درخت حوزه‌های تخصصی

ازآنجا که حوادث و رخدادها در بستر مناسبات اجتماعی شکل می گیرند؛ شناخت گونه های مختلف رفتاری، در چگونگی پیدایش، روند و سرانجام حوادث و رخدادها، تاثیر بسزایی دارد. شهر کوفه با توجه به ویژگی خاص و نوع رفتار بزرگان آن با حاکمیت مرکزی، وجود گونه های مختلف رفتاری در دعوت از حسین بن علی(ع)، بیعت با نماینده وی و حادثه کربلا، می تواند نمونه مناسبی برای بررسی با دیدگاه های جامعه شناختی باشد. بررسی این موضوع با رویکرد جامعه شناختی، مسئله را به سمت استفاده از شاخص های نظریه دوسوگرایی مرتون، قدرت و اقتدار گرث و میلز و سایر آرای جامعه شناختی هدایت کرده است. براین اساس، گونه های رفتاری چون؛ انقلابیون عدالت خواه، انقلابیون نیمه راه، سنتی نیمه راه و سنتی، در کوفه شناسایی شده اند. در این مقطع زمانی، نظام اجتماعی برگرفته از ساختار قبیله ای و نوع مناسبات سیاسی آن با حاکمیت مرکزی، از عوامل مؤثر پیدایش گونه های رفتاری فوق، در قیام حسین بن علی(ع) بوده است.

مسیحیان بعد از ظهور اسلام، طبق آیه 29 سوره توبه میتوانستند بر دین خود باقی مانده و با پرداخت جزیه به عنوان اهل ذمه در کنار مسلمانان به زندگی خود ادامه دهند. دستیابی به سیره نظری و عملی پیامبر(ص) و خلفای بعد از ایشان بدون بررسی و نقد دیدگاه های مورخان که در ارتباط با اهل ذمه، بخصوص مسیحیان ذمی، مطلب نگاشته اند، خالی از آثار مطلوب خواهد بود. از سوی دیگر، به نظر میرسد بعد از گسترش فتوحات در مناطق مسیحینشین و درپی آن افزایش تعداد ذمیان در جامعه اسلامی، مباحث حقوقی مربوط به ذمیان به شکل جدیتر مطرح شد. در این مقاله، بازتاب حیات مسیحیان ذمی در منابع اسلامی، همچون تاریخ های عمومی، محلی، سیره و مغازی، منابع فقهی، کتاب های فتوح و خراج، ادبی و آداب الملوکها و سرانجام منابع جغرافیایی به طور جداگانه بررسی و مطالعه میشود. بر اساس مطالعات انجام شده در این مقاله، گزارش های متفاوت و متناقضی از حیات دینی ـ اجتماعی و اقتصادی مسیحیان ذمی در منابع تاریخی و فقهی ثبت شده است.

بحران سالار، به مثابه یکی از مهم ترین بحران های سیاسی- اجتماعی دوره ی قاجار، از جهات گوناگون شایان تأمّل است. این نوشتار به روش تاریخی و با تأکید بر نگاه جامعه شناسانه به تاریخ، این موضوع را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و تلاش کرده است به این پرسش پاسخ دهد که، کارکرد دولت مردان ایلی و سیاسی کُرد در چارچوب استراتژی دولت مرکزی در مدیریت بحران سالار، بر پایه ی چه مؤلفه هایی تحلیل پذیر است. از مهم ترین یافته های این تحقیق آن است که اولاً جهت گیری حرکت و کارکرد دولت مردان ایلی - خاندانی و سیاسی کُرد در بحران سالار در خراسان، در مسیر حفظ تمامیت ارضی و تثبیت موقعیت دولت مرکزی بوده؛ و ثانیاً، استفاده ی حداکثری و نگاه موسّع دولت مرکزی در به کارگیری ظرفیت های انسانی و مدیریتی بخش های گوناگون جامعه، از جمله دولت مردان ایلی- خاندانی و سیاسی کُرد، نقش اساسی در مدیریت بحران سالار در خراسان داشته است.

حضور هیئت های تبلیغی- تبشیری اروپایی در ایران، از جمله مباحث مورد توجه در تاریخ صفویه است، و کارملیت ها از مهم ترین این هیئت ها بوده اند.کارملیت-ها به عنوان یکی از هیئت های تبلیغی کاتولیک و فرستادگان پاپ، از دوره ی حکومت شاه عباس اول، به منظور برقراری اتحاد میان ایران و دول مسیحی اروپا در برابر عثمانی، و نیز ترویج مذهب کاتولیک، به ایران آمدند و برای تحقق این اهداف به فعالیت های مختلفی پرداختند و تا انقراض صفویان همواره مورد حمایت شاهان آن سلسله بودند. هم از این رو بود که آنان توانستند تا پایان عصر صفوی و حتّی بعد از آن، در ایران حضوری فعّال و مستمر داشته باشند. حضور و فعالیت های کارملیت ها در ایران عصر صفوی در زمینه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی پی آمدهایی به دنبال داشت، که بیش تر این پی آمدها در راستای تحقق اهداف پاپ و برخی دول اروپایی بود. این پژوهش در پی آن است که پس از ارائه ی معرفی کوتاهی از کارملیت ها و چگونگی حضور آنان در ایران عصر صفوی، پی آمدهای مذهبی حضور آنان را در آن دوره بررسی و واکاوی نماید.

e major function of an ideology is to provide the people of a society with a homogeneous identity and accordingly contribute to the legitimacy of a government. Aiming to solve its legitimacy crisis, the Pahlavi Government tried to develop a speci-c ideology, and to present a new identity to Iran’s society based on that ideology during 1960’s and 1970’s. is need arose because of the economic and social modernization policy which Pahlavi’s Government adopted during this period in order to keep pace with global developments. e main question of the present research is: which key elements and foundations formed this ideology adopted by Mohammad Reza Shah's Government, and to what extent did the fundamental functions of this ideological system help in recreating the legitimacy of the Pahlavi Government? is research studies this subject through historical and descriptive-analytic methods of investigation. is study concludes that according to the records, the Pahlavi Government used some elements such as the White Revolution, Imperial Nationalism, secularism, pseudo-nativism, pseudo-religiousness and pseudo-pro-democracy to create this ideology during 1960's and 70’s. e ideology was not a practical success in supporting the legitimacy of the Pahlavi Government and solving its legitimacy crisis, since it did not meet the real requirements of society and was not in compliance with global developments. It also lacked internal consistency and appropriateness in its miscellaneous and incompatible elements. e Pahlavi Government was emphasizing nationalism a er the nationalism era had ended

مجمع الجزایر مالایا (جزایر بین هند وچین و استرالیا) به علت موقعیت خاص جغرافیایی، در طول تاریخ مورد توجه و مطمح نظر اقوام مختلف قرار گرفته است. در آستانه ی ورود اسلام، در این منطقه و به ویژه در جاوه و سوماترا، فرهنگ و تمدن هندی رواج یافته بود. گرچه ایرانیان و عرب ها نیز از دیرباز با این جزایر مراودات تجاری و بازرگانی داشتند، اما پس از طلوع اسلام و گسترش آن، بازرگانان مسلمان، هم به جهت موقعیت و اهمیت ترانزیتی این مجمع الجزایر که بر سر راه چین و شرق آسیا قرار داشت و هم به علت وفور ادویه در جاوه، سوماترا و جزایر ملوک به این مناطق روی آوردند. تجار ایرانی، عرب و هندی هم چون مبلغان دین اسلام به ایفای نقش پرداختند. در این مقاله نگارنده در پی آن است که نقش این تجار در نشر، ترویج و تعمیق اسلام و باورهای آن و ساز و کار گسترش اسلام، زمینه ها، علل و عوامل گروش بومیان این جزایر و موانع آنان از این حیث را مورد بررسی قرار دهد.

مورخین محلی به دلیل محدودیت حیطه جغرافیایی حوزه تحقیقات خود، فرصت بیشتری دارند که در جزئیات دقیق شده، با بررسی همه جانبه آن، تصویری شفاف تر از موضوع پژوهش خویش به دست دهند. از سوی دیگر زیستن در محیط جغرافیایی تحقیق، به آنها این امکان را می دهد که بتوانند بر روی هر پدیده ای که توجه آنها را جلب می نماید، به دقت نظرافکنده، به ثبت و ضبط آن اقدام کنند. بدین سبب خاطر عرصه تاریخ محلی میدان تاخت و تاز ذهن و چشم برای شکار موضوعات گوناگون است. گاه این تنوع موضوعات است که به شکار مورخ محلی می پردازد. موضوعاتی که بعد از دهه ها و سده ها، یادگارهای سودمند و کم و بیش عینی را از دیروز در اختیار دیگران قرار می دهد. از جنبه های گوناگون و متنوع حیات اجتماعی، از رفت و آمد حکام و وزیران و مستوفیان محلی گرفته تا ساخت کوچه پس کوچه های شهر و روستا و آنچه در آن است. مقاله حاضر با مراجعه به منابع تاریخ محلی قاجار، که بطور عمده می توان گفت یکی از اعصار شکوفایی این نوع تاریخ نگاری در قالب سنت پیش مدرن است، می کوشد تا موضوعات متنوع در این کتاب ها را استخراج و در طبقات مشخص برای تحقیقات بیشتر دسته بندی نماید. در واقع پیش فرض این مقاله این است که: دوره قاجار به عنوان آخرین مرحله رشد سنت تاریخ نگاری محلی و «دوره گذار»، نمای بسیار رنگارنگی از موضوعات این عرصه را نمایش می دهد.