اندیشه سیاسی

نوشتار حاضر درصدد بررسی مقام و جایگاه تخیل در فلسفه سیاسی اسلامی با تاکید بر مهم ترین فیلسوف سیاسی جهان اسلام ابونصر فارابی است. عمده مورخان فلسفه، تاریخ فلسفه سیاسی را از منظر عقل و مباحث وابسته به آن طرح نموده اند و نسبت به جایگاه تخیل در فلسفه سیاسی غافل بوده اند. سرچشمه این بی توجهی به جایگاه تخیل را باید در اندیشه های بنیانگذاران فلسفه در یونان باستان جستجو کرد. در فلسفه یونانی، تخیل در مرتبه نازلی از سلسله مراتب قوای نفس قرار می گرفت و این تلقی از مجرای ترجمه آثار ارسطو به فلسفه اسلامی منتقل شد.فلاسفه اسلامی اما برای تبیین وحی و دیگر پدیده های معنوی از همان آغاز به تخیل متوسل شدند زیرا دریافتند نمی توان این پدیده ها را با رویکرد خردگرایانه به درستی توضیح داد. فارابی که موسس فلسفه در دوره اسلامی بود به ویژه در کتاب «اندیشه های اهل مدینه فاضله» کوشید با توسعه جایگاه تخیل، آن را با مباحث فلسفه سیاسی خویش پیوند دهد. نتیجه این تلاش فارابی گشودن راهی برای ورود تخیل به فلسفه سیاسی بود. اهمیت طرح فارابی بدین جهت است که بر جنبه هایی از حیات سیاسی انگشت نهاد که یونانیان از آن غافل بودند. برخی پژوهش های جدید اهمیت تاکید فارابی بر مقام تخیل در سیاست را تایید کرده اند.

۶۰۵.

اندیشه آرمانشهری در جمهور افلاطون: تفاوتها و تمایزها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حاتم قادری مصطفی یونسی عبدالرسول حسنی فر

منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال هفتم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلیدواژه‌ها: افلاطون آرمانشهر ایده خیر همپرسه جمهور فیلسوف شاه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در دوران کلاسیک

تعداد بازدید : ۲۵۳۷ تعداد دانلود : ۱۴۷۹

افلاطون در «جمهور» بر اساس مبانی معرفتی و هستی شناسانه به صورتبندی آرمانشهری پرداخته است که می توان آن را جزء نخستین صورتهای اندیشه جامع و منسجم در باب سیاست دانست. این آرمانشهر از دیرباز مورد تفسیر و برداشتهای مختلف قرار گرفته است. نوشتار حاضر در صدد است با خوانش آرمانشهر جمهور در بستر سیاسی اجتماعی یونان کلاسیک از یک سو و مبانی فکری و فلسفی آن از سوی دیگر، وجه تمایز مقوله آرمانشهری در تفکر افلاطون را از دیگر صورتهای آرمان اندیشی مورد بررسی قرار دهد. در پرتو این خوانش به نظر می رسد ویژگی پولیس محوری یونان باستان و مبانی فلسفی چون ایده ها و نسبت آنها با واقعیت، ایده خیر و ... موجب شده است مقوله آرمانشهری در منظر افلاطون از هر نوع ایدآلیسم ذهنی، آرمان گرایی ناکجا آبادی و هزاره باوری متمایز گردیده، در عین ایده ال، واقعی باشد

۶۰۶.

شاخص های بصیرت در رهبری امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی آقاپیروز

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال نهم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: رهبری بصیرت دوراندیشی شناخت و تقوا

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران اسلامی

تعداد بازدید : ۲۵۳۴ تعداد دانلود : ۹۲۱

شیوه رهبری امام خمینی به عنوان الگوی رهبری اسلامی در زمان معاصر می تواند مقدمه مناسبی برای ارائه الگوی رهبری در اسلام باشد. این الگو ابعاد و جنبه های مختلفی دارد که به تناسب ظرفیت این مقاله، یکی از مهم ترین آنها یعنی رهبری بصیر مورد توجه قرار می گیرد. مهم ترین شاخص های رهبری بصیر از دیدگاه امام خمینی عبارتند از: دوراندیشی و آینده نگری، داشتن چشم انداز و ارائه طرحی برای آینده ، شناخت ماهیت جریان ها و هوشیاری در مواجهه با آنها، شناخت افراد صالح و ناصالح، دشمن شناسی و شناخت توطئه های دشمن و سرانجام موقعیت و وظیفه شناسی. مستند این شاخص ها تصریح امام در بیان آنها و یا مصادیقی از رفتار امام است که توسط دیگران نقل شده است.

۶۰۷.

کرامت انسانی و خشونت در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اکبر علیخانی

منبع: پژوهش نامه علوم سیاسی ۱۳۸۵ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: اسلام قرآن کرامت انسانی خشونت اندیشه سیاسی اسلام پیامبر اکرم (ص)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۵۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۷۳

این مقاله تلاش می کند بر مبنای ابعاد سیاسی قرآن، سنت پیامبر (ص) و سیره امام علی (ع)، ابتدا به تبیین دو مفهوم کرامت و خشونت بپردازد، و سپس ارتباط بین آن دو را روشن سازد. مقاله دارای دو رویکرد اصلی است، اول اینکه مباحث نظری و عملی اسلام به هم آمیخته است و دیدگاهها همراه با شواهد تاریخی مورد بحث قرار گرفته اند. دوم اینکه بحث دارای صبغه امروزی است و نگاهی به حل مسایل امروز جوامع مسلمان دارد. پس از تبیین جایگاه کرامت انسانی از نگاه اسلام تحت عناوین چیستی کرامت، حق یا فضیلت بودن کرامت انسانی و مبانی کرامت انسانی، آیات مربوط به جنگ و جهاد در قرآن مورد بررسی، تحلیل و دسته بندی قرار گرفته اند. سپس مباحث با صبغه تحلیلی تاریخی و از منظر اندیشه سیاسی، به تبیین سیره پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) پرداخته اند و در طی مباحث، سعی شده ارتباط کرامت انسانی و خشونت نیز روشن شود.

۶۰۸.

کنش ارتباطی ، بنیاد شکوفایی حوزه عمومی (اندیشه های یورگن هابرماس)

نویسنده: فردین علیخواه

منبع: اطلاعات سیاسی و اقتصادی ۱۳۷۸ شماره ۱۳۹ و ۱۴۰

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از قرن بیستم به بعد

تعداد بازدید : ۲۵۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۳۴

۶۰۹.

ضرورت های عصر مدرن

نویسنده: حبیب الله پیمان ناقد: حسن کف لو

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۶ شماره ۸۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب

تعداد بازدید : ۲۵۳۱

۶۱۰.

جان رالز و عدالت بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود اخوان کاظمی سارا ویسی

منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال هفتم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلیدواژه‌ها: جان رالز قرارداد اجتماعی عدالت بین المللی روابط بین المللی قانون ملل

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از قرن بیستم به بعد

تعداد بازدید : ۲۵۲۹ تعداد دانلود : ۱۳۰۲

جان رالز برای تبیین مفهوم و جایگاه عدالت در عرصه بین المللی، اصولی را که از عرف بین الملل نشئت گرفته اند و بطور معقولانه ای می توانند مورد توافق همه دولت ها قرار گیرند، بعنوان یک مبنای مشترک و عادلانه مطرح می سازد. وی در راستای بررسی سیاست خارجی «دولت های لیبرال دموکرات» در عرصه بین المللی، رابطه این دولت ها با دول دیگر را تنها با توجه به رعایت اصول مذکور از جانب آنان مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهد. بدین ترتیب، رابطه یک دولت لیبرال دموکراسی با دیگر لیبرال دموکراسی ها و یا با «دولت های شریف» می تواند در همه عرصه ها و بطور آزادانه و برابر اتفاق افتد؛ این رابطه با «دولت های تحت فشار» تنها در قالب کمک های مالی و با «دولت های قانون شکن» صرفاً به شکل جنگ عادلانه متصور است. از نظر رالز، این مفهوم واقعی عدالت در عرصه بین المللی خواهد بود؛ مفهومی که امروزه بنیادهای نظری لازم را برای توجیه رفتار مستبدانه و یکه تازی قدرت های جهانی در عرصه بین المللی فراهم آورده است.

۶۱۱.

مطالعه تطبیقی نظریه ولایت فقیه و اندیشه سیاسی فارابی عزیز جوان پور هروی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن اکبری بیرق

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال هفتم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: تشیع امام خمینی (ره) نظریه ولایت فقیه فلسفه سیاسی مسلمین ابونصر فارابی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران

تعداد بازدید : ۲۵۲۲ تعداد دانلود : ۱۱۶۶

یکی از بحث انگیز ترین نظریه هایی که در طول تاریخ از سوی اندیشمندان اسلامی عرضه شده، نظریه ولایت فقیه است. این تئوری، در آثار عالمان شیعه طرح شده است ولی میان فیلسوفان و متکلمان مسلمان نیز، نظریه هایی نضج یافته که به احتمال زیاد ریشه در اندیشه های شیعی داشته است. این مقاله درصدد است با بررسی تطبیقی میان آرای فقهای شیعه درباره مقوله حکومت و اداره جامعه مسلمین در دوره غیبت و فلسفه سیاسی فارابی، نشان دهد که نظریه آن حکیم با تئوری ولایت فقیه تفاوت چندانی ندارد و این نظریه، نه فقط مبانی قابل قبول نقلی دارد، بلکه از پایه هایی عقلانی و فلسفی نیز برخوردار است.

۶۱۲.

فمینیسم به مثابه فلسفه

نویسنده: رابرت آوری مترجم: مریم سادات شیریان

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۰ شماره ۱۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از قرن بیستم به بعد

تعداد بازدید : ۲۵۲۷

مقاله حاضر، برگرفته از فرهنگ فلسفى کمبریج است که با اختصار تمام به مهم‏ترین اندیشه‏هاى رایج فلسفه در حوزه فمینیسم اشاره دارد. فلسفه‏هاى فمینیستى در دهه‏هاى اخیر بسیار گسترش یافته و سایه خود را بر اکثر فلسفه‏هاى مضاف انداخته است. این مقاله بیشتر به دو حوزه معرفت‏شناسى و فلسفه سیاسى فمینیستى پرداخته است.

۶۱۳.

مقام ملاصدرا در تاریخ فلسفه سیاسی اسلامی

نویسنده: احمد بستانی

منبع: دانشگاه اسلامی سال دوازدهم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۳ (پیاپی ۳۹)

کلیدواژه‌ها: حکمت متعالیه انسان کامل اندیشه سیاسی ایرانشهری اندیشه سیاسی اشراقی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران اسلامی تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران تا زمان صفویه

تعداد بازدید : ۲۵۲۰ تعداد دانلود : ۱۳۲۱

عمده پژوهشگران، در بررسی اندیشه سیاسی صدرالمتالهین، بنیانگذار حکمت متعالیه، بیشتر بر دو کتاب «مبدء و معاد» و «الشواهد الربوبیه» تکیه کرده و کوشیده اند مباحث سیاسی صدرا را در تداوم فلسفه سیاسی فارابی مورد توجه قرار دهند. مقاله حاضر بر خلاف این رویکرد، میکوشد با تاکید بر نسبت اندیشه سیاسی فارابی با حکمت اشراقی سهروردی و نتایج سیاسی آن، پرتویی نو بر جایگاه ملاصدرا در تاریخ فلسفه سیاسی اسلامی به خصوص در ایران بیفکند. سهروردی برای نخستین بار به طرح حکومت حکیم متاله یا انسان کامل پرداخت و دریافتی عرفانی از اندیشه سیاسی عرضه داشت. این دریافت موجب گشودن پارادایمی جدید در تاریخ اندیشه سیاسی شد و بر حکمای پس از وی تاثیر فراوانی بر جا گذاشت. هدف از پژوهش حاضر، بحث در باب بسط و تحول فلسفه سیاسی از سهروردی تا ملاصدرا و مقایسه اندیشه سیاسی این دو فیلسوف برجسته ایرانی است.

۶۱۴.

رابطه اخلاق و سیاست در فلسفه انتقادی کانت: فلسفه اخلاق کانت: قابلیت ها و ظرفیت های کاربردی

نویسنده: سید علی محمودی

منبع: آیین مرداد ۱۳۸۷ شماره ۱۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۱۸ تعداد دانلود : ۱۳۷۶

۶۱۵.

تئوری سرمایه اجتماعی : پیامدهای آن برای توصعه اقتصادی و اجتماعی

نویسنده: کیان تاجبخش بهناز اسدی کیا

منبع: گفتمان پاییز ۱۳۷۷ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۲۰ تعداد دانلود : ۱۲۵۷

۶۱۶.

گفتمان های انتظار

نویسنده: محسن مهاجرنیا

منبع: حصون ۱۳۸۶ شماره ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۵۱۵

۶۱۷.

شرح احوال، آثار و آرای قیلسوف شهید شهاب الدین سهروردی

نویسنده: سید محمد موسوی بجنوردی

منبع: متین تابستان و پاییز ۱۳۸۰ شماره ۱۱ و ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۱۹ تعداد دانلود : ۱۰۶۵

۶۱۸.

کتابهای داخلی: دغدغه های حکومت دینی (نقد کتاب دکتر محسن کدیور)

سایر: هرمز همایون پور

منبع: بخارا بهمن ۱۳۷۹ شماره ۱۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در جهان اسلام

تعداد بازدید : ۲۵۱۳ تعداد دانلود : ۱۰۱۸

۶۱۹.

جایگاه مردم در نظام ولایى

نویسنده: لطفعلی لطیفی پاکده

منبع: حصون ۱۳۸۷ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: کرامت انسان نظام ولایى نظارت استصوابى مردم ایران نظام دینى

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۵۱۲

مـخـالفـان نـظـام اسـلامـى ، انتقادهاى متعددى علیه نظام ولایى مطرح ساخته اند. از جمله ، نـظـام ولایـى را ضـد مـردمـى نـامـیده اند. این مقاله با استناد به آیات قرآن مجید، روایات معتبر، دیدگاه قانون اساسى ، اندیشه رهبران انقلاب اسلامى و برخى روایات تاریخى ، خـوانـنـده را بـه یـک داورى دعوت مى کند که بنگرند ادعاى فوق تا چه اندازه درست یا نـادرسـت اسـت . در انـتـهـاى مـقـاله بـه چهار سؤ ال احتمالى پاسخ داده شده است ؛ فلسفه مشروعیت الهى نظام ولایى ، دلایل نظارت استصوابى ، علت عدم تکرار همه پرسى تعیین نظام و میزان پایبندى عملى نظام به آنچه از لحاظ نظرى بیان گردید.

۶۲۰.

بررسی و تبیین جایگاه دولت در عرصه فرهنگی جامعه از نگاه اسلام و لیبرالیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی محسنی عباس فرهادی ناهید قمریان

منبع: راهبرد سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۷۲

کلیدواژه‌ها: فرهنگ دولت اسلامی دولت لیبرالی دخالت حداکثری و حداقلی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۱۳ تعداد دانلود : ۲۱۹۳

اگر چه فرهنگ خود جهت دهنده به بسیاری از جنبه ها و حوزه های جامعه و زندگی افراد می باشد، اما در یک گستره وسیع تر، این دولت است که می تواند نقش مهمی در تعیین جایگاه فرهنگ داشته باشد. به عبارت بهتر، فرهنگ می تواند تحت نظارت و تعین پذیری و جهت گیری از سوی دولت و حاکمان قرار گیرد. این مقاله، جایگاه دولت در رابطه با فرهنگ را در دو دیدگاه متفاوت یعنی دولت اسلامی و دولت لیبرالی مورد واکاوی قرار داده و به این پرسش پاسخ می دهیم که: \""از دیدگاه اسلامی و لیبرالیستی دولت از چه جایگاهی در عرصه فرهنگ برخوردار است؟\"". فرضیه مورد نظر این است که \""با توجه به تعریف حداقلی از دولت در قرائت لیبرالیستی، دولت نقشی صرفاً مدیریتی و بعضاً نظاره گر را در عرصه فرهنگ برعهده دارد، اما با توجه به تعریف حداکثری از دولت در دیدگاه اسلامی، دولت علاوه بر نقش مدیریتی، نقش فرهنگ سازی، هدایت و کنترل جوانب مختلف فرهنگی جامعه را نیز بر عهده دارد\"". و با توجه به تعدد مؤلفه های فرهنگی که دولت می تواند به دخالت و نقش آفرینی در آن بپردازد، نوشته حاضر برای جلوگیری از طولانی شدن و همچنین حفظ انسجام آن به چهار حوزه و مؤلفه تعلیم و تربیت، دین، هنر و رسانه ها در دو دولت اسلامی و لیبرالی خواهد پرداخت

درخت حوزه‌های تخصصی