجرای زمین سوخته اقدام کرده است. پس از وقوع و خاتمه جنگ ها نیز با به کار بستن معافیت های مالیاتی مانند مالوجهات و عوارض دیوانی در همان سال و سال بعد، جبران خسارت ها از سوی دیوان اعلی، تعیین حاکم برای تثبیت اوضاع اداری و رسیدگی به مناطق جنگ زده، حمایت های عاطفی و اجتماعی از کودکان یتیم و زنان شوهرمرده می کوشید وضعیت به وجودآمده را مدیریت کند.
۳۰۸۶.

فعالیت های اجتماعی بازاریان در مسیر سازمان بخشی به انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 235-255

کلیدواژه‌ها: بازار مساجد هیأت های مذهبی جامعه مدنی - سنتی ایران انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۶ تعداد دانلود : ۳۷۵
بازاریان به عنوان یکی از طبقات اجتماعی شهری، از دیرباز، نقش و تأثیرات گسترده ای در ساحت های مختلف زندگی شهری داشته اند. تا جایی که جایگاه گسترده آنها در عرصه اجتماعی، خصوصاً موجب نفوذ و ارتباط با ساختارها و نهادهای دینی از جمله روحانیت، مساجد و هیأت های مذهبی شده است. این جایگاه اجتماعی، به طور طبیعی و نفوذ بر عرصه های اجتماعی دارای آثار و تبعاتی در عرصه سیاسی بود. به تدریج از اوائل دهه 1340، بازاریان عهده دار نقش های مختلفی در عرصه کنشگری سیاسی و از جمله در حرکت انقلابی مردم به رهبری روحانیت انقلابی شدند. این مقاله درصدد پاسخگویی به این سؤال است که اساساً بازاریان به لحاظ اجتماعی چه نقش هایی را در انقلاب اسلامی ایفا نمودند و چگونه این نقش ها به تسهیل فرایندهای انقلابی انجامید. روش استفاده شده در این مقاله مطالعه اسنادی و کتابخانه ای منابع مرتبط با موضوع تحقیق است. نتیجه اینکه بازاریان با بهره گیری از نفوذ گسترده خود بر عرصه جامعه مدنی سنتی ایران، موجب اثرگذاری بر کنش انقلابی دیگر کارگزاران انقلاب و بسیج انقلابی مردم شدند.
۳۰۸۷.

رویکرد جامعه شناختیِ تصوّف در پژوهش های شرق شناسان با تکیه بر خانقاه پژوهی آنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال ۱۲ بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۳ ۸۸-۶۱

کلیدواژه‌ها: عرفان و تصوف شرق شناسان جامعه خانقاه فتوت شیخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۳۵۹
به سبب حضور مستمرِ نگرش عرفانی در ضمیر فردی و اجتماعی ایرانیان، در جریان شناسی رویدادهای فرهنگی ایران، باید همواره ماهیت و کارکردهای مکتب تصوف تحلیل شود. شرق شناسان در بررسی و تحلیل تصوف ایرانی اسلامی، از مطالعات تطبیقی، رویکردها و متدولوژی های تحقیقی متنوّعی بهره برده اند. تصوف پژوهی، از منظر اجتماع و توده ها، بخش مهمی از تحقیقات شرق شناسان را در بر می گیرد. جستار حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، در پی واکاویِ رویکردِ جامعه شناختی در پژوهش های عرفانی مستشرقان است؛ به گونه ای که کوشیده است از رهگذر این کاوش انتقادی، چگونگی تلائم و تباین تصوف و اجتماع در تحقیقات آنان آشکار شود. نظام شیخوخیت، آزادی مذاهب و چیستی و چگونگی سماع، در خانقاه پژوهیِ شرق شناسان برجسته است. با غوررسی در تحقیقات آنان، «پیوند تصوف و فتوّت» آشکار می گردد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که غالب شرق شناسان، تصوفِ توده گرایِ خانقاهی و گرایش عامه مردم به تصوف را به سبب برابری اجتماعیِ طبقات ارج می نهند و از دیگرسو، گرایش مشایخ را به قدرت نقد کرده اند. در نگاه آنان، هرچند بن مایه های فتوّت صوفیانه، اساس محبوبیت اجتماعی تصوف را شکل داده است؛ مع ذلک، نخبه سالاری عرفان در دوره ی نخستین تصوف، به سبب دوری از طریقت زدگی، نتایج مؤثّرتری داشته است.
۳۰۸۹.

وثیقه المدینه و جایگاه معرفتی آن در شکل گیری جامعه اسلامی در مدینه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و یکم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۸۲) 35 - 66

کلیدواژه‌ها: وثیقه المدینه پیامبر(ص) مدینه منوره جامعه اسلامی قانون اساسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۵۴۶
پیامبراکرم(ص)به عنوان مفسر و تفصیل دهنده آیات قرآنی هم آهنگ با نظام اجتماعی مورد نظر قرآن، جامعه اسلامی را در مدینه بر اساس توحید پایه گذاری کرد و در شرایطی که جامعه مدینه، متشکل از گروه های مختلف اجتماعی با اعتقادات و گرایش های مختلف بود، سامان دهی جامعه اسلامی بر اساس مبانی و ارزش های قرآنی و الهی از طریق پیمان نامه ای به نام وثیقه المدینه میسر گردید. این سند که در بردارنده اصول و مبانی مؤثر در شکل گیری جامعه اسلامی و تحولات رو به کمال آن بود به وسیله پیامبر(ص) تنظیم شد و به توافق همه گروه های موجود در مدینه رسید.  این پژوهش بر آن است با نگاهی تاریخی، پس از بررسی زمینه های معرفتی شکل گیری جامعه اسلامی مدینه، جایگاه معرفتی وثیقه المدینه را در آن با بهره گیری از روش تحلیل محتوا مشخص سازد. یافته های پژوهش حاضر نشان دهنده آن است که مؤلفه های هستی شناختی توحید و معاد و مؤلفه های انسان شناختی مسئولیت پذیری و کرامت انسان از مؤلفه های معرفتی مورد توجه این وثیقه برای بنا نهادن جامعه نوپای اسلامی مدینه بوده است
۳۰۹۰.

ناکامی برنامه های توسعه در استان کردستان (1352-1327)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 80 - 103

کلیدواژه‌ها: برنامه های عمرانی راه و ارتباطات تغییرات اقتصادی و اجتماعی استان کردستان (1327-۱۳۵۲ش)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۴۹۰
هدف: بررسی تغییرات اجتماعی و اقتصادی بعداز اجرای برنامه های توسعه برنامه محور در استان کردستان (1327-1352ش). روش/ رویکرد پژوهش: داده های این پژوهش از   مدارک آرشیوی و کتابخانه ای به دست آمده است. یافته ها و نتیجه گیری: اهداف پیش بینی شده از اجرای این برنامه ها محقق نشد. ازجمله درپایان اجرای برنامه چهارم توسعه در زمینه های اجتماعی و اقتصادی کردستان، میزان باسوادی در روستاها به ۲۲ درصد و در شهرها به ۵۲ درصد رسید. با بررسی این برنامه ها در زمینه های بهداشت و درمان و خدمات پزشکی، آب آشامیدنی، ایجاد فضای شهری، شبکه ارتباطات (راه ها، مخابرات)، و رشد متوازن بین صنعت و کشاورزی، و بهبود و ارتقای استانداردهای لازم برای زندگی، اقداماتی که به تحولات بنیادین منجر شود و چهره استان کردستان را تغییر دهد دیده نمی شود؛ ولی در نمای کلی اجرای برنامه ها سبب تغییر در رابطه دولت و شهروندان شد و با اجرای برنامه های آموزشی و اقتصادی، حاکمیتْ نفوذ خود را در میان روستاییان افزایش داد و آن ها را به خود وابسته کرد.
۳۰۹۱.

تمدن جیرفت (براساس متون میخی بین النهرینی و کشفیات باستان شناختی در محوطه های باستانی ورامین و کنارصندل جیرفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۷ (پیاپی ۱۳۷) 11 - 29

کلیدواژه‌ها: جنوب استان کرمان تمدن جیرفت محوطه ورامین مارهاشی بین النهرین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷۷ تعداد دانلود : ۱۲۸۲
تمدن تازه کشف شده جیرفت واقع در حوزه فرهنگی هلیل رود، نشان از جایگاه ارزشمند تاریخی این بخش از فلات ایران در دوران آغاز تاریخی دارد. گل نوشته های به زبان میخیِ به دست آمده از جنوب بین النهرین (عراق امروزی)، از مکان های متعددی مربوط به هزاره سوم و دوم پیش از میلاد نام می برند که برخی از آنها در ایران جایابی شده اند. جای نام[1] «مارهاشی» یک از این مکان هاست که هنوز بر سر محل امروزی آن نظرات فراوانی ارائه شده است. امروزه بیشتر پژوهشگران بر این باورند که جای نام مارهاشی در حوزه تمدنی هلیل رود قرار داشته است. براساس گاه نگاری متون سومری، در زمان پادشاهان اکد و سلسله سوم اور (سومر جدید) ارتباط تنگاتنگی میان این منطقه از ایران و جنوب بین النهرین وجود داشته است. در این مقاله به بررسی روابط تمدن جیرفت و بین النهرین پرداخته شده و ضمن بررسی محل جای نام مارهاشی و تطبیق آن با تمدن جیرفت، براساس پژوهش های جدید باستان شناسیِ صورت گرفته در جیرفت (محوطه های باستانی کنارصندل و ورامین)، به ریشه و وضعیت فرهنگی جنوب کرمان پیش از زمان ظهور نام مارهاشی در متون بین النهرینی نیز پرداخته شده است. این پژوهش نشان داد که پیش از ظهور نام مارهاشی در متون بین النهرین در قرن 23 پیش از میلاد، به مدت دست کم یک هزاره ارتباط تنگاتنگی میان دو منطقه جنوب کرمان و جنوب بین النهرین وجود داشته است که در متون بین النهرین بدان اشاره نشده و تنها مدارک باستان شناسی گواه این مدعاست.
۳۰۹۲.

رفتارشناسی صحابه در توزیع غنایم غزوات پیامبر(ص)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۸۳) 77 - 110

کلیدواژه‌ها: غزوات پیامبر (ص) غنیمت اصحاب پیامبر (ص) مهاجران انصار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۵۶۶
هجرت به مدینه و نزول آیات جهاد سبب تغییراتی اساسی در مفهوم غنیمت و ایجاد رفتارهایی ناهم گون در بین صحابه شد. مقاله پیش رو با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کهن تاریخی و تفاسیر قرآنی و با بهره گیری از مطالعات رفتاری در پی آن است که ضمن طبقه بندی جنگ های عصر نبوی و رفتارشناسی صحابه در مواجهه با غنایم، علل ناهم گونی رفتار آنان را تحلیل نماید و به چرایی آن پاسخ دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در غزوه بدر، اختلاف صحابه در توزیع غنایم، ریشه در باورهای جاهلیت آنها داشت و در غزوه احد، طمع ورزی آنها به غنیمت به شکست در این جنگ انجامید. هم چنین در غزوات تنبیهی با ناکثین، غنیمت خواهی در بین انصار و مهاجر وجود نداشت ولی در جنگ های ممانعت کننده، انصار بر پایه منافع آینده خود، لب به اعتراض جمعی در هنگام توزیع غنایم گشودند. این اعتراض ها از سوی منافقان به دلیل عدم اعتقاد قلبی به ارزش های دینی و آزمندی به دنیا و در نومسلمانان به دلیل درونی نشدن اعتقادات اسلامی به چشم می خورد
۳۰۹۳.

مطالعه تطبیقی فرم، تکنیک و کاربرد سفالینه های منطقه نیشابور در دوره سامانی با تولیدات منطقه چانگشا در دوره تانگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 125-146

کلیدواژه‌ها: آثار سفالی نیشابور چانگشا سبک تزئین دوره عباسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۹ تعداد دانلود : ۴۱۶
قرار گرفتن نیشابور در مسیر یکی از شاهراههای جاده ابریشم، ارتباط این منطقه را با فرهنگ های دیگر برقرار می کرد؛ به طوریکه محصولات هنری نیشابور از یک سو (بیششتر از بًعد فنی و تکنیکی) متاثر از شیوه های شرق به ویژه چین بوده و از سوی دیگر به لحاظ شکل های تزئینی و اندیشه های حاکم بر آن، وابسته به سنت های ایرانی و نیز مراکزی مانند دمشق، بغداد و سامرا بوده است. این پژوهش با رویکردی تطبیقی و با هدف شناساییِ شکل هایِ تاثیرپذیری تولیدات نیشابور در دوران عباسی از سفالینه ها و سرامیک های هم عصر آن در چین انجام گرفته است. بر این اساس و با فرض تاثیرپذیری آثار سفالی نیشابور از محصولات وارد شده از چین (به طور خاص منطقه چانگشا به عنوان مرکز عمده تولید و صادرات سرامیک های لعاب دار در آن زمان)، محصولات لعابدارِ این دو منطقه بر مبنای چهار متغیر شکل، تکنیک، کاربرد و تزئین مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده این مسئله است که محصولات این دو منطقه دارای تشابهات تکنیکی و کاربردی بوده و عمده تفاوت آنها را می بایست در نوع و کیفیت بالای تزئینات در تولیدات نیشابور جستجو نمود؛ که علت اصلی این مسئله، یکی تفاوت های الگوهای تجسمی و تصویریِ در فرهنگِ و منطقه و دیگر تمایزِ شیوه های تولید با توجه به اهداف تولیدکنندگان دو منطقه می باشد.
۳۰۹۴.

مساله مقوله بندی در مطالعات تاریخ اجتماعیِ زندگی روزانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 311-341

کلیدواژه‌ها: زندگی روزانه مقوله بندی مقوله اجتماعی روزنگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۵ تعداد دانلود : ۵۶۳
تاریخ نگاری سنتی به اقتضای موضوعش که مطالعه زندگی مردان بزرگ و مناسبات قدرت و سیاست بود به طور مستقیم با مقوله های اجتماعی/ جمعیتی به عنوان یک مساله روش شناختی درگیر نبوده ولی پیدایش تاریخ اجتماعی نوین در دهه های اخیر و به ویژه رواج مطالعات زندگی روزانه در این حوزه، مقوله بندی را هم در سطح جمعیتی و هم در قبال مضامین مورد پژوهش در زندگی این جمعیتها، حایز اهمیت ساخت. مساله این پژوهش تبیین اهمیت روش شناختی مقوله بندی در مطالعات تاریخ اجتماعی، با بررسی و مقایسه مقوله بندیهای انتخاب شده در شماری از تحقیقات زندگی روزانه در غرب و ایران است. پرسش اصلی این پژوهش نیز این است که محققان تاریخ زندگی روزانه چگونه و با توجه یا تحت تاثیر چه عواملی مقوله های تحقیق خود را انتخاب کرده و سامان داده اند؛ همچنین آیا می توان برای تمام ادوار تاریخی با شرایط جغرافیای و فرهنگی متفاوت، شیوه مقوله بندی واحدی را ارایه داد؟ فرض بر این است که مورخان در این زمینه با اتکا به روش های هرمونتیکی و همچنین با در نظر گرفتن شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی هر دوره و متغیرهای مورد بررسی شان، دست به مقوله بندی متناسب زده اند. در این بررسی با مقایسه مقوله بندیهای انتخاب شده در شماری از تحقیقات تاریخ زندگی روزانه در غرب و ایران، شیوه مقوله بندی و نیز منطق و ملاک معنادارسازی این مقوله بندیها را بازشناسی کرده ایم. در این پزوهش معلوم شده که حالت پژوهش و قصد مولف و مقتضیات و اولویتهای مقوله ای در زندگی واقعی روزانه در هر دوره از مهمترین عوامل تعیین کننده شیوه مقوله بندی در این مطالعات بوده اند
۳۰۹۵.

تحلیل علائق شامیان به امویان؛ عوامل و پیامدها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۸) 47-68

کلیدواژه‌ها: شامیان امویان علایق پیامدها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۶ تعداد دانلود : ۶۴۹
بسیاری از اهالی شام به خاندان بنی امیه علاقه داشته اند. این علاقه از دوران معاویه آغاز شده بود. امویان با در پیش گرفتن تدابیری خاص، توانستند نظر شامیان را به سمت خود جلب کنند و آنان را مطیع و مشتاق خود نمایند. بنی امیه بیش از هر چیز مردم شام را در حصار تبلیغاتی قرار دادند که حاصل آن چیزی جز «جهل» نبود. در واقع، عنصر جهل در کنار استفاده از عوامل روانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، اصلی ترین عامل جذب شامیان به شمار می آمد. برایند این موضوع نیز در اطاعت پذیری مردم شام نمود یافت. تبعیت شامیان از امویان، بازخوردها و پیامدهایی نظیر اطاعت، جانفشانی برای بنی امیه، تلاش برای تثبیت و گسترش حاکمیت امویان، بغض و دشمنی نسبت به خاندان رسالت، و در نهایت حاکم شدن اسلام اموی را به همراه داشت.
۳۰۹۶.

نقد دیدگاه ابن سعد در چیدمان گزارش هایش از حوادث آغازین و چرایی قیام امام حسین (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۸) 69-82

کلیدواژه‌ها: چرایی قیام امام حسین (ع) کوفه ابن سعد بیعت الطبقات الکبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۳۹۱
ابن سعد به عنوان یکی از صاحبان منابع کهن که گزارش هایش در آثار پسینی فراوان بازنگارش شده اند، بر آن است که اعتماد به کوفیان سبب تصمیم امام حسین علیه السلام بر عدم بیعت با یزید و خروج بوده و حاکمیت اموی با امام سر ستیز نداشته است. چیدمان سلسله ای وی از گزارش های منع کنندگان آن جناب از قیام نیز القاگر تعجیل حضرت است. به هدف واکاوی تاریخی این دیدگاه، استقرای داد ه های دیرین نگاشته ها در وقایع نهضت امام حسین علیه السلام و تطبیق دهی آنها با گزارش های ابن سعد، شیوه ای است که در روش این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهند که نمی توان تصمیم امام بر عدم بیعت و خروج از مدینه را متکی به پشتوانه یاری کوفیان دانست؛ چنان که تقصیر نداشتن حکمرانان اموی در این امر، ادعایی است که شواهد نقض فراوان دارد. همچنین نحوه اخبار ابن سعد در موضوع ممانعت کنندگان نیز با چالش هایی از جمله هیمنه سازی در ممانعت، انحصار نقل بدون تأیید با داده های دیگر منابع کهن و عدم تفکیک بازه زمانی گزارش ها مواجه است.
۳۰۹۷.

تحلیل جایگاه فرهنگ شغا تیموران در هزاره دوم فارس براساس گاهنگاری مطلق تل تیموران (تیماران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳ ۵۵-۷۰

کلیدواژه‌ها: حوضه رود کر ایلام فرهنگ شغاتیموران تل تیموران تاریخ گذاری کربن 14

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۴۳۶
درک هم زمانی بین فرهنگ شغاتیموران و دوره ایلام در استان فارس نیاز به نگاهی دقیق به فرهنگ ذکرشده دارد. در متون ایلامی به «انشان» به عنوان جای نامی که بخش اصلی ایلام است، اشاره شده است. انشان در شمال غرب حوضه رود کر در استان فارس واقع شده است. ازطرفی در تدوین گاهنگاری پیش ازتاریخ فارس مبنای اصلی تغییرات فناوری است، فرهنگ های قبل از برآمدن هخامنشیان در فارس باتوجه به تغییر و تحولات سفالی دسته بندی شده است. همچنین موضوع انضمامی که در اینجا مطرح خواهد شد، ارتباط فرهنگ شغاتیموران با بحث ورود اقوامی که با عنوان مهاجر وارد فارس شده و قرن ها بعد پایه گذار حکومت هخامنشی شده است؛ برهمین اساس، پرسش اصلی پژوهش عبارتست از: فرهنگ های پیش ازتاریخ فارس در قرون موازی با ایلام چه نقشی داشته و این فرهنگ ها با کدام یک از دوره بندی های ایلام در دشت های پست هم پوشانی داشته است؟ موارد مطرح شده ضرورت تاریخ گذاری دقیق فرهنگ شغاتیموران را ایجاب می کند. تل تیموران از محوطه های اصلی فرهنگ های هزاره دوم پیش ازمیلاد در فارس و کانونی در شرق حوضه رود کر در فاصله 80 کیلومتری جنوب شرق انشان است. در این مقاله سعی بر آن است تا در ابتدا به گاهنگاری نسبی و مطلق این محوطه پرداخته و سپس باتوجه به گاهنگاری مطلق این محوطه و دیگر محوطه های هزاره دوم پیش ازمیلاد فارس، مقایسه مواد فرهنگی و شناخت شاخصه های فرهنگی، به ارزیابی توالی فرهنگی هزاره دوم پیش ازمیلاد در این محوطه و دیگر محوطه های هزاره دوم پیش ازمیلاد در این منطقه پرداخته شود. جهت تاریخ گذاری تل تیموران، 3 نمونه ذغال به آزمایشگاه دانشگاه کامپانیا ارسال شد که نتایج بازه زمانی بین 1100 تا 1550 پ.م. را نشان می دهد. تاریخ ذکرشده بیانگر این موضوع است که فرهنگ شغاتیموران با دوره «سوکل ماح»، انتقالی و ایلام میانه در دشت های پست شوشان هم عصر است و با مقایسه مواد فرهنگی شغاتیموران با دوره ایلام این فرض منتج می شود که فرهنگ شغاتیموران فارغ از تغییرات سیاسی ایلام و مهاجرت پارسیان، در تداوم روند فرهنگ های پیش ازتاریخی فارس است.
۳۰۹۸.

تأثیر باستان گرایی و ملی گرایی بر نگاره های سنگ قبور دوره قاجار گورستان دارالسلام شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳ ۱۶۱-۱۸۰

کلیدواژه‌ها: شیراز گورستان دارالسلام سنگ قبور ناسیونالیسم هخامنشی ساسانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۵ تعداد دانلود : ۶۳۱
سنگ قبور از مظاهر ارزشمند هنر اسلامی به شمار می رود؛ به طوری که در ویژگی ها، نقوش و حتی فرم آن ها، اندیشه، اعتقادات و ارزش های فرهنگ ایرانی-اسلامی را می توان مشاهده نمود. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و یافته های آن مبتنی بر بررسی های میدانی و مطالعات اسناد گردآوری شده است، به بررسی و تحلیل نقوش سنگ قبور دوره قاجار گورستان دارالسلام شیراز پرداخته و در این راستا اهداف پیشِ رو را دنبال می کند: 1- سنگ قبرهای دارالسلام شیراز دارای چه نقوشی بوده و مضامین نمادین آن ها چیست؟ 2- نقوش ایجاد شده برروی سنگ قبرهای دارالسلام شیراز ردپای باورهای اسطوره ای و مذهبی کدام دوره یا ادوار تاریخی و فرهنگی ایران را نمایان می سازد؟ بررسی های صورت گرفته بر روی سنگ قبور مربوط به عصر قاجار گورستان دارالسلام شیراز اثبات می کند که این سنگ قبرها شامل نقوش متنوعی از تصاویر انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی و کتیبه است. به طور کلی، بیشتر این نقوش در عین دارا بودن معانی و نمادین خاص، متأثر از فرهنگ منطقه، اعتقادات و موقعیت زمانی و مکانی خود هستند. از طرف دیگر با توجه به غالب شدن تفکر ملی گرایی در دوره قاجار، تصاویر این سنگ قبرها به گونه ای تداوم نقش مایه های دوران ساسانی و هخامنشی را نشان می دهند که با فرم و محتوایی نسبتاً متفاوت ایجاد شده است.
۳۰۹۹.

علل بروز بیماری های همه گیر و چگونگی مواجهه با آن در عصر ممالیک (حک. 932-648)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸ ۷۰-۴۹

کلیدواژه‌ها: بیماری های واگیردار تاریخ پزشکی اسلامی تاریخ مصر ممالیک همه گیری بیماری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۳۶۱
شیوع بیماری های واگیردار، از مشکلات اساسی ممالیک بحری و برجی بود. این بیماری ها بر وضع اجتماعی و اقتصادی مصر در دوره ممالیک تأثیرات مخربی داشت. ممالیک بحری و برجی در برخورد با بیماری های همه گیر، عملکرد ویژه ای داشتند. بحری ها در مقایسه با برجی ها عمل گراتر بودند و به ساخت بیمارستان، رسیدگی به حال بیماران و پزشکان اقدام کردند؛ اما ممالیک برجی بیماری های همه گیر را با نگاه دینی تفسیر می کردند و مبارزه با فساد و سختگیری بر اقلیت های دینی را، راهکار مقابله با این بیماری ها می دانستند. این مقاله با شیوه توصیفی- تحلیلی، به دنبال پاسخ به این پرسش است که علل بروز بیماری های همه گیر در عصر ممالیک چه بود و هر کدام از دولت های ممالیک بحری و برجی با این بیماری ها به چه صورتی مواجهه کرده اند؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد که شرایط مناسب اقتصادی و سیاسی ممالیک بحری و عملکرد موفق آنان موجب مهار بیماری وکاهش اثرات مخرّب بیماری های همه گیر شد اما وضع نامطلوب سیاسی و اقتصادی ممالیک برجی و اقدامات نامناسب در مواجهه با بیماری های همه گیر، باعث تضعیف بیش از پیش حکومت ممالیک برجی شده بود.
۳۱۰۰.

وضعیت اشیا و آثار متعلق به بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی از دوره ی صفویه تا پهلوی اول بر پایه ی اسناد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال ۱۲ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ ۴۱-۷۹

کلیدواژه‌ها: بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیل موزه ی ملی صفویه پهلوی اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۵ تعداد دانلود : ۳۸۰
مجموعه ی آثار بقعه ی شیخ صفی یکی از مهم ترین مجموعه های هنری در ایران است. اهمیت و قداست این بقعه، موجب شد هدایا و نذورات مختلفی در طی سال ها در این مجموعه جمع آوری شود. پس از به قدرت رسیدن سلسله ی صفویه، ارزش و اهمیت این آثار افزون تر شد؛ اما با سقوط صفویه از توجه و رسیدگی پادشاهان ایران به این بقعه تا حدود زیادی کاسته شد. ازاین رو، برخی اموال و نفایس آن در طول منازعات داخلی و حملات خارجی به غارت رفت. با شکل گیری نظام مشروطه و ایجاد سازوکارهای نوین اداری، اقداماتی برای رسیدگی به امور بقعه و صورت برداری از نفایس آن آغاز شد. یافته ها نشان می دهد که در دوره ی قاجار، به علت عدم نظارت حکومت مرکزی بر متولیان بقعه و استمرار روند نامناسب تولیت موروثی، آثار و اموال بقعه در وضعیت نامناسبی قرار داشت. در دوره ی پهلوی اول، اموال بقعه، شناسایی، صورت برداری و کارشناسی شد و سپس به منظور مرمت و حفاظت بیشتر، بخش عمده ی آثار بقعه به موزه ی ملی ایران منتقل شد. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از منابع تاریخی کتابخانه ای و اسنادی، وضعیت و سیر تاریخی اشیای نفیس بقعه ی شیخ صفی را از دوره ی صفویه تا پهلوی اول بررسی کند. روش تحقیق، کتابخانه ای و تطبیق و تحلیل منابع بوده است و اطلاعات، پس از جمع آوری و سازمان دهی، تجزیه وتحلیل شده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان