درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۲۲۱ تا ۱٬۲۴۰ مورد از کل ۲۸٬۳۰۵ مورد.
۱۲۲۱.

بررسی تطبیقی محورهای تمایز نظام آموزشی شیعیان امامیه با عامه در عصر حضور اهل بیت علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۲ 7 - 34

کلیدواژه‌ها: تمایزات نظام آموزشی امامیه نظام آموزشی اهل تسنن عصر حضور امامان منابع تولید علم روش های آموزشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۴۸
به دلیل تعامل علمی شیعه و عامه از یکدیگر یا داشتن مساجد مشترک برای تدریس، ممکن است تصور گردد که بین این دو مذهب هیچ گونه تفکیکی در فرآیند تعلیم و تربیت یا ساحت مبانی، محتوا (آموزه ها)، منابع تولید علم و روش های آموزشی وجود ندارد و اسم آن را باید نظام آموزشی اسلام یا مسلمانان بدانیم. بر پایه اهمیت مسئله و سیر تاریخی تحولات هر کدام از حوزه های علمی آنان، در بررسی تاریخی نظام آموزشی و فرآیند آن، این سؤال مطرح می گردد که آیا این دو مذهب و مکتب دارای نظام مستقلی هستند؟ در فرض جدایی، محورهای تشخیص تمایز آن دو کدامند؟ در بررسی تاریخی به صورت تطبیقی فرایند فعالیت های علمی و آموزشی دو مذهب امامیه و اهل تسنن این نتیجه حاصل گردید که این دو دارای نظام مستقلی بوده و مهمترین مؤلفه های تمایز این دو نظام در مبانی، منابع تولید علم و محتوای آموزشی، آموزه ها و روش های آموزشی است. روش پژوهش مبتنی بر تطبیق مؤلفه های نظام آموزشی فریقین بود و نتیجه بررسی تطبیقی دو دیدگاه آن گردید، که امور ذکر شده به عنوان مؤلفه ها یا نشان گرهای اصلی تشخیص تمایز نظام ها از همدیگر است.
۱۲۲۲.

حفاظت و مرمت یک جلد لاکی قاجاری؛ گزارشی از فرآیند اجرا

نویسنده:
منبع: دانش حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی سال ۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 66 - 73

کلیدواژه‌ها: جلد لاکی آثار لاکی حفاظت و مرمت روغن کمان پاپیه ماشه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۶۰
نقاشی های لاکی علاوه بر ارزش تاریخی ارزش زیبایی شناختی نیز دارند و بسته به فرهنگ جامعه نقوش و مواد آن می تواند متغیر باشد؛ از این رو بررسی این نوع آثار می تواند اطلاعات مفیدی درباره شناخت فرهنگ، اقتصاد، فناوری و مواد بومی اقوام مختلف در اختیار مخاطبین قرار دهد. نقاشی های لاکی ارزشمند و نیازمند اقدامات حفاظتی هستند و بر این اساس هدف از این گزارش ارائه فرآیند حفاظتی صورت گرفته بر روی یک جلد لاکی (روغنی)، مربوط به دوره قاجار است که بررسی اولیه گویای نیاز به استحکام بخشی جدا کردن چرم ناحیه عطف جلد پاکسازی و تمیز کاری چرکی و آلودگی سطحی وصالی بازسازی گوشه های جلد بوم سازی بسترسازی موزون سازی رنگی و در نهایت پوشش دهی نهایی است. بدین منظور از پلکستول ۵ درصد جهت استحکام بخشی از ترکیب خمیر کاغذ تیشو به همراه ژلاتین و افزودن پودر مل به عنوان بتونه جهت بازسازی گوشه های جلد ترکیب چسب HV360 آب مقطر و پودر مل جهت بوم سازی بسترسازی از رنگ اکریلیک جهت موزون سازی رنگی استفاده شد و در نهایت جهت حفاظت نهایی از اثر کل سطح کار با یک لایه پلی وینیل بوتیرال ۳ درصد پوشش دهی شد. این کار جهت استحکام بخشی بیشتر لایه های رنگ نیز انجام گرفت.
۱۲۲۳.

Review: a Look at the Evolution of Women's Clothing During the Qajar Era as a Visual Language(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: Journal of Archaeology and Archaeometry, Volume ۱, Issue ۴, March ۲۰۲۳ 31 - 45

کلیدواژه‌ها: Clothing Women Qajar Period language signs Linguistics semiotics

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۴۲۵
The final goal of this research is to investigate the design of Qajar women's clothing in different periods. In the first step, the question arises whether the cover can be a language. Then this research seeks an answer to the question of what messages in the form of language mean. Therefore, in the current research, the above issue has been analyzed by a case study of Qajar women's clothing and using a descriptive-analytical qualitative research method. Findings: This study shows that the clothing of Qajar women can be considered a single language of signs. In deciphering this language, concepts such as women's attention to religious foundations, gender inequality, and patriarchal view in society, the value of wearing Iran's old traditions, as well as the desire to move towards westernization and fashionism of Europeans can be inferred. The results of this research show the importance of the role, color, code, sign, symbol, and finally language in the field of women's clothing in the Qajar period.  
۱۲۲۴.

منطبق سازی تاریخ گذاری های مطلق (14C) و نسبی گورستان عصر آهن مسجد کبود تبریز براساس روش طیف سنج جرمی شتاب دهنده (AMS)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۷)

کلیدواژه‌ها: گورستان عصر آهن مسجد کبود تبریز حوضه ی دریاچه ارومیه طیف سنج جرمی شتاب دهنده تاریخگذاری مطلق تاریخگذاری نسبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۲۸۲
گورستان عصر آهن مسجد کبود تبریز به عنوان یکی از مهم ترین محوطه های مرتبط با دوران آهن در نواحی شرقی دریاچه ی ارومیه شناخته می شود. تا کنون در این محوطه 5 فصل کاوش باستان شناختی صورت گرفته و بر اساس یافته های سفالی به دست آمده، تاریخ گذاری نسبی آن برابر با 1200-800 پ.م پیشنهاد شده است. در این پژوهش با استفاده از روش طیف سنج جرمی شتاب دهنده (AMS)، نمونه های برداشت شده از بقایای انسانی گورستان، مورد تاریخ گذاری مطلق قرار گرفته و نتایج تاریخ گذاری مطلق با تاریخ گذاری نسبی مورد سنجش و مقایسه قرار گرفته است. جهت انجام این آزمایش، 4 عدد قطعه استخوان و 1 نمونه دندان از میان بقایای انسانی در دسترس، برداشت شده و هر 5 نمونه در آزمایشگاه رادیو کربن پوزنان لهستان مورد آزمایش قرار گرفته اند. نتایج حاصل از این پژوهش، ضمن تائید تاریخ گذاری نسبی پیشنهادشده بیانگر این نکته است که این محوطه طبق تاریخ گذاری مرسوم عصر آهن به دوران عصر آهن 1 و 2 تعلق دارد؛ همچنین بر اساس مطابقت داده های فلزِ آهن در گورستان عصر آهن مسجد کبود با تاریخ گذاری مطلق انجام شده و الگوی متداول استفاده از فلز آهن در سایر نواحی حوضه ی دریاچه ارومیه به نظر می رسد که نواحی شرقی دریاچه، در دورانی پس از عصر آهن 2 به صورت گسترده از متالوژی آهن استفاده کرده اند. این پژوهش از این منظر می تواند مورد اهمیت باشد که تاریخ گذاری مطلق گورستان عصر آهن مسجد کبود تبریز به عنوان یک محوطه شاخصِ عصر آهن در شرق دریاچه ارومیه، کمک شایانی در تاریخ گذاری سایر محوطه های هم دوره در شمال غرب ایران و مخصوصاً حوضه دریاچه ارومیه خواهد کرد.
۱۲۲۵.

در جست وجوی هگمتانه: ملاحظاتی انتقادی بر تاریخ شناسی مادها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایران باستان دوره ۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵ 3 - 17

کلیدواژه‌ها: شهر هگمتانه سرزمین مادها باستان شناسی مادها دوران نوآشوری امپراتوری هخامنشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۱۸۱
با آنکه مادها در جهان باستان مردمانی پرکنش و درگیر در فعالیت های نظامی و تجاری و تولیدی بودند، امپراتوری آشور را به یاری نوبابلی ها برانداختند، از درآویختن با همسایگانشان پروایی نداشتند و نیروی شمشیر و غنای حکمت ایرانیان باستان را در آناتولی به رخ جهان یونانی کشیده بودند، اما دوران آنان یکی از کم شناخته ترین دوره های تاریخ ایران باستان است. کمبود یافته های باستان شناختی، ناسازگاری روایت های کلاسیک یونانی با اسناد هم زمان میان رودانی و در دست نبودن مجموعه اسناد بومی از مادها ابهامات بسیاری را در شناخت این مردمان و این دوران پدید آورده است. اگرچه در دو سده اخیر ملاحظات و تأملاتی درباره هویت و تاریخ مادها صورت گرفته است، تاریخ شناسی مادها عموماً مبحثی حاشیه ای نزد پژوهشگران بوده و ابهامات بسیاری همچنان بی پاسخ مانده است. ازجمله مهم ترینِ این ابهامات، چندوچون پادشاهی مادها و نمودهای آن، مانند پایتخت و مرکز سیاسی است. در این جستار کوشش شده است که ابهامات مربوط به پایتخت مادها مطرح و رویکردهای موجود به این مسئله و پاسخ های ممکن، بررسی شود.
۱۲۲۶.

The Parthians: The Forgotten Empire(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایران باستان دوره ۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۷ 75 - 78
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۰
The Parthian Empire was a major Iranian political and cultural power in ancient times and reigned in Iran for almost 500 years. There have been many books or articles written on Parthians over the past years; however, in recent years, research on this empire has intensified. The Parthians: The Forgotten Empire by Uwe Ellerbrook, was published in 2021. In this book, Ellerbrook has investigated all aspects of the Parthian kingdom and goes beyond the political history of the Parthians to familiarize the readership with the archaeology, history, culture, religion, art, and society of the Parthians.
۱۲۲۷.

مطالعه ساختار معماری و تاریخ گذاری استودان گبرها (برج خاموشی ری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۶ 177 - 195

کلیدواژه‌ها: برج خاموشی ری سده های نخست اسلامی سده های متأخر اسلامی ساختار معماری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۸۶
یکی از شیوه های دفن مردگان در آئین زردشتی، خورشیدنگرشنی و قرار دادن مردگان در برج های خاموشی است. با استناد به متون کلاسیک و یافته های باستان شناسی، این سنت تدفینی در آئین زردشتی از آغاز دوره تاریخی تا به امروز گزارش شده است. تاکنون مطالعات معدودی راجع به برج خاموشی ری انجام گرفته است. این مطالعات اغلب به توصیف محوطه و ویژگی های معماری آن پرداخته است؛ لذا از ورای آن نمی توان از تحول ساختار معماری و تاریخ ساخت محوطه درکی جامع به دست آورد. این پژوهش از یک سو، تلاش می کند تحول ساختار معماری برج خاموشی ری از سده های نخست تا سده های متأخر اسلامی را ارزیابی کند؛ و از سویی دیگر، درپی دستیابی به شواهدی راجع به تاریخ نسبی ساخت محوطه است. بر این اساس، پژوهش حاضر تلاش می کند به دو پرسش پاسخ دهد؛ ۱) ساختار معماری برج خاموشی ری چگونه بوده است و چه تحولات معماری در آن صورت گرفته است؟ ۲) با استناد به منابع نوشتاری و مطالعات مقایسه ای، برج خاموشی ری در چه برهه زمانی ساخته شده است؟ در راستای پاسخ به پرسش های فوق، از رویکرد توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. مطالعات میدانی و کتابخانه ای به همراه بررسی مقایسه ای مهم ترین روش های گردآوری اطلاعات در پژوهش پیشِ رو است. این پژوهش نشان می دهد برج خاموشی ری مربوط به سده های نخست اسلامی است و تا سده های متأخر اسلامی نیز حیات داشته است؛ به علاوه، بررسی مقایسه ای ساختار معماری محوطه، ضمن تأیید تاریخ گذاری پیشنهادی، برج خاموشی ری را همراه با برج خاموشی کوهستان یزد و دخمه قدیمی کرمان در یک نسل مشخص از برج های خاموشی قرار می دهد. نسلی که ادامه نسل برج های خاموشی پیش از اسلام و نماینده برج های خاموشی سده های نخست اسلامی است.
۱۲۲۸.

فمینیسم و نظریه تحلیل جنسیت در تاریخ نگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۱ (پیاپی ۱۱۶) 35 - 55

کلیدواژه‌ها: جنسیت جان والاک اسکات تاریخ نگاری تاریخ نگری زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۰۵
تاریخ نگاری فمینیستی که در آغاز تحت تأثیر رویکردهای پوزیتویستی با موضوع زن به سراغ منابع تاریخی رفت در ادامه با تأسی از اندیشه های پساساختارگرایانه، جنسیت را سرلوحه مطالعات تاریخی خویش قرار داد که به دنبال گسترش موضوعات تاریخی و تاریخ نگاری فراتر از یک جنس خاص می گشت. مطالعات تاریخ بر محور جنسیت را نخستین بار مورخی فمینیستی تحت عنوان جان والاک اسکات در آمریکا آغاز کرد. او با ادغام تاریخ نگاری و فلسفه و با ارائه نظریه جنسیت به بحث درباره کاربرد نژادپرستانه ای از رهایی جنسی پرداخت و جنسیت را به عنوان ابزاری تحلیلی برای تاریخ نگاران پیشنهاد کرد. محققان و متفکران بسیاری این نظریه را به عنوان رویکردی برای فهم مطالعات تاریخی در حوزه زنان قرار دادند و گاه بدون توجه به بنیان های نظری این رویکرد، آن را به عنوان تنها نظریه پست مدرن در حوزه مطالعات تاریخ زنان به کار بستند؛ لذا مقاله با هدف بررسی مسئله جنسیت در تاریخ نگاری، ضمن معرفی اندیشه های والاک اسکات به بازتاب معرفت شناسی و تاریخ نگری ایشان خواهد پرداخت. در راستای این مقصود این مقاله توضیح می دهد که والاک اسکات در تاریخ نگری با چه گزاره هایی و با چه نوع نگاه معرفت شناسانه ای، جنسیت را جهت درک معنای تاریخ پیشنهاد می دهد؛ درواقع اسکات ضمن کاربست اندیشه پساساختارگرایانه در نقد زبان و انکار بدن طبیعی براساس معرفت شناسی فمینیست پست مدرن، نظریه تحلیل جنسیت را به عنوان روشی در مطالعات تاریخی و تاریخ نگاری ارائه کرده است.
۱۲۲۹.

فعالیت های سیاسی شاپور بختیار در سال های پس از انقلاب اسلامی ایران (با تکیه بر اسناد و مطبوعات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۰ 10 - 45

کلیدواژه‌ها: شاپور بختیار انقلاب اسلامی آمریکا خوزستان جنگ تحمیلی کودتای نوژه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۹۳
شاپور بختیار ازجمله چهره هایی بود که با وجود برخورداری از موقعیت های ممتاز در دوران پرفراز و نشیب حیات خویش، همچنان برخی از جنبه های زندگی خصوصی و عملکردش ناگفته و در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. نمونه آن را می توان در فعالیت ها و اقدامات وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی جستجو کرد. هدف مقاله حاضر توصیف و تبیین اقدامات او برای نابودی جمهوری اسلامی است. سوال اصلی مقاله آن است که شاپور بختیار بعد از خروج از ایران در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران چه اقداماتی انجام داد؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اقدامات بختیار طی چندین مرحله به وقوع پیوست. زمینه چینی برای هرج ومرج و آشوب در ایران به ویژه مناطق مرزی، تخریب لوله های نفت خوزستان، ایجاد رعب و وحشت در تهران از طریق انفجارهای متعدد، راه اندازی نشریات، مجلات و ایستگاه های رادیویی، پخش اعلامیه علیه جمهوری اسلامی، همکاری با مخالفین جمهوری اسلامی مانند رژیم بعث عراق و کُردهای مخالف از جمله نتایج این پژوهش است.
۱۲۳۰.

تقسیمات کشوری و جریان تمرکزگرایی و نوسازی در دوره رضاشاه 1320- 1304 ش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 215-242

کلیدواژه‌ها: تقسیمات کشوری نوسازی تمرکزگرایی رضاشاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۲۹۵
سیاست تمرکزگرایی و اجرای برنامه های نوسازی در دوره رضاشاه، در قالب برنامه های گوناگون و به صور مختلف در دستور کار قرار گرفت. در این دوره، اجرای برنامه ها و قوانینی چون نظام وظیفه اجباری، سجل احوال، کشف حجاب، تخته قاپو کردن عشایر، نظام قضایی جدید، ثبت اسناد و املاک، امور مالیاتی و... نیازمند سازماندهی تقسیمات کشوری در چارچوب مدرن بود. از این رو، رضا شاه برای اجرای اهداف خود، به ایجاد تحول در ساختار تقسیمات کشوری اقدام نمود. این پژوهش درصدد است به این سوال اصلی پاسخ دهد که روند تغییرات تقسیمات کشوری در دوره رضا شاه چگونه بوده و چه نسبتی با اهداف جریان نوسازی و تمرکزگرایی در این دوره داشت؟ روش تحقیق در این پژوهش، روش تاریخی با رویکرد توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر اسناد آرشیوی، نشریات ادواری و منابع مکتوب است. یافته های این پژوهش نشان داد که تغییرات در حوزه تقسیمات کشوری در این دوره، تمرکز سیاسی و نفوذ حکومت از استان ها تا روستاها را بسیار افزایش داد. به دنبال آن سیاست های نوگرایانه حکومت در حوزه های مختلف اقتصادی، اداری ، آموزشی و به خصوص تقویت و توسعه ارتش نوین شتاب بیشتری گرفت.
۱۲۳۱.

بررسی خانقاه های شهر کرج ابودلف براساس اسناد تاریخی و شواهد باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ ۲۱۷-۱۹۳

کلیدواژه‌ها: خانقاه زاویه کرج ابودلف آستانه شازند تصوف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۹ تعداد دانلود : ۳۶۳
شهر کرج ابودلف یکی از مهم ترین شهرهای دوران اسلامی است که در سده های اولیه این دوره شکل گرفت و در قرون میانی به شکوفایی رسید. شناخت از این شهر تا سه دهه گذشته صرفاً به اشارات متون تاریخی مربوط می شد. حال با انجام بررسی های میدانی باستان شناسی و مطالعه اسناد تاریخی می توان به شناخت بیشتری از موقعیت مکانی شهر یادشده و آثار و بقایای به جای مانده از آن دست یافت. یکی از مهم ترین آثار قابل مطالعه کرج ابودلف، خانقاه ها است. خانقاه ها به عنوان مراکزی برای آموزش مبانی دین و اصول طریقت، از قرن چهارم هجری قمری در بلاد اسلام شکل گرفته و به بسط تصوف پرداختند. در این میان، شهر کرج ابودلف دارای چند خانقاه بوده که هدف این نوشتار بررسی آن ها با بهره گیری از بررسی باستان شناسی و مداقه در اسناد و متون تاریخی است. پرسش های تحقیق عبارتنداز: 1. اسناد مکتوب و شواهد تاریخی، چه زمانی را برای شکل گیری و توسعه خانقاه ها در شهر کرج ابودلف پیشنهاد می کنند؟ 2. نقش اسناد و شواهد باستان شناسی مرتبط با خانقاه ها در انطباق مکان کرج با شهر آستانه چیست؟ 3. خانقاه های شهر کرج چه جایگاهی در ساختار فضایی شهر کرج داشته اند؟ روش پژوهش در این جستار، تاریخی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی است و شیوه گردآوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه ای است. تاکنون پژوهشی مستقل درباب خانقاه های شهر کرج صورت نگرفته است و براساس مطالعه اسناد موجود و بررسی های باستان شناسی، سوای از انطباق موقعیت شهر فعلی آستانه با شهر کرج ابودلف می توان بیان داشت که خانقاه های شهر کرج در سده های میانی دوران اسلامی به عنوان بخشی از ساختار فضایی شهر مذکور شکل گرفته و پیوند های کارکردی خود را پس از زوال کرج با بقایا یا دیگر آثار معماری شهر حفظ کرده اند.
۱۲۳۲.

بازخوانی اخبار تاریخی احمد بن حسن قطان استاد ناشناخته شیخ صدوق (ره) در ری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال ۱۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۴ 41 - 62

کلیدواژه‌ها: شیخ صدوق (ره) احمد بن حسن قطان امامیه قم ری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۴۹
احمد بن حسن قطان از اساتید ناشناخته شیخ صدوق(ره) در مدرسه ری است که تنها اخباری از وی در آثار صدوق آمده است. این پژوهش تلاش دارد با بازخوانی اخبار برجای مانده از او در آثار این محدث- مورخ امامیه و مقایسه آن با منابع دیگر، به این پرسش پاسخ دهد که چرا یک محدث امامیه سراغ گزارش های یک راوی از اصحاب حدیث در این شهر رفته است و چه نوع گزارش هایی را دریافت کرده است؟ یافته ها نشان می دهد شیخ صدوق از وی گزارش هایی را دریافت کرده است که با رویکرد تاریخی کلامی وی سازگار بوده و در کنار اخبار امامیه می توانست یاریگر باورهای این محدث امامیه باشد. اخبار وی شامل روایاتی مرتبط با کلام، اخلاق، برخی ذکرها و گزارش های تاریخی مثل روایات «اثنی عشر خلیفه» می شود که صدوق برای اثبات جانشینی دوازده امام به ویژه در اثبات امامت حضرت حجت(ع) بهره گرفت.
۱۲۳۳.

بررسی سیر تطور دیدگاه نقشه نگاران اروپایی نسبت به ایران در قرون وسطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۰ (پیاپی ۱۵۰) 135 - 169

کلیدواژه‌ها: نقشه نگاری پورتولان جغرافی نگاران سیاحان مارکوپولو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۸۲
تصورات جغرافی دانان و نقشه نگاران اروپایی نسبت به جهان اطراف خود، عموماً برگرفته از متون کلاسیک یونان و روم باستان و همچنین کتاب های عهدین و مفسران مسیحی بود و این امر موجب می شد تصورات عمده آنان نسبت به نقاط دوردست دنیا، مبتنی بر متون مذکور شکل بگیرد. نقشه های مپا ماندی و همچنین نقشه های پیرو سنت کلاسیک رومی که در قرون وسطی نیز دنبال می شد، جملگی مبتنی بر اطلاعات موجود در کتب عهدین و متون کلاسیک بودند. با آغاز قرن دوازدهم و سیزدهم میلادی و شکل گیری سفرهای متعدد اروپاییان به شرق اسلامی از جمله ایران، تصورات کلاسیک اروپا راه تجدد را در پیش گرفت و تا حد زیادی از قالب غیرحقیقی خود خارج شد و شکل واقعیت به خود گرفت. بنابراین طی یک بازه زمانی تصورات اروپاییان نسبت به شرق، به خصوص ایران دچار تحولات و تطوراتی شد که ناشی از عوامل مختلفی در هر بازه زمانی بود. در این میان، سفرهای متعدد اروپاییان تأثیر بسزایی در تغییر دیدگاه و همچنین اطلاعات نقشه نگاران داشت. بررسی سیر تطور دیدگاه اروپاییان طی قرن ها نسبت به ایران و ایرانیان با توجه به نقشه های قرون وسطایی، مسئله ای است که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. بر همین اساس، بررسی این موضوع که نقشه های قرون وسطایی -که ارائه دهنده تصورات غالب به جامعه اروپای قرون وسطی بوده اند- چه دیدگاه و تصوراتی از ایران طی بازه های زمانی مختلف ارائه می داده اند، مسئله ای مهم و قابل توجه است که نگارنده این نوشتار درصدد است با رویکرد توصیفی-تحلیلی بیان کند که تا قبل از سفرهای جهانگردان اروپایی، تصور کلاسیک نسبت به ایران در نقشه های قرون وسطایی غالب بوده و در این میان سفرهای مارکوپولو تأثیر بسزایی در تغییر و تحول این دید داشته است.
۱۲۳۴.

گزارش عملیات حفاظت و مرمت نعلین کعبه موزه فرش ایران

نویسنده:
منبع: دانش حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی سال ۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۸) 84 - 91

کلیدواژه‌ها: نعلین کعبه حفاظت خوردگی آلیاژهای مس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۹۴
نعلین کعبه موزه فرش ایران یک جفت کفش فلز آلیاژ مس اثر استاد پرویز تناولی در فضای روباز است. این اثر به عنوان جزیی از یادمان کعبه در سبک ساده گرایی مینیمالیسم در محوطه موزه فرش ایران ساخته شده است. اندازه نعلین در مقیاس واقعی خلق شده است. روی سطح نعلین به وسیله شیارهای ریز و ظریفی به منظور القای حس زیبایی شناسانه و جلوی بصری بافت دار شده است. همچنین یک پاتین هنری تیره رنگ بر روی سطح اثر توسط هنرمند ایجاد شده است داخل نعلین محل تجمع گرد و غبار خس و خاشاک فضای سبز محیط پیرامون بوده است. علاوه بر این طی سالیان متمادی و ارتباط با زمین تحت تاثیر شرایط جوی مانند بارندگی های سالیانه اختلاف دمای در فصل مختلف سال و آلاینده های محیط شهری همچون بارانهای اسیدی قرار گرفته است. سطح نعلین با محصولات خوردگی سبز رنگ و رسوبات کربناتی شکل مخدوش شده است. همچنین در رسوبات سبز رنگ یون کلر به عنوان عامل بیماری برنز به حضور نانتوکیت و هیدروکسی کلریدهای مس همچون آتا کامیت پارا تا کامیت کلینو آتاکامیت و بوتالاکیت با خوردگی فعال آلیاژهای مس مرتبط می باشد. هدف از این عملیات حفظ پایداری و جلوگیری از قرارگیری بیشتر در برابر عوامل آسیب رسان محیط شهری تعریف شده است. به منظور ارزیابی و مستندنگاری وضعیت موجود اثر عکس برداری دیجیتال در مقیاس ماکروسکوپی و میکروسکوپی صورت گرفته است. به منظور پاکسازی و حذف رسوبات سطحی از روش های مکانیکی توسط اسکالپ و دستگاه التراسونیک بهره گرفته شده و از روش ضمادگذاری برای حذف رسوبات حجیم از محلول نمک راشل و اسید کلریدریک ۲ به صورت موضعی کنترل شده و محدود استفاده شد. به منظور ایجاد بازدارندگی سطح از محلول ۳ BTA و به عنوان پوشش دهنده سطحی اثر از محلول اپوکسی پلی آمید استفاده شده است.
۱۲۳۵.

تحلیل راهبردهای عمرانی حکام قاجار در حدفاصل سال های 1210 تا 1264ه .ق.، ازمنظر شواهد معماری و منابع مکتوب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲۵ ۳۱۶-۲۸۳

کلیدواژه‌ها: ایران عصر قاجار معماری شهرسازی راهبردهای عمرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۲۷۰
با وجود اهمیت تحولات تاریخی و اجتماعی روی داده در نیمه نخست عصر قاجار، کمتر پژوهش مستقلی درخصوص سیاست های عمرانی و تاریخ معماری این دوره (1210 تا 1264 ه .ق.) به انجام رسیده است. پژوهش حاضر بر آن است تا با اتکا بر شواهد معماری و منابع مکتوب، عوامل مؤثر بر سیاست های حکام قاجار در امر توسعه و نوسازی در بازه زمانی نیمه نخست عصر قاجار را مشخص سازد. با توجه به عدم اشاره به جزئیات بسیاری از اقدامات عمرانی در منابع تاریخی مربوط به نیمه اول این دوره، این پژوهش بر این فرضیه استوار است که با بررسی نوع و کمّیت آثار معماری احداث شده در این دوره، می توان راهبردهای فرمانروایان این سلسله در انجام امور عمرانی و زیربنایی در قسمت های مختلف کشور را مورد تحلیل و بازسازی قرار داد. در نتیجه پژوهش مشخص می گردد که عواملی نظیر مشروعیت بخشی به دولت قاجار ازطریق جلب نظر و اخذ پشتیبانی علما و روحانیون، الزامات نظامی و دفاعی، رقابت ها و گرایش های عمرانی متفاوت شاهزادگان ارشد قاجار، قدرت گیری طبقه علما و تجار و هم چنین اعتقادات مذهبی شخصی حکام قاجار را می توان از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در این زمینه قلمداد کرد. درنهایت با توجه به شواهد معماری و فهرست ابنیه ساخته شده یا مرمت شده در این دوران، اهمیت و اولویت ساخت ابنیه حاکمیتی و نظامی در عصر «آقامحمدشاه قاجار» و بناهای با کارکرد مذهبی و تشریفاتی در سیاست های عمرانی عصر «فتحعلی شاه قاجار» در مقایسه با سایر عوامل مؤثر، کاملاً مشهود و بارز است؛ این در حالی است که تحولات سیاسی و اجتماعی رخ داده در عصر محمدشاه قاجار منجر به شکل گیری تغییر جهتی کلی در سیاست های حکمرانان عصر قاجار و توجه بیشتر به احداث بناهای عام المنفعه، تجاری و خدماتی گردید.
۱۲۳۶.

نماز میّت در شهرهای بزرگ ایران دوره ی اسلامی تا حمله ی مغول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 207-230

کلیدواژه‌ها: ایران اسلامی آیین های خاکسپاری نماز میّت مکان های برگزاری گورستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۹۲
در ایران دوره ی اسلامی و با تاثیر از شریعت اسلام، مردگان با آداب اسلامی به خاک سپرده می شدند. از جمله آداب خاکسپاری اموات، اقامه ی نماز میت بود. اقامه ی نماز توسط خلیفه، امیران و کارگزاران حکومتی، دانشمندان دینی، قضات و خویشاوندان میّت صورت می گرفت. جامع یا مصلای شهر، مساجد، میادین، گورستان ها و مدارس شهر و گاهی نیز اماکن حکومتی، مکان های برگزاری نماز میّت بودند. نویسندگان مقاله با بررسی تاریخ های محلی و کتاب های تراجم و طبقات، و با روش توصیفی- تحلیلی، در صدد پاسخ به این سوال ها هستند که 1- چه عواملی در کیفیت برگزاری آیین دینی– اجتماعی نماز میت و محل برگزاری آن اثرگذار و دخیل بود؟ 2- چه کسانی و با چه نیات و انگیزه هایی در نماز میت شرکت می کردند؟ بررسی ها نشان می دهد که عواملی مانند پیوندهای خانوادگی، جایگاه اجتماعی و شغلی افراد و میزان و چگونگی ارتباط متوفی با ساختار سیاسی حاکم، در کیفیت برگزاری نماز و انتخاب محل برگزاری نماز میت دخالت داشت. همچنین موقعیت شغلی و اجتماعی متوفی سبب می شد تا بزرگان شهر و مردمان بسیاری با نیت قدردانی از زحمات متوفی و نیز تعظیم شعائر دینی در نماز میت شرکت کنند.
۱۲۳۷.

تحولات تاریخی یهودیه اصفهان: گذار از عصر باستان به دوره ی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 97 - 108

کلیدواژه‌ها: یهودیه اصفهان اهل کتاب تاریخ محلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۷۵
«یهودیه» نامی است که به دلیل اسکان گروه هایی از یهودیان مهاجر یا تبعیدشده در برخی شهرهای تاریخی ایران، قبل و بعد از اسلام، به این شهرها یا قسمتی از آنها اطلاق شده است. این یهودیان به سبب پیوندهای مستحکم درونی و تلاش برای حفظ استقلال و جدایی از اقوام دیگر، هرگز در جوامع میزبان ادغام نشدند و به شکلی هم بسته در قسمتی جدا اما نزدیک از محل استقرار مردم بومی، اقامت گزیدند و به این ترتیب هسته ی اولیه ی یهودیه ها را شکل دادند. مهم ترین و نامدارترین آنها، یهودیه ی اصفهان بود. آنها قرن ها پیش از ورود اسلام، به این منطقه مهاجرت کردند و در کنار هسته ی اصلی اصفهان بعدی که در آن زمان به جی موسوم بود، یهودیه را بنیان گذاردند. در مقاله ی حاضر تلاش شده تا با روش توصیفی تحلیلی تحولات تاریخی یهودیه ی اصفهان و گذار آن از عصر باستان به دوره ی اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. بنا بر یافته های پژوهش، یهودیه ی اصفهان به رغم همه ی محدودیت های تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فقهی، پس از ورود اسلام به این منطقه، نه تنها اهمیت و اعتبار خود را از دست نداد، بلکه از سده ی چهارم به بعد به اوج توسعه و ترقی رسید.
۱۲۳۸.

مطالعه زمین باستان شناسی سفال های محوطه باستانی گبری مود (مود B)، سربیشه، خراسان جنوبی به منظور تعیین ماهیت مواد سازنده و منشأ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) ۱۴۳-۱۲۵

کلیدواژه‌ها: گبری مود منشأیابی سفال های ساده و بدون لعاب خراسان جنوبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۱۳
زمین باستان شناسی یکی از علوم میان رشته ای است که از روش ها و مفاهیم علوم زمین برای مسائل پژوهش های باستان شناسی استفاده می کند. تپه باستانی گبری مود یکی از محوطه های شاخص دوره اشکانی در خراسان جنوبی است که تاکنون مطالعات متعدد جهت تعیین حریم، کاوش، لایه نگاری، طبقه بندی و تحلیل گونه شناختی سفال های این محوطه صورت گرفته است. سفال-های محوطه گبری مود شامل انواع سفال های ساده و بدون لعاب، سفال های داغ دار و سفال های لوندو هستند که برخی از گونه-های آن (به ویژه انواع داغ دار و لوندو) از جمله سفال های محلی شاخص جنوب شرق ایران هستند. آیا بین نوع ترکیب مواد سازنده مورد استفاده در ساخت سفال های این منطقه و مناطق مجاور در دوره اشکانی ارتباطی وجود دارد؟ از آنجایی که جنبه وارداتی بودن این سفال ها از مناطق جنوب شرق ایران، مکران و سیستان مطرح شده است، منشأیابی آثار فوق بر اساس تحلیل ترکیب کانی شناسی (مطالعات پتروگرافی رسوبی) و نحوه ارتباط ترکیب آنها با موقعیت زمین شناختی منطقه مورد بررسی قرار گرفته است. در انجام این تحقیق، از روش های میدانی- آزمایشگاهی بهره گرفته شده و علاوه بر جمع آوری نمونه های سفالی ساده، از نمونه های رسوبی دیواره محوطه، پادگانه های آبرفتی مجاور محوطه و سنگ ریزه های پراکنده در سطح و اطراف محوطه نمونه برداری شده است. به منظور تعیین ویژگی های زمین شناسی مصنوعات سفالی و ماهیت مواد خام به کار رفته در ساخت آنها، مطالعه مقاطع نازک تهیه شده از آنها توسط میکروسکوپ پلاریزان صورت گرفته و ترکیب اجزاء سازنده با ترکیب واحدهای سنگی اطراف منطقه و نمونه های رسوبی جمع آوری شده که ناشی از هوازدگی و فرسایش آنها هستند، مقایسه شده است. تشابه ترکیب پتروگرافی مواد خام سفال های ساده محوطه گبری مود با مجموعه های سنگی و رسوبات آبرفتی اطراف محوطه جنبه وارداتی بودن این سفال ها از مناطق جنوب شرق ایران را رد کرده و احتمال بومی بودن و ساخته شدن این آثار فرهنگی را در نزدیکی محل کشف آنها تقویت می کند.
۱۲۳۹.

A Golden Bowl from the Caspian Sea Region(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایران باستان دوره ۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۸ 85 - 88
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۲۷
The study tries to discuss a Golden Bowl which is kept at the Mostazafan Foundation’s Cultural Institution of Museum. Such bowls and vessels were primarily produced along the southern shores of the Caspian Sea, particularly in the Rudbar region, and later in Azerbaijan. In this article, the author studies this bowl based on iconography and argues that this was related to the first millennium BC.
۱۲۴۰.

از آل عثمان تا امپراتوری عثمانی؛ نام شناسی تاریخ نگارانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۱ (پیاپی ۱۱۶) 195 - 220

کلیدواژه‌ها: نام گذاری دولت های اسلامی آل عثمان دولت عثمانیه عثمانیان عثمانْلی عثمانْلی لَر امپراتوری عثمانی دولت عَلیه عُثمانیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۸۶
در متون مطالعاتی کنونی با وجود این که اغلب تعبیر «امپراتوری عثمانی» برای اشاره به عثمانیان رواج بیشتری دارد، نوعی از آشفتگی درباره نام این سلسله مسلمان به چشم می خورد، به ویژه اینکه این عنوان منطبق با منابع دوره عثمانی نیست. این بدین معنی می تواند باشد که تجدیدنظر جدی در این زمینه الزامی است. بررسی متون تاریخ نگارانه، تألیفات تاریخی و منابع روزگار عثمانیان نشان می دهد که با اتکا بر الگوهای رایج در نام گذاری دولت های اسلامی، «آل عثمان» نام رایج این سلسله در ادوار تاریخ این سلسله بود. به دنبال تبدیل بیلیک عثمانی به دولت عثمانی، در آثار تاریخی و منابع از نیمه دوم قرن هشتم هجری، تعبیر «دولت عثمانیه» نیز رواج یافت. در این میان، در منابع و نگاشته های فارسی و در مواردی ترکی عثمانی نام «عثمانیان» نیز به چشم می خورد. با این اوصاف، در ادوار متأخر روزگار عثمانی، «دولت عَلّیه عُثمانیه» برای نامیدن این سلسله کهن سال در متون و منابع تاریخی برای این دولت کاربرد بیشتری داشت و در اسناد و نشان های رسمی حکومتی نیز بیشتر به کار رفته است. این عنوان به احتمال زیاد در معنایی مترادف تعبیر «امپراتوری عثمانی» در آثار تاریخی غربی اروپایی است که اغلب به صورت آگاهانه از به کاربردن آن خودداری می شد؛ ازاین رو، به نظر می رسد با احتراز از به کارگیری «امپراتوری عثمانی»، استفاده از نام «دولت عثمانی» برای این دولت در مطالعات کنونی عنوان متناسب و صحیح تری باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان