درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۴۸۱ تا ۳٬۵۰۰ مورد از کل ۲۸٬۳۰۵ مورد.
۳۴۸۱.

نیروی دریایی ایران با تأکید بر نقش کشتی پرسپولیس در امنیت خلیج فارس در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 33 - 57

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس ناصرالدین شاه قاجار امنیت نیروی دریایی کشتی پرسپولیس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۵۷۱
خلیج فارس و کرانه های شمالی و جنوبی آن همواره در سطح ملی، منطقه ای و جهانی از اهمیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برخوردار بوده است. در ابتدای دوره قاجار، این آبراه اهمیت تجاری و بازرگانی داشت؛ سپس دارای اهمیت سیاسی و نظامی نیز شد. فقدان یک نیروی دریایی کارآمد برای ایرانیان، همواره مهم ترین دلیل عدم کنترل مطلوب خلیج فارس از سوی حکومت های ایرانی به خصوص در دوران جدید و معاصر بوده است. برخی از پادشاهان حکومت های ایرانی از صفویه تا قاجاریه، در پی ایجاد نیروی دریایی قدرتمند برای برقراری امنیت و رونق تجارت و بازرگانی خلیج فارس بودند. در این مقاله، تشکیل نیروی دریایی مدرن و منظم در خلیج فارس توسط ناصرالدین شاه قاجار و نقش کشتی پرسپولیس در ایجاد امنیت داخلی و خارجی در این آبراهه با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع تاریخی و کتابخانه ای مورد بررسی قرار گرفته است. براساس نتایج این مقاله، هدف اصلی ناصرالدین شاه از ایجاد نیروی دریایی، مقابله با دخالت قدرت های استعماری، به خصوص انگلستان در منطقه خلیج فارس بود. البته در این راه موفق نبود و فقط توانست با کشتی پرسپولیس حکمرانان یاغی و گریز از مرکز را در کرانه های شمالی خلیج فارس تنبیه و سرکوب کند.
۳۴۸۲.

عوامل مؤثر بر توسعه اقتصادی کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان در دوره پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 59 - 86

کلیدواژه‌ها: پهلوی اول خلیج فارس دریای عمان جزایر و بنادر اقتصاد توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱ تعداد دانلود : ۵۰۸
جزایر، بنادر و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان در دوره پهلوی اول جایگاه ممتاز اقتصادی خود را حفظ کرده بودند. بخش عمده ای از تجارت دریایی ایران از مبادی متعدد خروجی و ورودی این مناطق انجام می گرفت. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات اقتصادی کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان طی سال های 1304-1320ش. با تأکید بر شناخت علل و زمینه های تأثیرگذار رشد منطقه ای است. عوامل مؤثر بر فرایند تحولات اقتصادی این مناطق در دوره پهلوی اول چه بوده است؟ نتیجه پژوهش نشان می دهد که مجموعه عملکرد دولت در حوزه های گوناگون تجاری و فعالیت های عمرانی زیرساختی، در حیات اقتصادی کرانه و پس کرانه ها نسبت به ادوار پیشین -به خصوص اواخر قاجاریه- تأثیر بسیار داشته و حرکت کاملاً رو به رشدی را سبب شده بود؛ هرچند که برخی از این فعالیت ها بخشی از برنامه های درازمدت بوده و تأثیرات کوتاه مدت و آنی خود را نشان نمی داد.
۳۴۸۳.

بررسی علل ضعف تسنن در خراسان سده های پنجم تا نیمه قرن هفتم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 7 - 23

کلیدواژه‌ها: تسنن حنفی شافعی حنبلی خراسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۲۶
تسنن مدت شش قرن، مذهب رسمی و اکثریت در خراسان بود. طی قرون پنجم تا اواسط قرن هفتم هجری، برخی عوامل باعث تضعیف این مذهب شده بود. شناسایی و تحلیل این عوامل، موضوع بررسی این مقاله است که با استفاده از منابع تاریخی، مذهبی، رجال و طبقات، کتابهای ادبی و جغرافیایی به آن پرداخته شده است. مهمترین چالش تسنن، رشد و گسترش تشیع بود که مقوله جداگانه و مستقلی برای بحث و پژوهش است و در این نوشتار به بقیه علل پرداخته می شود. برخی عوامل بیرونی و درونی در ایجاد چالش و تضعیف تسنن مؤثر بوده اند. این عوامل بیشتر در نیمه دوم قرن پنجم، قرن ششم و هفتم اتفاق افتاد. فرقه گرایی، درگیریهای تسنن با تشیع و مهاجرت علما، از عوامل درونی به شمار می روند و عوامل بیرونی همانند وابستگی به حکومتها، حمله غزان و حمله مغول بودند. البته حمله مغول عامل تسریع کننده افول تسنن در خراسان بود.
۳۴۸۴.

نقد و بررسی کتاب قرآن بی همتا اثر خالد یحیی بلانکین شیپ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۴ 244 - 239

کلیدواژه‌ها: قرآن بی همتا خالد یحیی بلانکین شیپ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۱۷۸
کتاب قرآن بی همتا [1] اثر خالد یحیی بلانکین شیپ در سال 2019م در انتشارات بریل به چاپ رسید. نویسنده هدف از نگارش این اثر را بررسی مشکلات بلاغی ترجمه های انگلیسی قرآن معرفی می کند تا زمینۀ یک حرکت مفید برای تحقیقاتی در آینده باشد.[2] از نظر خالد یحیی، جریان پست مدرنیسم تأثیر اساسی در توجه به کشف معانی بیان و بلاغت متون انگلیسی در پنج دهۀ گذشته داشته است. در این دوره، تعداد زیادی از منابع نیز به صورت پراکنده به موضوع بلاغت متون عربی و قرآن پرداخته اند؛ اما کیفیت و کمیت این کتب در مقابل کتب بلاغی که به متون مقدس یهودی و مسیحی پرداخته اند، بسیار کمتر است. بنابراین، با توجه به جایگاه قرآن نزد مسلمانان، حوزۀ بلاغت قرآن خصوصاً بلاغت ترجمه های انگلیسی هنوز هم جای کار دارد. کتاب قرآن بی همتا در واقع یکی از قدم های اولیه را در جهت جبران این کمبود برداشته است.   [1]. Khalid Yahya Blankinship, The inimitable Qur ʾā n: some problems in English translations of the Qur ʾā n     with reference to rhetorical features , Leiden: Brill, 2019. [2]. Blankinship, The Inimitable Qur ʾā n , 11.
۳۴۸۵.

نقد دیدگاه اتان کلبرگ در تحلیل مفهومی و پیشینه شناسی اصطلاح «رافضه»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۹) 7-22

کلیدواژه‌ها: رافضه رفض شیعه اتان کلبرگ نقد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۱ تعداد دانلود : ۳۸۱
اتان کلبرگ، خاورشناس معاصر و شیعه پژوه صهیونیستی و فعال در حوزه مطالعات شیعی است. او در دو مقاله ای که در خصوص اصطلاح رافضه تدوین کرده، در تلاش برای تبیین معنای این اصطلاح و پیشینه شناسی آن است. کلبرگ با استفاده از منابع متقدم شیعه و اهل سنت، معنای اصطلاحی رافضه و بار معنایی این اصطلاح را مورد بررسی قرار می دهد. او بر این نکته اصرار دارد که اصطلاح رافضه که ابتدا دارای معنایی منفی بوده، توسط ائمه شیعه به اصطلاحی مثبت و افتخارآمیز بدل شده است. همچنین پیشینه اصطلاح رافضه را از زمان ادریس نبی و بعد از آن حضرت موسی تا تاریخ اسلام دنبال می کند. در نقد دیدگاه او به روش تحلیل محتوای کیفی، به تفسیر دیدگاه وی و شناسایی خلأهای این دیدگاه در اصطلاح شناسی و شناخت پیشینه پرداخته شد. یافته های پژوهش نشان داد که کلبرگ اولاً میان معنای لغوی و اصطلاحی قائل به تمایز نشده و از مفهوم شناسی لغوی غفلت نموده است؛ به همین دلیل در پیشینه نیز میان دو معنا خلط کرده است؛ ثانیاً او در نهایت نتوانسته مدعای خود را که اثبات بار معنایی مثبت برای اصطلاح رافضه است، به اثبات برساند و دلیل متقنی ارائه کند، بلکه دلایل متعدد تاریخی و حدیثی خلاف این ادعا را نشان می دهد. همچنین وی در مقالات خود به نتیجه روشن نرسیده و صرفاً احتمالات را بیان کرده است و در دسته بندی اقوال و احتمالات نیز انسجام روشی و نظم منطقی را رعایت نمی کند.
۳۴۸۶.

تفریح در سنت و سیره امام صادق (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۸) 25-46

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) سیره اجتماعی امام صادق (ع) تفریح شادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۷ تعداد دانلود : ۵۴۰
تفریح از نیازمندی های اجتماعی بشر برای پویایی، شادمانه زیستن، هم راستا با مبانی و اهداف اجتماعی و نیز قابل جهت دهی و تغییر است. اسلام ازیک سو از بیهوده گرایی و سرگرمی های بی فایده یا زیان آور فاصله می گیرد و یاد الهی را در گفتار و رفتار معیار می داند و از سوی دیگر روایاتی بیانگر لهوشماری بازی ها و سرگرمی ها و رواشماری برخی از آنها در مواردی خاص است؛ به گونه ای که امام صادق علیه السلام با اخراج لهو از قلمرو ایمان، بازی و سرگرمی را سبب سخت دلی و نفاق شمرده است؛ چنان که گویی تفریح و سرگرمی ویژه غیرمؤمنان شده باشد. نوشتار حاضر با رویکردی تاریخی و با تکیه بر توصیف و تحلیل و نیز بهره مندی از منابع تاریخی و روایی کوشیده است تا پاسخگوی این پرسش باشد که تفریح چه جایگاهی در سنت و سیره اجتماعی امام صادق علیه السلام داشته و دریافته است که تفریحِ هدفمند در چارچوب ارزش های دینی و اجتماعی، با تکیه بر هویت اجتماعی شیعه، نه تنها مورد تأیید امام علیه السلام بوده، که حضرت برای آن راه کارهایی ارائه فرموده و از جریان های مخالف تقیه نداشته است.
۳۴۸۷.

نقش خاندان بوشهری در تحولات دو سده گذشته بحرین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸ ۱۲۸-۱۰۹

کلیدواژه‌ها: بحرین بوشهر خاندان بوشهری مهاجران بوشهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۴۴۰
بحرین به دلیل قرابت های جغرافیایی و اشتراکات فرهنگی با کرانه های شمالی خلیج فارس، به ویژه بندر بوشهر، از گذشته مقصد بسیاری از مهاجران ایرانی از جمله مهاجران بوشهری بوده است. این مهاجران به دلیل جمعیت قابل توجه، همواره از گروه های تأثیرگذار اجتماعی در بحرین محسوب می شدند. نمونه بارز این مهاجران، خاندان بوشهری است. این خاندان از هنگام مهاجرت در سال 1860م تاکنون، نقش پررنگی در عرصه های گوناگون جامعه بحرین داشته و از خاندان های پرنفوذ این کشور به شمار می رود. این پژوهش درصدد است با نگاهی تحلیلی به منابع کتابخانه ای و اینترنتی و پژوهش های میدانی، به بررسی دلایل گوناگون مهاجرت مردم منطقه بوشهر به بحرین و نقش این مهاجران در تحولات جامعه بحرین، با تکیه بر نقش و جایگاه «خاندان بوشهری» در آن کشور در طول دو سده اخیر (به ویژه پیش از استقلال این کشور) بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است در سده های 19 و 20م عواملی چون قرابت جغرافیایی بوشهر با بحرین، موقعیت مناسب اقتصادی بحرین در خلیج فارس، مشابهت های فرهنگی و مذهبی این دو سرزمین، موجب مهاجرت بسیاری از مردم بوشهر به بحرین شده است. جمعیت قابل توجه و تواتمندی اقتصادی این مهاجران، سبب شده است که این مهاجران از گروه های بانفوذ و اثرگذار در عرصه های مختلف جامعه بحرین باشند.
۳۴۸۸.

رشته ایران شناسی، ماهیت، ضرورت و مبانی روش شناسی آن

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 61 - 80

کلیدواژه‌ها: ایران شناسی میان رشته ای معرفت شناسی رو ش شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۲۲
ایران شناسی از جمله رشته های جدید دانشگاهی در حوزه علوم انسانی که طی سالیان اخیر در برخی دانشگاه ها راه اندازی گردیده است. سرفصل آموزشی این رشته متشکل از دروس متنوعی نظیر تاریخ، جغرافیا، باستان شناسی، ادبیات، اسطوره شناسی، فرهنگ مردم و اقتصاد است که میان رشته ای بودن آن را نشان می دهد. ارائه تعریفی اولیه از این رشته، ماهیت و اهداف و موضوع و مبانی روش شناسی آن از جمله مسائل مهمی هستند که پرداختن به آنها ضروری به نظر می رسد. بر این اساس، پژوهش پیش رو کوشیده است تا با گردآوری اطلاعات از منابع مرتبط و با استمداد از تجربیات عملی در این رشته به پرسش های اساسی تحقیق پیرامون ضرورت و اهداف رشته ایران شناسی و اهمیت رویکردهای متعدد روش شناسی در آن پاسخ دهد. یافته های تحقیق بیانگر آن است که رشته ایران شناسی با به کارگیری نگاه چند بعدی و بین رشته ای، شناخت جامع تری در زمینه مسائل مرتبط با فرهنگ و تمدن ایران ارائه می دهد. با این همه، دستیابی به این مهم و نیز معرفت شناسی صحیح در آن تا حدی وابسته به اتخاذ روش شناسی متناسب و کارآمد است. بر این اساس، فهم روش شناسی در نقد دیدگاه ها و آثار ایران شناسان خارجی و نیز دستیابی به شناخت واقع گرایانه تر در این رشته، اهمیت بنیادین دارد.
۳۴۸۹.

بررسی و تحلیل ویژگی های تبعید از دورﮤ استبداد صغیر تا کودتای 1299ش/1921م(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 77 - 97

کلیدواژه‌ها: تبعید قرارداد1919 مخالفان کودتای 1299 روسیه انگلستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۵۹۷
استفاده از مجازات تبعید در دوره قاجار برای دور کردن فرد متنفذ از مرکز مورد استفاده قرار می گرفت. شاهزادگان و دیوانیان از این دسته از تبعیدیان بودند. در این میان تبعید دوران مشروطه یک استثناست. زیرا در هر دو سوی مشروطه خواه و مخالف مشروطه به دنبال تغییر در ساخت سیاسی بودند لذا هدف از تبعید آنان تنبیه بود و نه صرفا دور کردن از تهران. در این میان تبعید دوران گذار از قاجار به پهلوی که شامل تبعیدیان جنگ جهانی، مخالفان قرارداد1919و مخالفان کودتا1299 است. هدف مقاله بررسی موضوع تبعید در دوره گذار از قاجار به پهلوی و نیز مقایسه وضعیت تبعید در این دوره با دوره اول قاجار است. روش مورد استفاده در این پژوهش روش تحلیل تاریخی است و ابزار مورد استفاده اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی است. یافته این پژوهش نشان می دهد که تبعید در دوره گذار از قاجار به پهلوی متفاوت با دوره اول قاجار است. اقلیم تبعیدگاه، دوری از مرکز، کنترل تبعیدیان، دسته جمعی بودن تبعید و تنوع گروه های اجتماعی تبعیدیان، و نیز تبعید پیشگیرانه، مولفه هایی خاص از تبعید در این دوره هستند که در دوره قبل دیده نمی شود. تبعید به خارج از کشور و نیز دخالت دولتهای روسیه و بریتانیا در تبعید اتباع ایران هم در این دوره آغاز می شود.
۳۴۹۰.

تأثیر تجارت بر«اقتصاد شهری» اصفهان درعصر شاه عباس اول(996-1038ه ق.)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 109-132

کلیدواژه‌ها: صفویه اصفهان شاه عباس اقتصاد شهری تجارت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۲۸۸
اقدامات و اصلاحات شاه عباس اول آغازگر یک دوره تحول وتوسعه در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی تاریخ ایران است و مرکز این تحول شهر اصفهان می باشد. براساس اندیشه ها و سیاست های شاه عباس ومشاوران وی ساختار اقتصادی ایران دستخوش تحول قرار گرفت. یکی از جنبه های تحول اقتصادی این دوره که اثری ماندگار بدنبال داشت، شکوفایی نظام «اقتصاد شهری» اصفهان، پایتخت صفویه بوده است. شکل گیری و توسعه اقتصاد شهری اصفهان در این مقطع تاریخی تحت تأثیرعواملی چند از جمله «توسعه تجارت»، توسط شاه عباس رقم خورد. این پژوهش بدنبال پاسخ به این سوال است که اقدامات و اصلاحات شاه عباس در زمینه «تجارت» کدامند؟ و چه تأثیری در شکل گیری و توسعه نظام «اقتصاد شهری» اصفهان داشته اند؟ پژوهش حاضر تحقیقی تاریخی است که به روش توصیفی- تحلیلی بر اساس مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است. یافته های این پژوهش را می توان درسیاست های مؤثر شاه عباس به مرکزیت شهر اصفهان در تأمین امنیت، حمایت از تجّار ارامنی، تقویت وگسترش عناصرشهری و تسهیلات شهری دانست که زمینه رونق تجارت و در نتیجه توسعه اقتصاد شهری اصفهان شدند.
۳۴۹۱.

تأثیر اندیشه ایرانشهری در برپایی پادشاهی آل بویه با تکیه بر جغرافیای تاریخی تبرستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۶ ۴۵-۶۵

کلیدواژه‌ها: آل بویه اندیشه ایرانشهری ایران زمین تبرستان جغرافیای تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۵۰۳
خاندان بویه از شرایط سیاسی و اجتماعی دیلم و از پس زمینه فکری اهالی تبرستان، بهره جستند تا با تکیه بر روحیه جنگاوری و بیگانه ستیزی، پادشاهی تازه ای را پایه گذاری کنند. جغرافیای تاریخی تبرستان در چگونگی بهره گیری خاندان بویه از اندیشه «ایرانشهری» و «فره ایزدی»، مؤثر بوده است. پرسش اصلی مقاله این است که جغرافیای تبرستان چه تأثیری در تداوم اندیشه ایرانشهری و تأسیس پادشاهی خاندان بویه داشته است؟ این تحقیق برای بازشناسی جایگاه تبرستان در اندیشه ایرانشهری و تبیین تأثیرات آن در کامیابی بویهیان برای رسیدن به پادشاهی، از رویکرد تاریخی-تحلیلی و روش تحلیل محتوا و همسنجی منابع تاریخی بهره برده است. به نظر می رسد به سبب پیشینه تبرستان در نظام سیاسی و اجتماعی ایران باستان و شرایط جغرافیایی خاص آن، تفکر باشندگان این سامان که در سده های پس از سقوط ساسانیان همچنان با اندیشه ایرانشهری دوره باستان درهم تنیده شده بود، در پایه گذاری پادشاهی خاندان بویه تأثیر گذاشت. این بررسی نشان می دهد جغرافیای تبرستان آن را مکان امنی برای سکونت کرده بود و از این رو حاکمانش در دوران باستان استقلال نسبی داشته اند. همین روحیه استقلال طلبی و بهره گیری از پس زمینه اندیشه ایرانشهری، بعد از فروپاشی ساسانیان، موجب پایه گذاری پادشاهی بویهیان با رنگ وبوی ایرانی شده بود.
۳۴۹۲.

کارکردهای تخیل در تصویرگری کتاب فالنامه طهماسبی بر پایه آرا ژیلبر دوران مطالعه موردی نگاره صحرای محشر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۳ 173 - 153

کلیدواژه‌ها: نگارگری فالنامه طهماسبی تخیل هنری ساختارهای تخیل ژیلبر دوران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۵ تعداد دانلود : ۴۱۸
فالنامه طهماسبی از معدود آثار هنری ایرانی است که از کنار هم قرار گرفتن اطلاعات منابع متعدد و ایدئال ایرانی اسلامی (شیعی و صوفی) فراهم آمده است. تعدد و تکثر مبادی شکل دهنده به محتوای این کتاب به خلق اثری انجامیده که به لحاظ عناصر دیداری، اثری متکثر و ترکیبی شمرده می شود. از آنجا که تخیل هنری عامل اساسی تجلی امر معقول در محسوس است، مطالعه چگونگی شکل گیری معنا در آثار هنری، از گذر روش های مبتنی بر تحلیل تخیل به خوبی میسر می شود. یکی از روش های تحلیل مبتنی بر تخیل، روش مطرح شده توسط ژیلبر دوران است که در این پژوهش برای تحلیل نگاره ای از کتاب فالنامه طهماسبی به کار رفته است. داده های موردنیاز برای این پژوهش از طریق مشاهده تصویر و تجزیه آن به اجزا تشکیل دهنده اش و اطلاعات موردنیاز برای تحلیل آن، از طریق مطالعات کتابخانه ای فراهم آمده و درنهایت، به روش تخیل شناسی دوران تجزیه و تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که هنرمند موردنظر این نوشتار برای به تصویر کشیدن موضوع صحرای محشر از همه ساخت های دوازده گانه تبیین شده توسط دوران استفاده کرده تا مطلوب خود، مضمون جاودانگی را با تأکید بسیار در اثر متجلی کند.
۳۴۹۳.

وضعیت شیعیان عربستان سعودی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه اسلام سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 61 - 70

کلیدواژه‌ها: عربستان تشیع جنبش اصلاحیه حزب الله وهابیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۴ تعداد دانلود : ۷۳۹
تأسیس دولت سعودی از همان ابتدا سرکوب و به حاشیهراندن شیعیان را در پیداشت. در این میان ضعیف کردن نهادهای شیعی رنگ دولتی به خود گرفت و به سیاست رسمی رژیم تبدیل شد. در این فضا با آنکه شیعیان بهدنبال هویت شیعی خود راهکارهای مختلفی از انقلابیگری تا گفتوگو و چانهزنی با حکومت را در پیش گرفتهاند تاکنون به حق اجتماعی و سیاسی خود نرسیدهاند. در نوشتار حاضر باتوجه به برخورد تبعیضآمیز حکومت آل سعود با اقلیت شیعه وضعیت و چالشهای پیشروی شیعیان بررسی میشود. استدلال نگارنده این است که بهدلیل پیوند ساختار قدرت با ایدئولوژی وهابیت ضعفهای ساختاری-نهادی و اختلاف در نگاه مبارزاتی میان فعالان شیعی و تبعیض علیه شیعیان کما ادامه دارد و بیرون رفتن از وضعیت موجود ثمربخش نیست. رهبران و نخبگان شیعه باید با پذیرش واقعیتهای موجود و در پیشگرفتن استراتژیهای مسالمتآمیز مبتنی بر گفتوگو تعامل و ارتباط خود با دیگر گروهها و شبکههای داخلی را نیز افزایش دهند.
۳۴۹۴.

توصیف عنوانِ منابع آرشیوی براساس استانداردهای بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۶) 168 - 185

کلیدواژه‌ها: استانداردسازی قواعد بین المللی منابع آرشیوی عناصر توصیف عنوان نویسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۳۶۰
هدف : عرضه چارچوبی برای توصیف عنوانِ منابع آرشیوی براساس قواعد پنج استاندارد بین المللی ایساد-جی، رَد، مَد3، داکس، و آر دی اِی. روش/ رویکرد پژوهش : پژوهش حاضر توصیفی-تطبیقی است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات از منابع کتابی و اسناد استفاده شده است. پس از دسته بندی و تطبیق داده ها و اطلاعات، قواعد مشترک و متمایز کاربرددار در توصیف عنوانِ مواد آرشیوی در جداولی تحت عنوان قواعد عمومی و تخصصی عرضه شده است. یافته ها و نتیجه گیری : مطابق استانداردها عنوان های کاربرددار در منابع آرشیوی به دو طبقه عمومیِ عنوان رسمی و عنوان اختیاری تقسیم می شوند. عنوان رسمی خود شامل عنوان کامل، عنوان موازی، عنوان برابر، عنوان فرعی، و عنوان متغیر است. عنوان اختیاری نیز عنوانی است که از ترکیب سه جزء عنصر نام، عنصر ماهیت و عنصر موضوعی به دست می آید.
۳۴۹۵.

معماری سنتی دوره قاجار در خانه اشرافی دِزک (قلعه دزک، استان چهارمحال و بختیاری)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۴ 57 - 75

کلیدواژه‌ها: معماری قاجار تزئینات قاجاری قلعه دزک زیباشناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۴۷
معماری دوره قاجار مبانی و الگوهای قدیم معماری ایران را ارتقاء بخشید و نوآوری هایی از نظر شکل دهی فضا به وجود آورد. هر چند این معماری صلابت پیش را ندارد، اما شکل های جدیدی وارد معماری می کند که آمیزه ای از ویژگی های معماری ایرانی - اروپایی است. در این زمان، خانه ثروتمندان بیش از بیش با سرمشق گیری از بناهای اروپایی ساخته شدند. معماری خانه اشرافی دزک، به عنوان یکی از بناهای شاخص دوره قاجار، هم به لحاظ عملکردی و هم به لحاظ زیباشناسی، از غنای اصیل معماری ایران برخوردار است. معماری این عمارت از عوامل فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و هنری عصر خود بی نصیب نبوده و نمونه های قابل تأملی در طراحی، پلان و تزئینات هنری آن قابل مشاهده است. علی رغم ارزش این خانه، مطالعه کافی روی آن صورت نگرفته است. از این رو، این پژوهش سعی دارد تزئینات به کار رفته در این عمارت را از نظر زیباشناسی و مؤلفه های مربوطه مورد بررسی قرار دهد. عمده ترین تزئینات این عمارت شامل آجرکاری، استفاده از قالب های گچی، گچبری و آیین هکاری است. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که با وجود تأثیر مؤلفه های هنری – تزئینی غرب، همچنان پایه اصلی تزئینات و معماری آن بر پایه اصول معماری ایرانی (سنتی) است. روش پژوهش از نوع توصیفی–تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی است.
۳۴۹۶.

نقش نهاد مدنی اصناف پایتخت درانقلاب مشروطیت ایران

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 41-70

کلیدواژه‌ها: اصناف انقلاب مشروطیت قاجار نهاد مدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۲۶۳
اصناف در مبارزات انقلاب مشروطیت در کنار دیگر کنشگران اجتماعی و سیاسی مشارکت داشتند. تحقیقاتی که در مورد عاملین انقلاب مشروطیت انجام گرفته بیشتر به نقش و جایگاه روحانیان، روشنفکران و بازرگانان پرداخته است و نقش عاملیت نهاد اصناف چندان مورد توجه قرار نگرفته است شناخت این نقش برای تجزیه و تحلیل علل پیدایش و پیروزی مشروطیت ایران ضروری به نظر می رسد. در نظامنامه نخستین انتخابات مجلس شورای ملی شش قشر اجتماعی از جمله اصناف حق انتخاب شدن داشتند و 53 درصد ازکرسی های نمایندگی پایتخت به اصناف اختصاص یافته بود، با توجه به این گزاره سؤال اصلی پزوهش این گونه مطرح می شود که چرا و چگونه اصناف به چنین جایگاهی رسیدند که به تنهایی بیشتر از مجموع پنج طبقه اجتماعی مهم دیگر در مجلس دارای کرسی نمایندگی بودند؟ این فرضیه مفروض است که اصناف در دوران مبارزات انقلاب مشروطیت حضوری گسترده وتأثیرگزار داشته اند و به دلیل برخورداری از سازمان، دارای انسجامی نهادی بوده و به صورت سازماندهی شده و هماهنگ عمل کرده بنابراین نقشی اصلی در پیروزی مشروطیت داشته اند.
۳۴۹۷.

تبیینِ تفهمیِ کنش های عدالت گسترانه خلیفه المهتدی بالله (حک. 255-256 ق)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیستم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۷۹) 167 - 188

کلیدواژه‌ها: المهتدی بالله تبیین تفهمی احیایِ نقشِ اجتماعیِ خلافت عدالت گستری اصلاح طلبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۴۶۹
کنش های عدالت گسترانه و اصلاح طلبانه ی خلیفه مهتدی (حک. 255-256ق) در یکی از بحرانی ترین دوران های تاریخی خلافت اسلامی به طرح پرسش از منطق کنش ورزی او، اهمیتی تاریخی بخشیده است. از این روی، این پرسش که چرا مهتدی در شرایط فترت سیاسی خلافت عباسی به عدالت گستری و اصلاح طلبی توجه کرد؟ به عنوان موضوح محوری مقاله حاضر انتخاب شده است. راهبرد مقاله در پاسخ به این پرسش، تبیینِ تفهمیِ کنش بر مبنای بستر کنش، نیت کنش، انگیزه کنش، ارزیابی کنش گر از شرایط و شیوه تحقق کنش است. از کاربست مدل تبیین تفهمی پیرامون کنش های مهتدی مشخص می شود که مؤلفه های بحران خیز بستر و بافتار تاریخی عصر خلافت مهتدی هم چون تسلط ترکان و بی سامانی امور خلافت، انگیزه خلیفه را برای احیای نقش اجتماعی خود تعین بخشید و خلیفه بر اساس آن به مراقبت اجتماعی بر مبنای کنش ورزی اصلاح طلبانه و عدالت گسترانه با هدف بازگرداندن قدرت اولیه خلافت عباسی پرداخت.
۳۴۹۸.

مقایسه کنش سیاسی محمد مصدق و جمال عبدالناصر در مواجهه با استعمار: شباهت ها و تفاوت ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۶ ۸۷-۱۱۲

کلیدواژه‌ها: استعمار انگلیس جمال عبدالناصر محمد مصدق ملی شدن صنعت نفت موازنه منفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۳ تعداد دانلود : ۷۴۲
کشورهای ایران و مصر را می توان پرچم داران اصلی مبارزه با استعمار در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام در نیمه اول قرن بیستم دانست. محمد مصدق و جمال عبدالناصر به عنوان پیشوایان استقلال خواهی با رهبری و هدایت جنبش های ضداستعماری وآزادی خواهی ملت های خود، شکل نوینی از مبارزه علیه استعمار را به ظهور رساندند که در نهایت به الگویی مناسب برای دیگر رهبران و جوامع استعمارزده تبدیل شد. مقایسه تطبیقی و بررسی نقش و جایگاه رهبران دو کشور، توجه به شیوه مبارزه و تأثیر و تأثرات آنها بریکدیگر رویکرد بنیادی تحقیق پیش رو است که با روش مقایسه تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانه ای بدان پرداخته می شود. پژوهش حاضر در پی آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که بارزترین وجوه تمایز و مانندگی دکتر محمد مصدق و جمال عبدالناصر در مواجهه با استعمار چه بود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد علیرغم تفاوت در خاستگاه اجتماعی و طبقاتی رهبران دو جنبش یعنی دکتر مصدق با خاستگاه پارلمانی و جمال عبدالناصر با خاستگاه نظامی، هر دو دارای اهداف و شیوه مشترک در مبارزه با استعمار در قالب ناسیونالیسم بیگانه ستیز بوده اند؛ اما برای رسیدن به این هدف، رویکردهای متفاوتی را در برخورد با نظام سلطه در پیش گرفتند چنان که سیاست آنها در سطح منطقه ای و بین المللی به صورت اشکال مختلفی همچون موازنه منفی مصدق و بی طرفی مثبت و وحدت عربی عبدالناصر بازتاب یافته است.
۳۴۹۹.

مراکز اربعه علمی فرهنگی آذربایجان در عصر ایلخانی ونقش آنها در شکوفائی تمدن اسلام و ایران

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: مغولان ایران عصرایلخانی مراکز علمی منطقه آذربایجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۷۵۵
چهار دهه پس از هجوم چنگیز ، مغولان بار دیگر در سپاهی به رهبری هلاکو عازم ایران شدند. هلاکو پس از قلع و قمع اسماعیلیان ، با فتح بغدادخلافت عباسیان را خاتمه بخشید و حکومت ایلخانی را بنیاد نهاد. با تاسیس این حکومت ، عصر جدیدی در تاریخ این سرزمین آغاز شد. نوادگان چنگیز بر سرزمینی مسلط شدند که دارای فرهنگی غنی و سابقه ای کهن در تاریخ بود و پس از یک دوره چهل ساله ی جنگ و نابسامانی ، نیاز به بازسازی و ترمیم داشت. ایلخانان مغول دریافته بودندکه به تنهایی قادر به فرمانروایی بر این سرزمین نیستند،از این رو اداره قلمرو عظیم خویش را به دانشمندان و بزرگان ایرانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه رشید الدین فضل الله همدانی و... سپردند و همین امر موجب پدید آمدن تحولات اساسی و بنیادین در حیات علمی و فرهنگی آن دوران گردید. در این میان آذربایجان، با قرار گرفتن در مرکزیت دولت ایلخانی به یکی از کانون های مهم و تاثیر گذار این تحولات در ایران تبدیل گشت و به عنوان یک مرکز علمی فرهنگی مهم ،نقش ارزنده ای در شکوفائی فرهنگ وتمدن آن دوران ایفا نمود.
۳۵۰۰.

عوامل گسترش هژمونی شیعه در عصر صفویه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیستم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۷۸) 225 - 258

کلیدواژه‌ها: صفویه هژمونی فرهنگی فرهنگ شیعی نظریه گرامشی روحانیان شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۲ تعداد دانلود : ۷۲۹
ابعاد فرهنگی مذهبی دوران صفویه (907 – 1187ق) و ریشه های اندیشه ای آن، کم و بیش به وسیله پژوهش گران بررسی گردیده است. با این حال، کاربست برخی نظریه ها می تواند نگاه های تحلیلی و تعلیلی را برای واکاوی دوره های تاریخی و گذارهای فرهنگی قوت بخشد. مقاله حاضر می کوشد براساس نظریه هژمونی گرامشی به عنوان یکی از مهم ترین نظریه های سیاسی _ فرهنگی قرن بیستم میلادی و با تکیه بر اسناد تاریخی  و روش توصیفی_ تحلیلی، عوامل هژمونی فرهنگی شیعه را در دوران صفویه بررسی نماید. بر اساس یافته های این مقاله، مواردی مانند توسعه سازمان روحانیت در نقش یک نهاد اندیشه محور، حمایت از فقهای برجسته به عنوان نخبگان فرهنگی برای گسترش مذهب رسمی حکومت، ترویج آیین های مذهبی برای کامیابی در رویاروی های فرهنگی و اهتمام به مقدسات شیعه با هدف یکسان سازی فرهنگ عامیانه از عوامل ایجاد این هژمونی بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان