مهدیه رحیمی

کارورزی حلقه پیوند همه چیز در تربیت معلم و اقدام پژوهی ابزاری برای تفکر و بهبود حین عمل است. کلاس درس خط مقدم جبهه تعلیم و تربیت است و تحقق رسالت آموزش توسط معلم باوجود مدیریت کلاسی مطلوب امکان پذیر است. این پژوهش در کارورزی، به روش اقدام پژوهی، باهدف بررسی و بهبود مدیریت کلاس برای رسیدن به اهداف یاددهی-یادگیری انجام شد. کارورز دانشگاه فرهنگیان، (تسهیل کننده درجه دوم) مشاهدات 20 جلسه کارورزی شامل 80 ساعت تعامل و ارتباط معلم و شاگردان در کلاس دوم ابتدایی، در محیط حقیقی و مجازی را به صورت دقیق و نکته سنج و با رعایت حقوق و محرمانه بودن اطلاعات که منجر به ترسیم نیم رخ کلاس شد را روایت کرد. این پژوهش شامل زنجیره ای از چرخه مارپیچی شناسایی و تبیین مسئله، برنامه ریزی و طراحی فعالیت ها، عمل، مشاهده، تفکر و بازطراحی مجدد به قصد حل مسئله انجام شد. یافته ها نشان داد، در فضای حقیقی و مجازی با اجرای روش ها و راهکارها ی متناسب، می توان کلاس را به نحو مطلوب مدیریت کرد.

آموزش مشارکت اجتماعی و پژوهش درباره نقش گروه در تقویت تعاملات انسانی و فرایندهای یاددهی- یادگیری در مدیریت کلاس از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از این مطالعه، بررسی و بهبود وضع موجود از طریق مطالعه عملکرد معلمان در نحوه تشکیل گروه در مدیریت کلاس است. این مطالعه «گذشته نگر» مبتنی بر حقایق طبیعی زندگی زیسته معلمین و شاگردانشان در داخل کلاس، طی سال های 1393 تا 1398 در نواحی هفت گانه شهر مشهد انجام شد. رویکرد پژوهش «کیفی»، به روش «اسنادی – تحلیلی» و در آن از تکنیک «تحلیل مضمون» استفاده شد. نتایج بخشی از مبانی نظری این مطالعه، موید اثبات مزایای استفاده از گروه، تعاون و همکاری در تقویت روحیه مشارکتی و افزایش فرایندهای یادگیری است، اما شواهد میدانی در فضای داخل کلاس های شهر مشهد همسو با نتایج بخش دیگری از مطالعات نظری نشان می دهد که به جز موارد کمیاب، معلم و شاگردان در تعداد زیادی از کلاس ها از مزایای گروه بندی، بهره زیادی نمی برند.  در همین راستا، انواع شکل های گروه بندی شناسایی و در نهایت توصیه هایی برای مسئولین، معلمین و پژوهشگران آتی ارائه شد. نوآوری این پژوهش در شیوه استفاده از داده های آن است که هیچ تحقیق مشابه در این وسعت داده اطلاعاتی، از کلاس های حقیقی درباره این موضوع، انجام نشده است.

هدف از این پژوهش شناسایی چالش ها و روش های ارزشیابی مؤثر از یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی در برنامه شاد توسط نومعلمان فارغ التحصیل از دانشگاه فرهنگیان است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهشی که با استفاده از دو شیوه ملاک محور و زنجیره ای، انتخاب و تا مرز اشباع اطلاعاتی، در این پژوهش مشارکت داشتند، تعداد 17 نفر از دانشجومعلمان ورودی سال 1391 دانشگاه فرهنگیان بودند. با این افراد که اکنون (1400) به عنوان نومعلمانی در مشهد مشغول به خدمت هستند؛ مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. مصاحبه های مکتوب شده با استفاده از روش تحلیل مضمون، تجزیه و تحلیل شدند. جهت تأمین اعتبار تحقیق، معیارهای لینکلن و گابا مورد استفاده قرار گرفت. براساس یافته های به دست آمده عمده ترین چالش های نومعلمان برای انجام ارزشیابی معتبر شامل 2 مضمون فراگیر، 6 مضمون سازمان دهنده، 14 مضمون پایه است. همچنین عمده ترین راهکارهای نومعلمان برای غلبه بر چالش های ارزشیابی را می توان در قالب 4 مضمون فراگیر، 10 مضمون سازمان دهنده و 27 مضمون پایه دسته بندی کرد. نتایج این پژوهشگر بیانگر آن است که ارزشیابی در فضای شاد یکی از دشوارترین وظایف نومعلمان است. به نحوی که برخی از چالش های ارزشیابی در فضای شاد بسیار جدی بوده و نومعلمان برای غلبه بر آنها علی رغم تلاش فراوان، راهکار موفقیت آمیزی نداشتند اما در برابر سایر چالش ها، با صرف وقت فراوان و تحمل فشار کاری مضاعف، تاحدودی موفق به انجام ارزشیابی معتبر شدند.

این پژوهش با هدف گفتمان سازی در باب سنجش عواطف و احساسات دانش آموزان ابتدایی و بررسی رابطه سبک های مدیریت معلم با میزان شادکامی ان ها انجام شد. جامعه آماری، کلیه کلاس های دوره اول مقطع ابتدایی نواحی سه، چهار و شش مشهد و حجم نمونه، 28 کلاس که دانشجویان کارورز در آن جضور داشتند، به روش در دسترس انتخاب شدند، بود. به منظور سنجش سبک مدیریت کلاس، پرسشنامه محقق ساخته، برمبنای پرسشنامه ولفگانگ و گلیکمن که توسط یزدی و همکاران به زبان فارسی برگردانده شده است و جهت سنجش میزان شادکامی، پرسشنامه شادکامی آکسفورد که توسط ارگیل تهیه شده است، مبنای کار قرار گرفت. روایی محتوایی، هر پرسشنامه به صورت جداگانه توسط 3 متخصص مورد تایید قرارگرفت. همچنین پایایی هر پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ برای سبک مدیریت کلاس 86/ 0 و برای شادکامی 82 /0 محاسبه و تایید شد. در نتایج حاصل بین سبک مدیریتی کلاس درس و جنسیت، همچنین بین سبک مدیریتی کلاس درس و سابقه کار معلم رابطه معناداری مشاهده نشد، اما بین سبک مدیریت کلاس درس و  شادکامی دانش آموزان همبستگی معکوس و معنادار وجود دارد. همچنین سبک مدیریت مداخله گرایانه معلمان در کلاس درس، کاهش شادکامی دانش آموزان را نشان می دهد. نوآوری این پژوهش در انتخاب سن دانش آموزان و نحوه پاسخگویی به پرسشنامه ها، از شیوه خوداظهاری به شیوه دیگراظهاری بود. در نهایت به متولیان اسناد بالادستی، صاحب نظران و تعلیم و تربیت، پژوهشگران آتی و  معلمین پژوهشگر توصیه های جدی برای ارتقا شادکامی و  خلق فرصت های جدید ارائه گردید. 

هدف مقاله حاضر شناسایی نحوه کاربرد تلفیق و شیوه های آن در فعالیت های تربیتی نومعلمان دوره ابتدایی است. این پژوش با رویکرد کیفی و از نوع پدیدارشناسی توصیفی انجام شد. شرکت کنندگان آن از میان دانش آموختگان رشته علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان مشهد بودند که 17 نفر از آنان به طور هدفمند انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختارمند و جهت تحلیل و اعتباریابی داده های پژوهش از روش هفت مرحله ای کلایزی و روش لینکلن و گوبا استفاده شد. در مجموع، سه بعد (تلفیق مواد درسی مختلف، تلفیق مواد درسی با محیط زندگی و تلفیق مواد درسی با بازی)، نه مضمون اصلی و 29 مضمون فرعی شناسایی شد. نتایج نشان داد که نومعلمان از طریق مدنظر قرار دادن ارتباطات عمودی و افقی، مواد درسی مختلف را با یکدیگر تلفیق می کنند. از طریق مرتبط ساختن آموزه های کلاس درس با زندگی روزمره نیز امکان ترکیب اهداف درسی با حقایق زندگی را فراهم آورده و از طرفی با محور قرار دادن بازی در تدریس، واحدهای یادگیری را به صورت ترکیبی ارائه می کنند تا تحقق مقاصد آموزشی را  تسهیل کنند.

هدف مقاله حاضر، بررسی میزان دستیابی دانشجو معلمان به مهارت های نرم از طریق برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان و همچنین بررسی میزان اهمیت و ترتیب اولویت این مهارت ها از نظر آنان بود که با استفاده از روش پژوهش پیمایشی انجام شد. بدین منظور، جامعه آماری که شامل کلیه دانشجومعلمان رشته آموزش ابتدائی ورودی سال های 1400-1398 دانشگاه فرهنگیان مشهد به تعداد 237 نفر بودند، درنظر گرفته شد و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 173 نفر به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسشنامه استاندارد سنجش مهارت های نرم دانشجومعلمان (الحولی و الخیاط، 2020) به عنوان ابزار پژوهش مورد استفاده قرار گرفت و سپس یافته های حاصل از تحلیل داده ها که با استفاده از آزمون t تک نمونه ای تحلیل شد. نتایج نشان داد که از منظر دانشجومعلمان میزان مهارت های نرم کسب شده آنان از طریق برنامه درسی دانشگاه در هر 5 مهارت نرم کم بوده است. با این وجود، از نظر آنان از میان این پنج کلان مهارت نرم به ترتیب از بیشترین به کمترین، مهارت حل مسئله (96/1)، مهارت شغلی (94/1)، مهارت اجتماعی (92/1)، مهارت تحصیلی (90/1) و مهارت خود مدیریتی (69/1) را از طریق برنامه درسی دانشگاه کسب کرده اند. بخش دیگری از نتایج پیرامون اهمیت و الویت مهارت های نرم نیز نشان داد که از منظر دانشجومعلمان، هر پنچ مهارت نرم کلان از جمله مهارت های نرم مهم و مورد نیاز در حرفه معلمی به حساب می آیند. در مجموع، میزان دستیابی محدود دانشجومعلمان به مهارت های نرم از طریق برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان نیاز به اقدام هدفمندتر پیرامون پرورش مهارت های نرم را برجسته می سازد.