درخت حوزه‌های تخصصی

مقاله حاضر با هدف معرفی و شناخت تحقیقات صورت گرفته در موضوع عاشورا و عاشورا پژوهان در یکصد سال اخیر در غرب نگارش یافته است. در نوشتار حاضر ابتدا به سیر مطالعات اسلامی و مطالعات شیعی اشاره شده است. سپس چندتن از عاشوراپژوهان برجسته غربی و تحقیقات صورت گرفته در این موضوع معرفی گردیده است. در ادامه پایان نامه ها و کنفرانس هایی که در غرب به موضوع عاشورا توجه داشته اند مورد تحقیق قرار گرفته است. شناخت ویژگی های عاشورا پژوهی غربیان و تفاوت عاشورا پژوهی علمی با عاشورا شناسی رسانه ای در غرب از دیگر مباحث مقاله محسوب می شود

قدرت گیری سلجوقیان و گسترش قلمرو آ ن ها در ایران، عراق و شام با فعالیت های پر دامنه ی مبلغان، داعیان و هواداران فاطمیان مستقر در مصر مصادف شد که اساس خلافت عباسی و حکومت سنی سلجوقی را تهدید می کرد. به دلیل اعتقاد غالب صوفیه در مخالفت با اسماعیلیه، حمایت همه جانبه ی سلجوقیان از صوفیان و پشتیبانی متقابل ایشان از حکومت سلجوقی و نقشی که صوفیه می توانست در مقابله با اسماعیلیان ایفا کند، خلافت عباسی برای همکاری با سلاجقه، مقامی رسمی برای صوفیه در بغداد، مرکز خلافت عباسی، ایجاد کرد. شیخ الشیوخ را خلیفه تعیین می کرد و تا اواخر قرن ششم ه.ق به مرشد رباط شیخ الشیوخ بغداد این مقام اعطا می شد. این مقام جایگاهی والا در خلافت عباسی داشت و به عنوان مقامی رسمی، در جریانات و رویدادهای سیاسی این عصر نقش آفرینی می کرد.

علامه اقبال لاهوری (1317 1256) تحت تأثیر اوضاع نابهنجاری که گریبانگیر جهان اسلام شده بود و نیز با آگاهی و درک عمیقی که از مبانی فکری دنیای شرق و غرب داشت خود را متعهد به سرنوشت انسان مسلمان می دانست. مهم ترین سؤالاتی که این مقاله بر آن است تا بدانها پاسخ دهد، عبارتند از: علامه اقبال چه عواملی را موجب توسعه نیافتگی مسلمانان می داند؟ راهکارهای وی برای برون رفت مسلمانان از این توسعه نیافتگی چیست؟ آیا می توان واقعیت های موجود در کشورهای مسلمان عصر حاضر را با اندیشه های اقبال تفسیر کرد و آیا می توان جامعه ایده آل اقبال را در شرق یافت؟ چارچوب نظری تحقیق ملهم از مکتب وابستگی به خصوص نظریات پل باران است. روش پژوهش کتابخانه ای است. در این مقاله عوامل توسعه نیافتگی مسلمانان در قالب دو بخش درونی و بیرونی و راهکارهای رهایی در دو سطح کلان و خرد تقسیم بندی شده اند.

الطبقات الکبری اثر محمد بن سعد بصری (د230ق) از کتاب های مهم و کهن درشرح حال پیامبر (ص)، صحابه، تابعین و روات حدیث تا آغازین سال های سده سوم هجری است. پژوهش حاضر با بررسی موردی زندگانی امام علی علیه السلام در این کتاب، به تبیین تفاوت گزارشهای محدّثان و مورّخان درباره حوادث صدر اسلام اختصاص دارد. یافته های آن نشان می دهد که ابن سعد به عنوان یک محدث- مورخ به سبب پایبندی به رعایت ضوابط و باورهای اهل حدیث، در توضیح وقایع صدراسلام، گاه سیر حوادث را به گونه ای متفاوت از مورخان نشان داده است.

نظام عشایری قشقایی دارای تاریخی کهن است که در جهت شرایط زندگی کوچ نشینی شکل گرفته است. خانواده، کوچکترین واحد اجتماع و هسته اصلی ایل است که نظام طبقاتی حاکم بر آن در امر ازدواج، نقش مهمی ایفا می کند. مرد دارای اقتدار و تصمیم گیرنده نهایی است و زن نیز در عین تابعیت، نقش تعیین کننده ای در مدیریت امور خانواده دارد. خانواده به ظاهر مستقل، اما نفوذ گروه های خویشاوند در ابعاد و جنبه های مختلف آن کاملاَ مشهود است. در این پژوهش، سعی شده با استفاده از منابع کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی – تحلیلی، نهاد خانواده در ایل قشقایی از منظر تاریخی بررسی شود. این مطالعه نشان می دهد خانواده در نزد ایل قشقایی از لحاظ ساختاری،گسترده، تک همسر، پدر سالار و درون همسر(ازدواج درون گروهی) است.

از اندیشه تا عمل چقدر فاصله باشد خوب است؟ آیا می توان اندیشه های ناب و ضرورت های عظیم ملی و فراملی را در تالاب های سرد و بی مقصد و انتهای روزمره گی ها، آسیب خوردگی ها، سرخوردگی ها، و نهایتاً دلمردگی ها رها کرد؟ باید پرسید و جستجو کرد که چرا اندیشه های بزرگ و ایده های عالی متفکران اسلامی چندین قرن است که راه به جایی نمی برد و پس از دوره ای اعتلای محاوره ای و سیاسی، به ناگاه در حفره های عمیق ندانم کاری ها و نخواهم کاری ها فرو می روند؟مقام معظم رهبری برای تعمیق بخشیدن به فضای فرهنگی جامعه و سمت و سو دادن به حرکت اجتماعی مردم شریف ایران، در آغاز هر سال جدید، عنوانی را برای آن سال انتخاب و نام گذاری می کنند که خود حرکتی حکیمانه، مبتکرانه و ارزشمند محسوب می شود. عنوان بعضی از این سال ها با نیت تکریم اندیشه ای خاص یا پیشوایی بزرگ انتخاب می شوند و عنوان بعضی دیگر برای تاکید بر ضرورتی بزرگ و مسیری درست برای پیمودن راه موفقیت فردی و اجتماعی انتخاب شده اند و گاهی عنوان انتخاب شده به قدری پر معنا و محتواست که حامل بخشی از هویت ملی و دینی ما محسوب می شود.از جمله نام گذاری سال 1386 به سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی، یکی از استراتژی های مهم ملی و منطقه ای کشور ما و جامعه ما را تبیین می کند که باید آن را فراتر از یک نام گذاری و پیامی مقطعی دانست، و به عنوان یک راهبرد حیاتی برای رسیدن به سعادت مادی و معنوی شناخت و درباره آن تامل کرد و به آن عمل نمود و آسیب های تهدیدکننده آن را بازشناخت.برای تامل در این معنا با استاد و محقق ارجمند جناب آقای دکتر موسی نجفی، که در زمینه تاریخ معاصر ایران و مباحث مربوط به سنت و تجدد مطالعات و تالیفات در خور توجهی دارند، گفت وگویی را ترتیب داده ایم که متن آن پیشکش حضورتان می شود.