درخت حوزه‌های تخصصی

زبان به عنوان نظامی وابسته به فرهنگ جامعه، از دگرگونی های اجتماعی و فرهنگی تاثیر می پذیرد. جنگ به عنوان یکی از مهمترین دگرگونی های اجتماعی، توانایی تاثیر گذاری بر تغییرات زبانی دارد. پژوهش حاضر درصدد بررسی تاثیر جنگ و پیامدهای آن مانند مهاجرت بر تغییرات و تداخل زبانی با بهره گیری از تئوری های مهاجرت و زبان شناسی اجتماعی است. روش این پژوهش مطالعه میدانی (مشاهده مشارکتی، جمع آوری مستندات، مصاحبه روایتی) است که منطقه مورد تحقیق (شهرستان سرپل زهاب) را مورد بررسی قرار می دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهاجرت به عنوان یکی از پیامدهای جنگ تحمیلی نقشی اساسی در تغییرات فرهنگی داشته و تغییر جنبه ای از فرهنگ، دیریا زود به تغییراتی در جنبه های دیگر می انجامد. این نکته را می توان در مورد همه تغییرات فرهنگی به عنوان یک کل یکپارچه مانند زبان نیز در نظر گرفت. جنگ با دگرگونی های عظیم خود باعث تغییرات زبانی و فرهنگی و یا تداخل رسوم فرهنگی، اجتماعی در منطقه مورد مطالعه شده و در نتیجه ما با شکل نوینی از مفاهیم تغییریافته ی زبان شناختی، تداخل های زبانی، گاه مرگ زبانی و باز آفرینی تازه ای از ادبیات شفاهی در حوزه ارتباطات میان فرهنگی در این منطقه روبه رو هستیم.

یکی از زمینه‎های مورد مطالعة روان‎شناسی بهره‎وری، روان‎شناسی مصرف‎کننده است. بخشی از فعالیت‎های روزانة ما، صرف خرید یا فروش کالاها و خدمات می‎شود. آشنایی با رفتار ما به عنوان مشتری، صاحبان صنایع و مدیران شرکت‎های تولیدی و خدماتی را یاری می‎دهد تا به درستی تصمیم بگیرند و کالاها و خدمات خود را با توجه به قوانین رفتار آدمی در هنگام خرید، در معرض فروش قرار دهند. بخشی از مطالعات مربوط به رفتار مصرف‎کننده که وسعتی بیش از خرید یک کالا و خدمت دارد، برای پاسخ به این سؤال طراحی و اجراء می‎شود که چگونه داشتن (یا نداشتن) اشیاء بر زندگی ما مؤثر واقع می‎شود و چگونه دارایی و ثروت ما بر نحوة احساسمان دربارة خود و دربارة یکدیگر؛ و به عبارت دیگر در حالتِ بودن، اثر می‎گذارد. در مقالة حاضر، قصد ما این است که این زمینة کمتر شناخته شده از روان‎شناسی بهره‎وری را به خوانندگان علاقه‎مند، معرفی کنیم. در این مقاله، رفتار مصرف‎کننده تنها از دو دیدگاه، یعنی ادراک و انگیزه مورد توجه قرار گرفته و زمینه‎های دیگر به طور فهرست‎وار معرفی شده‎ است.

از آنجا که برخی از مبانی حاکم بر علوم جدید با مبانی معرفتی اسلامی تعارض دارد، ورود علوم جدید، به ویژه علوم انسانی به کشور ما، از ابتدا چالش هایی را به همراه آورد.. عده ای راهکار را در تولید «علم دینی» معرفی کردند. از این رو، مهم ترین سؤال این است که «علم دینی» به چه معنا و تحت چه شرایطی ممکن است؟ مبانی معرفتی امکان علم دینی، به دو دسته مبانی علم شناختی و مبانی دین شناختی تقسیم میشود. در محور اول، سه چالش وجود دارد: یکی، اینکه هویت علم و معرفت در گروی بهره مندی از روش تجربی قرار گرفته است. دوم، اینکه ارزش ها کاملاً خارج از حوزه علم و معرفت دانسته شده و سوم، اینکه هرگونه ورود معرفتی پیش فرض ها به عرصه علم نفی شده است. در محور دوم، مهم ترین چالش، تبیین معرفت زا بودن گزاره های موجود در متون دینی است. با پذیرش این امر، قلمروی دین با علم تداخل جدی دارد. از این رو، علم دینی نه تنها ممکن است، بلکه اساساً علم نمیتواند به گزاره های دینی بیاعتنا باشد. از این رو، مفهوم «علم دینی»، نه از حیث «علم» بودن و نه از حیث «دینی» بودن به هیچ تناقض و نابسامانیای مبتلا نمیباشد.

امروزه استفاده بهینه از صنعت گردشگری موجب تحول اقتصادی بسیاری از کشورهای جهان گردیده است که در این میان گردشگری ورزشی دارای بیشترین نرخ رشد و همچنین سهم سود اقتصادی در میان ابعاد پنچ گانه این صنعت است. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر تحلیل عوامل مؤثر بر جذب گردشگران ورزشی خارجی به کشور می باشد. به منظور دستیابی به این هدف، در مرحله اول با استناد به منابع علمی و نظرات اساتید، عوامل جذب گردشگران خارجی استخراج و در سه گروه 1. عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی (شامل نه عامل)، 2. عوامل مربوط به زیر ساخت ها (شامل چهار عامل) و 3. عوامل مدیریتی (شامل هفت عامل)، سازماندهی شدند. در مرحله بعد، دو پرسشنامه متفاوت مبتنی بر عوامل تعیین شده به صورت مقایسه زوجی (شامل 63 سئوال) و طیف هفت ارزشی (شامل 20 سئوال) طراحی، به سه زبان انگلیسی، روسی و عربی ترجمه و در اختیار 160 نفر از گردشگران ورزشی خارجی که نمونه آماری پژوهش را تشکیل می دادند، قرار گرفتند. پرسشنامه ای که بر اساس مقایسات زوجی بنا شده بود، بین تمامی افراد نمونه توزیع گردید ولی در مورد پرسش نامه هفت ارزشی، از آنجا که هدف مشاهده میانگین گروه های مجزا بود، چهار گروه چهل نفری (1. گردشگران ورزشی اروپایی، 2. گردشگران ورزشی روس زبان، 3. گردشگران ورزشی کشورهای آسیای جنوب شرقی و 4. گردشگران ورزشی کشورهای عرب زبان) به منظور پاسخ گویی به سئوالات گزینش و پرسشنامه ها در اختیار آنها قرار گرفت. به منظور تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه های مقایسه زوجی از روش تحلیل سلسلمه مراتبی و به منظور تحلیل اطلاعات حاصل از پرسشنامه های هفت ارزشی از روش تاپسیس در محیط فازی استفاده گردید. نتایج نهایی پژوهش که بر اساس میانگین حاصل از نتایج دو روش مذکور حاصل شد، بیانگر آن بودند که در میان عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، برخورد مناسب مردم کشور میزبان و وجود یک محیط آرام و مناسب برای گردشگران؛ در میان عوامل مربوط به زیر ساخت ها، بالا بودن سطح ورزشی کشور میزبان و در میان عوامل مدیریتی، ارائه پاداش های مناسب و قابل توجه و جوایز ارزنده برای نفرات یا تیم های برتر، باید بیش از سایر عوامل مورد توجه مسئولین مربوطه قرار گیرند.

مناسبت ادبیات با جامعه شناسی در ارجاع به تجربه مدرنیته دایر مدار مقاله حاضر است، تجربه ای که دو سوی دارد: مدرنیزاسیون و مدرنیسم. به عبارت دیگر فرآیندهای مکمل اقتصادی و فرهنگی امکان عمل مدرن را فراهم می آورند. بنابراین پرسش از نقش ادبیات در تکوین جامعه شناسی ایران با این دیدگاه تئوریک پاسخ داده شده که گزارش نویسندگان، به عنوان فراهم ‌اورندگان لایه ذهنی واقعیت تجدد، ناگزیر در فرآوری عمل مدرن و متعاقبا در تکوین جامعه شناسی اثر گذار بوده است. زیرا جامعه شناسی به عنوان یک علم مقوم بر تجربه جدیدی است که ادبیات یک بعد از آن را فراهم آورده است. بدین منظور آثار هدایت، آل احمد، دولت آبادی و درویشیان برگزیده شد و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی به مفهوم شناسی و مقوله بندی این مفاهیم در تناظر با لایه های مدرنیزاسیون و مدرنیسم اقدام گردید. گزارش نویسندگان فوق الذکر حاکی از آن بوده که گر چه آغاز گاه تجربه مدرنیته در ایران با توازن همراه بوده است اما به مرور سویه عینی بر سویه ‌ذهنی سبقت گرفته و موجبات عدم تعادل آن را فراهم آورده است. چنان چه نسبت مؤلفه فرهنگ به اقتصاد در آثار هدایت، آل احمد، دولت آبادی و درویشیان به ترتیب برابر با یک یکم، یک دوم، یک سوّم و یک پنجم است. این روند حاکی از تعمیق تاریخی عدم تعادل در تجربه مدرنیته است

این مقاله ضمن بررسی مفهوم هویت ملی و اشکال و جنبه های مختلف آن، به بررسی تأثیر فوتبال بر هویت ملی پرداخته است. ادعای مقالة حاضر این است که فوتبال در دنیای امروز به عنوان یکی از عناصر سازندة هویت از جایگاه مهمی برخوردار است؛ بدین معنی که به جز کارویژه های اساسی و خاص خود، موجد و مقوم نوعی هویت در بعد ملی نیز می باشد. موفقیت در مسابقه های فراملی فوتبال، نوعی هویت و غرور ملی ایجاد کرده و جوامع دیگر را به پذیرش جایگاه برتر و قابل احترام کشور متبوع تیم برنده وادار می کند و به همین ترتیب، شکست یک تیم ملی فوتبال نیز باعث نوعی سرخوردگی و جریحه دارشدن غرور یک ملت و کشور می شود. مقالة حاضر ضمن بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و با محور قراردادن سؤا ل هایی در مورد چرایی و چگونگی تأثیر فوتبال بر هویت ملی، تلاش می کند تا روابط علّی بین این دو متغیر را بررسی و تحلیل کند.

گرفتن مالیات در تمام دوره های تاریخ ایران از سکنه شهرها، روستاها و عشایر همه مناطق متداول بوده است. با این وجود شیوه جمع آوری مالیاتها منطبق با محیط و فرآورده های محیطی و ارزش محلی آنها متغیر بوده است. در پهنه سکونتی عشایر لرنشین به دلیل گستره زیاد آن، طبیعی است که شیوه جمع آوری مالیات ها بسیار متفاوت باشد.زیرا فرمانروایان، والیا، کلانتران و سرپرست های مناطق مختلف دارای سیاست واحدی نبوده اند.بررسی تاریخ اجتماعی این مناطق نیز این گوناگونی سیاست ها را تایید می کند. آنچه مسلم است این است که این مالیت ها به دو صورت نقدی و جنسی جمع آوری می شده اند. در این میان چون گردش حجمی پول در عشایر نسبت شهرها و روستاها بسایر کند و کاربرد آن بسیار کمتر بوده است، از این رو مقدار مالیت را نسبت به فرآورده های کشاورزی و دامی عشایری تعیین می نمودند منتهی به شیوه محلی بر روی هر واحد از فرآورده ها، ارزش پولی نیز می گذاشتند که به سهولت به هم تبدیل و مقدار مالیات بنا بر رضایت توده های عشایری نقدی و یا جنسی قابل پرداخت باشد.

مقاله، ابتدا رفتار مبلغان دینی را بر روی طیفی قرار می دهد که در یک سوی آن، تحریک شدید عواطف مخاطبان و در سوی دیگر، قراردادن آنان در مسیر تفکر و تعقل است. سپس با مروری کوتاه بر دو روند «فکرکردن» و «تحریک هیجان»، یادآوری می کند که استفاده از شیوه تحریک عاطفه به منظور تقویت معرفت دینی، عملا مخاطب را به حاشیه دین خواهد کشاند و همان خواهد شد که به آن دین عوامانه می گویند. سپس پاسخ دو سوال را دنبال می کند: 1) آیا در ایران صدر اسلام، دین پذیری از طریق تعقل انجام گرفت یا تحریک عاطفه؟ و 2) آیا شیوه مرسوم مبلغان دینی معاصر از جمله رسانه ها، مبتنی بر تعقل است یا تحریک عاطفه؟ مقاله ضمن تبیین رابطه «تفکر» و نشانه ها، توضیح می دهد که چون فکرکردن، نوعی تحریک شدن یا ظاهرشدن متوالی نشانه هاست و انسان، بخش عمده ای از فکر کردن را با آنچه از یادگیری قبلی در حافظه خود نگاه داشته انجام می دهد، بنابراین از طریق مراجعه به اطلاعات مربوط به ایران صدر اسلام، به صورتی ذهنی، توالی نشانه ها در حافظه ایرانیان صدر اسلام را شبیه سازی و پاسخ سوال نخست را به صورت یک حدس، ارایه می دهد. آخرین بخش مقاله به پیامدهای تبلیغ دین پذیری از طریق تحریک عاطفه، در ایران معاصر اختصاص دارد. مقاله توضیح می دهد که مشارکت رسانه ها و دامن زدن به دین عوامانه، پدیده ای معکوس مارپیچ سکوت را به وجود خواهد آورد که نجوای مخالفت نخبگان را در خود حل و مضمحل خواهد کرد.

هدف این مقاله بررسی عوامل انگیزشی و اجتماعی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، به عنوان بخشی از کنشگران اجتماع علمی ایران، از نگارش مقالات بین المللی (آی. اس. آی) است. در بخش نظری با هدف فراهم ساختن دانش زمینه ای لازم برای ورود به میدان تحقیق دیدگاه های رایج در جامعه شناسی علم ازجمله مدل کارکردی، مدل مبادله، مدل برساخت گرایی اجتماعی و مدل میدانی علم را مرور کرده ایم. روش پژوهش نیز با توجه به لزوم فراهم ساختن امکان ورود به ساحت معنایی، براساس نظریة مبنایی تدوین شده است. در این تحقیق با 24 تن از دانشجویان کارشناسی ارشد رشته های علوم پایه و مهندسی دانشگاه تهران مصاحبه عمیق به عمل آمد. این مصاحبه ها طی سه مرحله کدگذاری شدند و در نهایت روایت تحلیلی از این مقولات استنباط شد. خط اصلی این تحلیل، که در واقع روایتی توصیفی- تحلیلی دربارة موضوع تحقیق است، شامل چهار مقولة هسته ای است. این چهار مقوله به ترتیب عبارت اند از «ذهنیت فرهنگی پیشین دربارة دانشگاه» به عنوان شرط زمینه ای شروع فرایند، «وضعیت اجتماعی» و «وضعیت نظام آموزش عالی» به عنوان عوامل ساختاری مؤثر در راهبردهای دانشجویان و سرانجام مقوله «کنش های راهبردی دانشجویان برای کنترل، اداره و برخورد با اوضاع خاص». سرانجام پژوهش به مقولة تحلیلی «رشد تولید مقالات بین المللی» به مثابة پیامد ناخواستة این فرآیند دست می یابد. نتیجة پژوهش نشان می دهد دانشجویان عمدتاً با نگاه آرمانی وارد دانشگاه می شوند و در برخورد با وضعیت نامساعد و محدودیت های دانشگاه و جامعه، که با انتظارات ذهنی آنان سازگاری ندارد، انگیزة مهاجرت تحصیلی در آن ها تقویت می شود. آنان در چنین موقعیتی نگارش مقالات بین المللی را وسیله ای تسهیل کننده برای تحقق راهبرد خود می یابند. بدین ترتیب، بخشی از افزایش سهم ایران در تولید دانش جهانی را می توان پیامد ناخواسته انگیزه های راهبردی دانشجویان برای تدارک مقدمات مهاجرت از کشور قلمداد کرد.

این مقاله درصدد است تا علاوه بر بررسی آرا و اندیشه های اجتماعی سیدجمال الدین اسدآبادی، ثابت کند که وی به عنوان یکی از پیشگامان جریان روشنفکری در میان حوزویان بوده است؛ ایشان نسبت به ایدئولوژی ها، نهضت ها، مکاتب فلسفی غرب، جغرافیای جهان و دگرگونی های اجتماعی جهان معاصر خود شناخت خوبی داشته و درباره آنها از دیدگاه یک عالم اسلامی روشنفکر ابراز عقیده کرده است. پس می توان مؤلفه ها و شاخص های اصلی روشنفکری وی را چنین برشمرد: اصلاح گرایی در اندیشه و معرفت دینی، توجه به اجتهاد، توسعة جهانی، تقریب مذاهب اسلامی، تجدد گرایی، تکامل گرایی اجتماعی، ملی گرایی، قانون گرایی، باور به آزادی اجتماعی، نگرش انتقادی به وضع موجود و عقل گروی.

هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه دگرگونی نسلی و هویت اجتماعی در میان جوانان شهر سقز است. برای بررسی این مسئله بر تاثیرات فرایند جهانی شدن بر ساخت هویت اجتماعی جوانان و ماهیت دگرگونی نسلی متمرکز شده ایم. سطوح تجربی تحقیق شامل سطح دگرگونی نسلی و رابطه با والدین، سطح هویت اجتماعی و فضاهای دوستی و سطح فرایند جهانی شدن و تاثیر رسانه ها هستند که متناسب با آنها نظریه های تحول فرهنگی رونالد اینگلهارت و جامعه شبکه ای مانوئل کاستلز به عنوان چارچوب نظری پژوهش انتخاب شده اند. روش تحقیق پژوهش کیفی بوده و یافته ها با به کارگرفتن تکنیک مصاحبه عمقی با 60 نفر از جوانان گردآوری شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند به رغم اینکه تفاوت نسلی محدود به حوزه های فرهنگی- اجتماعی و به ویژه سطوح هنجاری است، هویت اجتماعی جوانان امری سیال، شناور و نامنسجم است که عناصر آن شامل بی قدرتی، بی مرجعی و معترض بودن است.

تاریخچه اطلاعات حوزه ای ست که در سال های اخیر توجه تاریخ دانان و متخصصان علم اطلاعات را به میزان قابل توجهی به خود معطوف ساخته است. هرچند که این حوزه هنوز مراحل آغازین خود را سپری می کند، اما همان گونه که در این نوشتار نشان داده شده است...

ادبیات، ارتباط خود با جامعه را گاه به صورت آشکار و گاه به صورت پنهان بیان می کند. حتی زمانی که نویسنده نیت پرداختن به مسایل اجتماعی را ندارد، متن، به سبب شبکه پیچیده دلالت هایش با حیات اجتماعی ارتباط می یابد. از نظر فرمالیست های روس شکل یک متن ادبی، گویاترین بیان تعامل متن و جامعه است و حتی زمانی که محتوای اثر رابطه اش را با جامعه پنهان می کند، شکل ادبی نمایانگر این رابطه است. ساخت گرایان فرانسوی با تعمیق آرای فرمالیست ها، تحلیل "نوشتار" یا همان شیوه بیان خاص نویسنده را بهترین بازنمایی تعامل اثر ادبی و جامعه به شمار آوردند. بر این اساس، بررسی "نوشتار" بهترین شیوه فهم رابطه میان ادبیات و جامعه است. در عین حال، بدیهی است که این بررسی به یک چارچوب نظری نیازمند است که تبیین رابطه دو سویه کارکردهای ادبی و اجتماعی را از جمله وظایف خود به شمار آورد؛ بنابراین استناد به "نظریه نظام چندگانه" ایتامار اون زهر در تحقیق حاضر در این راستا توجیه پذیر است. باید دانست که این نظریه، نوعی رویکرد "عام" به مهم ترین عرصه هایی است که حیات فرهنگی جوامع را شکل می دهند، از این رو تعامل ادبیات و جامعه را صرفا در کلیات آن مطرح می کند و ردیابی این تعامل در "نوشتار ادبی" وظیفه ای است که انجام آن را مقاله حاضر به عهده گرفته است