ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۸۴۱ تا ۳٬۸۶۰ مورد از کل ۲۸٬۳۰۵ مورد.
۳۸۴۱.

جایگاه و نقش زن در تحکیم نظام خانواده

کلیدواژه‌ها: اسلام ایران خانواده زن نظام حقوقی مادر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۴ تعداد دانلود : ۲۵۹
«زن » و در بیان کلی تر انسان، برترین خلقت خداوند متعال در میان مخلوقات اوست. یکی از اهداف خلقت زن با توجّه به آیات و روایات دین مبین اسلام، تکامل بخشیدن به آفرینش انسان و در مرتبه پایین تر تکامل بخشیدن به آفرینش مرد و همچنین بقای نسل انسان است. اهدافی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است، عبارتند از: تبیین چهره، موقعیت و جایگاه زن در آفرینش، جایگاه زن در قرآن و احادیث و توجه به او در دین اسلام، سیر تحوّل جایگاه زن در فرهنگ و اعصار گذشته ایران، سیمای زن در خانواده و نظام حقوقی ایران و همچنین کارکردهای زن در نقش های مختلف در جامعه. نتایج به دست آمده نشان می دهد که زن به تکامل رساننده خلقت انسان و جنس مقابل آنان یعنی مردان است. زن و مرد در دین اسلام همواره جایگاه مساوی دارند و اگر در جایی تفاوتی وجود دارد، صرفاً حاصل تفاوتی است که در نقش و وظایف آنان وجود دارد. زنان ایرانی از باستان تاکنون مورد تکریم بوده اند و الهه ها در برخی فرهنگ ها تقدس داشته اند. اگر زمانی در حق آنان ستم و یا اجحافی دیده شده است، به سبب عوامل بیگانه یا حاکمان خودکامه بوده است که سعی در به بیگاری کشاندن زنان داشته اند. نقش زن در زندگی و خانواده بیش از مرد است. زنان در مسیر پرپیچ و خم زندگی، نقش های متعدّدی همچون نقش دختری، همسری، مادری و غیره را برعهده دارند که برترین آ نها مادری است. روش مطالعه این پژوهش از نوع کتابخانه ای است و با توجه به اینکه موضوع و محتوای این پژوهش، رویکردی اسلامی ایرانی دارد، پژوهشگران بیشتر از کتب دینی و منابع وابسته به آنان و همچنین از نظریات عالمان، نظریه پردازان و جامعه شناسان آگاه به دین اسلام و فرهنگ و خانواده های ایرانی استفاده کرده اند.
۳۸۴۲.

رویکردی تمدنی به ظرفیتهای فکری و تاریخی انقلاب اسلامی ایران؛ با تأکید بر اندیشه رهبران انقلاب

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: انقلاب تمدن تکامل امام خمینی (ره) آیت الله خامنه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۲۱۶
انقلاب اسلامی از برجسته ترین انقلابهای قرن بیستم میلادی می باشد. این برجستگی به دلایل ظاهری همانند گستردگی سرزمینی و یا تعداد کشته ها و ... نبوده؛ بلکه به عظمت در مبانی نظری(هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی) و اهداف و آرمان های انقلاب باز می گردد. بر اساس چنین نگرشی، غایت این حرکت عظیم و الهی، نه صرفاً سقوط حکومتی دست نشانده و یا جابه جایی قدرت سیاسی، بلکه بنیانگذاری عالمی جدید و طرحی نو برای آینده ی بشریت می باشد. از این عالَم جدید می توان تعبیر به تمدن نوین اسلامی کرد. اکنون که از التهابات اولیه انقلاب گذشته و به مرحله ی بلوغ آن رسیده، ضرورت دارد با امعان نظر به این پتانسیل و ظرفیت، نگرشی عمیقتر به این پدیده ی اجتماعی افکند. چرا که شناخت صحیح انقلاب لازمه و مقدمه ی شکل گیری تمدن است. به عبارتی دیگر، مرحله ی تمدن نه به معنای اتمام مرحله ی انقلاب بلکه تکامل و اوج رشد و ثمردهی آن است. مسلماً تکامل نهایی در بستر اولیه ی آن، یعنی انقلاب، شکل می گیرد و در واقع، شکل گیری تمدن، آخرین مرحله ی تکامل و شکوفایی انقلاب است. این مقاله با چنین رویکری و با روش «توصیفی علّی» و بهره گیری از اندیشه ی رهبران انقلاب(حضرت امام خمینی(ره) و حضرت آیت الله خامنه ای)، به دنبال تبین این نگرش می باشد.
۳۸۴۳.

محوطه یادمانی شیرکوه نایین، نشانه ای نو در مطالعات دوران ساسانی فلات مرکزی (ارزیابی شواهد باستان شناختی و متون تاریخی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ساسانی شیرکوه نائین باستان شناسی سفال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۲ تعداد دانلود : ۷۶۲
متون دست اول تاریخی و شواهد باستان شناختی نظیر محوطه های باستانی و مواد فرهنگی (سفال، سکه و ..) و نیز کتب جغراف یانویسان ق رون اولی ه ی اسلامی آگاهی هایی از تقسیمات اداری ایالت پارس در دوران تاریخی به ما می دهن د و جملگی شهرستان نائین را جزء کوره ی اصطخر فارس می دانند. شهرستان نائین یکی از بخش های استان اصفهان در حاشیه-ی کویر است. شواهد متعدد و آثار برجای مانده از منطقه پاکوه نایین، نشان از اهمیت این منطقه در روزگار باستان به ویژه در دوره ی ساسانی دارد. پاکوه در 30 کیلومتری شمال غرب شهرستان و محوطه ی شیرکوه در 6 کیلومتری غرب روستای سپرو واقع شده است. به دلیلِ موقعیت جغرافیایی و سوق الجیشی، منطقه مستعد شکل گیری استقرارهای انسانی در طول زمان های مختلف بوده است. از جمله شواهد حضور ساسانیان در این منطقه می توان به قلعه، صفه و بنای چهارطاقی آن، اشاره نمود که حاکی از اهمیت این منطقه در دوران پیش گفته است و احتمالاً در گذشته این محل، در مسیر راهی با اهمیت قرار داشته است که ساسانیان در آن اقدام به احداث قلعه ی در فراز کوه شیرکوه (کوه زرد) در آن کرد ه اند. مقاله حاضر با روش ارزیابی شواهد باستان شناختی و متون نوشتاری به حضور ساسانیان در این بخش از فلات مرکزی پرداخته و نتیجه اولیه بدست آمده نشان از اهمیت آن در دوره ساسانی دارد.
۳۸۴۴.

شرحی بر اشیاء تاریخی به دست آمده از حفاری های غیرمجاز و کشفیات اتفاقی دو سده اخیر (از دوره قاجار تا پهلوی دوم) در مازندران، بر پایه اسناد مکتوب و روایت های عامیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مازندران اشیاء باستانی دوره قاجار و پهلوی حفاری های غیرمجاز کشفیات اتفاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۵ تعداد دانلود : ۱۷۳۴
کرانه های جنوبی دریای مازندران به لحاظ برخورداری از محیطی مناسب، همواره درطول سده ها و هزاره ها موردتوجه انسان ها و استقرارهای انسانی بوده است. تاکنون در نتیجه کاوش های باستان شناسی و نیز حفاری های غیرمجاز، بخشی از آثار مادی مرتبط با استقرارهای باستانی در این ناحیه یافت شده است. جزئیات و چگونگی کشف بسیاری از آثار تاریخی به دست آمده از کاوش های غیرمجاز یا کشفیات اتفاقی هنوز به روشنی مشخص نیست. این اشیاء که عموماً به صورت مجموعه ای پدیدار شده اند، غالباً شناسنامه نامشخص و سرنوشت نامعلومی دارند. این درحالی است که برخی از اشیاء مازندران که درطول دهه ها و سده های اخیر به دست آمده، منحصربه فرد بوده و نظیر آن ها تاکنون در جای دیگری یافت نشده است. برخی از پرسش هایی که این پژوهش درصدد دستیابی به پاسخی برای آن هاست بدین شرح است: 1. اهمیت آثار تاریخی مازندران که از کشفیات اتفاقی یا حفریات غیرمجاز دو سده اخیر کشف شده، ازلحاظ کمی و کیفی چگونه است؟ 2..منابع بررسی آثار تاریخی حاصل از کشفیات اتفاقی مازندران کدام اند؟ در این پژوهش با بهره گیری از منابع تاریخی مربوط به مازندران از قبیل کتاب های تاریخی، روزنامه ها، جراید، سفرنامه ها و روایات عامیانه به بررسی آن دسته از آثار تاریخی این منطقه خواهیم پرداخت که از کاوش های باستان شناسی به دست نیامده اند، بلکه در نتیجه کشفیات اتفاقی یا حفریات غیرمجاز دو سده اخیر کشف شده و در حال حاضر شماری از آن ها در موزه های مختلف ایران و جهان قرار دارند. نتیجه این بررسی نشان می دهد که چگونگی کشف و اهمیت و جایگاه هنری و تاریخی شماری از این آثار نیازمند توجه و تأمل بیشتری است.
۳۸۴۵.

نگاه داری یا از میان بردن آثار تاریخی با موضوعیت مجسمه و نقاشی از منظر فقهی و حقوقی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: آثار تاریخی آثار باستانی میراث فرهنگی فقه مجسمه سازی فقه نقاشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۷۹۸
اهمیت آثار تاریخی و باستانی در بعد هویت ملی و هویت واحد بشری از یک سو و تخریب گسترده آنها از سوی گروه های افراطی مذهبی از سوی دیگر، مسئله نگاه داری از این آثار را در کانون توجه نهادهای جهان گردی و میراث فرهنگی، مانند یونسکو قرار داده است. مقاله حاضر می کوشد این موضوع را با تکیه بر آثار دارای مجسمه یا نقاشی و با استفاده از روش سندپژوهی از دیدگاه قرآن، فقه امامیه و حقوق کیفری ایران بررسی کند. نتیجه این مقاله نشان می دهد که بر اساس آیات قرآن کریم، نگاه داری این آثار و جلوگیری از تخریب آنها برای عبرت آموزی از سرانجام گذشتگان ضروری است. هم چنین در دیدگاه فقه امامیه، تخریب این آثار جایز نیست و مشمول حکم حرمت است و قانون گذار در مواد 558 تا 569 قانون مجازات اسلامی برای تخریب کنندگان این آثار مجازات تعیین کرده است.
۳۸۴۶.

قلندران حیدری در جامعه خراسان عهد مغول و ایلخانی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: قلندران حیدری قطب الدین حیدر زاوه ای خراسان صوفیان عصر ایلخانان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۳ تعداد دانلود : ۶۰۴
قلندران حیدری یکی از گروه های فرهنگی و مذهبی اثرگذار در جامعه خراسان عهد مغول و ایلخانی بودند. مقاله حاضر در پی بررسی بستر تاریخی، سیاسی و امنیتی ظهور این گروه و تعامل آنها با دیگر طریقت های صوفیانه و آداب و تشکیلات آنها است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با تأکید بر میراث ادبی و تصوف ایران اسلامی به ویژه خراسان، پس از بررسی زمینه های پیدایش این گروه، برای آگاهی از تبار آنها، تاریخ زندگی قطب الدین حیدر زاوه ای که انتساب گروه به وی است و ارتباط وی با معاصرینی، چون سیف-الدین باخرزی و عطار نیشابوری و روابط این گروه با طریقت چشتیه را بررسی می کند. ساختار تشکیلاتی گروه، آداب و رسوم آنها، تشریفات ورود اعضای جدید به آن، دو دوره خوشنامی و بدنامی تاریخ آنها و چگونگی و چرایی پیدایی هر یک و سرانجام قضاوت تاریخ درباره آنها از دیگر مطالبی است که مقاله حاضر به آن می پردازد.
۳۸۴۷.

تحلیل گفتمانی عوامل مؤثر بر شکل گیری فرقه نگاری در میان مسلمانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فرقه نگاری علم کلام تحلیل گفتمان لاکلا و موف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۶ تعداد دانلود : ۶۶۳
تحولات تاریخی و اندیشه ای که در بستر آن ها فرقه های مختلف اسلامی ایجاد شده اند، نقش بسیار مهمی در بازنمایی چگونگی شکل گیری فرقه های مختلف کلامی دارند. از این رو واکاوی و تحلیل آن ها دستاوردهای قابل توجهی به دنبال خواهد داشت و از اهمیت بسزایی در تاریخ اندیشه های کلامی برخوردار است. یکی از این دستاوردها، فهم پیشینه فرقه نگاری در میان مذاهب اسلامی است. پژوهش پیش رو درصدد است با توجه به این اهمیت با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان لاکلاو و موف صورت بندی و کشاکش های به وقوع پیوسته در جامعه اسلامی و زمینه های تشکیل و تطور آن را بررسی کند. در واقع مسأله اصلی این پژوهش شناسایی و تبیین مؤلفه های مؤثر بر شکل گیری فرقه نگاری در ساحت زمانی مدنظر پژوهش با تکیه بر تحلیل گفتمان لاکلاو و موف است. یافته های پژوهش نشان دهنده این است که زنجیره ای از تحولات سیاسی – اجتماعی و مذهبی بر روند شکل گیری این سبک نگارش تأثیر گذاشته است.
۳۸۴۸.

اوضاع سیاسی و اجتماعی نهاوند در دوره فتحعلیشاه قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شاهزادگان قاجار نهاوند محمودمیرزا جهانشاهمیرزا همایون میرزا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۱ تعداد دانلود : ۴۳۵
نهاوند یکی از شهرهای غربی ایران و هم اکنون جزء استان همدان محسوب می شود. نهاوند به دلیل رونق کشاورزی و سایر جاذبه های طبیعی همواره مورد توجه حاکمان و شاهزادگان قاجار بود؛ چنانچه از این طریق عایدات خوبی نصیب آنها می گشت. قاجاری کردن ایران جریانی بود که با واگذاری حکومت ایالات و ولایات به شاهزادگان در دوره فتحعلی شاه شروع شد. افزایش شاهزادگان و اجتماع آنها در پایتخت ممکن بود که خطراتی برای حکومت مرکزی ایجاد کند؛ به همین دلیل این شاهزادگان را به عنوان حاکم به سمت ایالات و ولایات روانه نمودند. بین سال های 1229-1250ق سه تن از این شاهزادگان در نهاوند مستقر شدند و امور حکومتی این ولایت را بر عهده گرفتند، در ولایات همجوار نهاوند نیز سایر شاهزادگان حکومت یافتند؛ استقرار آنها در این ولایات باعث درگیری هایی بین آنها در این مناطق گشت، به طوری که اوضاع اجتماعی و سیاسی این ولایات را آشفته نمود.این مقاله قصد دارد که چگونگی و نتایج واگذاری ایالات به شاهزادگان قاجار در ولایت نهاوند را بررسی کند. 
۳۸۴۹.

مناصب و مشاغل آستان قدس رضوی و پراکندگی آنها در محله های شهر مشهد در دوره ناصرالدین شاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مشهد آستان قدس رضوی کتابچه تعداد نفوس ارض اقدس و شهر مشهد مقدس مشاغل مناصب محله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۶۱۶
ساختار و تشکیلات اداری آستان قدس در دوره قاجار و به خصوص در روزگار حاکمیت ناصرالدین شاه همانند تشکیلات دوره صفویه و طبق دستورالعمل طومار علیشاهی در دوره افشاریه بود. این پژوهش در پی بررسی و شناخت پراکندگی مناصب و مشاغل آستان قدس در هر یک از محله های شش گانه شهر مشهد، با تکیه بر نسخه خطی کتابچه تعداد نفوس ارض اقدس و شهر مشهد مقدس است. نسخه خطی مذکور در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه و به دستور محمدتقی میرزا رکن الدوله، حکمران ایالت خراسان و سیستان، به رشته تحریر درآمده است. این نسخه، نمونه ای جالب از اطلاعات و آمار نفوس و مشاغل شهر مشهد در زمان ناصرالدین شاه است و پراکندگی مناصب و مشاغل آستان قدس در محله های مختلف شهر مشهد را نشان می دهد. روش تحقیق در این پژوهش، روش تحلیل داده های موجود است که این داده ها با استفاده از نرم افزار Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از رابطه معنادار پراکندگی مناصب و مشاغل آستان قدس در محله های شش گانه شهر مشهد است. این پژوهش نشان می دهد که تعداد مناصب و مشاغل بالای هرم تشکیلات آستان قدس به نسبت جمعیت در محله بالا خیابان و سراب به دلیل اعیان نشینی، زیادتر است و در محله پایین خیابان که فقیرنشین تر بود، بسیار اندک تر است.
۳۸۵۰.

تصویرگری آثار نقاشی زیرلاکی (پاپیه ماشه) در دوره قاجار با رویکرد آیکونوگرافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نقاشی زیرلاکی شمایل نگاری قاجار آیکونوگرافی بینامتنیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۸۵
در شمایل های دوره قاجار رابطه بین عناصر تصویری و ترکیب بندی نقاشی ها از اصول دقیق و معینی تبعیت می کنند که با نظام نقش مایه برای نقاشی پاپیه ماشه هماهنگ است. تفاوتی که شمایل نگاری دوره قاجار نسبت به دوره های قبل دارد، این است که مضامین عامیانه در آن رواج یافته و انواع مضامین نقاشی های آن در قالب کاشی نگاره ها، پرده های رنگ روغنی، عیدی سازی و چاپ سنگی مشاهده می شود. پرسش های اصلی پژوهش عبارتنداز: 1- شمایل نگاری دوره قاجار بر آثار نقاشی زیرلاکی ازمنظر آیکونوگرافیک چگونه است؟ 2- عناصر بینامتنی در شمایل نگاری دوره قاجار برروی آثار لاکی چیست؟ مسأله اصلی، تحقیق در زمینه خوانش آیکونوگرافیک شمایل های دوره قاجار بر آثار نقاشی زیرلاکی (پاپیه ماشه) است. به همین منظور در این مقاله، دو نمونه پُرکار از آثار نقاشی زیرلاکی با تأکید بر شمایل نگاری، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و چگونگی روند شمایل نگاری در آن ها بررسی، و تلاش شده است تا با شیوه ای توصیفی-تحلیلی، به شناختی هرچه عمیق تر به نوع نگرش هنرمند نگارگر دست یابد. هدف تحقیق در شناسایی نقش مضامین رایج دوره قاجار در شمایل نگاری آثار مذکور است. به منظور رسیدن به این هدف، شناسایی منابع ادبی و تاریخی و هنری ضروری است. شناسایی منابع و گرد آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل اطلاعات به شیوه کیفی بوده است. فرضیه پژوهش بر این اصل استوار است که تقریباً در تمامی آثار، اشاره ها و نشانه هایی برای رسیدن به داستانی دیگر یا به عبارت درست تر به متن دیگر وجود دارد. یافته ها و نتایج حاکی از آن است که: در این آثار علاوه بر ویژگی های رایج شیوه نقاشی قاجاری، میان متون ادبی، مذهبی و سیاسی و مضامین نقاشی های زیرلاکی، روابط بینامتنی برقرار است، درواقع در تمامی نمونه های موردی اشاره هایی ضمنی به متن های ادبی، مذهب، اندیشه و خط فکری خاص دیده می شود.
۳۸۵۱.

کارکرد اجتماعی روحانیتِ شیعه در دوره قاجار براساس سفرنامه های اروپاییان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: قاجار روحانیت شیعه تشیع سفرنامه نویسان اروپایی کارکرد اجتماعی روحانیت شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۲ تعداد دانلود : ۶۴۳
در این تحقیق با بررسی سفرنامه های سیاحان در دوره قاجاریه، به کارکردهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی روحانیت شیعه در این دوره پرداخته می شود. اهمیت این تحقیق به سبب مردمی شدن نهاد روحانیت شیعه در دوره قاجار در مقایسه با دوره های پیشین است؛ چراکه در دوره صفویه، روحانیت شیعه نهادی مرتبط با حکومت بود و نیز در دوره نادری و زندیه نقش مشروعیت بخشی به حکومت ها را داشتند. مسئله اصلی این تحقیق، نوع نگرش سیاحان به کارکرد روحانیت شیعه است. نگرش آنها به روحانیت شیعه ازاین رو دارای اهمیت است که سیاحان تلاش های مردم شناسانه و گزارش های جزئی از ارتباطات اجتماعی دوره ها و نواحی مختلف ایران در زمان قاجار داشته اند. نتایج به دست آمده از این تحقیق، از ارتباط تنگاتنگ روحانیت شیعه با فرهنگ، آموزش و سیاست از طریق مکتب خانه ها، مساجد و رتق و فتق امور روزانه مردم حکایت دارد. افزون براین، در برخی موارد ازآنجاکه فرهنگ سیاحان با فرهنگ ایرانی اسلامی متفاوت بود یا منافعشان به واسطه روحانیت شیعه تهدید می شد، گزارش های جانبدارانه در سفرنامه هایشان دیده می شود.
۳۸۵۲.

مسئله پرداخت مواجب موروثی در عصر قاجار(از استقرار مشروطیت تا پایان قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مواجب موروثی عصر قاجار قانون وظایف مشروطیت اس‍ن‍اد ت‍اری‍خ‍ی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۳ تعداد دانلود : ۵۸۴
پرداخت مواجب موروثی یکی از مسائل مهم ایران عصر قاجار بود، چراکه سهم زیادی از بودجه حکومت صرف پرداخت مواجبی می شد که بخشی از آن به صورت موروثی به مواجب بگیران رسیده بود و آنها در ازای دریافت مواجب، هیچ خدمتی به دولت نمی کردند. پرداخت این نوع مواجب که در منابع عصر قاجار از آن با عنوان مواجب موروثی، مواجب متوفی، مستمری یا وظیفه یاد شده است، از آغاز حکومت قاجاران تا پایان سلطنت مظفرالدین شاه، بر اساس دستورالعمل ساده ای انجام می گرفت که نحوه اجرای آن با توجه به نظر و سیاست شاه یا صدراعظم دستخوش تغییر می شد. پس از استقرار مشروطیت، مجلس و دولت انجام اصلاحات در سازوکار پرداخت مواجب موروثی را ضروری دانستند و در سال 1326 ق قانون 10 ماده ای را برای آن تدوین و تصویب کردند. مسئله اصلی این پژوهش بررسی ضرورت انجام اصلاحات در سازوکار پرداخت مواجب موروثی و عملکرد دولت و مجلس در این حوزه پس از استقرار نظام مشروطه است.یافته های این پژوهش نشان می دهد که رعایت نکردن دستورالعمل پرداخت مواجب موروثی و تخلفات متعدد در سازوکار سنتی آن از یک سو و هزینه هایی که مادام العمربودن این مواجب به بار می آورد از سوی دیگر باعث شد پس از پیروزی مشروطه، حکومت اصلاحات اساسی در این سازوکار مالی انجام دهد. با وجود اینکه اصلاحات مزبور در راستای جلوگیری از اتلاف منابع مالی دولت انجام گرفت، ورشکستگی مالیه باعث بروز مشکلات فراوان برای دولت و مواجب بگیران شد و اثرات مثبت این اصلاحات را کمرنگ کرد.
۳۸۵۳.

میرزا رضا ارفع الدوله (1270 -1356ق) و کارنامه سفارت عثمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عثمانی قاجار میرزا رضا ارفع الدوله سفارت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۸ تعداد دانلود : ۴۹۵
مقاله حاضر در صدد ارائه توصیف و تبیینی از حیات سیاسی میرزا رضا ارفع الدوله با تأکید بر کارنامه سفارت وی در عثمانی است. در این پژوهش با بهره گیری از منابع مختلفی از قبیل خاطرات، روزنامه ها، اسناد آرشیوی و سایر پژوهش ها، کارنامه سفارت ارفع در استانبول مورد ارزیابی قرار گرفته است. مدعای پژوهش آن است که میرزا رضا ارفع الدوله در قامت سفیر ایران در عثمانی با بهره گیری از توانایی های دیپلماتیک و روابط حسنه ای که با سلطان عثمانی داشت، زمینه حل و فصل مسالمت آمیز مسائل و مشکلات میان دو کشور را فراهم می کرده است. یافته ها نشان می دهند که حل مشکلات مرزی ناشی از رفت وآمد ایلات و تهاجم نظامیان دولت عثمانی به ایران، تلاش در جهت حل مشکل خدمت سربازی اتباع ایرانی که مادر عثمانی داشتند، افزایش تعرفه گمرکی ایران، نقش آفرینی در معافیت ایرانیان مقیم استانبول از پرداخت مالیات معوقه مدرسه، بیمارستان و قبرستان ایرانیان، کسب اجازه اجرای آزادانه مناسک دینی ایرانیان و شیعیان در مکه و مدینه، همکاری با انجمن سعادت و حل ماجرای گزارش وهاب بیگ سفیر عثمانی در ایران مبنی بر بی احترامی ایرانیان به مقدسات اهل سنت که خشم توفیق پاشا وزیر خارجه عثمانی را به دنبال داشت، از جمله چالش ها و اقدامات میرزا رضا ارفع الدوله در عثمانی بوده است.
۳۸۵۴.

انعکاس و مقایسه مؤلفه های هویّت شیعی در محتوای سیره ها و رساله های تاریخی -اسماعیلی دوران فاطمیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فاطمیان هویت شیعه سیره ها رساله ها مؤلفه های هویّت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۲ تعداد دانلود : ۴۷۹
فاطمیان، ازدولت های بزرگ شیعی است که در اواخر قرن سوم هجری در شمال آفریقا شکل گرفت، این دولت در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی، تعالیم شیعی، آشکارکردن مظاهر و مؤلفه های هویّت شیعه در مغرب ومصر، نقش غیرقابل انکاری ایفا کرد. یکی از راه های، پی بردن به میزان توجه به مؤلفه های هویّت شیعی این دولت، بررسی محتوایی منابع اصلی تاریخی است که در آن زمان به نگارش درآمده است. درمیان منابع تاریخی اسماعیلی فاطمیان ، سیره ها و رساله ها دارای اهمّیّت زیادی است و از منابع اصلی به شمار می روند.مسئله اصلی پژوهش پاسخ به این سؤال بوده است: در محتوای سیره هاورساله های نگاشته شده در دولت فاطمیان به چه میزان مؤلفه های هویّت شیعه انعکاس داشته است؟پژوهش حاضر با هدف توصیف انعکاس مؤلفه ها و نمادهای مرتبط با هویّت شیعی در محتوای سیره ها و رساله های دوران فاطمیان انجام شده است. بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوا،(سه سیره و دو رساله)، مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. بر اساس یافته پژوهش، مؤلفه های هویّت شیعی فاطمیان در محتوای همه سیره ها و رساله های بررسی شده بطور یکسان و به میزان زیادی مورد توجه و تکرار قرار نگرفته اند و فقط در برخی از این کتب مانند؛ مجموع رسایل کرمانی و سیره ابن جوذر، این مؤلفه ها انعکاس بیشتری داشته اند. بیشترین میزان تکرار و بازتاب، مربوط به مؤلفه های مانند: امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، فاطمه الزهرا(س)، اهل بیت(ع) و کمترین میزان تکرار و انعکاس به مؤلفه های مانند: اربعین، نیمه شعبان، مدارس شیعی، مساجد شیعی، شاعران شیعی، رجال شیعی، وکلای شیعی، سکه های شیعی، کتب اربعه، صحیفه سجادیه، مکاتب شیعی و ...، معطوف بوده است.
۳۸۵۵.

تأثیر اقدامات رضاشاه در وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کلیمیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کلیمیان جایگاه اجتماعی وضعیت اقتصادی وضعیت فرهنگی رضاشاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۹ تعداد دانلود : ۷۲۲
دوران رضاشاه را شاید بتوان نقطه ی عطفی در وضعیت کلیمیان ایران دانست. با روی کارآمدن رضاشاه، وضعیت زندگی اجتماعی کلیمیان تغییر یافت. بعد از پیروزی مشروطه طبق اصل برابری که در قانون اساسی گنجانده شده بود، تمام ایرانیان فارغ از مذهبشان، در برابر قانون یکسان بودند و این مسئله در ایجاد تحول در لایه های جامعه ی ایران، به خصوص اقلیت ها، مسئله ای مهم بود. پژوهش حاضر درصدد است با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر اسناد، به این پرسش پاسخ دهد که اصلاحات و اقدامات رضاشاه چه تأثیری در وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کلیمیان داشت؟ دستاورد این پژوهش نشان می دهد که اقدامات رضاشاه، پیامدهای مثبت و منفی در روند مدرن سازی برای کلیمیان داشت. اقدامات رضاشاه امکان جابه جایی طبقات جامعه ی کلیمی را از فرودستان شهری به طبقه ی متوسط فراهم کرد. در این دوره با آزادی نسبی، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کلیمیان متحول شد.
۳۸۵۶.

اصول و مؤلفه های فرهنگ دفاعی در اندیشه مقام معظم رهبری(مدظله العالی)

کلیدواژه‌ها: فرهنگ دفاع فرهنگ دفاعی مقام معظم رهبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۳۰۱
فرهنگ دفاعی در تمدن ایرانی اسلامی ریشه ای دیرینه دارد و برخاسته از فرهنگ اصیل و نهادینه شده در درون آن ملت است. باتوجه به اینکه مؤلفه های فرهنگ دفاعی در هر ملتی را همان مؤلفه های اصلی تمدن هر ملت تشکیل می دهد، می توان با شناسایی آن مؤلفه ها به غنی کردن هرچه بیشتر آن کمک کرد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول و مؤلفه های فرهنگ دفاعی در اندیشه مقام معظم رهبری است. بنابراین، این پژوهش درصدد است تا به این سؤال پاسخ دهد که مهم ترین اصول و مؤلفه های فرهنگ دفاعی از دیدگاه مقام معظم رهبری کدام اند؟ نتایجی که از پژوهش حاضر به دست آمد، نشان می دهد که این مؤلفه ها عبارت اند از: استکبارستیزی و دفاع از مظلومان، همکاری دفاعی و بازدارندگی، صلح طلبی و همزیستی مسالمت آمیز، افزایش بصیرت و هوشیاری، دشمن شناسی، استقلال ملی، مبارزه با اباحه گری، تقویت هویت و انسجام ملی، اعتماد و اطمینان به صدق وعده الهی، فرهنگ ایثار و شهادت، ولایت محوری و ولایت مداری، تولید علم و دانش، داشتن روحیه بسیجی و دفاع مردمی. روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله، توصیفی- تحلیلی است.
۳۸۵۷.

بررسی جغرافیانگاری ابن خرداذبه به لحاظ منابع(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جغرافیانگاری اسلامی ابن خرداذبه منابع مکتوب منابع شفاهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۲ تعداد دانلود : ۸۸۴
المسالک و الممالک ابن خرداذبه (د. ح. 300 ق) از اولین آثار مکتوب جغرافیایی به شمار می رود که به نوعی میراث دار سنت ایرانی نیز است. مسئله اصلی پژوهش این است که المسالک و الممالک ابن خرداذبه از چه منابعی بهره برده و تا چه اندازه معتبر است؟ با بررسی محتوایی کتاب و ریشه یابی داده های آن مشخص شد که ابن خرداذبه از منابع مکتوب و منابع شفاهی هم عصر خود به ویژه از اسناد و مدارک دولتی استفاده کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد ابن خرداذبه ضمن استفاده از منابع مکتوب اعم از قرآن و کتاب بطلمیوس، آثار مسلم بن ابی مسلم جرمی، آثار لغت شناسان و مکتوبات شعری، به اسناد و گزارش های دیوان برید و خراج نیز دسترسی داشته و این موضوع، سفر نکردن به مناطق مختلف جهان اسلام وی را پوشش داده است، ضمن اینکه از طریق منابع شفاهی (شنیده ها و مشاهدات) بر اطلاعات جغرافیایی کتاب افزوده است.
۳۸۵۸.

کتیبه کاشی های زرین فام، نسخه قابل استفاده در تصحیح متون ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتیبه کاشی زرینفام متون ادبی رباعی نسخه ادبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۷ تعداد دانلود : ۱۶۴۳
کاشی زرینفام جدای از جنبه زیبایی و چشمنوازی بهعلت دیگری درخور توجه است و آن، تزئین حاشیه این کاشیها با اشعاری از شاعران بلندآوازه است که جنبه زیبایی این کاشیها را دوچندان کرده است. توجه به این کتیبهها میتواند در برخی موارد راهگشای مصححان متون ادبی و رباعیپژوهان باشد، چراکه بعضاً صورت ضبطشده در کاشیها با نسخ ادبی متفاوت است؛ تفاوتی که در اکثر موارد در چندین کاشی که احتمالاً هرکدام در کارگاهی متفاوت تولید شدهاند، به یکصورت واحد دیده شده است و میتواند گویای رواج آن صورت ضبط در دوران تولید کاشیها باشد. ازطرفی در مواردی بهعلت درج تاریخ ساخت روی کاشی میتوان انتساب بعضی از اشعار به شاعری خاص را بهواسطه تقدم زمانی این کاشیها بر سال تولد شاعر یادشده رد کرد. لازم به ذکر است که در برخی موارد نیز تفاوتهایی دیده میشود که ناشی از اشتباه کاتب بوده که ایجاب میکند با رعایت احتیاط به استفاده از این کاشیها اقدام شود، چراکه نویسندگان این کاشیها نیز عاری از خطا نبودهاند. اصلیترین پرسش این پژوهش اینگونه است: آیا میتوان کتیبه کاشیهای زرینفام را بهعنوان یک نسخه درنظر گرفت؟ و اگر اینچنین است تا چهمیزان میتوان این کتیبهها را مهم تلقی نمود؟ روش پژوهش مبتنیبر خواندن کتیبه کاشیها بوده و سپس به مقایسه رباعیات و ابیات درجشده روی کاشیها با صورت ضبطشده در نسخ ادبی اقدام شده است.
۳۸۵۹.

صورت، بیان و معنا در نگارگری ایران برپایه دیدگاه های دینی و عرفانیِ تیتوس بورکهارت و سید حسین نصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هنر اسلامی بورکهارت سیدحسین نصر نگارگری ایران دیدگاه های دینی و عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۸ تعداد دانلود : ۲۳۶۵
اندیشه و تفکر ناب دینی و عرفانی در ذهن هنرمندان مسلمان سبب شده در تمام آثار هنری اسلامی روح مشترکی پدیدار شود. شناخت ماهیت و هدف هنر اسلامی در سده اخیر موردتوجه بسیاری از پژوهشگران و اندیشمندان قرارگرفته و پژوهش های آنان به طرح نظریات مختلفی درباره فلسفه و حکمت هنر متعالی اسلامی منجر شده است. «تیتوس بورکهارت» و «سید حسین نصر» ازجمله اندیشمندانی هستند که با رویکردی سنت گرایانه و برپایه دیدگاه های دینی و عرفانی به تبیین چیستی، چرایی و چگونگی هنر اسلامی -معماری، هنرهای کاربردی و هنرهای تجسمی- پرداخته اند. پرسش این است: نگارگری اسلامی ایران برمبنای دیدگاه های اندیشمندان سنت گرایی چون تیتوس بورکهارت و سیدحسین نصر در چه ویژگی هایی با هنرهای اسلامی دیگر اشتراک دارد؟ در این مقاله، ویژگی های بصری و محتوایی نگارگری اسلامی ایران برپایه دیدگاه های دینی و عرفانی تیتوس بورکهارت و سیدحسین نصر درباره هنر اسلامی تبیین شده و میزان همسانی نگارگری ایرانی در صورت، بیان و معنا با سایر هنرهای اسلامی مورد مطالعه قرار گرفته است. بر این اساس پس از گردآوری برخی از نظریات تیتوس بورکهارت و سیدحسین نصر درباره هنر اسلامی و بررسی تعدادی از آثار نگارگری دوران اسلامی به شیوه اسنادی، داده های به دست آمده با روش توصیفی و مقایسه ای تدوین شده است؛ درنهایت تحلیل داده ها به روش استدلال استقرایی به انجام رسیده است. براساس یافته های پژوهش، عناصری مانند: فرم یا صورت، رنگ، فضاسازی، عدم بعدنمایی و بهره مندی از نوشتار (در قالب شعر) به نگارگری ایران، همانند سایر گونه های هنر و معماری ایران معنا و مفهوم ویژه ای بخشیده اند. ازسوی دیگر، صورت، بیان و معنا در نگارگری اسلامی ایران با آراء و دیدگاه های عرفانی-دینی تیتوس بورکهارت و سیدحسین نصر هم سو است و این آراء، تنها درباره نگاره های غیرمذهبی و درباری صادق نیست.
۳۸۶۰.

تصویر به عنوان محمل اندیشه: تفسیری بر پرسپکتیوهای صحیح و نادرست در آثار محمدزمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زمان پرسپکتیو نگارگری سنتی نقاشی صفوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۴۱۵
محمدزمان، نقاش عصر صفوی، در برخی از آثار خود به تقلید از آثار فرنگی و کپی برداری از آن ها پرداخته است. او هم چنین در برخی از آثار اصیل خود که مضمونی سنتی دارند، برخی از شیوه های نقاشی عصر جدید غربی را به کار گرفته است. در میان این شیوه ها، پرسپکتیو اهمیتی بسزا دارد. محمدزمان در آثار تقلیدی خود پرسپکتیو را صحیح به کار گرفته، اما در آثار اصیل او گاه پرسپکتیو به صورت صحیح و گاه نادرست انجام شده است. تا پیش از این، برخی از مفسران (هم چون کریم زاده تبریزی) بر این عقیده بوده اند که کاربرد پرسپکتیو توسط محمدزمان ناشی از نوعی نقصان و عدم آموزش های آکادمیک بوده است. در این مقاله درمقابل این نظر، این تفسیر مطرح می شود که محمدزمان در آثار اصیل خود، نه صرفاً پرسپکتیوهای غلط و صحیح، بلکه پرسشی را در باب نسبت میان نگارگری سنتی ایرانی و نقاشی جدید غربی به ودیعه گذاشته است. از این رو در این مقاله با بررسی چند مورد از آثار اصیل محمدزمان، آن پرسش مورد بحث قرار می گیرد و ادعا می شود که در فقدان مباحث نظری مرتبط با نسبت میان عناصر قدیم و جدید در نقاشی، نتیجه محتوم، استیلای پرسپکتیو غربی بر نقاشی ایرانی بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان