سایه خدایاری مطلق

دانشگاه به عنوان نهادی کلیدی در فرآیند شکل دهی شخصیت و سرمایه فرهنگی افراد، نقشی حیاتی در توسعه اجتماعی ایفا می کند. فساد در نظام آموزش عالی، به ویژه پدیده تقلب دانشگاهی، یکی از مسائل اساسی و نگران کننده برای دولت ها، جامعه علمی و افکار عمومی محسوب می شود؛ چراکه این فساد، هنجارهای بنیادین فعالیت های دانشگاهی را دچار اختلال کرده و موجبات انحطاط اخلاقی و کاهش اعتبار و حرمت نهاد دانشگاه را فراهم می آورد. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل اجتماعی مؤثر بر فساد تقلب دانشگاهی در میان دانشجویان دانشگاه تهران است که در چارچوب نظریه های انتخاب عقلانی و بازدارندگی انجام شده است. روش پژوهش پیمایشی و داده ها از طریق ابزار پرسشنامه محقق ساخته از ۴۱۲ دانشجوی دانشگاه تهران گردآوری شد. تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که مؤلفه «نیازهای منفعت گرایانه» با ضریب تأثیر استاندارد 48/0 قوی ترین پیش بینی کننده فساد تقلب دانشگاهی است؛ بدین معنا که افزایش انتظارات منفعتی مبتنی بر محاسبات عقلانی و تحلیل هزینه- فایده؛ دانشجویان را به سمت انجام رفتارهای تقلبی سوق می دهد. در سطح کاربردی، نتایج پژوهش بر ضرورت مداخله های چند ساحتی تأکید دارد؛ از یک سو، باید انتظارات منفعت طلبانه دانشجویان نسبت به نظام آموزشی بازتعریف شود و از سوی دیگر، سازوکارهای بازدارنده مؤثرتر و پیوستگی فرهنگی و اخلاقی میان دانشجویان و نهادهای مرجع علمی و اجتماعی تقویت گردد.

وفاق اجتماعی از حیاتی ترین اصول زیست جمعی می باشد که افراد یک جامعه را با افکار و عقائد متفاوت بر سر مجموعه ای از ارزش های مشترک منسجم می سازد. سفارش به اجتماع و دوری از اختلاف از مهم ترین اموری است که امام علی(ع) در سخنان گهربار خویش در نهج البلاغه بدان پرداخته اند. امام همام ریشه بسیاری از مشکلات جوامع بشری را، از هم گسیختگی اجتماع دانسته اند. تحلیل محتوای نهج البلاغه نشان می دهد که ایشان جهت مبارزه با این معضل اجتماعی ، شیوه های استواری را به همراه دارد که عمل به این شیوه ها و دستورات ، باعث استحکام ساختار نظام اجتماعی می باشد. یافته ها نشان می دهد که در نگاه حضرت علی(ع)؛ وفاق اجتماعی یک هدیه الهی است و شکل گیری آن ریشه در الفت قلب ها دارد و بر مبنای اندیشه ی واحد(دین)؛ میثاق واحد(قرآن)؛ حاکم اسلامی(پیامبران، امامان، حاکمان)؛ اعتماد سازی مسؤولین؛ افزایش آگاهی و دوری از تفرقه استوار است.