درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۴۴۱ تا ۴٬۴۶۰ مورد از کل ۲۸٬۳۰۵ مورد.
۴۴۴۱.

ملی شدن صنعت نفت ایران و تأثیر آن بر دولت و مجلس عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 31 - 42

کلیدواژه‌ها: ملی شدن صنعت نفت مجلس و دولتمردان قرارداد نفتی بریتانیا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۰ تعداد دانلود : ۶۰۲
در 24اسفند1329/15مارس1951 مجلس شورای ملی ایران قانون ملی شدن صنعت نفت را تصویب کرد. این رویداد اوضاع داخلی کشور و وضع بین المللی و منطقه ای کشورهای صاحب امتیاز نفت را تحت تأثیر قرار داد. در کشور عراق احزاب و گروه های سیاسی و تعدادی از نمایندگان مجلس از نخست وزیر خواستند لایحه ملی شدن نفت را تدوین کرده و پس از ﺗﺄیید هیئت دولت به مجلس ارائه کند. دولتمردان بریتانیایی برای مقابله با تأثیرپذیری عراقی ها، با هدایت دولت وابسته نوری السعید، راهبرد نوینی درباره امتیازات نفتی تدوین کردند. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه ملی شدن صنعت نفت ایران بر ساختار دولت و عملکرد نمایندگان مجلس عراق تأثیر گذاشت؟ فرﺿیه پژوهش این است که ملی شدن صنعت نفت ایران در میان تعدادی از نمایندگان مجلس عراق و احزاب و گروه های سیاسی برای تغییر در شرایط امتیاز نفتی و مقابله با دولت آن کشور انگیزه ایجاد کرد.
۴۴۴۲.

سیمای مرد مدرن: تحلیلی بر تحولات لباس مردان در ایران عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 181-207

کلیدواژه‌ها: لباس مردان کت وشلوار طبقه ی متوسط نهادهای مدرن قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۴۴
از میانه ی سده ی سیزدهم ق.، تماس فکری با غرب از طریق نهادهای نوین نظامی، بوروکراتیک، و آموزشی، زمینه ی شکل گیری طبقه ی تحصیل کرده و حرفه ای تجددگرایی را در ایران فراهم ساخت که عامل رواج سبک های پوشاک اروپایی مردانه در ایران بودند. این پژوهش با روش تحلیل متون تاریخی، جریان اقتباس پوشاک اروپایی و دلالت های اجتماعی آن را بررسی کرده، و درصدد پاسخ به این پرسش است که چه رابطه ای میان ظهور طبقات نوین متوسط شهری، و پیدایی نهادهای اداری و آموزشی مدرن، با مدرن شدن لباس مردان ایرانی وجود داشت؟ لباس اروپایی نزد تجددگرایان ایرانی، تجسمِ نوعی ادراک اجتماعی مدرن، مظهر اقتداء به جهان پیشرفته تر غرب، و نیز تمایز از اشرافیت و سنت بود. هدف این نوشتار این است که نشان دهد فرآیند مدرن شدن پوشاک مردان در ایران، پیش از تغییرات آمرانه ی عصر پهلوی، مبنایی اجتماعی در تحولات عصر مشروطه داشته است.
۴۴۴۳.

کاربرد سیستم استنتاجی عصبی-فازی تطبیقی در پیش بینیِ فرسایش بیولوژیکیِ ناشی از فعالیت قارچ آلترناریا آلترناتا در کاغذهای تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۲) 196 - 216

کلیدواژه‌ها: کاغذهای تاریخی آلترناریا آلترناتا مدل سازی ریاضی سیستم استنتاجی عصبی-فازی تطبیقی (ANFIS) پیش بینی حفاظت آرشیو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۲ تعداد دانلود : ۵۷۱
هدف: هدف اصلی این مطالعه پیش بینی خطر رشد قارچ آلترناریا آلترناتا در کاغذهای تاریخی با استفاده از مدل ریاضی است روش/ رویکرد پژوهش: با استفاده از روش سیستم استنتاجی عصبی-فازی تطبیقی مدل سازی ریاضی شده است. برای مدل سازی از نتایج مطالعات تجربی محسنیان و همکاران (1397) استفاده شده است. برای اعتبارسنجی مدل از معیارهای ارزیابی مختلفی شاملِ ضریب همبستگی (R2>)، میانگین مربّعات خطا (MSE)، و جذر میانگین مربّعات خطا (RMSE) استفاده شده است یافته ها و نتیجه گیری: ضریب همبستگی (R2>) نزدیک به یک (1) و میانگین مربّعات خطا (MSE) و جذر میانگین مربّعات خطا (RMSE) نزدیک به صفر (0) است. بنابراین مدل طراحی شده در پیش بینی رشد قارچ آلترناریا آلترناتا از دقت و صحت کافی برخوردار است. پیشنهاد می شود از روش سیستم استنتاجی عصبی-فازی تطبیقی برای پیش بینی خطر رشد قارچ آلترناریا آلترناتا در کاغذهای تاریخی استفاده شود.
۴۴۴۴.

حیات علمی و فرهنگی و اجتماعی آخوند خراسانی (1329-1255 ه . ق)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: آخوند خراسانی مشروطیت فرهنگی اندیشه ی سیاسی مشروعیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۵ تعداد دانلود : ۵۴۴
محمد کاظم خراسانی، معروف به آخوند، زاده ی طوس در سال ۱۲۵۵ ه .ق است. آخوند خدمات بسیاری برای جامعه ی فرهنگ و تمدن شیعه انجام داد. عظمت حوزه ی درس آخوند نه تنها در عالم تشیع بلکه در سرتاسر عالم اسلام گسترش یافته بود زیرا تعداد شاگردان بسیاری را تربیت کرد. گفته شده در عالم اسلام بعد از امام صادق (ع) مدرسی مانند آخوند پا به عرصه ی وجود ننهاده است. اندیشه تمدن ساز آخوند شامل نظام سازی سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و تولید علوم شیعی بود. وی اصول کشور داری را بر شش محور قرار داده شامل حکومت داری بر مبنای ارزش ها ی اسلامی، گزینش کارگزاران و مشاوران سالم و کارآمد، برنامه ریزی برای توسعه و ترقی کشور، حفظ اقتصاد سیاسی و اقتصاد کشور، گسترش عدالت اجتماعی و رأفت و مردم داری می باشد.، دیدگاه آخوند خراسانی در مقام مجتهدی عقل گرا با دیدگاه وی درباره ی ولایت فقیه در ارتباط است و ارتباط منطقی این دو با هم، اندیشه ی سیاسی او را از انسجام برخوردار می سازد. استدلال فقهی وی در بحث مشروطیت، در زمینه ی مشروعیت حکومت مشروطه فهم پذیر است. آخوند برای رفع ظلم از مظلوم، خصوصاً ملت ایران به مشروطیت روی آورد.
۴۴۴۵.

پارس، کانون اصلی پایداری و پشتوانه تداوم اندیشه سیاسی ایران شهری در دوره اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 11 - 24

کلیدواژه‌ها: ایران شهر پارس ساسانیان اندیشه سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۳۶۷
با فروپاشی شاهنشاهی ساسانی، بسیاری از مبانی نظری اندیشه سیاسی ایران شهری با چالش جدی مواجه شد. نظام فکری اعراب مهاجم به هیچ روی با سنت های سیاسی و آداب ملک داری ساسانیان سازگاری نداشت. پیشینه قومی و قبیله ای و اینک آموزه های اسلامی، فرهنگ سیاسی اعراب را از خصایصی برخوردار می کرد که آنان را از پذیرش مفاهیم سیاسی ایرانیان دور می ساخت. اما فتح ایران به دست اعراب و از میان رفتن وحدت سیاسی و سازمان دولتی ساسانیان به معنی نابود شدن اندیشه قوام یافته و منسجم ایرانیان در حوزه سیاست و ملک داری نبود؛ بلکه این نظام فکری از طریق مبادی فرهنگی و با تلاش بخش های مختلف مردم در جریان بود. در این میان ایالت پارس به جهت نقشی که در تبیین و بازتولید مفاهیم و مبانی نظری اندیشه سیاسی ایران شهری ایفا نمود، اهمیتی بسزا دارد و این به دلیل موقعیتی بود که سرزمین مذکور در تاریخ و خاطره جمعی ایرانیان داشت. یافته های این پژوهش نشان می دهند که ماندگاری آیین زرتشت، روحانیت زرتشتی، اشراف و خاندان های بزرگ پارسی در این بخش از ایران زمین، موقعیت ممتازی را برای پویایی و بازآفرینی اندیشه ایرانی بدان بخشید. روش پژوهش در این تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است.    
۴۴۴۶.

مکان یابی شهر آذیوجان بر پایه مطالعه متون تاریخی و شواهد باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و یکم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 319 - 344

کلیدواژه‌ها: ایوان جوی زر جغرافیای تاریخی آذیوجان شواهد باستان شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۶۵۵
نام «آذیوجان»، از شهرهای کم شناخته سده های نخست دوران اسلامی در غرب ایران، در گزارش های جغرافی نویسان اسلامی و سکه های این شهر از سده 4ق آمده است. حدود جغرافیایی این شهر ناحیه ای در ایالت «ماسبذان» در غرب ایران بوده و علی رغم مطالعات و تحقیقات باستان شناسی در محدوده ایالت ماسبذان، شهر آذیوجان و موقعیت مکانی آن ناشناخته باقی مانده است. هدف این نوشتار، بررسی و شناخت محدوده جغرافیایی شهر آذیوجان بر اساس آگاهی های موجود در منابع نوشتاری دست اول و انطباق آن با شواهد باستان شناسی، به منظور دستیابی به موقعیت مکانی این شهر در جغرافیای امروزی منطقه است. رویکرد پژوهش، «جغرافیای تاریخی» است و یافته ها با مطالعات میدانی و اسنادی سنجیده شده است. بنا بر نتایج، شهر آذیوجان در شهرستان امروزی «ایوان» در شمال استان ایلام در امتداد رود «کنگیر» قرار داشته است. از مقایسه آگاهی های باستان شناسی با آگاهی های متون تاریخی، محوطه «جوی زر» در ساحل رودخانه کنگیر برای موقعیت مکانی آن پیشنهاد می شود.
۴۴۴۷.

جستاری تاریخی در اصالت مقبره حر بن یزید ریاحی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۷۶) 79 - 98

کلیدواژه‌ها: کربلا حر بن یزید عاشورا شهدای کربلا شاه اسماعیل صفوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۱ تعداد دانلود : ۶۲۲
مجموعه رویدادهای مربوط به واقعه عاشورا، نیازمند پژوهش و بازخوانی است. مقاله حاضر با محور قرار دادن پرسشی درباره اصالت تاریخی مقبره حر بن یزید ریاحی(۶۱ه.ق) به بررسی دو دیدگاه در این زمینه می پردازد. برخی از محققان، مستند به برخی گزارش های تاریخی بر این باورند که طایفه حر پس از حادثه عاشورا، جسد مطهر او را در مکانی که به عنوان مقبره ایشان معروف است، به خاک سپردند و از نبش این قبر به وسیله شاه اسماعیل(۹۳۰ه. ق) و سیره مردم برای زیارت حر به عنوان گواه درستی ادعای خود یاد می کنند. در مقابل این دیدگاه، برخی دیگر بر این باورند که جسد مطهر حر به همراه دیگر شهدا در قبری دسته جمعی و در روضه حسینی به خاک سپرده شده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به این نتیجه رسیده است که به استناد منابع کهن و معتبر، حر بن یزید در روضه حسینی و همراه دیگر شهدا، به خاک سپرده شده است
۴۴۴۸.

نگاهی انتقادی به آرای مستشرق سوئیسی بورکهارت درباره مکه مکرمه و حج(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴۵)

کلیدواژه‌ها: بورکهارت مستشرقان حجاز مکه حج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۶ تعداد دانلود : ۶۶۵
این مقاله برای اثبات وجود داده های مهم و ارزشمند در کنار داده ها و تحلیل های خطا در آثار مستشرقان دوره استعمار، با مطالعه موردی عملکرد جان لوئیس بورکهارت، مستشرق سوئیسی، در کتاب «سفر به عربستان» است. موضوع اصلی این پژوهش بررسی ویژگی های اثر بورکهارت به عنوان یک مستشرق قرن نوزدهم است. پس از معرفی اجمالی بورکهارت، نقاط قوت وی در این اثر در محورهای جامعیت و گستردگی مطالب؛ توجه به تاریخ اجتماعی حرمین؛ تحقیق میدانی و بسنده نکردن به نقلیات؛ پشتکار و تلاش خستگی ناپذیر؛ و دقت در نقل و اندازه گیری اماکن جغرافیایی و سپس نقاط ضعف او در این کتاب در دو دسته خطاهای نقلی و خطاهای تحلیلی بررسی شده است. خطاهای مربوط به آیین حج؛ خطاهای تاریخی مربوط به اماکن تاریخی مربوط به احکام حج و عمره، خطاهای تحلیلی مربوط به برده داری در اسلام، سنت احرام، نگاه قرآن به اهل کتاب، مهریه دختران مکه، معرفی مذاهب اسلامی و تعصب ورزی بر ضد اسلام، از جمله خطاهای او در این اثر است. وجود نکات مثبت در کنار خطاها در اثر او، اثبات کننده نظریه «امکان بهره مندی علمی از آثار علمی مستشرقان» در کنار هوشیاری و گوش به زنگی درخصوص خطاهای علمی و جهت گیری مذهبی و سیاسی آنان است.
۴۴۴۹.

تحلیل وضعیت تپه بتکی الشتر در عصرمفرغ (مبتنی بر یافته های سفالی حاصل از گمانه زنی به منظور تعیین حریم و بررسی سطحی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵ 7-18

کلیدواژه‌ها: تپه بتکی الشتر عصرمفرغ سفال گونه شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۵ تعداد دانلود : ۷۰۲
تپه بتکی یکی از شناخته شده ترین محوطه های باستانی شهرستان الشتر است و این به سبب بررسی هایی بوده که از حدود 80 سال پیش تاکنون در این محوطه باستانی صورت گرفته است. بررسی های اولیه در این تپه باستانی نشان دهنده وجود ادوار فرهنگی از دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی است. در این ارتباط و درجهت حفاظت از تپه باستانی بتکی، نگارنده ازسوی میراث فرهنگی استان لرستان در مردادماه 1397 ش. مأموریت بررسی و گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم این تپه را یافت. بررسی سطحی و گمانه زنی در این تپه از 7 تا 20 مردادماه ادامه یافت. در این مدت تپه به دقت موردبررسی قرار گرفت و 17 گمانه 5/1 در 5/1 متر در جهات مختلف تپه ایجاد شد. در طی بررسی سطحی محوطه، هدف، ثبت دقیق یافته های فرهنگی نواحی مختلف تپه بود. برای این منظور، تپه به 5 ناحیه شمال، غرب، جنوب، شرق و مرکز تقسیم و هر ناحیه به دقت بررسی شد. هدف از این کار، تفکیک نواحی مختلف تپه جهت ثبت یافته های فرهنگی و تشخیص تراکم مواد فرهنگی ادوار مختلف در هر ناحیه از تپه بتکی بود. بنابراین بررسی وجود دوره مفرغ در تپه بتکی و همچنین بررسی تپه ب منظور تحلیل پراکنش مواد فرهنگی مربوط به این دوره در نواحی مختلف آن، از مهم ترین اهداف این پژوهش است. در این تحقیق، 22 نمونه سفال عصرمفرغ گردآوری شده از بررسی سطحی و کاوش تعیین عرصه و حریم تپه بتکی مورد مطالعه و گونه شناسی قرار گرفته است. این تعداد سفال از میان 330 نمونه سفال به دست آمده از گمانه زنی و بررسی سطحی تپه انتخاب شده اند؛ یعنی تنها 22 نمونه سفال مربوط به دوره مفرغ بوده است. بنابراین باوجود وسعت نسبتاً زیاد تپه بتکی و غنای فرهنگی آن در ادوار بعد، در دوره مفرغ چندان قابل توجه نیست.
۴۴۵۰.

جایگاه آموزه های امام صادق(ع) در تعالیم اهل بیت

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 139 - 160

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) مکتب امام صادق (ع) تعالیم اهل بیت آموزه های اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۱۲
اسلام دینی کامل و جهان گستر است و رهبران واقعی مذهبی اسلام ائمه بودند که امامت مسلمین را بر عهده داشتند و تمام سعی و تلاش خود را برای ترویج دین اسلام به کار گرفتند.امام صادق (ع) یک مکتب اسلامی را راه اندازی کردند که آموزه های اسلامی به طور کامل و جامع در آن مکتب مورد بررسی قرار گرفت. احادیث و سخنان امام صادق (ع) که مکتب نوینی را بوجود آورد در تعالیم اهل بیت جایگاه بسیار والایی داشتند و ائمه بعد از امام صادق(ع) از این احادیث و مکتب به نحو احسن بهره گرفته و شاگردان خویش را تعلیم دادند.امام صادق(ع) از طریق مکتب خویش از همه جنبه ها مردم را راهنمایی می کردند، از جمله از نظر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با این آموزه ها ائمه توانستند پیروان خود را به خوبی راهنمایی کنند.
۴۴۵۱.

کانونهای زردشتی فارس و سرانجام آنها در آغاز سده پنجم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 25 - 46

کلیدواژه‌ها: زردشتیان زردشتیان فارس صوفیه فارس فارس یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸ تعداد دانلود : ۵۱۳
فارس هم به سبب پیشینه آن وهم به عنوان خاستگاه ساسانیان مهم ترین بخش از سرزمین ایران بود که سده ها پس از فروپاشی پادشاهی ساسانی رهبری جامعه زردشتیان ایران را در دست داشت. شواهد تاریخی و اسناد و مدارک درون جامعه زردشتی نشان می دهند که تا اوایل سده پنجم هجری، کانون های زردشتی فارس از رونق و شکوه لازم برخوردار بودند و حکومت اسلامی نیز وجود آنها را به رسمیت شناخته بود. اما ناگهان از سده پنجم هجری به بعد حضور تاریخی شان در فارس کم رنگ می شود، به گونه ای که تا روزگار ما هیچ گزارش و سند موثقی، چه درون و چه بیرون از جامعه زردشتیان، مبنی بر حضور مؤثرشان در سرزمین یادشده وجود ندارد. آنچه در این گفتار بررسی شده است، بیان وضعیت زردشتیان فارس تا آغاز سده  پنجم هجری و پژوهش در چگونگی رویارویی شان با دین اسلام است. همچنین، تلاش شده تا پاسخی منطقی برای سرانجام کار کانون های زردشتی سرزمین یادشده فراهم گردد، پاسخی که بنابر دلایل مختلف، دامنه های شیرکوه در یزد را گزینه محتمل برای مهاجرت تشکیلات زردشتی منطقه فارس پیشنهاد می کند.  
۴۴۵۲.

زمینه ها و عوامل مؤثر بر منازعات شیعیان و سنیان بغداد در عصر حاکمیت آل بویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 63 - 78

کلیدواژه‌ها: بغداد شیعیان سنیان منازعات فرقه ای تعصبات مذهبی ضعف خلفا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۹ تعداد دانلود : ۶۳۲
بغداد، دارالخلافه عباسیان که شماری از فرقه ها و نحله ها را در خود جای داده بود، در سده چهارم هجری که آل بویه بر آن سلطه یافت، صحنه نزاع و کشمکش میان شیعیان و سنیان گردید. این مجادلات، از عرصه ها و مراکز فرهنگی آغاز و به تدریج، به صحنه های اجتماعی کشیده شد و آرامش مدنی را بر هم زد. درست است که بیشتر فرقه های اسلامی در طول تاریخ با یکدیگر اختلاف نظر داشته اند؛ اما در این مقطع تاریخی، اختلاف ها و منازعات شیعه و سنی نمود عملی بیشتری یافت و کمتر سالی بدون درگیری آنها سپری می شد. این پژوهش با تکیه بر روش کیفی و رویکرد توصیفی  تحلیلی، می کوشد تا با شناسایی زمینه ها و عواملی که در تکوین، تشدید و کاهش منازعات میان شیعیان و سنیان در این مقطع زمانی ایفای نقش می نمودند، به تبیین آنها بپردازد
۴۴۵۳.

مشکلات نگهداری و ترمیم راه های سنگ فرش و شوسه مازندران در دوره شاه عباس اول و دوره ناصری بر پایه سند قرارداد واگذاری تعمیر و نگهداری راه لاریجان به سیف الملک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۲) 88 - 125

کلیدواژه‌ها: راه شوسه شاه عباس اول دوره صفویه دوره قاجار ناصرالدین شاه مازندران سیف الملک قراردادها راه سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۸ تعداد دانلود : ۵۵۳
هدف: بررسی علل اهمیت راه های مازندران در دوره حکومت شاه عباس و ناصرالدین شاه، سیاست های راه سازی آن ها در این منطقه، و مشکلات فنی و اقتصادی شان در این کار روش/ رویکرد پژوهش: داده ها از منابع کتابخانه ای به دست آمده است. اسناد مربوط به راه سازی دولت قاجار در شمال ایران، شامل قرارداد واگذاری تعمیر و نگهداری راه لاریجان به سیف الملک، بررسی شده است. از این اسناد در کنار منابع تاریخی دوره صفوی برای تحلیل استفاده شده است یافته ها و نتیجه گیری: شاه عباس اول راهی منحصربه فرد در منطقه مازندران ایجاد کرد که نتیجه آن، افزایش قدرت اقتصادی شمال ایران بود. در زمان ناصرالدین شاه نیز تلاش های زیادی برای راه سازی در مازندران شد؛ ولی به دلیل مشکلاتی همچون ناآگاهی از راه سازی مدرن، نبود متخصص راه سازی، ترس از آسان شدن نفوذ روسیه در شمال ایران، فساد اداری و دیوانی، این طرح هابه نتیجه مطلوب نرسید.
۴۴۵۴.

تحلیل عکس های اجتماعی بر اساس تاریخ اجتماعیِ بو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: عکس های اجتماعی تاریخ فرهنگی بو تاریخ اجتماعی حواس کار خاطره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۸ تعداد دانلود : ۴۶۷
عکس ها بر مبنای نظام سنتی طبقه بندی حواس انسانی ، متعلقِ قوه باصره و صرفاً سندی دیداری انگاشته شده اند اما در فرایند فهم و تفسیر عکس، آنچه در عکس روایت می شود، با رویت ممکن نیست و قوای دیگر حسّ انسانی نیز در تحلیل متن آن دخالت دارد. در تاریخ اجتماعی حواس نیز، جایگاه حواس انسانی چون بویایی، لامسه، شنوایی و چشایی در مواجهه و تحلیل متن تاریخی مورد مطالعه و تحقیق مورخان قرار دارد و ازاین رو در بحث حاضر، عکس به مثابه سند تاریخی، محل تداخل آن چه "دیده می شود" با حواسی خواهد بود که فهم پذیر اما نادیدنی اند. بویایی از مهم ترین این حواس است و در مفهومی که در حوزه نقد عکس از آن باعنوان " کار خاطره " نام می بریم و نیز در ساخت و تداعی معنا به ویژه در حوزه عکس های اجتماعی که با مقوله زیست روزمره ی انسانی پیوند تنگاتنگی دارد، حاضراست. بنابراین، بر اساس تاریخ اجتماعی حواس، به پیگیریِ کار خاطره در عکس هایی می پردازیم که به مثابه سندی از تاریخ بویایی در متنِ اجتماعی است. در این مقاله نشان داده شده است که چگونه می توان در تحلیل عکس، به جز قوه ی دید، از قوای دیگر حسیّ بهره جُست؟ و اهمیت تحلیل های مبتنی بر احساسات انسانی در تفسیر عکس های اجتماعی چیست؟ براساس پرسش های ذکرشده، می توان فرض کرد عکس های اجتماعی، به سبب پیوندی ذاتی که با گذشته تاریخی و روایتگری دارند، می توانند ارتباطی تنگاتنگ با ادراکاتی از گذشته داشته باشند که به واسطه قوه بویایی قابل فهمیدن اند، احساساتی چون نوستالژیا و بازیابیِ عمیق خاطرات؛ قوه بویایی به واسطه ی ارتباط تنگاتنگش با بازآوردن احساس و خاطرات نوستالژیک، همواره به نوعی آشناپنداری پیشینی دلالت دارد. در متن حاضر ارتباط عمیق سطح عکس(آن چه که از زمانِ گذشته نمایش می دهد) و بویایی در این حوزه شناختی مورد تحلیل واقع می شود. در واقع سازوکار قوه ی بویایی، به واسطه ارتباط مستقیمی که با نوستالژیا و بازیابیِ خاطرات در گذشته دارد، پیوندی تنگاتنگ با تفسیر عکس های اجتماعی خواهدیافت.
۴۴۵۵.

واکاوی تعاریف «تاریخ سیاسی»؛ ارائه چارچوبی مفهومی و نظری درباره پژوهش تاریخ سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 87-108

کلیدواژه‌ها: تاریخ سیاسی امر سیاسی روش پژوهش در تاریخ سیاسی چارچوب مفهومی و نظری تاریخ سیاسی تاریخ سیاسی جدید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۷ تعداد دانلود : ۵۱۴
در تعریف «تاریخ سیاسی»، خلاء ها و نواقصی وجود دارد که به نظر می آید مسئله آن به ضعف و کم کاری در چارچوب دهی مفهومی و نظری بر گردد؛ در اغلب نوشته ها وکتا ب های مرتبط با تاریخ سیاسی، بیشترین تمرکز بر رفتار حاکمان و پادشاهان، بدون ارائه تعریف «قدرت و امر سیاسی» بوده که بیشترین سهم را در بازشناسی تاریخ سیاسی دارد.با توجه به خلاء در این حوزه، توصیف و تبیین مباحث نظری و ارائه موضوعات محوری از، یک اقدام مهم برای چارچوب دهی مفهومی و نظری در پژوهش تاریخ سیاسی است. روش تحقیق مقاله، بررسی و تحلیل مضامین تعاریف تاریخ سیاسی در بین تعاریف است. یافته های تحقیق حکایت از این دارد که در حوزه «تاریخ سیاسی»، ساخته شدن موضوعات محوری و فهم معنای آنها، از یک طرف تابع زمان و مکان است که در این رابطه، شناخت «امر سیاسی» مهم می شود و از طرف دیگر تمرکز روی موضوعات مرتبط با قدرت سیاسی است.
۴۴۵۶.

تصویری از خلقیات اجتماعی ایرانیان در بستر عزاداری های دینی براساس گزارش سفرنامه های خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۲ 29-52

کلیدواژه‌ها: تاریخ اجتماعی شیعه خلقیات ایرانیان منش ملی سفرنامه عزاداری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۲ تعداد دانلود : ۶۶۵
بسیاری از مکتوبات حوزه خلقیات ایرانیان با تأکید بر تلازم میان ساختار استبدادی و ویژگی های خلقی جامعه ایرانی، معتقد است حاکمیت های استبدادی در طول تاریخ این سرزمین، موجبات حاکمیت ارزش های خودمدار و عدم شکل گیری ویژگی های مقوم توسعه از قبیل مسئولیت پذیری، مشارکت و روحیه جمعی و دیگرخواهی را سبب شده است. آیا ریشه بسیاری از مشکلات امروز را باید در ریشه های تاریخی و خلقیات ایرانیان در گذشته جست؟ پاسخ به این سؤالات جز با رجوع به تاریخ و منابع مردم شناسی به دست نمی آید. این مقاله با رویکردی تاریخی و مردم شناختی و روش اسنادی یکی از عمومی ترین و فراگیرترین عناصر فرهنگی و هویتی جامعه ایرانی یعنی آیین عزاداری از نگاه سفرنامه نویسان را در مرکز توجه قرار داده است. بر پایه یافته های تحقیق به نظر می رسد به کارکرد نظریه های یادشده که حاکی از تلازم میان استبداد حاکمان و اخلاق ملت ها هست باید به دیده تردید نگریست.
۴۴۵۸.

ارتباطات فرهنگی، تاریخی و هنری ایران و هند در هزاره نخست پیش از میلاد

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۴ بهار ۱۳۹۷ شماره ۸ 6 - 26

کلیدواژه‌ها: ایران باستان هند باستان هخامنشیان مائوریان هنر ایران ارتباطات فرهنگی ایران و هند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۲۱۴
سرزمین باستانی هندوستان با تنوع گسترده جغرافیایی و گوناگونی بی نظیر اقوام خود، مهد پرورش یکی از باستانی ترین تمدن های جهانی بوده است. این تمدن باستانی دارای ارتباطات و پیوستگی های بسیار پررنگی با فرهنگ و تاریخ ایران زمین است و بدون تردید مطالعه فرهنگی و تاریخی هر یک از این دو واحد جغرافیایی و فرهنگی به ظاهر جدا از هم بدون در نظر گرفتن شرایط دیگری، کامل نخواهد بود. الگوهای به کار رفته در ساخت تالارهای ستون دار در هندوستان در دوره مائوریان کاملاً تحت تأثیر فرهنگ و هنر ایران هخامنشی است و سنت های کتیبه نگاری بر صخره ها و ستون ها در این سرزمین نیز روشی است که هندیان از ایرانی ها اقتباس کرده اند. در گزارش های مورخین یونانی از قبیل هرودوت و گزنفون بارها به اتحاد و یکپارچگی دو ملت اشاره شده است و در طول تاریخ به کرّات شاهد پناه بردن شاهزادگان و پادشاهان دو کشور به یکدیگر و تقاضای یاری برای مبارزه با دشمنی بیگانه به چشم میخورد. تکرار نام هند در کتیبه های باقی مانده از روزگار هخامنشی و نیز حضور سنگ نگاره هیئت آورندگان هدیه از سوی هند در تخت جمشید، سندی انکارناپذیر بر این حقیقت تاریخی است. در روزگاران پسین نیز در عصر اشکانی و ساسانی، شاهد تصرف نواحی شمال هند توسط ایرانهستیم و وجود سکه هایی با خط پهلوی در این سرزمین حکایت از حکمرانی شاهزادگان ساسانی در سرزمین کوشانا در شمال هند دارد. این موضوع در حالی است که در کنار این ارتباطات سیاسی، نظامی همواره در طول تاریخ دو کشور، شاهد ارتباطات پررنگ فرهنگی دو ملت نیز در جنبه های گوناگون هنری، علمی و مذهبی هستیم.
۴۴۵۹.

تاریخ نگری و تاریخ نگاری ابوعلی مسکویه

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: ابوعلی مسکویه تجارب الامم تاریخ نگری تاریخ نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۵ تعداد دانلود : ۵۷۰
تاریخ نویسی ایرانیان از زمان کهن تا سالهای حکومت قاجارها، به جز استثناهای نادر، روایت اغراق-گونه، غیر انتقادی و غیر تحلیلی و تعلیلی سرگذشت پادشاهان و سیاست و جنگهای آنها برای جهانگیری و جهانداری بوده است. ابوعلی مسکویه، فیلسوف و مورخ دوره حکومت آل بویه، از معدود مورخانی است که ضمن انتقاد از چنین شیوه ای، استفاده از خرد در سنجش حوادث تاریخی و بررسی انتقادی و تعلیلی آنها را مدنظر قرار داده و خواسته است اثر متفاوتی بیافریند. بررسی میزان موفقیت مسکویه در خلق اثر مورد نظر خویش که در آن فاصله میان بینش تاریخی و روش تاریخ نویسی وی به حداقل رسیده باشد، موضوعی است که در این تحقیق مورد پژوهش قرار می-گیرد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد، اگر چه مسکویه در تألیف مهمترین اثر تاریخی خود- تجارب الامم-، با پرداختن به علل وقوع حوادث، تجزیه و تحلیل آنها بر اساس عقل و منطق و پرهیز از اغراق و چاپلوسی، اثر متفاوتی را آفریده است ولی در بها دادن به حوادث سیاسی و نظامی و عدم توجه به اجتماع، اقتصاد و فرهنگ، به همان راه پیشینیان رفته و نتوانسته است فاصله بین دیدگاه هایش در مقدمه و عملش در تاریخ نویسی را کاملاً از بین ببرد.
۴۴۶۰.

بررسی اندیشه های حکمروایی در حکومت آل بویه بر اساس نام گذاری فرزندان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 25-51

کلیدواژه‌ها: آل بویه فرهنگ ایرانی- اسلامی نام گذاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۸۸۳
دوره ی آل بویه در بازتعریف سنت های حکمروایی در تاریخ ایران دوره ی اسلامی، نقشی مهم دارد؛ این امر را پژوهشگران از وجوه مختلف بررسی کرده اند. پژوهش حاضر معطوف به بررسی در حوزه ی فرهنگی و متکی بر شناسایی ارتباط اندیشه های حکمروایی این خاندان با دیگر رفتار های فرهنگی آنان است. قلمرو فرهنگی مورد مطالعه نیز نام گذاری فرزندانشان است. این بررسی با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و کمّی انجام شده است. دستاورد تحقیق نشان داد که نام گذاری فرزندان این خاندان، تابعی از اندیشه های فرهنگی - سیاسی و حکمروایی آنان است. این اندیشه متکی بر تعمیق پیوند فرهنگی میان سنت های ایرانی و فرهنگ اسلامی و نیز با تکیه بر علایق شیعی بود که در نام گذاری آنان نیز قابل مشاهده است. رفتار آل بویه در نام گذاری فرزندانشان بر چهار رکن «فرهنگ ایرانی»، «فرهنگ اسلامی»، «علایق شیعی» و نیز «توجه به پاسداشت پیشینه ی خاندانی» استوار بود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان