ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۶۰۱ تا ۱٬۶۲۰ مورد از کل ۲۸٬۳۰۵ مورد.
۱۶۰۱.

Assessing the rise of Safavid Shāh Ismā'il the I based on the theory of social deterrence

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: Safavid Shāh Ismā'il the I theory of social deterrence historians contemporary researchers

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۱۸۷
The theory or school of social deterrence, unlike the school of heroism, emphasizes the influence of social conditions and measures governing the economy and social product methods in the emergence and development of historical events. In its extreme form, this doctrine leads to ignoring the personalities and leaders’ contributions to the events. Historians of the Safavid reign influenced by the attitude of heroism in describing Shāh Ismā'il 's character and narrating the events in his time, have highlighted his role as a supernatural savior. This attitude has influenced contemporary researchers, among which some have analyzed the events of his period focusing on his leadership. Despite this attitude, the rise of Shāh Ismā'il can be explained based on the social theory, where Shāh Ismā'il's character is subject to social conditions and the role of tribal support forces that is his leadership is of less concern. The objective here is to assess the emergence of Shāh Ismā'il the I based on social deterrence theory, in a descriptive-analytical manner. The findings indicate that the pieces of evidence revealed in historical writings, where the conditions, contexts, and previous factors in the rise of Shāh Ismā'il under his personality and leadership are of concern. Contemporary researchers have assessed this issue in its social and economic sense, or resorting to the theory of social deterrence, thus, discounting his character as a leader.
۱۶۰۲.

کشت چای در استان های مجاور دریای کاسپین

نویسنده: مترجم:

کلیدواژه‌ها: چای لاهیجان ایران کشاورزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۲۴
محمد میرزا کاشف السلطنه در بهار سال 1280 شمسی نخستین باغ چای را در قریه شیخانهور لاهیجان احداث کرد. در خصوص فعالیت او برای چای کاری و اساساً علت تلاش برای کشت این محصول در ایران به جای اتکا به واردات (با توجه به بیگانه و غیر بومی بودن این گیاه) پژوهش جامعی صورت نگرفته است و اغلب محققان بیشتر به نحوه فراگیری و گسترش مصرف چای در جامعه توجه کردهاند. هر چندکاشف السلطنه در توسعه چای کاری توفیق زیادی نیافت. در این زمینه دلایلی ذکر میشود که عمدتا بی استناد هستند. از جمله این که افرادی در گیلان حاضر نشدند با او همکاری کنند و درصدد جلوگیری از توسعه کشت چای برآمدند یا دولت انگلستان که منافع خود را با چای کاری در ایران در خطر میدید از طریق عوامل خود مانع او شد. این مقاله که حاصل بازدید یک انگلیسی از مناطق شمالی است آشکارا این دیدگاهها را نفی میکند. تاریخ دیدار وی از گیلان حدود 10 سال پس از احداث نخستین باغ چای ایران بود. او در حالی عازم این سفر شد که قصدش بازدید از باغات چای در گرجستان کنونی و از کشت چای در ایران بی اطلاع بود. وی در نوشته خود اطلاعات جالبی از ویژگیهای جغرافیایی و آب وهوای استانهای شمالی و وضعیت چای کاری پیش از شروع جنگ جهانی اول ارائه کرده است که در آن میتوان به برخی علل عدم گسترش چای کاری در این دوره پی برد.
۱۶۰۳.

رویکرد و روایت مورخان دوره نادر در قبال سلسله صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مورخان میرزامهدی خان استرآبادی محمدکاظم مروی محمدمحسن مستوفی نادر صفویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۲۴۲
مورخان رسمی اغلب بخشی از حاکمیت و نوشته های آن ها مبیّن سیاست های نظام حاکم بوده و معمولاً می کوشند تا روایتی مطابق با نگرش های حکومت ارائه کنند. در این میان مورخان رسمی دوره افشاریه به دلیل پیچیدگی های سیاسی و مذهبی و درهم تنیدگی حوادث منجربه سقوط صفویه ازجمله حکومت محمود و اشرف از یک سو و تحولات منتهی به ظهور نادر و رویکردهای خاص و متفاوت او در برابر صفویان از دیگر سو، در وضعیت بغرنجی قرار گرفتند که در مجموع روایت تاریخ و سقوط صفویان و موضع گیری نادر در قبال آن، برای آن ها دشوار بود. حال مسئله این است مورخان افشاریه در چنین شرایطی چگونه مناسبات نادر با میراث صفویه و مقابله جویی های وی با صفویان را روایت می کردند. به هرحال از سقوط صفویه تا شورای مغان مراحلی طی شد که مورخان سلسله افشاری را با چالش چگونگی روایت و رویکرد مواجه کرد. نگارنده با روش توصیفی تحلیلی می کوشد نحوه روایت مورخان افشاریه درباره صفویان را در آن شرایط پرمسئله ارزیابی کند. مقاله به این نتیجه می رسد که مورخان افشاری ناگزیر نسبت به دوره صفویه با دیده تردید و انتقاد می نگریستند، زیرا نادر که تا حدی تصادفی با میراث دار صفویه یعنی طهماسب دوم همراه شده بود و همواره سودای عزل وی را در سر می پروراند و هر گاه اقتضا می کرد، صفویان را به چالش می کشید؛ بنابراین، مورخان افشاری ضمن تأیید منویات نادر و تأکید بر درستی عملکرد و استدلال وی در قبال صفویه، اغلب حاکمیت صفوی را محکوم و سرزنش می کردند.
۱۶۰۴.

تأملی در اثبات هوّیت واقعی و محتوای تاریخی نقش برجسته اردشیر بابکان در نقش رجب فارس(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: نقش برجسته ساسانی اردشیر بابکان اهورامزدا نقش رجب مطالعات باستان شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۵۰۴
نقش برجسته های ساسانی از منابع و مآخذ بزرگ و ارزشمند دوره ساسانی به شمار می روند و به مثابه معیارهای اصیلی هستند که می توان مدارک به دست آمده از مطالعات باستان شناسی و تاریخی را با آنها سنجید و به کشفیات و نتایج مهمی دست یافت. این آثار ارزشمند نمودار بخش وسیعی از هنر، فرهنگ و روش سیاسی و مذهبی ساسانیان هستند، زیرا هر یک از آنها به منظورِ بیان و انتقالِ یک مفهوم و واقعه ای صادق خلق شده اند. از آنجا که ظهور ساسانیان از اهمیت خاصی در فرایند کلی تاریخ ایران برخوردار است، لازم است تا وضعیت دقیق یافته های باستان شناسی- خاصه نقش برجسته های این دوره- روشن گردیده و محتوای تاریخی آنها از هر گونه ابهام و تاریکی زدوده شود. بر این اساس، مهمترین هدف این مقاله روشن ساختن هویت واقعی شخصیتهای حاضر در نقش برجسته مورد بحث و بیان محتوای تاریخی و درک مفهوم و پیامِ مرموزِ موجود در آن است. نتایج مطالعات نشان میدهد که (۱) اعطا کننده حلقه سلطنتی در نقش برجسته اردشیر بابکان در نقش رجب فارس کسی نیست جز اهورامزدا. انتساب این شخصیت به موبدان موبد یا هر شخصیت فانی دیگر اساس علمی و منطقی ندارد؛ (۲) ازدواج اردشیر بابکان با دختر اردوان پنجم و به دنیا آمدن شاپور اول در نتیجه، این ازدواج، کذب محض بوده و مأخوذ از یک افسانه عامیانه است.
۱۶۰۵.

قزوین از پیش از اسلام تا معاصر بر اساس منابع تاریخی و مطالعات باستان شناسی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: شهر اسلامی بافت شهری قزوین منابع تاریخی باستان شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۲۳۳
شهر در دوران اسلامی، به لحاظ ساختاری، تداوم شهرسازی عصر ساسانی بود و عناصر کالبدی آن اکثراً برگرفته از فرهنگ غنی اسلام و نشانگر تمدن اسلامی است. قزوین یکی از شهرهای دوران اسلامی است که هسته اولیه آن در زمان شاپور ساسانی شکل گرفته و به تدریج، توسعه و گسترش یافته است. این شهر، از نظر موقعیت خاص جغرافیایی، از دوران پیش از اسلام مورد توجه حکومت های مختلف بوده و قرارگیری آن در شاهراه های ارتباطی شرق به غرب و شمال به جنوب، بقای حیات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی این شهر را تضمین کرده است. شناخت ویژگی های این گونه شهرها می تواند در به دست آوردن بینشی عمیق و گسترده از تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوران اسلامی مفید باشد. مورخان دوران اسلامی از جنبه های گوناگون شهر قزوین را مورد بررسی قرار داده اند. در این نوشتار سعی شده است تا خصوصیات بافت شهری قزوین از دیدگاه تاریخی و پژوهش های باستان شناسی و همچنین، راه های مواصلاتی این شهر با مناطق همجوار بر اساس منابع مکتوب مطالعه شود. پرسش اصلی این است که اطلاعات تاریخی تا چه اندازه با ویژگی های این شهر مطابقت دارند. نتایجِ حاصل از بررسی ها و نیز بازدید میدانی از شهر نشان می دهد که بافت شهری قزوین تا حد زیادی منطبق با منابع تاریخی است. بررسی های میدانی و مطالعات انجام شده و نیز تطبیق آن ها با پژوهش های باستان شناسی نشان داد که شهر در دوران متأخر اسلامی تغییرات زیادی داشته به گونه ای که در دوران قاجار و نیز پهلوی بافت شهری گسترش یافته و بناهای مدرنی در شهر ساخته شده است.
۱۶۰۶.

سرنخ هایی از شماری خانه اشرافی، چند آتشکده و دو سه بنای حکومتی دوره تاریخی در استان کرمانشاه؛ براساسِ تحلیل پایه های سنگی، پایه ستون ها و ساقه ستون های نویافته(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پایه سنگی پایه ستون آتشکده تالار ستوندار ایوان ستوندار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۷۰
این مقاله به شماری پایه سنگی متعلق به دوره تاریخی می پردازد که طی یکی دو دهه اخیر و در نتیجه بررسی ها، کاوش ها و کشفیات اتفاقی در استان کرمانشاه به دست آمده اند. ما در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد مقایسه ای تلاش می کنیم ضمن معرفی این پایه های سنگی، تا حد امکان قدمت آنها را تخمین زده و با استناد به موقعیت جغرافیایی و بستر باستان شناختیِ برخی از آنها ارزیابی هایی از کارکرد آنها داشته باشیم. در نهایت تلاش می کنیم به این پرسش پاسخ دهیم که آیا همه پایه های سنگی به دست آمده از منطقه کرمانشاه پایه های ستون و مربوط به بناهای ستوندار بوده اند یا به احتمال کارکرد دیگری غیر از پایه ستون داشته اند؟ هر چند به دلیل عدم انتشار نتایج بررسی ها در بخش عمده ای از منطقه و عدم انجام کاوش در اغلبِ محوطه های دارای پایه های سنگی، جایگاه و نقش این محوطه ها در مدل های استقراری منطقه قابل درک نیست و ماهیت بناها و بستر باستان شناختی یافته های سنگی بر ما پوشیده است، اما به احتمال پایه ستون های مورد بررسی در این پژوهش، سرنخی از بناهای مختلف از کاخ های حکومتی گرفته تا خانه های اشرافی در اختیار ما قرار می دهند. در مقابل به استناد یافته های چهارتاقی میل میله گه و آتشکده پلنگ گرد و همچنین با استناد به پایه های سنگی کشف شده در آتشکده سرخ کُتل می توان پذیرفت که حداقل برخی از این پایه های سنگی نقش پایه ستون نداشته و مربوط به بناهای ستوندار نیستد، بلکه به احتمال برخی از آنها در فضای مرکزی محوطه های مقدس چون آتشکده های زرتشتی کاربرد داشته اند. قطعاً درک این موضوع بدون توجه به بافت باستان شناختی این یافته ها دشوار خواهد بود، اما باید اشاره کرد پایه های سنگی خارج از بافت های باستان شناختی را لزوماً نباید پایه ستون هایی فرض کرد که بار سقف را تحمل می کرده اند. با این حال معترفیم که اگر برخی از این پایه های سنگی در بستر باستان شناختی چون آتشکده ها به دست نمی آمدند، نمی توانستیم تفکیکی میان کاربری آنها به عنوان پایه های سنگی با کاربری ویژه در نیایشگاه ها با پایه ستون های متداول معماری داشته باشیم.
۱۶۰۷.

تببین وضعیت سوادآموزی و تصویب نخستین قانون آموزش کارگران در ایران عصر پهلوی (1304- 1332ه.ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دوره پهلوی کارگران آموزش و تعلیم تصویب قانون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۲۹۲
ظهور انقلاب صنعتی و تغییر مبانی علمی و فنی تولید، آموزش فنی و حرفه ای و پیش نیاز آن، یعنی سوادآموزی را به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل کرد. وقوع انقلاب کمونیستی روسیه و تبلیغات گسترده درباره احقاق حقوق کارگران از جمله حق آموزش، این موضوع را نه تنها در کشورهای صنعتی بلکه در کشورهای تازه وارد به عرصه نوسازی صنعتی، از جمله ایران، به مسئله ای اساسی در حوزه سیاست و اجتماع تبدیل کرد. از این رو، دولت پهلوی اول اگرچه به اجبار به آموزش کارگران تن در داد. جستار حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که دولت های دوره پهلوی از ابتدا تا سال 1332 ش چه سیاست هایی را جهت آموزش کارگران به اجرا درآوردند؟ یافته های این پژوهش که برپایه روش ترکیبی، توصیفی، علّی و عقلانی نگاشته شده نشان می دهد که نیاز ذاتی صنایع جدید به آموزش رسمی از یک سو و لزوم مقابله با تبلیغات کمونیستی و جلوگیری از جذب کارگران توسط گروه های چپ گرای داخلی از سوی دیگر، راهی جز اقدام به سوادآموزی رسمی پیش روی دولت پهلوی اول باقی نگذاشت؛ اقدامی که در ادامه در فضای سیاسی نسبتاً باز دهه 20 شمسی به تدوین نخستین قانون رسمی آموزش و سوادآموزی کارگران منجر شد.
۱۶۰۸.

واکاوی بسترها و انگیزه های مؤثر در تأسیس سازمان زنان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جمعیت های زنان شورایعالی زنان سازمان زنان ایران انقلاب سفید حکومت پهلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۹۹
با انحلال شورایعالی بانوان، سازمان زنان ایران در سال 1345 ه.ش و زیر نظر اشرف پهلوی جایگزین آن شد که هدف از تاسیس آن ترفیع مقام زن، آشناکردن زنان با حقوق و تکالیف خود، بسیج آن ها برای شرکت در فعالیت های اجتماعی، هماهنگ کردن فعالیت های جمعیت های گوناگون زنان ایران و ایجاد تفاهم و مناسبات متقابل بین آنان و زنان سایر کشورها بیان شد. این سازمان که یک سازمان دولتی بود و تا سال 1357 بیش از چهارصد شعبه در سراسر کشور داشت، تبدیل به بزرگترین سازمانی شد که در حوزه زنان مشغول به فعالیت بود.مسئله پژوهش حاضر واکاوی زمینه ها و انگیزه های موثر در شکل گیری سازمان زنان ایران است که محقق به شیوه توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع اصلی و اسناد آرشیوی به بررسی عوامل شکل گیری این سازمان می پردازد و به دنبال پاسخگویی به این سوال است که سازمان زنان ایران چرا و چگونه شکل گرفت؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که تعداد زیاد جمعیت های زنان در سالهای پس از سقوط حکومت رضاخان لزوم همگرایی جمعیت ها و شکل گیری شورایعالی زنان را موجب شد و عدم حمایت کافی و نیز عدم کارایی این شورا موجب طرح انتقادات به شورایعالی زنان شد که همزمانی این امربا برنامه های توسعه ای حکومت و انقلاب سفید شاه موجب شد تا حکومت از طریق انحلال شورایعالی زنان و تاسیس سازمان زنان، علاوه بر جلوگیری از فعالیت سازمانهای مستقل زنان، برنامه های زنان را در جهت اهداف توسعه ای خود به پیش برد.
۱۶۰۹.

سیاست دینی و مذهبی حکومتگران افغانی در هند: لودیان (932-855ق)، سوریان (963-947ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست دینی و مذهبی افغانان هند لودیان سوریان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۴۰۹
سلسله های افغان تبار لودیان (855-932ق) و سوریان (947-963ق) در سده های نهم و دهم قمری بر دهلی و بخش هایی از شبه قاره هند فرمان راندند. هند در دوره حکومت این سلسله ها همچون دیگر دوره ها به لحاظ دینی و مذهبی بسیار متنوع و متکثر بود و اداره آن برای سلاطین افغانی چندان آسان نبود. علاوه بر آن، مسلمانان هند نیز متعلق به گروه ها و فرقه های مختلف مذهبی بودند و این گروه ها گاه اقتدار حاکمان لودی و سوری را به چالش می کشیدند. این حکومتگران باید با هندوان نیز که اکثریت جامعه را تشکیل می دادند، به گونه ای رفتار می کردند که زمینه نارضایی گسترده و بروز شورش آنها را فراهم نسازند. نگارندگان مقاله حاضر برآن اند تا با رویکرد توصیفی-تحلیلی به بررسی سیاست دینی و مذهبی سلاطین لودی و سوری بپردازند و به این پرسش پاسخ دهند که حکومتگران افغانی نسبت به مسلمانان اهل سنت، شیعیان، صوفیان، مهدویه و هندوان چه سیاستی در پیش گرفته بودند؟ بنا بر یافته های این پژوهش، سیاست حکومتگران افغانی در قبال گروه های مختلف دینی و مذهبی، بیش از آنکه با دین و مذهب این گروه ها مرتبط باشد، در گرو منافع سیاسی و مصالح قومی شاهان و طبقه حاکم بود. بدین ترتیب، حامیان و طرفداران حکومت فارغ از دین و مذهب، از تساهل و تسامح شاهان بهره مند می شدند، ولی مخالفان مورد بی مهری و آزار و اذیت قرار می گرفتند.
۱۶۱۰.

بررسی تأثیرات اجتماعی و اقتصادی ظهور استعمار بر شیعیان سواحل جنوبی خلیج فارس در عصر صفوی (سده 10 و 11 هجری قمری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شیعیان بحرین احسا و قطیف صفویه استعمار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۳۱۹
شیعیان سواحل جنوبی خلیج فارس طی دوران اسلامی میراثی فرهنگی و تمدنی را بنیان نهادند، اما طی سده 10 و 11 قمری، تغییر شرایط و ظهور دو جریان هم زمان استعمار با مبانی فکری و سیاسی جدید و استبداد حکمرانان نورسیده عثمانی بر حیات اجتماعی آنان تأثیراتی گذاشت. این تأثیرات عمیق بیش از هر چیز ناشی از این مبنای اساسی بود که به واسطه تمرکز بینش و روش نوین اقتصادی و فرهنگی عناصر استعماری بر حوزه دریاها، تأثیر استعمار بر ساحل نشینان خلیج فارس از نظر کمی و کیفی عمیق تر و گسترده تر بوده است. این تحقیق با هدف بررسی تأثیر پدیده استعمار بر جوامع شیعی حوزه خلیج فارس، با رویکردی تحلیلی و براساس مطالعات کتابخانه ای به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که تأثیر ظهور استعمار بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی شیعیان سواحل جنوبی خلیج فارس چه بود؟ وجود تعارض میان آموزه های ظلم ستیزی شیعه با رویه های استعماری سبب رویارویی این دو جریان و بروز تأثیرات عمیقی بر حیات اقتصادی و اجتماعی شیعیان طی سده 10 و 11 هجری بوده است.
۱۶۱۱.

الخامیادو؛ خاستگاه، علل پیدایش، تحولات و جایگاه میراثی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اندلس الخامیادو مدجن ها موریسک ها طجری الاعجمیه الجامعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۲۹۵
«الخامیادو» یک شگرد زبانی است که مدجّن ها و موریسک ها (واپسین مسلمانان اندلس) پس از بازپس گیری آن سرزمین توسط مسیحیان، برای برقراری ارتباطات مخفیانه میان هم کیشان و پاسداری از میراث فرهنگی و علمی خود به کار می گرفتند. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از رویکرد توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از منابع و شواهد موجود، در گام نخست چیستی، ویژگی ها و خاستگاه الخامیادو را بررسی کرده و در گام دوم نقش این شیوه زبانی را در پاسداشت میراث علمی و فرهنگی مسلمانان بیان نماید و به پرسش هایی که درباره علل پیدایش، ارزش علمی و عوامل فراز و فرود این ادبیات وجود دارد، پاسخ گوید. یافته های پژوهش نشان می دهد که الخامیادو برگرفته از واژه عربی «الاعجمیه» و یا «الجامعه»، در دوره مدجّن ها ابداع شده و استفاده از آن همزمان با افزایش سختگیری بر مسلمانان گسترش یافته و در دوره موریسک ها به اوج رسیده و آثار قابل توجهی پدید آورده و پس از اخراج مسلمانان از اندلس (1018 - 1023ق/ 1609-1614م)، در میان هاله ای از ابهام از میان رفته است.
۱۶۱۲.

ارزیابی انتقادی خوانش عقل ستیزانه از اخباریان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: استرآبادی عقل اخباری گری اصولی گری فقه شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۳۱۴
مکتب فقهی اخباری در سده یازدهم هجری درون نظام فقاهت امامیه پدید آمد و منشأ تحول های فراوانی در تاریخ اجتهاد امامیه شد، به طوری که در اغلب پژوهش های مرتبط با تاریخ ایران، فصلی به منازعه اصولی-اخباری اختصاص داده شده است. محققان متعددی از رشته های مختلف در شکل گیری حوزه مطالعاتی اخباری پژوهی مشارکت داشته اند که به رغم تفاوت دیدگاه و گوناگونی حوزه های پژوهشی چند مضمون مشترک در آرای آنها مشخص است که «عقل ستیزی اخباریان» از مشهورترین آنهاست و به اشکال مختلف در ادبیات نظری پژوهشی این حوزه بازتولید می شود؛ از جمله اینکه اخباریان علاوه بر علم اصول فقه با فلسفه، کلام و عرفان نظری و در سطحی بالاتر با هر شکل از استدلال منطقی مخالف بوده اند و گاه گامی فراتر نهاده آنان را از اساس مخالف تفکر دانسته اند. گروهی با نسبت دادن ویژگی های ذاتی به این مکتب آن را معادل کم تحرکی اندیشه ای انگاشته اند و بعضی دیگر گفته اند اندیشه اخباری به کار فرونشاندن مخالفت های مردمی در سال های پایانی دوره صفوی می آمده است. گروهی از محققان نیز این مکتب را مشابه سلفی گری و نص گرایی دانسته اند. در این مقاله با هدف ترسیم مختصات خوانش عقل ستیزانه از اخباریان، با استفاده از روش اسنادی و تحلیل متنی، آرای هفت صاحب نظر تجزیه و تحلیل، مقوله بندی و بررسی انتقادی شده است؛ افرادی که به نحوی در شکل گیری، توسعه و بازتولید خوانش عقل ستیزانه نظریه اخباری سهمی داشته اند. یافته این تحقیق آن است که در تمام آثار پژوهشی این حوزه خوانش ویژه ای از مضمون نظریه اخباری محوریت دارد که می توان آن را «تِم عقل ستیزی» نامید. در این پژوهش با نقادی این خوانش عقل ستیزانه سعی شد الگوی جدیدی برای اخباری پژوهی معرفی شود.
۱۶۱۳.

باورهای عامه مردم در دوران قاجار با تاکید بر باورهای عامیانه بهداشتی و پزشکی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: علم پزشکی باورهای عامیانه دوران قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۶۷
طب عامیانه آمیزه ای از خرافات وباورهای نادرست و گاه نشانه هایی از طب سنتی است که بیشتر با باورهای عامیانه و خرافی سر وکار داشته وهیچگاه در یک مکتب تجربی ویا فلسفی به شکل منسجمی بیان نشده است.ورود طب مدرن به ایران در عصر قاجار سرآغاز مرحله جدیدی در تاریخ پزشکی کشور به حساب می آید.مواجهه طب سنتی با شیوه های نوین در این دوره موجب بروز تغییراتی گسترده در روند پیشین آن شد.شیوه غالب طبابت در جامعه عصر قاجار؛طب سنتی بود اما این شیوه با آن همه سابقه درخشان درگذشته به دلیل آمیخته شدن با پاره ای از باورهای موهوم وخرافی؛پایین بودن سطح دانش طبیبان ایرانیدچار رکودشد وپزشکی مدرن به دلیل وجود موسسات فرهنگی،آموزشی و درمانی و رسوخ تفکر برتری طب مدرن،بر پزشکی سنتی پیشی گرفت.این پژوهش باشیوه توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای بر آن است به بررسی عوامل بسترساز حضور این پزشکان درجامعه عصر قاجار،جایگاه باورهای عامیانه در حفظ سلامت بپردازد.جهل ونادانی،فقروبدبختی که اغلب مردم عصر قاجار باآن روبه رو بودند،محدودیتها ونادیده گرفتن زنان درجامعه و زندگی وبسیاری دلایل دیگر باعث شده بود که در باورهای وعقاید مردم خدشه واردشود وگرایش به سمت خرافات برای رهایی از مشکلاتی که گریبان گیرشان بود،زیاد شود.
۱۶۱۴.

نقش شاهان مسلمان قاجار در رونق اجمیادزین ارامنه با تاکید بر فرامین فارسی ماتناداران (ماشتوس مقدس )- بررسی موردی ایرانیان مسلمان و ارامنه مسیحی دوره قاجار

کلیدواژه‌ها: مسلمانان ارامنه ی مسیحی شاهان قاجار اجمیادزین فرامین ماتناداران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۴۳
جغرافیای ایران در طول تاریخ، دارای ساختاری چند مذهبی ، چند فرهنگی و کثیرالمله بوده است. نقاط مشترک تعامل ارامنه مسیحی با جامعه ایرانی مسلمان در ابعاد مختلف، حضور و یا عدم حضور آن ها، هیچ ارتباطی با مذهب آن ها نداشته بلکه آن چه که اجمیادزین را به سوی همزیستی با جامعه ایرانی سوق داد تلاش در جهت ارتقاء وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ارامنه در دوره قاجار بود. عنصر اصلی که باعث شد اجمیادزین در دوره قاجار برای بهبود سطح کیفی وضعیت ارامنه تلاش کند، شرایطی که در پی آن بودند با جلب اعتماد شاهان قاجار به عنوان یک جامعه نخبه در ایران دارای مذهب اسلام سر برآورند. اعتماد شاهان قاجار به اجمیادزین و همچنین حضور ارامنه در قشون و داشتن القاب ملوکانه و مناصب حکومتی توسط شاهان قاجار خود موید حضور موثر آن ها می باشد. این پژوهش درصدد است با نگاهی تحلیلی به بررسی نقش شاهان مسلمان قاجار در رونق اجمیادزین ارامنه با تاکید بر فرامین فارسی ماتناداران بپردازد. لذا در پی پاسخگویی به این سوال ها می باشد:1- اجمیادزین در دوره قاجار از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی چه وضعیتی داشت ؟2- چه عواملی باعث توجه به ارامنه مسیحی ورونق اجمیادزین توسط شاهان مسلمان قاجارگردید؟یافته های پژوهش حاکی از آن است که وضعیت اجمیادزین در دوره قاجار از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با توجه به اهمیت آن ها برای شاهان قاجار در حد مطلوب بود و توانست با عملکرد خود ، زمینه تعامل میان مسلمانان و ارامنه مسیحی و ارتقاء سطح زندگی اجتماعی ارامنه را بهبود ببخشد .
۱۶۱۵.

بررسی تطبیقی سیاست های فرهنگی ایوبیان و ممالیک در مراکز آموزشی بیت المقدس

کلیدواژه‌ها: ایوبیان ممالیک سیاست های فرهنگی مراکز آموزشی بیت المقدس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۵۹
بحران مشروعیت وجه مشترک میان صلاح الدین و حکومت ممالیک بحری بود؛ ازاین رو هم دو حکومت برای کسب مشروعیت در یک مورد مشابه هم عمل کردند و آن سیاست های فرهنگی شان در مراکز آموزشی بیت المقدس بود. هم صلاح الدین ایوبی و هم ممالیک بحری هزینه های زیادی در مراکز آموزشی بیت المقدس نمودند و نتیجه آن تأسیس مدارس متعدد در بیت المقدس بود که به عنوان رسانه ای تبلیغی می توانست بخش مهمی از بحران مشروعیتی آنها را برطرف نماید. اما وجوه این سیاست های فرهنگی میان این دو دوره چندان یکسان نبود؛ ازاین رو این مقاله به دنبال بررسی این سؤال اصلی است که سیاست های فرهنگی ایوبیان و ممالیک بحری در مراکز آموزشی بیت المقدس چه شباهت ها و تفاوت هایی داشت؟ بر اساس یافته های این پژوهش، بهرمندی از ارتباط پیوسته با خلافت در زمان صلاح الدین سبب شد تا سیاست های فرهنگی در بیت المقدس بخشی از برنامه او برای بحران مشروعیت باشد؛ ولی بازبین رفتن خلافت عباسی در زمان ممالیک و رقابت آنها با ایلخانان سبب شد تا آنها سرمایه گذاری بیشتری در مراکز آموزشی بیت المقدس داشته باشند. روش نیل به این نتیجه تطبیقی بوده و در این روش هم متغیرهای پژوهش و هم زمینه های متغیرها مورد بررسی قرار گرفته اند؛ ازاین رو روش این مقاله تطبیقی بافت محور است.
۱۶۱۶.

مقایسه مسئله تبرج زنان در متون حماسی با متون دینی شیعی

کلیدواژه‌ها: حماسه انیران حدیث زن تبرج عشوه گری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۵۳
تبرج در سنت اسلامی و ایرانی به عنوان رذیله ای اخلاقی محسوب می شده است. این زذیله اخلاقی از آنجایی که حفاظت و صیانت از بنیان خانواده را به خطر میانداخت هم در میراث ایران پیش از اسلام مذموم بود و هم در سنت اسلامی. تعداد زیادی از متون حماسی مصنوع فارسی با محوریت زنان سروده شده اند که در آنها میتوان مصادیقی از زنان متبرج را دید. شکل قبح اخلاقی زنان متبرج در متون حماسی فارسی در قالب اندیشه باستانی زن انیران یا پری متجلی است از این رو هر زنی که این رذیله اخلاقی را در متون حماسی دارد، خوشیکاری خودآگاه و یا ناخودآگاه انیرانی دارد. این تبرج در نمایش تنانه، لباس، عشوه گری، عطر، تزیینات و ... خود را نشان میدهد که میتوان برای هر کدام از انها در متون روایی شیعی نهی اخلاقی را یافت. نظر به این شباهت این پژوهش به دنبال مقایسه مسئله تبروج زنان در متون حماسی فارسی با متون دینی شیعی است. روش تحقیق برای آزمون این مسئله تطبیقی و متکی بر منابع دست اول روایی و حماسی به عنوان بخش مهمی از گفتمان فرهنگی است. نتایج حاکی از آن است که غالب مصادیق تبرج در متون روایی، برای شخصیت های انیرانی در اشکال گوناگون متناسب با زمینه های تاریخی صدور متن حماسی مطابقت دارد.
۱۶۱۷.

روند کسری بودجه و راهکارهای تأمین آن در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کسری بودجه قاجار مشروطه مالیات استقراض

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۳۴۲
یکی از موضوعات مهم جهت شناخت اوضاع مالی دوره قاجار، روند کسری بودجه است. دراین باره تاکنون مطالب مستند و مستقلی ارائه نشده است و این پژوهش با جمع آوری اسناد و مدارک و ارائه آمار و ارقام به روند کسری بودجه و شناسایی و بررسی راهکارهای دولت برای تأمین آن می پردازد. روش تهیه و گردآوری تحقیق، اسنادی و کتابخانه ای است و نوع تحقیق تبیینی - تحلیلی است. این مقاله ضمن بررسی میزان تغییر و نوسانات در کسری بودجه دوره قاجار به این سؤال پاسخ خواهد داد که علل کسری بودجه و راهکارهای دولت برای تأمین آن چه بوده است و آیا با انقلاب مشروطه تغییر مثبت یا منفی معناداری در کسری بودجه ایجاد شد یا نه. یافته های تحقیق حاکی از آن است که دولت در اواخر حکومت محمدشاه و در اواسط حکومت مظفری، به علت صدور برات های بی محل، استقراض های متعدد و افزایش مخارج درباریان و نظامیان، دچار کسری بودجه شد و پس از انقلاب مشروطه، کسری بودجه کلان و مداوم تر شد. علت اصلی کسری پس از مشروطه وسعت دیوان سالاری، استقراض های متعدد، تعطیلی مجلس و بی انضباطی مالی و اشغال نظامیان خارجی بوده است که با کم رنگ شدن برخی از این عوامل در اواخر دوره قاجار منجر به تعدیل بودجه شد.
۱۶۱۸.

The Process of Constructing a Regular Hexagon in the Near East: From Neolithic Pottery to Euclid’s Elements(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Regular Hexagon Near East Neolithic Pottery geometry

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۳۳۸
A regular hexagon is one of the shapes introduced in Plane Geometry and refers to a hexagon with equal sides wherein the size of each angle is 120 degrees. This geometric shape, which can be quickly drawn today, was constructed over a long period in the millennia BC In the Late Neolithic period in Mesopotamia, the primary geometric shapes, including triangles, quadrilaterals, arcs, and circles, were additionally painted on the surface of pottery ware. Naturally, these shapes had been initially drawn by hand, and the sides of the polygons were not comprised of straight lines, or the circles had not been drawn perfectly. However, in the Chalcolithic age, geometric shapes moved away from handmade forms and approached standard ones. This standardization was not possible without drawing tools. In the meantime, the role of compasses or other objects with a similar use was of utmost importance because drawing a circle with such tools paved the way for drawing regular polygons. In fact, from the Late Neolithic, handmade triangles and arcs in the Near East, the first regular hexagon in the late second or the early first millennium emerged over several thousand years. Constructing this geometric shape with the help of standard circles and arcs has been well documented in the Near Eastern archaeological evidence. On the other hand, regular hexagons have been attributed to the second half of the first millennium in the history of mathematics. Therefore, this study reflected on the construction process of this geometric shape and dated its drawing hundreds of years back.
۱۶۱۹.

خوانش پدیدارشناختی رنگ های یک نگاره از کتاب سمک عیار دوره آل اینجو با تکیه بر آراء نجم الدین کبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پدیدارشناسی رنگ نجم الدین کبری هانری کربن نگارگری سمک عیار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۳۳۸
گذر از پدیدار رنگ به معنا، فرایندی است که از دیرباز تاکنون نزد متفکران متعدد با سویه های فکری متفاوت همواره مطرح بوده است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش شکل گرفت که، در یک مثلث معنایی متشکل از مخاطب، مؤلف و اثر هنری، صرف نظر از قصد مؤلف و وجه بیانگری اثر، اگر مخاطبی به شیخ نجم الدین کبری در مورد تجلیات انوار رنگی آگاه باشد در مواجهه با یک اثر هنری چگونه آن اثر را خوانش می کند؟ ازاین رو با بهره گیری از روش پدیدارشناسی هرمنوتیک هانری کربن به تحلیل آراء شیخ نجم الدین کبری دراین باره پرداخته شد و با ماحصل این بررسی و روشی توصیفی و تحلیلی رنگ های یک اثر هنری را مورد نقد یا خوانش مخاطب محور قرار داد و درنهایت به این نتیجه رهنمون شد که هنگامی که یک اثر هنری بر مبنای آراء نجم کبری مورد قضاوت قرار می گیرد، می توان از مشاهده محض گذشت و به نوعی شهود شخصی دست یافت که در مورد نمونه مطالعاتی این نوشتار، نتیجه شهود بدین قرار بود که نگاره موردمطالعه به واسطه ترکیب بندی بندی عمودی و رنگ بندی دو ساحتی اش تبیینی از تعین انوار رنگی ای است که نجم کبری از آن سخن می گوید.
۱۶۲۰.

سنجه گونه های روابط ایران و چین در دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روابط خارجی صفویه چین روابط اقتصادی روابط هنری روابط علمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۳۳۰
روابط ریشه دار و طولانی ایران و چین در دوران حاکمیت مغولان و تیموریان در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هنری بسیار رونق گرفت. اما در اوایل سده 10ق/ 16م، به دلیل اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران و چین، تغییر جغرافیای سیاسی آسیا و پیدایی قدرت های جدید در حد فاصل دو سرزمین، تغییر توازن قوای سیاسی و اقتصادی در جهان و نفوذ روزافزون اروپاییان در اطراف ایران و چین، بسیاری از زمینه ها و بایسته های تداوم ارتباطات متنوع ایران و چین از میان رفته بود. در ایام حکومت صفویه (907-1135ق) نیز روابط ایران و چین در کانون توجه زمامداران و نخبگان دو سرزمین نبود و تنها به دلایلی چون تأثیرپذیری از میراث روابط دو سرزمین و نیز برخی ضرورت های اقتصادی، بعضی از گونه های روابط ایران و چین به صورت محدود برقرار بود. این مقاله بر آن است با رویکردی توصیفی تحلیلی و مبتنی بر اطلاعات پراکنده و اندک منابع تاریخی، ادبی، علمی و هنری پاسخگوی این پرسش باشد که روابط ایران و چین طی دوره صفویه در چه عرصه ها و با چه کیفیتی در جریان بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد این روابط عمدتاً در زمینه های اقتصادی، علمی و هنری بوده است. به واسطه حفظ این گونه های روابط و نیز تداوم پرتوافکنی میراث دیرینه و غنی روابط گذشته دو سرزمین، چین و دستاوردهای تمدنی و فرهنگی آن کمابیش در آیینه ذهن و اندیشه حکام و نخبگان ایران عهد صفوی حضور داشت.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان