درخت حوزه‌های تخصصی

سابقه و هدف: سالانه عده زیادی دچار اختلالات روانی ازجمله استرس می شوند که مشکلاتی را در زندگی برای آنان به وجود می آورد. راه های مقابله با این اختلالات از مسائلی است که اندیشمندان همیشه در فکر آن بوده اند. در کتاب گران قدر نهج البلاغه توصیه های مفیدی برای بهداشت روان و راهکارهای پیشگیری از اختلالات روانی به ویژه استرس بیان شده است که روان شناسان با توجه به این توصیه ها و عمل به آنها می توانند در جلسات مشاوره از این دستورها استفاده کنند و این آموزه ها و راهکارها را به مراجعان خود آموزش دهند. این پژوهش با هدف بررسی راه های مقابله با استرس با تکیه بر کلمات امیرالمومنین (ع) در نهج البلاغه انجام شده است. روش کار: پژوهش حاضر از نوع کتابخانه ای است که با جست وجوی واژگانی نظیر استرس، تنیدگی و اضطراب در کتب روان شناختی و واژه های عربی بَلیه (بلا) و مِحنه (اندوه) در نهج البلاغه و پایگاه معرفی مقالات تدوین شده است. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: جست وجوی مقالات نشان داده با اینکه بحث از استرس انسان، از کهن ترین مباحث روان شناسی به شمار می آید، بحث از موضوع استرس از منظر نهج البلاغه کمتر بررسی شده است. نهج البلاغه اصل بحث از استرس و زمینه های ایجاد و عوامل مقابله با آن را بیان نموده ولی از واژگان استرس یا مشتقات آن استفاده نکرده است. در این پژوهش با توجه به معنای اصطلاحی استرس جملات حضرت در سه عنوان کلی دسته بندی شده است: تغییر وضعیت و اجتناب از موقعیت های استرس زا، استفاده از فنون شناختی مقابله با استرس و روش عاطفی-رفتاری مقابله با استرس. نتیجه گیری: با دقت در کلمات حضرت علی (ع) می توان گفت از منظر ایشان استرس به سه عامل بستگی دارد: وجود شرایط محیطی استرس زا، ادراک استرس ناشی از این شرایط توسط فرد و ظرفیت نسبی فرد در رویارویی یا سازگاری با این شرایط. طبق این الگو، راه های مقابله با استرس با توجه به هدف ها و کارکردهای آن در سه عنوان کلی بحث شده است.

هدف : از آنجایی که افسردگی دوقطبی و تک قطبی هم از لحاظ زیستی و هم از نظر ظهور نشانه های بالینی متفاوتند، مقیاس های موجود اندازه گیری افسردگی برای سنجش افسردگی در اختلال دوقطبی مناسب نیستند. هدف پژوهش حاضر، تعیین ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی مقیاس درجه بندی افسردگی دوقطبی ( BDRS ) بود. روش : شرکت کنندگان 368 نفر، شامل 120 بیمار مبتلا به اختلال دوقطبی در دوره افسردگی، 126 بیمار افسرده مبتلا به اختلال افسردگی عمده (تک قطبی)، از مراکز درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 91-1390، و 122 فرد بهنجار، از همراهان بیماران و کارکنان مراکز نمونه گیری، بودند. مقیاس درجه بندی افسردگی دوقطبی ( BDRS )، مقیاس درجه بندی افسردگی هامیلتون ( HDRS )، ویراست دوم پرسشنامه افسردگی بک ( BDI-II ) و مقیاس درجه بندی مانیای یانگ ( YMRS ) برای گردآوری داده ها به کار رفتند و داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی و تحلیل تمایزات تحلیل شدند. یافته ها : مقیاس درجه بندی افسردگی دوقطبی در جمعیت ایرانی همسانی درونی بالایی (81/0=&alpha) داشت و روایی آن از طریق همبستگی بالا با پرسشنامه افسردگی بک (61/0) و مقیاس درجه بندی افسردگی هامیلتون (71/0) تأیید شد. خرده مقیاس آمیخته با مقیاس درجه بندی مانیای یانگ همبستگی 69/0 داشت. تحلیل عاملی سه عامل افسردگی روان شناختی، جسمانی و آمیخته را شناسایی کرد که برخی گویه های آن با نسخه اصلی متفاوت بود. مناسب ترین نقطه برش بالینی، نمره 18 با حساسیت 93 درصد و ویژگی 94 درصد بود. نتیجه گیری : نسخه فارسی مقیاس درجه بندی افسردگی دوقطبی در جمعیت ایرانی از ویژگی های روان سنجی مناسب برخوردار است. /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal" mso-tstyle-rowband-size:0 mso-tstyle-colband-size:0 mso-style-noshow:yes mso-style-priority:99 mso-style-qformat:yes mso-style-parent:"" mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt mso-para-margin:0cm mso-para-margin-bottom:.0001pt mso-pagination:widow-orphan font-size:11.0pt font-family:"Calibri","sans-serif" mso-ascii-font-family:Calibri mso-ascii-theme-font:minor-latin mso-fareast-font-family:"Times New Roman" mso-fareast-theme-font:minor-fareast mso-hansi-font-family:Calibri mso-hansi-theme-font:minor-latin mso-bidi-font-family:Arial mso-bidi-theme-font:minor-bidi}

اختلال وسواس جبری چهارمین اختلال شایع روانپزشکی است که به دلیل ماهیت خاص و پیچیده آن در نظام های تشخیص بحث های زیادی در خصوص چگونگی طبقه بندی آن صورت گرفته است به نحوی که ابعاد رفتاری و زیستی آن به صورت دقیق مشخص نشده است. روش: به منظور بررسی ارتباط بین ابعاد سرشت و منش و سامانه های مغزی رفتاری، تعداد 228 نفر از دانشجویان پرسشنامه های سرشت و منش کلونینجر (TCI-125)، گری ویلسون (GW-120) و وسواس پادوآ را تکمیل نمودند. نتایج با استفاده از روش تحلیل رگرسیون چندمتغیره تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین ابعاد نوجویی، آسیب پرهیزی و پشتکاری و ابعاد منش همکاری و خودراهبری و سامانه های بازداری و فعال سازی رفتاری با علائم وسواس همبستگی های معنادار وجود دارد. همچنین ابعاد آسیب پرهیزی و نوجویی از ابعاد سرشت و همکاری و خودراهبری از ابعاد منش توام با بازداری رفتاری توانستند تا علائم محتلف اختلال وسواس جبری را پیش بینی نمایند. نتیجه گیری: با توجه به نقش ابعاد سرشتی- منشی و سامانه های مغزی رفتاری در پیش بینی علائم وسواس، می توان عنوان نمود که اختلال وسواس جبری پایه های زیستی عصبی بارزی دارد.

معنویت، به عنوان یکی از ابعاد اصلی سلامت، نقشی تاثیرگذار بر سلامت معنوی دارد. کمال گرایی معنوی/مذهبی، که اخیراَ به عنوان یکی از انواع کمال گرایی به وسیله بشارت (1396، 1397) مفهوم پردازی شده است، یکی از تعیین کننده های سلامت معنوی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش کمال گرایی معنوی/مذهبی در سلامت و اختلال روانی بود. دویست و سی و چهار نفر (126 مرد، 108 زن) داوطلب از جمعیت عمومی شهر تهران در این پژوهش شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد مقیاس کمال گرایی معنوی/مذهبی ( SRPS )، مقیاس استحکام من ( ESS ) ، مقیاس سلامت روانی ( MHI-28 ) و مقیاس افسردگی اضطراب استرس ( DASS ) را تکمیل کنند. نتایج پژوهش نشان دادکه کمال گرایی معنوی/مذهبی با استحکام من و بهزیستی روانشناختی همبستگی مثبت معنادار و با درماندگی روانشاختی و نشانه های افسردگی و اضطراب همبستگی منفی معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که کمال گرایی معنوی/مذهبی در کل 70% واریانس مربوط به متغیرهای پژوهش را تبیین می کند که بیشترین سهم مربوط به استحکام من بود. بر اساس یافته های پژوهش، می توان کمال گرایی معنوی/مذهبی را یکی از تعیین کننده های سلامت روانی، و در عین حال از عوامل پیش گیرنده اختلال روانی، دانست.

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین هوش معنوی و هوش هیجانی با تاب آوری، رضایت از زندگی و سلامت روان در زوجین صورت گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زوجین شهر اهواز بود، که حداقل یک سال از زندگی مشترکشان می گذشت. حجم نمونه 125 زوج، متشکل از 250 نفر زن و مرد به تعداد مساوی که به صورت خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها در این پژوهش مقیاس هوش معنوی ( SII )، مقیاس هوش هیجانی شات ( SSREI )، مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون ( CD-RISC )، مقیاس رضایت از زندگی (SWLS) و مقیاس سنجش سلامت عمومی ( GHQ ) می باشند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که در پیش بینی تاب آوری، رضایت از زندگی و سلامت روان در زوجین ، متغیرهای هوش معنوی و هوش هیجانی نقش مهمی ایفا می کنند. نتایج حاصل از تحلیل کاننی نیز نشان داد که ترکیب خطی تاب آوری، رضایت از زندگی و سلامت روان به وسیله ترکیب خطی هوش معنوی و هوش هیجانی قابل پیش بینی است.

زمینه و هدف: در بررسی کودکان با آسیب شنوایی به نظر می رسد که نخستین و مهم ترین مسئله این کودکان، مشکلات در برقراری ارتباط است؛ زیرا آنها اغلب قادر به ایجاد رابطه اجتماعی و متقابل با همسالان و بزرگسالان نیستند و ساز ش یافتگی عاطفی و مهارت های اجتماعی آنان با دشواری زیادی روبه رو است ؛ از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی کارآمدی آموزش مهارت های برقاری ارتباط مؤثر بر روابط بین فردی تاب آوری و تنیدگی افراد کم شنوا است. روش: روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی، از نوع طرح پیش آزمون-پس آزمون، با گروه آزمایش و گواه است. از جامعه آماری پژوهش که شامل افراد کم شنوا با میانگین سنی 15 سال شهر تهران در سال 1397 بود با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. برنامه آموزشی مهارت های برقراری ارتباط مؤثر در 10 جلسه 90 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا شد ولی گروه گواه هیچ مداخله ای را دریافت نکرد. از پرسشنامه مهارت های بین فردی (ماتسون، 1983)، تاب آوری (کانر و دیویدسون، ۲۰۰۳) و پرسشنامه تنیدگی (کوهن، 1983) به عنوان ابزارهای پژوهش استفاده شد. یافته ها: نتایج آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره نشان داد آموزش مهارت های برقراری ارتباط مؤثر بر روابط بین فردی (0/01= P ، 26/29= F )، تاب آوری (0/03= P ،5/27= F ) و همچنین تنیدگی (0/01= P ،22/60= F ) نوجوانان کم شنوا مؤثر است؛ به طوری که این مداخله توانسته است روابط بین فردی و تاب آوری را در گروه آزمایش افزایش، و سطح تنیدگی آنها را کاهش دهد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد برنامه مهارت های ارتباطی آموزش داده شده در این پژوهش توانسته است افراد گروه آزمایش را برای رویارویی مؤثر با مشکلات روابط بین فردی آماده کند؛ نیاز روانی به احساس برقراری ارتباط و تعلق داشتن را در آنها تقویت کند؛ و در نهایت به کاهش سطح تنیدگی، تقویت روابط بین فردی، و تاب آوری آنها منجر شود.

زمینه و اهداف: تعلل ورزی تحصیلی یکی از مؤلفه های تأثیرگذار بر کاهش عملکرد تحصیلی دانشجویان است. همچنین خودکارآمدی و تاب آوری روان شناختی جزو مهارت های مهم زندگی محسوب می شود که با پیامدهای مثبت در بسیاری از جنبه های زندگی همراه هستند. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تعیین نقش خودکارآمدی و تاب آوری روان شناختی در تعلل ورزی تحصیلی دانشجویان بود. روش بررسی: این پژوهش از نوع همبستگی است که برای اجرای آن تعداد 389 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرکرد در سال تحصیلی 1394- 1393 به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه تعلل ورزی، پرسشنامه خودکارآمدی عمومی و پرسشنامه تاب آوری که همگی دارای روایی و پایایی بالابودند، پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار18 Spss و به شیوه ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تحلیل شدند.

این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی مشاوره گروهی به شیوه شناختی – رفتاری بر کاهش علایم اضطراب دانش آموزان دختر شهرستان شبستر انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان دختر دوره پیش دانشگاهی شهرستان شبستر بودند. نمونه پژوهش 30 نفر از دانش آموزان بود که بطور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. نوع مطالعه تجربی و طرح مورد استفاده در این پژوهش از نوع پیش آزمون –پس آزمون با گروه کنترل بود. ابزار اندازه گیری، مقیاس خودسنجی اضطراب یافته های تحقیق نشان داد که روش مشاوره گروهی به شیوه شناختی- رفتاری علایم اضطراب کلی، علایم جسمانی و علایم ذهنی اضطراب را بطور معنی دار کاهش می دهد. در نتیجه می توان روش مشاوره گروهی به شیوه شناختی – رفتاری را به عنوان یک روش مستقل یا در کنار سایر روش های درمانی از جمله دارودرمانی در کنترل یا کاهش علایم اضطراب نوجوانان و جوانان بویژه دانش آموزان به کار برد.

مقدمه:هدف مطالعه حاضر مقایسه عدم تحمل بلاتکلیفی و دشواری در تنظیم هیجان در افراد مبتلابه اضطراب اجتماعی و بدریخت انگاری بدن بود. روش: پژوهش از نوع علی مقایسه ای بود. از بین مراجعه کنندگان به درمانگاه گوش و حلق و بینی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تعداد 65 نفر که در پرسشنامه فوبی اجتماعی نمره بالای خط برش گرفتند و 65 نفر که در پرسشنامه شکل بدن نمره بالای خط برش گرفتند به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و حجم نمونه با استفاده از نرم افزار G POWER تعیین شد. تمامی شرکت کنندگان به وسیله پرسشنامه شکل بدن (BSQ-34)، پرسشنامه فوبی اجتماعی (SPIN)، مقیاس دشواری در تنظیم هیجان (DERS) و مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی (IUS) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از آزمون های t و تحلیل واریانس تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که افراد مبتلابه اضطراب اجتماعی سطح بالاتری از عدم تحمل بلاتکلیفی را نسبت به گروه بدریخت انگاری تجربه می کنند، همچنین دو گروه در دشواری های تنظیم هیجان تفاوت معنادار داشتند. نتیجه گیری: بدریخت انگاری بدن و اضطراب اجتماعی ازنظر عدم تحمل بلاتکلیفی و دشواری در تنظیم هیجان باهم متفاوت بودند. این پژوهش نشان داد که بدریخت انگاری و اضطراب اجتماعی دارای ویژگی های متفاوتی هستند و این امر نیز در تشخیص و درمان آن ها حائز اهمیت است.

هدف از پژوهش حاضر شناسایی راهکار های ارتقاء مشارکت اجتماعی دانشجویان در پیشگیری از مصرف مواد مخدر و روان گردان بود. روش تحقیق حاضر کیفی مبتنی بر روش دلفی است. 30 نفر از خبرگان واجد شرایط از بین اساتید دانشکده های روان شناسی و علوم تربیتی، ادبیات و علوم اجتماعی، اقتصاد و علوم اداری و حقوق دانشگاه اصفهان در سال 1393 به عنوان نمونه آماری شناسایی و انتخاب شدند و در طی دو مرحله و از طریق پرسشنامه به شناسایی و اولویت بندی راهکار اساسی ارتقاء مشارکت اجتماعی دانشجویان در پیشگیری از مصرف مواد پرداخته شد. طبق نتایج به دست آمده براساس نظر خبرگان برای دستیابی به هدف تحقیق، 40 راهکار ارائه و از بین آنها 10 راهکار اساسی اولویت بندی شدند که در آن ها بر راهکارهای افزایش دانش، توانایی و مهارت ها، اعتماد، همدلی، صمیمیت و حمایت، ترویج ارزش های فرهنگی، معنوی و دینی، همکاری، پیوند وتعلق، شأن و منزلت دانشجو و مساوات و برابری، گفتگو، تبادل نظر و نقد مسائل وآسیب های اجتماعی، یکپارچگی و مسئولیت پذیری اجتماعی، حساس سازی دانشجویان نسبت به سلامت جسمی و روانی یکدیگر و الگوبرداری از رفتار های صحیح و ارزش گذاری به آنها در دانشجویان تأکید شده است.

مقدمه: شناسایی عوامل مرتبط با جو عاطفی خانواده از مهم ترین اهداف پژوهشی روان شناسی خانواده است. هدف: این پژوهش با هدف بررسی رابطه جو عاطفی خانواده با خود تنظیمی هیجانی و تاب آوری دانشجویان انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد مشهد بود که در سال تحصیلی ۱۳۹۶-۹۷ مشغول به تحصیل بودند. روش: روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. نمونه پژوهش با روش نمونه گیری طبقه ای انجام پذیرفت و شامل ۱۵۰ دانشجو بود. ابزار پژوهش شامل سه پرسشنامه جو عاطفی خانواده (هیل برن، ۱۹۶۴)، پرسشنامه خود تنظیمی هیجانی (هافمن و کاشدان، ۲۰۱۰) و پرسشنامه تاب آوری (کاتر و دیویدسون، ۲۰۰۳) بوده است. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد، جو عاطفی خانواده با خودتنظیمی هیجانی و تاب آوری ارتباط معناداری دارد (۰/۰۵>P). نتیجه گیری: با توجه به یافته ها می توان گفت، تنظیم هیجانات و تاب آوری دو متغیر مهمی هستند که با جو عاطفی خانواده در دانشجویان مرتبط است.

زمینه و هدف :گاهی اوقات برخی از افراد به دلیل جنسیت خود به شدت احساس پریشانی می کنند و اغلب در عملکرد اجتماعی، شغلی و سایر زمینه های شخصی، مشکلات سازگاری دارند که این امر به صورت اختلال ملال جنسی بروز می کند. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه سبک های دلبستگی و شیوه های فرزندپروری ادراک شده در بیماران مبتلا به اختلال ملال جنسیتی و افراد سالم در شهر اصفهان انجام شد. مواد و روش ها:در این مطالعه، بیماران مبتلا به اختلال ملال جنسی که در سال 1395 برای درمان به روان پزشکان شهر اصفهان مراجعه کرده بودند و افراد سالم، مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه های پژوهش را 28 بیمار مبتلا به اختلال ملال جنسی و 30 نفر از افراد سالم تشکیل داد که به صورت در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از پرسش نامه های سبک های دلبستگی Collins و Reid (Revised Adult Attachment Scale یا RAAS) و شیوه های فرزندپروری ادراک شده McClun و Merrell (Perceived Parenting Style Questionnaire) استفاده گردید. در نهایت، داده ها در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها:بر اساس یافته های پژوهش، تفاوت معنی داری بین سبک دلبستگی بیماران مبتلا به اختلال ملال جنسی و افراد سالم وجود نداشت، اما تفاوت معنی داری بین دو گروه در زمینه فرزندپروری ادراک شده مشاهده شد. در این بین، درصد به کارگیری شیوه مستبدانه در والدین افراد بیمار بیش از والدین افراد سالم بود؛ در حالی که شیوه مقتدرانه توسط والدین افراد سالم (5/59 درصد) بیشتر از والدین افراد بیمار مبتلا به اختلال ملال جنسی (5/40 درصد) به کار گرفته شد (05/0 > P). نتیجه گیری:بر حسب نتایج به دست آمده از پژوهش، ادراک بیماران مبتلا به اختلال ملال جنسی با افراد سالم متفاوت است و نیازمند برنامه ریزی در راستای تلاش برای آگاهی دادن به خانواده ها در زمینه های مختلف می باشد.

اهداف: رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان یکی از نگرانی مهم سلامت روانی و اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای راهبردهای سازگارانه و ناسازگارانه تنظیم هیجان در ارتباط بین باورهای فراشناختی و سبک های دلبستگی با رفتارهای پرخطر در میان فرزندان نوجوان جانبازان اعصاب و روان جنگ ایران و عراق انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی با تحلیل مدل معادلات ساختاری بود. نمونه ۲۴۳ نفر از فرزندان نوجوان جانبازان اعصاب و روان جنگ ایران و عراق بودند که به صورت در دسترس انتخاب شدند و به پرسش نامه های تنظیم شناختی هیجان، سبک دلبستگی، فراشناخت کودکان و رفتارهای پرخطر پاسخ دادند. یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد که راهبردهای تنظیم هیجان، بین باورهای فراشناختی و سبک های دلبستگی، و رفتارهای پرخطر میانجیگری می کند، ولی ارتباط معناداری بین راهبردهای سازگارانه تنظیم هیجان با رفتارهای پرخطر یافت نشد. همچنین باورهای فراشناختی با راهبردهای سازگارانه تنظیم هیجان، رابطه مستقیم و معناداری نداشتند (P <۰/۰۰۱)، ولی ارتباط معنادار و مستقیمی بین باورهای فراشناختی با راهبردهای ناسازگارانه پیدا شد. تمامی سبک های دلبستگی نیز ارتباط مستقیم و معناداری هم با راهبردهای سازگارانه و هم با راهبردهای ناسازگارانه تنظیم هیجان داشتند. این نتایج نشان می دهد که مدل حاضر قادر به تبیین ۱۴ درصد از رفتارهای پرخطر فرزندان نوجوان جانبازان اعصاب و روان است. نتیجه گیری: یافته ها همسو با مدل مفهومی، حاکی از آن است که باورهای فراشناختی و سبک های دلبستگی به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق راهبردهای تنظیم هیجان با رفتارهای پرخطر مرتبط هستند. این نتایج کاربردهای عملی در طراحی برنامه های پیشگیرانه دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.