درخت حوزه‌های تخصصی

شهرها نیازمند سیاستگذاری و برنامه ریزی برای توسعه هستند. طرح های توسعه شهری مانند طرح جامع، مهم ترین ابزارهای اجرای سیاست ها و برنامه ها به شمار می روند. اجرای مؤثر این طرح، نیازمند اسناد بالادستی مانند طرح آمایش سرزمین، سیاستگذاری بهتر در برنامه های توسعة کلان، مدیریت شهری کارآمد و مشارکت مردم است. در این مقاله، برای تحلیل تحولات شهری در ایران، از نظریة شهرنشینی وابسته استفاده شده است و با مروری بر مهم ترین اقدام های مداخله ای دولت ها برای توسعه شهری، نقدهای مطرح شده درمورد طرح های توسعه شهری در دوران حاضر بیان می شوند. به نظر می رسد که اکنون در نبود مشارکت و نظارت مردمی، سیاست ها و برنامه های توسعه شهری گرفتار در دیوان سالاری های عظیم و رانت جویی های سازمان های عمومی، در مقابله با شرایط شهرنشینی وابسته شکست خورده اند. آنچه رشد شهرها را هدایت می کند، نه چارچوب های سیاستی، بلکه منافع گروه های قدرتمند سودجویی از زمین و رانت های شهری و تقلای تهیدستان شهری برای تصرف زمین و ساخت کاشانه ای محقر است. شرایطی که تداوم وضعیت شهرنشینی پیرامونی را در پی خواهد داشت.

بیماری ایدز تنها یک بیماری، و حامل آن صرفاً یک بیمار نیست. از آنجا که راه های انتقال این بیماری شامل رفتارهایی است که در اذهان عمومی با بار ارزش منفی ارزیابی می شود، دربارة آن برچسب زنی و نگرش های منفی چشمگیری شکل گرفته است و مبتلایان با انگ افراد منحرف در جامعه مواجه، و غالباً با طرد و تبعیض افراد روبه رو می شوند. این پژوهش با هدف شناخت تأثیر این بیماری و انگ ناشی از آن در تجربة زیستة زنان مبتلا به ایدز یا زنان اچ آی وی مثبت انجام شده است. جمع آوری داده ها نیز با استفاده از روش کیفی و نظریة مبنایی و فن مصاحبه نیمه ساخت یافته با زنان اچ آی وی مثبت مراجعه کننده به «انجمن حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی (احیای ارزش ها)» صورت گرفته است. براساس تحلیل یافته های حاصل از این پژوهش، چهار مقولة «افکار و نگرش های منفی موجود در جامعه»، «راه های خاص (حساس از نظر فرهنگی) انتقال بیماری»، «نبود دانش عمومی دربارة راه های سرایت بیماری» و «حمایت نکردن خانواده و نزدیکان و طردکردن بیماران» به عنوان شرایط علّی «زمینه ساز حساسیت بیمار به انگ اجتماعی» به دست آمد. همچنین یافته ها مؤید این مطلب است که انگ مرتبط با اچ آی وی موجب بروز رفتارهای تبعیض آمیز با این بیماران و درنتیجه بروز مشکلات و دغدغه در این زنان می شود؛ مشکلات جسمانی، روانی، انزوا و افسردگی، نگرانی های اقتصادی، نگرانی ازدست دادن شغل، توسل به پنهان کاری در محیط کار، تجربة طردشدن و ازدست دادن حمایت خانواده و دوستان، محدودیت دسترسی به درمان، نگرانی درمورد ازدواج و تعاملات اجتماعی محدودتر، از جمله مشکلاتی است که پیش روی این بیماران قرار دارد. این مشکلات در کنار ترس از افشای بیماری و انگ و داغ ننگ آن، سطح کیفیت زندگی در این بیماران را کاهش می دهد.

این پژوهش درصدد است با رویکرد انسان شناسی و در تناظر با دوگانه «طبیعت و فرهنگ» در نظریه های غربی با دوگانه «طبیعت و فطرت»، بازتاب فطرت را در نظریه فرهنگی آیت الله جوادی آملی نشان دهد. تحلیل آراء ایشان روشن کرد که فرهنگ، تجلی توانایی های انسان در حیات فردی و اجتماعی است. توانایی های انسان نیز در دو حوزه وجودی انسان، یعنی طبیعت و فطرت بروز پیدا می کند و حاکمیت هر یک از این دو قوای وجودی، فرهنگ متناسب با خود را شکل می دهد. تجلی طبیعتِ انسان در حیات فردی و اجتماعی، فرهنگِ «مستور و مُتدانی» را شکل می دهد و تجلی فطرت نیز فرهنگ «مشهور و فرهنگ متعالی» را به وجود می آورد. فرهنگ مطلوب از نظر ایشان فرهنگی است که بازتاب فطرت باشد. بر همین اساس فرهنگ فطری دارای ویژگی هایی همچون ساخته ای الهی، تکوینی- اعتباری، حقیقت گرایی، وحدت گرایی، تکثرپذیری، شکوفاپذیری، جهانی و زنگارپذیر است.

مطالعات اجتماعی را می توان در یک مقطع از زمان به انجام رساند یا در چند مقطع. در صورت اول‘ فقط یک زمان (t) در تحقیق وجود دارد‘ در حالیکه در تحقیق نوع دوم چند یا چندین زمان خواهیم داشت که از (t1 آغاز می شود تا tn) ادامه می یابد. نوع اخیر را مطالعات طولی می خوانند. در این تحقیق مخصوصاً تاثیر عامل زمان مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرد. از این طریق‘ هم دگرگونی های مرتبط با عقاید‘ نظرات و حالات سنجیده می شود‘ هم تغییر در رفتار‘ عادات و ... به سنجش نهاده می شوند. همچنین‘ از این طریق نه تنها افراد را مورد مطالعه قرار می دهند‘ بلکه گروهها‘ کارگاهها و یا روستاها و ... را نیز می توان در جریان تطور آنان به تحقیق نهاد. با استفاده از این روشها‘ نه تنها می توان حرکت یا تغییر را شناخت (سطح وصفی) ‘ بلکه علت یا علل تغییرهای حاصل شده در عقاید یا رفتار (یا هر دو) در فرد یا جمعیت و یا هر واحد مورد مطالعه را مورد شناسائی قرار داد (سطح علی یا تبیین) علاوه بر این‘ از این طریق نه تنها نسبت دگرگونی بلکه ترکیب درونی آنرا نیز می توان شناخت‘ بعنوان مثال‘ چنانچه در جریان دو مقطع زمانی نسبت طرفداران یک رئیس جمهور در حد 40% باقی مانده باشد. با این روش می توان ملاحظه کرد آیا همان افراد سابق باز به او رای داده اند یا آنکه در ترکیب درونی موافقان تغییری رخ داده است.

انسان به سمتی که می نگرد، حرکت می کند. این نگرش انسان است که به زندگی او جهت می دهد و در سرتاسر زندگی او را هدایت می کند. پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی نگرش سیاسی – اجتماعی نوگرای دانشجویان و عوامل مؤثر برآن همچون خانواده و دانشگاه بپردازد. چارچوب نظری پژوهش، تلفیقی از نگره های دانشمندانی همچون دیویی، هگل، آدورنو و فروم است. روش تحقیق، پیمایشی است. نمونه مورد نظر (360 نفر) به شیوه سهمیه ای از میان تمامی دانشجویان دانشگاه اصفهان انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها، با توجه به سطح سنجش متغیرهای مورد بررسی، از آماره های توصیفی و آماره های استنباطی استفاده شده است. کلیه عملیات اجرایی پردازش داده ها با استفاده از نرم افزار Spss و Amos انجام شده است. میانگین نمره نوگرایی کل پاسخگویان نشان می دهد که میزان نوگرایی دانشجویان در حد بالایی است. یافته ها همچنین حاکی از آن است که بین هر دو بعد الگوهای ارتباطی خانواده و نگرش سیاسی - اجتماعی نوگرای دانشجویان رابطه معناداری وجود دارد. در حالی که جهت گیری گفت و شنود رابطه مستقیم دارد، بعد همنوایی خانواده رابطه ای معکوس با نوگرایی دانشجویان داشته است. میان دیگر متغیر مستقل تحقیق، یعنی نفوذ اجتماعی – سیاسی دانشگاه با نگرش دانشجویان رابطه معناداری وجود نداشت. دو متغیر جنسیت و پایگاه اجتماعی – اقتصادی دانشجویان نیز رابطه معناداری با نگرش سیاسی – اجتماعی نوگرا داشته اند.

اعتماد شیوة اجتناب ناپذیر زندگی اجتماعی و شرط اساسی برای یک جامعة سالم است. در رویکرد روان شناختی ـ اجتماعی منشأ اعتماد اجتماعی، در شخصیت افراد جستجو می شود. هدف این مقاله شناسایی رابطة گونه های شخصیتی با اعتماد اجتماعی می باشد. رویکرد مقاله توصیفی ـ همبستگی، روش تحقیق پیمایشی و جامعة آماری شامل استادان، کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال 1389 می باشد که در حجم نمونة هزار و 212 نفر اجرا شده است . یافته ها حاکی از آن است که میزان اعتماد اجتماعی در سه گروه تفاوت معناداری دارد. کمترین میزان اعتماد اجتماعی مربوط به دانشجویان و بیشترین آن در بین استادان است. رابطة اعتماد اجتماعی با گونه های شخصیتی برون گرایی، انسجامی و شناختی در هر سه گروه معنادار و رابطه آنها به صورت مثبت و مستقیم می باشد. همچنین رابطة اعتماد اجتماعی با گونة شخصیتی نژندی فقط در گروه استادان معنادار شده که این رابطة منفی و معکوس است.

"مقاله حاضر، برگرفته از تحقیقی با همین نام است که از سوی نگارنده، در سال 1383 به روش پیمایشی انجام شده و هدف آن سنجش میزان رضایت روستاییان از برنامه‌های تلویزیونی مربوط به مسائل روستایی و کشاورزی بوده است. نویسنده ابتدا مروری بر جایگاه تلویزیون در رشد و توسعة روستایی و کشاورزی دارد و سپس ویژگی‌های برنامه‌های تلویزیونی اثربخش را در زمینة توسعه و ترویج روستایی برمی‌شمرد. در بخش ارائة یافته‌های پژوهش نیز تأثیر متغیرهای سن، جنس، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت اقتصادی، محل سکونت و مدت تماشای تلویزیون بر میزان رضایت از برنامه‌های تلویزیونی سازمان جهاد کشاورزی، در شش استان مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این میان عواملی چون مشارکت نداشتن روستاییان در تولید برنامه‌های مربوط به روستا، یکنواختی قالب برنامه‌ها، وجود پارازیت‌های مفهومی در برنامه‌ها و نزدیک نبودن موضوع برنامه‌ها به مسائل واقعی زندگی روستاییان، از علل نارضایتی مخاطبان روستایی از برنامه‌ها شناخته شده و در مقابل، احترام به فرهنگ و سنن روستایی در برنامه‌ها و نیاز مخاطبان به فراگیری مطالب جدید، از عوامل جلب مخاطبان روستایی به برنامه‌ها شمرده شده است. در پایان نیز عوامل مؤثر بر اثربخشی برنامه‌های تلویزیونی مربوط به حوزة کشاورزی و ترویج مشارکت مردمی، ذکر شده‌اند. "