درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۶۲۱ تا ۳٬۶۴۰ مورد از کل ۲۸٬۳۰۵ مورد.
۳۶۲۱.

بررسی نقش مکاتبات در مناسبات سیاسی ایران با دولت های همسایه در دوره شاه عباس اول (با تأکید بر نسخه خطی مراسلات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۵ 63-76

کلیدواژه‌ها: شاه عباس اول دولت های همسایه مکاتبات نسخۀ خطی مراسلات صفویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۴۴۵
جلوس شاه عباس اول مقارن با یکی از بحرانی ترین ادوار تاریخ صفویه بود. از جمله چالش های اصلی دولت صفویه در این برهه، چگونگی روابط با دولت های همسایه بود. از نخستین گام های شاه عباس اول برای رفع چالش های موجود، فعال کردن دیپلماسی و ارسال مکاتبات متعدد با دولت های همسایه بود. این پژوهش به شیوه کتابخانه ای و به روش توصیفی و تحلیلی علاوه بر معرفی نسخه خطی مراسلات، در پی پاسخ به این پرسش است که مکاتبات سیاسی در دوره شاه عباس اول چه نقشی در مناسبات خارجی با دولت های همسایه داشت؟ یافته های پژوهش مؤید آن است که اگرچه مکاتبات شاه عباس اول در به مذاکره کشاندن ازبکان و بازداشتن آنها از تهاجم به خراسان نقش فعالی ایفاء نکرد، اما استمرار مکاتبات شاه عباس اول با عثمانی ها و گورکانیان هند، نقش فعالی در اعتمادسازی در روابط ایران با این دولتها و درنهایت ایجاد فرصت مناسب برای شاه عباس جهت بازپس گیری مناطق اشغالی ایفاء کرد.
۳۶۲۲.

جایگاه اسماعیلیه در آرای خواجه نظام الملک و غزالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 77-96

کلیدواژه‌ها: ابوحامد غزالی اسماعیلیه اندیشه سیاسی سیاستنامه نظام الملک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۰ تعداد دانلود : ۷۹۳
اندیشه سیاسی ایرانیان در دوره سلجوقیان دچار تحوّل و دگرگونی شد. در این دگرگونی، قدرت سیاسی و اداره امور اجتماع، سلطنت را به عنوان مفهومی بدون رقیب، بر سپهر سیاست نشاند. در تعدّد علّتها و تکثّر مشارکت های دخیل در طی این فرایند، سیاستنامه نویسان به جز اندیشه ورزی، در عمل نیز در تثبیت این الگو مشارکت و نقش مهمی داشتند. الزامات زمان، سیاستنامه نویسان را به بازتعریف اندیشه ایرانشهری با رعایت الزامات دوره چیرگی ترکان واداشت و بر این اساس در این مسیر، چشم بر آموزه های شریعت دال بر پایبندی به عدالت در عرصه اختلاف و نیز لزوم رعایت حقوق مخالفان بستند و آن آموزه های مهم را در پای مصلحت حکومت و پاسداشت امنیّت مردم قربانی کردند. این پژوهش، مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، معطوف به بررسی رویکرد نظام الملک طوسی و ابوحامد غزالی درخصوص چگونگی تعامل با مخالفان مذهبی، بویژه اسماعیلیان نزاری و تحلیل چرایی آن است.
۳۶۲۳.

تکاپوهای سیاسی نظامی خاندان بابان در کردستان ایران و پیامدهای آن (1105تا1193ق/1694تا1779م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 65 - 91

کلیدواژه‌ها: بابان اردلان کردستان ایران صفویه افشاریه زندیه عثمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۶۱۶
مقارن سده دوازدهم قمری/هیجدهم میلادی، در تلاقی دو امپراتوری عثمانی و ایران، حکومت های محلی بابان و اردلان قرار گرفته بودند. برخلاف وابستگی سیاسی بنی اردلان به دولت مرکزی ایران، حکمرانان بابان مطیع امپراتوری عثمانی بودند. این دو حکومت محلی به واﺳﻄه قرب هم جواری و ریشه های قومی و مذهبی و عقیدتی، وجه های مشترکی داشتند. با وجود این پیوستگی ها، آنها در نقش نمایندگان دولت مرکزی، در مرزهای غربی با هم رقابت می کردند. بخشی از این رقابت ها اختلافات ارضی و سیاسی آنها بود. حکام بابان و اردلان در دوره های حاکمیت سیاسی شان، برای دستیابی به اهداف خود، همواره با هم کشمکش هایی داشتند و بارها قلمرو یکدیگر را آماج تهاجم می کردند. در این پژوهش، با هدف بررسی تحرک های سیاسی و نظامی حکام بابان در کردستان ایران، به شیوه توصیفی تحلیلی، پیامدهای این اقدامات تبیین شده است؛ همچنین درباره چگونگی عملکرد حکومت مرکزی ایران در برابر حوادث پیش آمده توضیح داده شده است. یاﻓﺘه پژوهش نشان می دهد روابط بین دو خاندان بابان و اردلان، همیشه در حمایت از منافع حکومت مرکزی و متبوع خود نبوده و گاه اختلافات داخلی خود حکام محلی و نیز اختلافات آنان با مرکز، بر روابط این دو خاندان تأثیر گذاشته است؛ همچنین پیرو سیاست های خارجی، دولت های مرکزی در امور آنها دخالت می کردند.
۳۶۲۵.

تحلیل چالش تفکیک قوا در دور ﮤ پهلوی دوم؛ نمونه پژوهی: تفسیر اصل 82 متمم قانون اساسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 15 - 32

کلیدواژه‌ها: قانون اساسی مشروطه تفسیر اصل82 تفکیک قوا پهلوی دوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۶ تعداد دانلود : ۶۱۰
تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی از مصوبات چالش برانگیز دورﮤ رضاشاه بود که با زیر پا گذاشتن اصل تفکیک قوا، اختیار تغییر قضات را به دولت تفویض کرد. پس از استعفای رضاشاه، مصوﺑﮥ مذکور دستخوش چالش های حقوقی و سیاسی گوناگونی شد. هدف این پژوهش تحلیل فرازونشیب هایی است که تفسیر مذکور طی کرد؛ بنابراین پژوهش درصدد است با رویکرد توصیفی تحلیلی و به روش اسنادی و کتابخانه ای، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چه عواملی بروز چالش در اجرای تفسیر اصل 82 متمّم قانون اساسی را موجب شد. چنین فرض می شود که ساختار قدرت سیاسی پس از جنگ جهانی دوم و تمایل به تمرکز قدرت در نهاد پادشاهی، در تعیین سرنوشت تفسیر این اصل از قانون اساسی عامل مؤثری بود. نتایج پژوهش نشان می دهد پیش از لغو تفسیر اصل مزبور، اجرای تمهیدات و اصلاحات پیچیده و دشواری ضرورت داشت و بدون انجام آنها، الغای تفسیر مذکور نتایج منفی به دنبال می آورد. از طرف دیگر، در فضای بی ثبات اوایل دورﮤ پهلوی دوم در عمل، انجام اصلاحات ضروری امکان پذیر نبود؛ بنابراین لغو آن سال ها به تأخیر افتاد. در سال 1331ش/1952م این تفسیر به طور کامل لغو شد؛ ولی در سال های 1333و1335ش/1955و1956م، بنابر علت های سیاسی، دو قانون دیگر وضع شد که قانون نخست این تفسیر را تعدیل می کرد و قانون دوم آن را به طور غیرمستقیم احیا می کرد.
۳۶۲۶.

سکه های دارالضرب طاوس در اَبَرکوه (اَبَرقوه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۲ 117-148

کلیدواژه‌ها: ابرکوه ابرقوه دار الضرب طاوس طاوس الحرمین سکه های مغولی و تیموری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۹ تعداد دانلود : ۶۷۰
توجه ایلخانان مغول (حک : 653 736ق) به مسیرهای بازرگانی و احیای ساختار اقتصادی رشد و رونق تجاری را به همراه داشت. در این ساختار جدید اَبَرکوه (اَبَرقوه) در مسیر راه های ارتباطی عراق عجم با فارس، شبانکاره، کرمان، خراسان و خوزستان قرار می گرفت و به همین دلیل، وارد عرصه رقابت های سیاسی و اقتصادی شد. در چنین وضعی دارالضرب این شهر با نام طاوس برآمد. یافته های این پژوهش نشان می دهد ضرب سکه در این دارالضرب از اوایل دوره ایلخانان آغاز شد و تا اوایل دوره صفوی ادامه یافت. سکه های دارالضرب طاوس تک فلزی نبود و سکه های طلا، نقره و مس با عناوین «طاوس»، «مدینه طاوس» و «اَبَرقوه» در آن ضرب می شد. طرح، نوشته ها و مضامین مذهبی پشت و روی سکه ها متناسب با نظام پولی حاکم در هر یک از سلسله ها تغییر می یافت و از همین روست که مضامین شیعی و سنی، خط فارسی، عربی، اویغوری و چینی در این سکه ها دیده می شود.
۳۶۲۷.

اخبارالطوال و برآمدن عباسیان: نمونه ای از روایت مدنظر عباسیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۳ (پیاپی ۱۰۸)

کلیدواژه‌ها: اخبارالطوال عباسیان ابوالعباس سفاح ابوجعفر منصور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۴۴۲
شیوه به قدرت رسیدن عباسیان و تأثیری که این فرایند، بر منابع تاریخی گذاشته، مسئله کلی این مقاله است. فرض اصلی مقاله حاضر این است که روایت اخبارالطوال رویکردی است آگاهانه با روایتی منسجم و هدفدار از برآمدن عباسیان و تثبیت دولت آنها. این روایت، روایتِ دلخواه و مدنظر عباسیان است که عناصر اصلی آن در دوران خلافت ابوجعفر منصور و فرزندش مهدی شکل گرفت؛ ازاین رو گزارش اخبارالطوال درباره آغاز کار عباسیان پیش از آنکه بر آگاهی تاریخی ما بیفزاید، از این نظر اهمیت دارد که بیش از دیگر منابع، چارچوب و عناصر اصلی روایت خاص عباسیان را آشکار می کند. این مقاله درصدد نتیجه گیری درباره نگرش و رویکردهای مؤلف اخبارالطوال نیست؛ چون آگاهی چندانی درباره آن وجود ندارد؛ بلکه تمرکز آن بر ویژگی ها و ساختار روایت تاریخی و نسبت آن با دیدگاه های عباسیان؛ یعنی برسازندگان نهایی آن است. ازاین رو بحث، درباره عوامل تأثیرگذار بر رویکرد مؤلف و شکل گیری روایت، بیرون از بحث این مقاله است و مقایسه گزارش اخبارالطوال با دیگر وقایع تاریخی نخواهد آمد.
۳۶۲۸.

پیش فرض های کلامی دانش پزشکی در فرهنگ اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۷ ۷-۲۲

کلیدواژه‌ها: فرهنگ اسلامی ارتباط علم و ایمان دانش پزشکی ایمان اسلامی پیش فرض های کلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۳۵۶
رابطه بین پیش فرض های اعتقادی پزشکان مسلمان و دانش پزشکی آنان در پژوهش های «علم شناسی» کمتر مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده با تحقیق در منابع پزشکی پزشکان مسلمان و از لابلای مطالب علمی آنان، اصول و مبانی کلامی را که مفروض آنان بوده استخراج و به تبیین و تحلیل آن پرداخته است. رویکرد مقاله نقلی و تحلیلی و نگاهی از بیرون به حصار دانش پزشکی در فرهنگ اسلامی است. این تحقیق نشان می دهد که پیش فرض های کلامی، هم در حدوث و هم در بقاء با اندیشه های پزشکان مسلمان همراه بوده و خواسته یا ناخواسته چارچوب نظری ساحت معرفتی و عملی جهان نگری آنان را شکل داده اند. شهسواران دانش پزشکی در فرهنگ اسلامی فرمان بردار باورهای دینی بودند که در ضمیر وجودشان بر آنان فرمان می داده است. جهان از منظر پزشک مسلمان تهی از معنا و بی هدف نیست بلکه علاوه بر چهره مادی، چهره ملکوتی هم دارد.
۳۶۲۹.

بینش و روش تاریخ نگاری محمود حسینی، منشی جامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ (پیاپی ۱۰۹) 65 - 93

کلیدواژه‌ها: محمود حسین جامی تاریخ احمدشاهی دُرانیان افغانستان تاریخ نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۴۱۵
محمود حسینی، منشی جامی، مورخ آغاز سلسله درانیان، با تحریر کتاب مستطاب تاریخ احمدشاهی نقش مهمی در ثبت و ضبط وقایع و رخدادهای تاریخی این دوره سرنوشت ساز افغانستان ایفا کرد. ارجاعات متعدد و اقتباس از داده های تاریخی او نشان می دهد که تاریخ احمدشاهی کتابی تأثیرگذار بوده است. مسئله اصلی در پژوهش حاضر، این است که محمود حسینی در اثر خود از چه بینش و روش برخوردار بوده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که این مورخ از شیوه ای نظام مند استفاده کرده و از لحاظ روش تاریخ نگاری دارای سبکی روان و بی تکلف بوده و نظام فکری خود را بر پایه های سلطنت گرایی ، شریعت مداری و مشیّت باوری بنا کرده است. اثر محمود حسینی هر چند کاستی هایی دارد؛ درنهایت تاریخی مفصل و ارزشمند با داده هایی منحصر به فرد است که مورخان بعدی ناگزیر از مراجعه به آن هستند. مشاهدات مستقیم، دقت، تفصیل و جامعیت، کتاب مذکور را از تک نگاری شخص محور به تاریخ نگاری منطقه ای تبدیل کرده که نواحی گسترده ای از شرق ایران تا غرب هند و از آمودریا تا دریای عرب را شامل می شود.
۳۶۳۰.

تأثیر گفتمان ملی گرایی بر بازنمایی ایران باستان در تاریخ نگاری جدید دوره قاجار (مطالعه موردی نامه خسروان جلال الدین میرزا قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۳ (پیاپی ۱۰۸)

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری هویت باستان گرا نامه خسروان جلال الدین میرزا قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۸ تعداد دانلود : ۶۶۵
نخستین بازتاب ها از گفتمان ملی گرایی و تلاش برای صورت بندی تاریخی متناسب با آن، از اواسط سلسله قاجار در ایران شکل گرفت. تجددخواهان این دوره، ایدئولوژی ملی گرایی را مهم ترین نشانه قدرت دولت های اروپایی می دانستند. میرزا جلال الدین، شاهزاده قاجاری از نویسندگان و مورخانی پیشگامی است که تاریخ ایران را بر پایه منابع جدید و با رویکرد باستان گرایانه بازنویسی کرد. مهم ترین اثر وی کتاب نامه خسروان به خوبی انگیزه های ایدئولوژیک و سیاسی نویسنده را در بازپردازی خیال گونه گذشته با اتکا به متون زرتشتیان هند نشان می دهد. علاوه بر این القای اندیشه های باستان گرایی و ایران ستایی به دلیل منورالفکری اولیه جلال الدین میرزا مهم ترین دلالت فرامتنی در تدوین نامه خسروان است. نامه خسروان به تقلید از شاهنامه، سعی در احیای زندگی و رسوم و سنت های شاهان اساطیری ایران دارد و مانند شاهنامه به دانش ضمنی و عامیانه مردم ایران از گذشته وارد می شود تا مفاهیم ملی گرایانه را در اذهان مردم ایران نهادینه کند. مهم ترین انگاره های ایدئولوژیکی که از ایران باستان در نامه خسروان بازنمایی می شود، عبارتند از: الف) تغییر مبدأ تاریخ نگاری هزار ساله ایرانی و در حاشیه قرارگرفتن سراسر تاریخ ایران اسلامی، ب) برجسته کردن دوره ایران باستان به عنوان عصر طلایی ملت ایران، ج) اهمیت قوم گرایی ایرانی و سره گرایی پارسی، د) معرفی تجدد اروپایی به عنوان ادامه ایران باستان، ه ) جعل تاریخ از طریق اتیمولوژی، و) طبیعی و بزرگ جلوه دادن تاریخ ملی.
۳۶۳۱.

تحلیل انتقادی نامواژه ی بهرام گور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ ۹۱-۱۱۲

کلیدواژه‌ها: بهرام گور ساسانیان گورشاه شهر گور گورخر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۵۱۳
.بهرام پنجم ساسانی از جنبه های متعددی در آثار منظوم و منثور ایرانی مورد توجه مورخان، ادیبان و محققان قرار گرفته است. یکی از مسائل قابل توجه درباره ی بهرام پنجم لقب اوست، چنان که اغلب منابع از وی با عنوان بهرام گور یاد کرده اند. با وجود این که روایت های تاریخی و ادبی لقبِ گور برای بهرام را به گورخر یا به گور به معنی قبر نسبت داده اند، این مسئله جای تأمل و بررسی دارد. فراوانی داستان ها و افسانه ها درباره ی بهرام پنجم باعث چنین برداشت هایی از لقب وی شده و حتی پیرامون آن داستان سرایی ها و افسانه سازی های جدیدی نیز صورت گرفته است. با نگاهی به القاب دیگر شاهان ساسانی درمی یابیم که این القاب اغلب با نام شهرها و ایالت های خاص پیوند خورده است. از این رو جا دارد نام واژه ی بهرام گور نیز در نسبت با پیوند آن با شهرِ گور مورد بحث قرار گیرد. هدف از تحقیق حاضر تبیین علت ملقب شدن بهرام پنجم به بهرام گور است. در پژوهش های انجام گرفته تاکنون این مسئله مورد کنجکاوی قرار گرفته، اما به صورت انتقادی تحلیل و بررسی نشده و پاسخ قانع کننده ای به آن داده نشده است. نوشته ی حاضر به شیوه ی تاریخی و با توصیف و تحلیل انتقادی روایت ها و داده ها با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام گرفته است.
۳۶۳۲.

بررسی نقش «منبر» به عنوان رسانه طراز انقلاب اسلامی بر اساس مدل ارتباطی

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 1-24

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی رسانه منبر واعظین مردم مدل ارتباطی کارکردگرایی ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۳۲
انقلاب های قرن بیستم معمولاً به دو جریان اصلی نظری مرسوم یعنی لیبرالیسم و سوسیالیسم گرایش داشته و از مبانی نظری آن ها بهره بردند. انقلاب اسلامی به لحاظ نظری و عملی نه تنها تعلقی به این دو مشرب فکری نداشته، بلکه به عنوان یک مسیر مستقل مبتنی بر اندیشه و مکتب اسلام شکل گرفت و شعار اصلی خود را پس از استقرار نظام اسلامی «نه شرقی و نه غربی» قرار داد. تفاوت این انقلاب با سایر انقلاب ها علاوه بر رهبری، شعارها، مکتب نظری و حامیان باید در انتخاب و بهره گیری از «نوع رسانه در پیام رسانی» جست وجو کرد. امام خمینی (ره) به دلایل مختلف رسانه «منبر» با محوریت مساجد و تکایا را به عنوان رسانه انقلاب انتخاب کردند. مقاله حاضر تلاش دارد نشان دهد؛ چرا رسانه منبر به عنوان رسانه اصلی انقلاب اسلامی انتخاب شد؟ نتایج مقاله نشان می دهد عوامل مؤثر در انتخاب رسانه منبر برای انقلاب اسلامی عبارت از؛ ماهیت رهبری انقلاب، اهداف نیروهای انقلابی، ماهیت منابر، ممنوعیت استفاده از رسانه های مختلف توسط انقلابیون، ماهیت جامعه ایران در دوران انقلاب و کارکردهای منبر (تطبیق، دستیابی به هدف، یکپارچگی، انسجام و پایداری) در فرایند پیام رسانی انقلاب اسلامی است. روش پژوهش حاضر نیز تحلیلی-توصیفی با رویکرد کارکردگرایی ساختی و استعانت از الگوی ارتباط است.  
۳۶۳۳.

مطالعه و بررسی نهادهای کیفری سنتی ایرانی در قوم بختیاری

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۴ 89 - 106

کلیدواژه‌ها: قوم بختیاری نهاد کیفری میانجی گری خون و کالات خو نبس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۵۳
پژوهش حاضر به صورت کتابخانه ای با کنکاش در کتب و مقالات مختلف در حوزه فرهنگ و تاریخ ایل بختیاری به شناسایی و بررسی مجازات کیفری سنتی ایرانی در قوم بختیاری از جمله خونبس، خون و چوب، سوگند، خون و کالات و تقاص پرداخته است. با توجه به اینکه منشأ این نهادها عرف و ساختار جامعه همگرای بختیاری است و به دلیل آن که هنوز شاکله اصلی این جامعه همبسته به قوت خود باقی است، به نظر می رسد که احیاء و اصلاح هر کدام از این نهادها بر اساس نیاز جامعه می تواند گام مؤثری در راستای اهداف عدالت ترمیمی باشد.
۳۶۳۴.

توسعه ی آموزشی در ایران: نقش محوری مدارس تبلیغی و کالج البرز

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هفتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۵
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۵۷۳
راه های بسیاری جهت تأثیر گذاری غرب بر ایران قرن نوزدهم وجود داشت. حوزه ی نظامی نخستین مجرا بود و در طول قرن نوزدهم و بیستم با اهمیت باقی ماند. تبادلات سیاسی، مسافران و گونه های جدید فعالیت اقتصادی در گسترش آگاهی ایرانیان نسبت به خارج مؤثر بودند. اما شاید نخستین مجرایی که تأثیر غرب بر ایران منتقل شد، آموزش بود. چندین بخش در قلمرو آموزشی در نفوذ اندیشه های غربی و مسیرهای قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ایران مهم بودند و شامل این موارد می شدند: دانشجویان خارج از کشور، مؤسسات الهام بخش غربی که توسط دولت ایران و بعداً توسط اشخاص تأسیس شدند و مدارس تبلیغی. این تحلیل بر روی آخرین مورد این تاثیرات و بالا تر از همه ی این ها، بر روی مشهورترین مدارس تبلیغی یعنی کالج البرز تمرکز می کند. در بررسی شواهد، می توان نتیجه گرفت که آموزش تبلیغی غربی فصل مهمی را در تاریخ ابتدایی دوره ی مدرن در ایران شکل داد.
۳۶۳۵.

ماهیت دولت قاجار و تحولات ساختاری آن در عصر امیرکبیر

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: امیرکبیر عصر قاجار ماهیت دولت اصلاحات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶۵ تعداد دانلود : ۷۰۷
پژوهش حاضر، ماهیت دولت در عصر قاجار و در زمان صدارت امیرکبیر را بررسی می نماید. در واقع، هدف اصلی، بررسی تأثیرات اصلاحات سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی – اجتماعی امیرکبیر بر ماهیت دولت قاجار بود. پرسشی که پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی بدان می باشد، این است که اصلاحات امیرکبیر چه تحولاتی در ماهیت دولت قاجار به وجود آورد؟ برای پاسخگویی به این پرسش از نوع تحلیل تاریخی استفاده شده است که بر اساس آن تأثیرات اصلاحات اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی – اجتماعی امیرکبیر بر ماهیت دولت قاجار در چهار بعد ماهیت اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی – اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر این است که اصلاحات اقتصادی و مالی امیرکبیر، برای نخستین بار، وجهی روشن و مدرن به ماهیت اقتصادی دولت قاجار بخشید. هرچند این ماهیت، در جهت شکل دادن نوعی سیاست اقتصادی دولتی توتالیتر و مطلقه بود که بیشتر از آنکه لایه های مختلف جامعه را منتفع کند، منابع مالی حکومت قاجار برای سلطه استبدادی را تقویت می کرد. با وجود موفقیت های نسبی اصلاحات اقتصادی امیرکبیر، اصلاحات سیاسی وی به دلایل مختلف، نتوانست ماهیت سیاسی دولت قاجار را چندان تغییر بدهد و با مرگ او، این اصلاحات هم فراموش گردید. قدرت مطلقه شاه و همچنین متضرر شدن بخش های درون حکومتی از اصلاحات امیرکبیر، مانع اصلی در راه تأثیرگذاری بلندمدت اصلاحات سیاسی امیرکبیر بود. اصلاحات نظامی امیرکبیر را می توان گونه ای تلاش برای به دست آوردن استقلال نظامی و سیاسی برای دولت قاجار در برابر قدرت های استعماری دانست. از طرف دیگر، می توان آن را به نوعی تلاش در راستای تقویت قدرت استبداد گری دولت قاجار تفسیر نمود که اصولاً به تحکیم پایه های قدرت سلطنت قاجار در برابر مردم و از بین بردن هر گونه مقاومتی می انجامید. همچنین امیرکبیر، بنیاد عقلانی به ساخت های اجتماعی، فرهنگی و قضایی – مذهبی دولت بخشید و قانون را تا حدودی بر ساخت سیاسی و ماهیت اجتماعی دولت حاکم گردانید. با این حال، این مسئله به معنای این نیست که قانون بر ساختار اجتماعی و سیاسی دولت قاجار در زمان صدارت امیرکبیر به طور کامل حاکم گردیده بود.
۳۶۳۶.

چگونگی استقرار مهاجران گرجی در ایران دوره صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 129-153

کلیدواژه‌ها: اسرای گرجی صفویه مهاجرت امنیت اجتماعی امنیت فرهنگی شبکه حمایتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۸ تعداد دانلود : ۷۱۱
ایران از دیرباز به سبب موقعیت سوق الجیشی به عنوان چهارراه عبور گروه ها و اقوام مختلف شناخته شده است. گاه ایران خود مقصد مهاجرت بوده و گاه واسط مهاجرت به مکانی دیگر. گاه مهاجرت خودخواسته بوده و گاه به اجبار سیاسی یا مذهبی. یکی از گروه های قومی ساکن در ایران گرجی ها هستند. تا بحال حضور گرجی ها در ایران به مثابه گروهی اسیر تلقی شده که توسط شاهان صفوی در جنگ با کفار اسیر و به تدریج در دستگاه حکومتی و جامعه ایرانی وارد شدند. در این مقاله به عنوان اقلیت قومی نگریسته می شود که مجبور به مهاجرت از موطن خود به سرزمین مجاور شده اند و از آنجا که مانند مهاجرت اختیاری، حق انتخاب محل مهاجرت را نداشته اند به منظور سازگاری با جامعه جدید و دستیابی به امنیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در محیطی که به آنها به عنوان گروهی اسیر نگریسته می شود، دست به اقداماتی زدند. بر این اساس، مساله این مقاله آن است، سازگاری اجباری گرجی ها در چارچوب جامعه ایرانی عصر صفوی چگونه بود. برآیند داده های موجود بیانگر آن است، نخستین اسرای گرجی با درک این موضوع که در سرزمین جدید به عنوان اسیر و به منظور حفظ جامعه اقلیت خود، به جایگاه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نیاز دارند، با بهره گیری از وضعیت سیاسی دربار و نیاز شاهان صفوی جهت کاهش قدرت اهل قلم و اهل شمشیر، خود را به شاهان صفوی نزدیک کرده و توانستند در ساختار سیاسی قدرت جایگاه محکی بدست آوردند. مهاجران بعدی با کمک شبکه حمایتی مهاجران نخستین توانستند، این زنجیره را محکم کرده و به نوعی امنیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای ساختارهای جامعه گرجی ایران دست یابند.
۳۶۳۷.

منبع شناسی ابومسلم خراسانی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هفتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: منبع شناسی اب‍وم‍س‍ل‍م خ‍راس‍ان‍ی ابومسلم نامه ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۸ تعداد دانلود : ۵۸۹
منبع شناسی یکی از منابع مهم مرجع و حاوی اطّلاعات کتاب ها، مقاله ها، پایان نامه ها و دیگر منابع اطّلاعاتی است. با توجّه به حجم روزافزون انتشار منابع اطّلاعاتی، انجام پژوهش بدون منبع شناسی عملاً امکان پذیر نیست. مقاله پیش رو با هدف منبع شناسی ابومسلم خراسانی و با استفاده از روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی بر آن است تا به معرّفی آثار نوشته شده (کتاب ها، مقاله ها، پایان نامه ها و مدخل های دانشنامه ها) درباره ابومسلم خراسانی در زبان های مختلف بپردازد. مقاله حاضر در سه بخش تنظیم شده است: منبع شناسی آثار فارسی، آثار عربی و آثار لاتین درباره ابومسلم خراسانی که هر یک از چند زیرشاخه تشکیل شده است. حوزه پژوهشی مقاله حاضر تحقیقات جدید است. معرفی منابع دسته اوّل درباره ابومسلم خراسانی خود پژوهشی مستقل و خارج از حوزه پژوهشی مقاله حاضر است. لازم به یادآوری است تاکنون کتاب یا مقاله ای درباره منبع شناسی ابومسلم خراسانی نوشته نشده و این مقاله در نوع خود نخستین اثر است. همچنین در مقّدمه، به زندگانی ابومسلم خراسانی پرداخته شده است.
۳۶۳۸.

شناسایی و تحلیل تاریخی عوامل مؤثر بر اعتلای نظام آموزشی امامیه در پنج قرن نخست هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 7-36

کلیدواژه‌ها: نظام آموزشی امامیه پنج قرن نخست اعتلاء و شکوفایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۵ تعداد دانلود : ۴۷۳
نظام آموزشی برای شکل گیری و تداوم نیازمند مبانی، منابع تولید علم، اهداف، نیازسنجی، برنامه ریزی، مدیریت، نیروی انسانی، متون و مراکز آموزشی است. البته، برای عبور از بحران ها و رسیدن به دست آوردهای نظام آموزشی، این امور به تنهایی کافی نیست، بلکه باید از یک دسته عوامل اصلی و فرعی، سلبی و ایجابی، زمینه ساز و تأثیرگذار بر روند پیشرفت کمی و کیفی نظام آموزشی کمک گرفت. براساس اهمیت موضوع در فهم تاریخ علمی امامیه، این پژوهش برای شناخت عوامل مهم، زمینه ساز و تأثیرگذار بر نظام آموزشی امامیه در پنج قرن نخست به دلیل فراز و نشیب فعالیت های علمی و آموزشی، صورت گرفت و روشن گردید، عوامل و پیش ران های اصلی بر شکل گیری و تداوم و عوامل فرعی بیشترین سهم را در توسعه کمی و کیفی نظام آموزشی داشته اند. در این میان عوامل سلبی اگرچه مشکلاتی را برای فرآیند آموزش ایجاد کرده اند، اما نقش اثرگذار بر خروج ار بحران ها را داشته اند.
۳۶۳۹.

شواهدی از عناصر تزئینی سفال های عصر مفرغ قدیم یانیق تپه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 7-24

کلیدواژه‌ها: آذربایجان یانیق تپه مفرغ قدیم سفال موزه ملی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۳ تعداد دانلود : ۱۳۷۸
شروع بررسی و کاوش های باستان شناسی در شمال غرب ایران از 1948 م. به بعد، نشانه هایی از تحولات فرهنگی که در روند جابه جایی جمعیتی به وجود آمده بودند را مشخص می کرد. مهاجرانی که بر اثر تغییرات زیست محیطی یا افزایش جمعیت و کمبود منابع زیستی در اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم قبل ازمیلاد در گستره وسیعی از شرق باستان از شمال شرق آناتولی تا جنوب لوانت استقرار پیدا کردند. این دوره فرهنگی در ادبیات باستان شناسی، دوره ماوراء قفقاز قدیم یا فرهنگ کوراارس نامیده شده است. شاخصه این فرهنگ در بُعد سفالگری، ساخت و تولید گونه ای از سفال سیاه رنگ صیقلی، داغ دار منقوش با معماری مدور و راست گوشه است. هدف اصلی از ارائه این پژوهش، دستیابی به چگونگی ارتباط شکلی و نوع نقوش سفال های این محوطه است که در پی سامان دهی مخازن موزه ملی در سال 1383 ه .ش. شناسایی، ثبت و مطالعه گردید. پرسش محوری این پژوهش را می توان این گونه مطرح کرد که سفالگران مهاجر، تجارب هنری خاستگاه اولیه خود را تا چه حد توانستند بر سبک هنری این سفال ها نشان دهند؟ داده های این پژوهش براساس مطالعات موزه ای و منابع کتابخانه ای، جمع آوری و موردمطالعه تطبیقی قرار گرفت. شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات از گونه کیفی بوده و ازنظر ماهیت پژوهشی در دسته پژوهش های تاریخی-فرهنگی قرار می گیرد. تفکیک آماری سفال ها نشان داد که بیشترین نقش ها مربوط به تلفیق الگوهای هندسی چون نوارهای تزئینی و ساده با نقش جانوران و پرندگان بوده که اهمیت این جانوران در بافت زیست محیطی منطقه را در روند اقتصاد معیشتی با تمرکز بردامداری و شکار نشان می دهد. مقایسه این نقش ها با دیگر حوزه های فرهنگی در گستره جغرافیایی عصرمفرغ قدیم در محدوده جغرافیایی شمال غرب، غرب و مرکز فلات ایران تا مناطقی از آناتولی و ماوراء قفقاز بیانگر برخی نقوش تأثیرپذیر از مبدأ و نقوشی دیگر برروی این سفال ها بومی و محلی بوده است.
۳۶۴۰.

بررسی رویکرد اسلام گرایانه ایران ستیز در اندیشه ایرانیان (موردپژوهش: صاحب ابن عباد و بدیع الزمان همدانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴ 113 - 130

کلیدواژه‌ها: صاحب بن عباد بدیع الزمان همدانی اسلام گرایی ایران ستیزی هویت عربی - اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۵ تعداد دانلود : ۵۲۲
فتح ایران توسط اعراب تحولی عمیق در ایران پدید آورد. این حادثه موجبات تغییر ساختار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور را فراهم آورد. در مواجهه با وضعیت جدید جریان های گوناگونی در ایران شکل گرفتند؛ در این میان کسانی بودند که نه تنها به دین جدید درآمدند، بلکه گذشته خود را به عنوان دوران جهل و شرک و پلیدی انکار نموده و غرق در شرایط جدید شدند. این گروه اسلام گرایانی بودند که خود را تنها با عناصر و مؤلفه های جدید و عمدتاً دینی تعریف می کردند و هیچ توجهی به حفظ و ترویج مواریث فرهنگی ایران نداشته و حتی به رد و انکار آداب و رسوم و عقاید ایرانی اهتمام داشته اند. هدف ما در این پژوهش، بررسی رویکرد اسلامگرایانه ایران ستیز در اندیشه ایرانیان، بطور موردی صاحب ابن عباد و بدیع الزمان همدانی، است و برآنیم با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤالات پاسخ دهیم که: ریشه و تبار جریان اسلام گرایانه و ایران ستیز کجاست؟ و زمینه ها و دلایل تکوین چنین رویکردی چیست؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که رویکرد اسلام گرایی و ایران ستیزی، ریشه در دوران نخستین اسلامی دارد و شکل گیری آن به دوران گسترشِ دین اسلام در ایران برمی گردد و اینکه تملایلات اسلام گرایانه و ایران ستیزانه به جهت عدم تمایز بین عرب و دین اسلام بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان