مهمترین ریشه ها یا عوامل تاریخی - جامعه شناختی موثر بر ناکامی و عدم تحزب نهادمند در ایران در یک سده اخیر چه بوده اند؟ فرضیه تحقیق: دلایلی همچون درگیر شدگی شدید احزاب در جنگ قدرت، نخبه گرایانه بودن احزاب و فاصله گیری آنها از توده ها و عدم اهتمام به تربیت سیاسی و اجتماعی توده ها، رقابت غیر قاعده مند، غیر نهادمند و ستیزه جویانه احزاب، وابستگی به حکومت و قدرت های خارجی، عدم تعهد عملکردی احزاب به فرهنگ مشارکتی و حکومت اقتدارگرا مانع از تحزب نهادمند و سالم شده اند. در این تحقیق، ناکامی تحزب و عدم تحزب نهادمند به عنوان متغیر وابسته و دلایل یا عوامل تاریخی و جامعه شناختی یاد شده در فرضیه به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق هستند. از نظریه های جامعه شناختی سیاسی مرتبط با پیش شرایط نهادی، فرهنگی و اجتماعی مرتبط با تحزب نهادمند برای تدوین فرضیه ها و پاسخ گویی به سوالات و اثبات فرضیه استفاده شده است. نتیجه کلی آن است که آن چه که در یک سده پیش دیده شده است عمدتا رقابت سیاسی و حزبی ناسالم و غیر نهادمند قدرت بنیاد بوده است و این امر، منجر به بی اعتمادی عمومی مردم به احزاب شده است.
جنبش مشروطة ایران علاوه بر این که از نظر فکری و سیاسی نقطة عطفی در تاریخ معاصر ایران بود، از دیدگاه اجتماعی نیز فصلی نو در باب مناسبات زندگی اقشار شهرنشین به همراه آورد. مهم تر ین تجلی گاه این موضوع شکل گیری انجمن های بلدیه و ادارات بلدی بود که مقدمه ای بر شکل گیری شهرداری های جدید به شمار می آمد. انجمن های بلدی گام های نخست مدیریت گروهی شهر بودند و از مصادیق مشارکت جمعی توده های مردم در برقراری نظم و ادارة شهر به شمار می آمدند؛ اما این تجربه به علل فراوان با بن بست مواجه شد و انجمن ها و ادارات مزبور کارایی و توانایی خود برای مدیریت شهری را ازدست دادند. پرسش اصلی مقالة حاضر این است که علت عمدة ناکارامدی نظام مدیریت شهری در دورة مشروطة اول چه بود. برای پاسخ به این پرسش از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است و نتیجة تحقیق این است که نبود اخلاقیات لازم برای زندگی اجتماعی از مهم تر ین موانع شکل گیری ساختارهای نوی مدیریت شهری بوده است.
روشنفکری، روشن نگری و نقد اجتماعی مفاهیمی مرتبط با یکدیگر هستند. لیکن در مقام عمل الزاماً هر روشنفکر و روشن نگری منتقد اجتماعی و روشنگر نیست. آنچه که در مقاله حاضر به آن پرداخته می شود، بررسی آرای طالب اُف به عنوان روشن نگری اجتماعی ـ سیاسی در نقد شرایط، آرا و باورهای جامعه زمان خویش است و نحوه پرداختن و رویاررویی وی با این شرایط و آرا. در این بررسی از آثار طالب اُف استفاه شده و از روش تحلیل محتوا سود برده شده است.